فعاليت بدني موجب افزايش سطح تمركز ميشود
همهي ما گاهي اوقات در محل كار، مدرسه يا خانه، در تمركز روي كاري كه انجام ميدهيم، دچار اشكال ميشويم. اينكه بتوانيم روي كاري تمركز كنيم، مسلما موجب افزايش بهرهوري ميشود؛ اما گفتن آن غالبا سادهتر از انجام آن است.
براي افرادي كه به دنبال بهبود تمركز هستند، اغلب ورزش توصيه ميشود و دليل قانعكنندهاي دارد؛ زيرا پژوهشها نشان ميدهند فعاليت بدني ميتواند در تمامي سنين موجب بهبود تمركز شود.
متخصص كارشناسان تمركز را «توجه كامل به وظيفه و ناديده گرفتن عوامل حواسپرتي» تعريف ميكنند. بنابراين براي داشتن تمركز خوب نياز داريم دو جنبه از عملكرد شناختي ما در بهترين حالت عمل كنند. اولين مورد، توجه پايدار است كه در آن ميتوانيم روي اطلاعات خاصي براي مدتزمان طولاني تمركز كنيم. مورد دوم، كاركرد اجرايي است؛ يعني توانايي تفكر و تصميمگيري در سطح پيچيده.
اما ورزش چگونه به ما كمك ميكند اين مهارتها را بهبود بدهيم؟ بيشتر پژوهشها در زمينهي تأثير ورزش روي تمركز به مطالعهي اين ارتباط در كودكان محصل پرداختهاند. علت اين امر احتمالا تأثير آشكار تمركز بر پيشرفت تحصيلي و اولويت اصلي مدارس يعني بهبود پيشرفت تحصيلي و نتايج آزمون است.
پژوهشها نشان ميدهد كه دورههاي كوتاه فعاليت بدني (مانند پيادهروي يا دويدن در وقت استراحت) اثر مثبتي روي تمركز در افراد جوان دارد. اين اثر پس از اشكال مختلف فعاليت بدني از جمله پيادهروي، دو و بازيهاي تيمي (مانند فوتبال و بسكتبال) بروز ميكند. اما مدت اين اثر معمولا حدود يك ساعت است؛ بنابراين داشتن فرصت منظم براي فعاليت در مدرسه مهم است.
كشف جالب ديگر آن است كه افراد جواني كه آمادگي جسماني بالاتري دارند، درمقايسه با كساني كه از آمادگي جسماني پايينتر برخوردار هستند، سطح تمركز بالاتري دارند. براي مثال، افراد جواني كه از آمادگي قلبي تنفسي بالاتري برخوردار هستند، نسبت به افراد داراي آمادگي پايينتر، تمركز بهتري نشان ميدهند. بنابراين، براساس شواهد موجود، به انديشه متخصصين ميرسد فعاليت بدني منظم براي بهبود تمركز در كودكان بسيار مهم باشد.
شواهد كمتري در بزرگسالان وجود دارد؛ اما پژوهشها نشان ميدهند كه دورههاي كوتاه فعاليت بدني مانند ۲۰ دقيقه پيادهروي يا دويدن آهسته، تا يك ساعت تمركز را افزايش ميدهند. مطالعات نشان داده است كه داشتن زماني براي فعاليت بدني حين روز كاري باعث بهبود تمركز و خلقوخو ميشود كه هر دو ميتوانند باعث افزايش بازدهي شوند. همچنين نشان داده شده است كه فعاليت بدني و سطح بالاتر آمادگي جسماني باعث بهبود بخشهاي متعدد عملكرد مغز از جمله تمركز در افرادي داراي سن ۶۵ سال و بالاتر ميشود.
البته اطلاعات كمتري در اين زمينه داريم كه فعاليت بدني از طريق چه مكانيسمهايي موجب بهبود تمركز ميشود. برخي متخصص كارشناسان ميگويند چيزي كه موجب بهبود تمركز پس از ورزش ميشود، مكانيسمهاي رواني (مانند احساس هشياري بيشتر و داشتن خلقوخوي بهتر پس از فعاليت بدني) است. افزايش جريان خوني كه به مغز ميرود و تغيير در بخشهايي از مغز كه حين و پس از ورزش فعال ميشوند، نيز در اين زمينه پيشنهاد شده است.
تحرك داشته باشيد
اما كدام نوع ورزش بهتر است؟ پاسخ ساده به اين سؤال آن است كه بستگي به موارد زيادي دارد. برخي شواهد نشان ميدهند هر ورزشي كه به تصميمگيري نياز دارد (مانند بازيهاي تيمي نظير فوتبال و هاكي) ممكن است براي تمركز سومند باشد؛ زيرا طي اين نوع ورزشها مغز درگير ميشود. اما پژوهشها همچنين نشان ميدهد ورزشي كه بسيار شديد و طافتفرسا باشد مانند تمرينهاي بدني تناوبي تنشي (حداقل در كوتاهمدت) ممكن است تأثير منفي روي تمركز داشته باشد؛ چرا كه هنگام خستگي شديد، تمركز دشوار ميشود.
بااينحال پژوهشها بهروشني نشان ميدهند كه دورههاي كوتاه فعاليت بدني متوسط در بهبود تمركز بلافاصله پس از ورزش بسيار خوب هستند. اين فعاليتهاي بدني ممكن است شامل پيادهروي سريع، دو يا دوچرخهسواري آرام باشد. اما بهترين نوع، فعاليتي است كه از آن لذت ببريد و بهراحتي بتوانيد آن را در زندگي روزمرهي خود بگنجانيد.
افراد بهمنظور دستيابي به مزيتهاي كوتاهمدت و بلندمدت ورزش بايد بتوانند بهطور منظم فعاليت بدني داشته باشند. بنابراين، اگر زمان زيادي به حالت نشسته پشت ميز خود ميگذرانيد، وقفهي منظم براي فعاليت بدني به شما كمك خواهد كرد تمركز خود را روي كاري كه در حال انجام آن هستيد، حفظ كنيد.
هم انديشي ها