واكسن‌ كوويد ۱۹ نمي‌تواند DNA شما را تغيير بدهد

چهارشنبه ۲۴ دي ۱۳۹۹ - ۱۴:۳۰
مطالعه 5 دقيقه
مرجع متخصصين ايران
يكي از نگراني‌ها در مورد واكسن‌ كوويد مبتني بر mRNA خطر تغيير DNA دريافت‌كننده است؛ ولي متخصص كارشناسان اين نگراني را بي‌مورد مي‌دانند.
تبليغات

درحالي‌كه ميليون‌ها نفر در سراسر جهان در حال دريافت واكسن‌ كوويد ۱۹ هستند، برخي افراد هنوز تمايلي براي دريافت آن ندارند. دلايل مختلفي در اين زمينه وجود دارد كه برخي منطقي‌تر و برخي كاملا نامربوط هستند.

يكي از رايج‌ترين اشتباهات حال حاضر در ميان مردم، اين است كه واكسن‌هاي mRNA موجب تغيير DNA مي‌شوند. خبر خوب اين است كه آن‌ها به‌سادگي نمي‌‌توانند اين كار را انجام دهد؛ اما باور اين موضوع كه واكسن‌ها موجب تغيير DNA مي‌شوند، از كجا آمده است؟ سارا ريوردن، رئيس انجمن ملي مشاوران ژنتيك آمريكا, مي‌گويد: «فكر مي‌كنم مردم نگرانند زيرا اين ماده‌ي ژنتيكي است كه به بدن تزريق مي‌شود؛ آيا ممكن است به‌نوعي با ماده‌ي ژنتيكي شما تركيب شود و آن را تغيير بدهد.»

اما بين DNA كه حاوي تمام اطلاعاتي است كه از والدين به ارث برده‌ايم و mRNA كه واكسن‌هاي مدرنا و فايزر از آن ساخته شده‌اند، تفاوت‌هاي اساسي وجود دارد كه فوربز به آن‌ها پرداخته است.

DNA دورشته‌اي و بسيار بسيار طولاني است و داخل بخشي از سلول كه هسته ناميده مي‌شود، محكم به هم تابيده شده است. اما mRNA نسخه‌اي تك‌رشته‌اي چ بخش كوچكي از DNA است كه به‌طور معمول در هسته ساخته مي‌شود اما بعد به سيتوپلاسم مي‌رود تا دستورالعمل‌هايي كه حاوي آن است، خوانده و براساس آن‌ پروتئين‌هاي مورد نياز سلول ساخته شود. ريوردن مي‌گويد:

mRNA به‌طور طبيعي به وسيله‌ي بدن ساخته مي‌شود و حاوي دستورالعمل‌هاي ساخت پروتئين براي سلول‌هاي بدن است. واكسن mRNA همان هدف را دارد؛ يعني يادگيري بدن در جهت ايجاد پاسخ ايمني در برابر پاتوژني خاص، به‌طوري كه اگر پاتوژن وارد بدن شود، سيستم ايمني بتواند به آن حمله كند.

در  واكسن‌هاي mRNA كه عليه كوويد ۱۹ ساخته شده است، اين مولكول‌ها در هسته ساخته نمي‌شوند، بلكه به بازو تزريق مي‌شوند تا به سلول‌هاي عضله بگويند كه چگونه بخشي از پروتئين اسپايك را بسازد كه بخش كوچكي از ويروس كوروناي SARS-CoV2 است و به‌خودي‌خود داراي هيچ‌يك از اثرات منفي ويروس نيست. ريوردن مي‌افزايد: «بخش اطمينان‌بخش در مورد اين واكسن‌هاي mRNA اين است كه mRNA هرگز وارد هسته نمي‌شود. هسته بخشي از سلول و حاوي كل DNA و دستورالعمل‌هاي شما است.»

نحوه‌ي عملكرد واكسن‌هاي mRNA 

واكسن‌ مبتني ‌بر mRNA كمي شبيه ايستادن در آشپزخانه و فكر كردن به اين موضوع است كه براي شام چه غذايي بپزيد. مي‌دانيد كه همه‌ي مواد لازم براي تهيه يك وعده‌ي غذايي را داريد اما نحوه‌ي تهيه‌ي آن را دقيقا نمي‌دانيد. بنابراين، دستور پخت را از اينترنت مي‌گيريد و با استفاده از مواد و تجهيزاتي كه در آشپزخانه داريد، غذا را آماده مي‌كنيد.

واكسن‌ها فقط يك دستورالعمل هستند. تزريق آن به بازوي شما فقط اطلاعات خاصي به سلول‌ها مي‌دهد كه سلول‌ها مي‌توانند آن را بخوانند. سلول‌ها بخش كوچكي از پروتئين اسپايك را با استفاده از مواد و تجهيزاتي كه از قبل داشته‌اند، مي‌سازند. پس از آن، سيستم ايمني قطعه پروتيين اسپايك را تعقيب مي‌كند و ياد مي‌گيرد در صورت مواجهه با آن، دفاعي تدارك ببيند.

اما به‌طور معمول در سلول‌هاي mRNA كدكننده‌ي پروتئين اسپايك را نداريم، بنابراين پس از اينكه به بدن تزريق مي‌شود و سلول‌ها قطعه‌اي از پروتئين اسپايك را مي‌سازند كه به سيستم ايمني هشدار مي‌دهد، براي خود mRNA چه اتفاقي مي‌افتد؟ ريوردن مي‌گويد: «mRNA موجود در واكسن پس از خوانده شدن دستورالعمل‌ها، به‌وسيله‌ي سلول تخريب مي‌شود.»

بنابراين، اين باور كه واكسن مي‌تواند DNA شما را تغيير دهد، از كجا سرچشمه مي‌گيرد؟

علاوه بر تصورات اشتباه در مورد تفاوت mRNA و DNA، موجوديت‌هاي بيولوژيكي وجود دارد كه DNA را تغيير مي‌دهند؛ از جمله درمان برخي از بيماري‌هاي ژنتيكي و حتي برخي از ويروس‌ها كه مي‌توانند اثرات ويرانگري بر DNA ما داشته باشند.

برخي ويروس‌ها موجب تغيير DNA مي‌شوند و اين امر مي‌تواند پيامدهاي منفي شديدي داشته باشد. البته ويروس‌هاي تغييردهنده‌ي DNA شامل ويروس‌هاي كورونا نمي‌شوند؛ اما ويروس‌هايي مانند HIV و HPV در اين دسته قرار مي‌گيرند. نحوه‌ي عمل اين ويروس‌ها چنين است كه خود را به‌طور تصادفي به DNA سلول مي‌چسبانند و ماشين‌آلات تكثير سلول را براي ساخت نسخه‌‌هاي بيشتري از خود، مي‌ربايند.

ازآن‌جايي كه اغلب براي اين ويروس‌ها فرقي ندارد در كدام منطقه از ژنوم قرار گيرند، اگر در ميان قطعه‌اي كد ژنتيكي قرار گيرند كه براي سلول حياتي است، مي‌توانند موجب سرطاني شدن سلول شوند. ويروس HPV مي‌تواند موجب انواع مختلفي از سرطان شود كه به همين دليل است كه اكنون مردم در برابر اين ويروس واكسينه مي‌شوند. مثال ديگر HIV است كه ژنوم خود را وارد ژنوم سلول‌هاي سفيد خون انسان مي‌كند و سلول را مجبور مي‌كند تا نسخه‌هاي زيادي از ويروس بسازد كه درنهايت سلول متلاشي مي‌شود و سلول‌هاي ديگر  آلوده مي‌شوند.

برخي درمان‌ها به‌طور عمدي و با عواقب مثبت DNA را تغيير مي‌دهند

دانشمندان در حال تلاش براي مقابله با بيماري‌هاي ژنتيكي با استفاده از ژن‌درماني براي تصحيح نقايص DNA هستند. درمان‌هايي براي وضعيت‌هاي ناتوان‌كننده يا تهديدكننده زندگي با سرعت قابل توجهي درحال تأييد شدن است. در سال ۲۰۱۷، سازمان غذا و داروي آمريكا نوعي داروي مبتني بر ويروس را براي تصحيح نقص ژنتيكي كه موجب نابينايي مي‌شود، تأييد كرد و چنين درمان‌هايي براي ناشنوايي و چند نوع بيماري ژنتيكي ديگر درحال ساخت است.

اما از انديشه متخصصين تاريخي، ژن‌درماني با استفاده از ويروس‌ها اشكالاتي دارد. اگر درمان مبتني بر ويروس وارد قطعه‌اي از DNA شود كه براي عملكرد آن سلول اهميت ويژه‌اي دارد، مي‌تواند موجب سرطان شود.

در دهه‌ي ۱۹۹۰، از ژن‌درماني ويروسي براي درمان كودكان مبتلا به نقص مختلط و شديد سيستم ايمني (SCID) استفاده ‌شد كه بيماري ويرانگري است كه بر اثر آن كودكان اساسا هيچ پاسخ ايمني عملكردي ندارند و حتي عفونت‌هاي خفيف مي‌تواند براي آن‌ها مرگبار باشد.

دانشمندان سلول‌هاي خون اين كودكان را گرفتند و با استفاده از ويروس‌ها DNA آن‌ها را اصلاح كردند تا ژن معيوب را اصلاح كنند و سپس دوباره آن‌ها را به كودكان برگرداندند. اين رويكرد براي درمان SCID موفق بود. اما ۵ نفر از ۲۰ بيمار دچار لوسمي شدند كه احتمالا به اين دليل بود كه ويروس خود را مستقيما در ميان قطعه‌اي از DNA كه براي كنترل رشد سلول و مرگ اهميت دارد، جا داد و موجب اختلال در عملكرد طبيعي سلول شد.

ژن‌درماني در سال‌هاي اخير به علت پيشرفت در فناوري‌هايي مانند كريسپر به موفقيت بيشتري دست پيدا كرده است. كريسپر به ويروس‌ها اجازه مي‌دهد با دقت بيشتري در قطعه‌هايي از DNA كه بي‌ضرر تلقي مي‌شوند و بعيد است كه در خطر سرطان نقش داشته باشند، قرار گيرند؛ اما چنين تكنيكي براي ساخت واكسن‌هاي ويروس كرونا در انديشه متخصصين گرفته نشد، زيرا گرچه از انديشه متخصصين متخصص امكان‌پذير است، روش‌هاي بسيار بهتر و ايمن‌تر و سريع‌تري براي انجام اين كار وجود دارد.

دانشمندان سال‌ها در مورد واكسن‌هاي mRNA هيجان‌زده بوده‌اند كه يكي از مزاياي اصلي آن‌ها اين است كه مي‌توانند به‌راحتي دستورالعمل‌هاي موجود در آن‌ها را براي درانديشه متخصصينگرفتن اهداف جديد تغيير بدهند. مدرنا اخيرا اعلام كرده است كه در اين زمينه قصد دارد روي آنفلوانزاي فصلي و HIV كار كند. پژوهشگران اطمينان دارند كه اگر نسخه‌هاي مقاوم در برابر واكسن SARS-CoV2 ظاهر شوند، آن‌ها مي‌توانند سريعا دستورالعمل‌هاي موجود در واكسن را براي مطابقت با نسخه‌هاي جديد تغيير دهند.

اما در حال‌ حاضر، واكسن‌هاي كوويد مبتني‌ بر mRNA نه ويروس هستند و نه ژن‌درماني و نمي‌توانند موجب تغيير DNA شما شوند.

تبليغات
جديد‌ترين مطالب روز

هم انديشي ها

تبليغات

با چشم باز خريد كنيد
اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران شما را براي انتخاب بهتر و خريد ارزان‌تر راهنمايي مي‌كند
ورود به بخش محصولات