همانطوركه ميليونها نفر عليه ويروس كرونا واكسينه ميشوند و بهانديشه متخصصين ميرسد سرانجام به پايان دنياگيري خواهيم رسيد، دانشمندان در حال تجسم دنياي پس از واكسن هستند و آنچه پيشبيني ميكنند، تسليبخش است.
ويروس كرونا احتمالا براي مدت طولاني همچنان حضور خواهد داشت؛ اما براساس مطالعهاي كه بهتازگي در مجلهي Science منتشر و در روزنامه نيويورك تايمز به آن اشاره شده است، وقتي بيشتر افراد بزرگسال ازطريق عفونت طبيعي يا واكسيناسيون دربرابر آن مصون شوند، تهديد ناشي از ويروس چيزي بيش از سرماخوردگي نخواهد بود.
ويروس عامل كوويد ۱۹ اكنون تهديد خطرناكي محسوب ميشود؛ زيرا پاتوژن ناآشنايي است كه ميتواند سيستم ايمني فرد را از پاي درآورد؛ سيستمي كه براي مبارزه دربرابر آن يادگيري نديده است. وقتي همهي افراد درمعرض ويروس قرار بگيرند يا واكسن را دريافت كنند، ديگر اين وضعيت وجود نخواهد داشت. افزونبراين، پاتوژنهايي كه براي بدن جديد است، كودكان را بهطورمداوم بهچالش ميكشد و اين يكي از دلايلي است كه آنها در دفع ويروس كرونا بهتر از افراد بزرگسال عمل ميكنند.
سرانجام، مطالعهاي جديد نشان ميدهد ويروس فقط در كودكان كوچكتر از پنج سال عامل نگراني نخواهد بود و حتي در آنها هم موجب اشكالات آنچناني نخواهد شد. بهعبارتديگر، ويروس كرونا بومي خواهد شد؛ يعني پاتوژني كه در سطوح پاييني در جامعه در گردش است، بهندرت موجب بيماري جدي ميشود. جني لاوين، از پژوهشگران اين مطالعه ميگويد:
زمان رسيدن به حالت بومي به اين بستگي دارد كه بيماري با چه سرعتي منتشر ميشود و سرعت واكسيناسيون چقدر است. بنابراين، مهمترين مسئله اين است كه همهي افراد با بيشترين سرعت ممكن براي اولينبار درمعرض واكسن قرار گيرند.
دكتر لاوين و همكارانش بهدنبال يافتن سرنخهايي از سرنوشت پاتوژن جديد، شش ويروس كروناي انساني ديگر (چهار ويروس كروناي عامل سرماخوردگي و ويروسهاي سارس و مرس) را مطالعه كردند. چهار ويروس كروناي سرماخوردگي بومياند و تنها علائم خفيفي را ايجاد ميكنند. سارس و مرس كه بهترتيب در سالهاي ۲۰۰۳ و ۲۰۱۲ ظاهر شدند، موجب بيماري شديدي ميشدند؛ اما بهطور گستردهاي انتشار پيدا نكردند. دكتر لاوين و همكارانش چنين فرض كردند باتوجهبه اينكه تمامي اين ويروسهاي كرونا پاسخ ايمني مشابهي ايجاد ميكنند، ويروس جديد بيشترين شباهت را با ويروسهاي كروناي عامل سرماخوردگي دارد.
سلول آلوده به ويروس كروناي جديد
پژوهشگران با تجزيهوتحليل مجدد دادههاي مطالعهاي پيشين دريافتند اولين عفونت با ويروسهاي كروناي سرماخوردگي بهطورمتوسط در سه تا پنجسالگي رخ ميدهد. پس از اين سن، افراد ممكن است بارهاوبارها عفوني شوند و ايمني آنها تقويت شود و ويروس در بدن آنها در گردش باشد؛ اما آنها بيمار نميشوند.
پژوهشگران آيندهي مشابهي براي ويروس كروناي جديد پيشبيني ميكنند. دكتر لاوين بيان ميكند بسته به سرعت انتشار ويروس و قدرت و دوام پاسخ ايمني، چند سال يا چند دهه طول ميكشد تا عفونتهاي طبيعي ويروس كرونا بومي شوند.
بدون واكسن سريعترين راه براي رسيدن به حالت بومي بدترين راه است و هزينهي ايمني جامعه از اين راه بيماري و مرگومير گسترده خواهد بود. باوجوداين، واكسنها اين محاسبه را تغيير ميدهند و هرچه افراد سريعتر ايمني كسب كنند، بهتر است. برنامهي واكسيناسيون كارآمد ميتواند زمان موردنياز براي تبديلشدن ويروس كرونا به عفونت بومي را به يك سال يا حتي فقط شش ماه كاهش دهد. بااينحال، دكتر لاوين پيشبيني ميكند بعيد است كه واكسنها ويروس كرونا را ريشهكن كنند؛ چراكه ويروس به ساكن دائمي، ولي بيخطرتري در محيط ما تبديل خواهد شد.
متخصص كارشناسان ديگر سناريو مطرحشده را پذيرفتني و محتمل ميدانند. شين كروتي، ويروسشناس مؤسسه ايمنيشناسي لاهويا در سنديهگو، اعتقاد دارد:
با ساختار فكري كلي مقاله كاملا موافقم. اگر واكسنها از انتقال ويروس ازطريق مردم مانع شوند، شباهت زيادي به سناريو سرخك خواهد داشت كه در آن، همهي افراد ازجمله كودكان را واكسينه ميكنيد و ديگر شاهد اين نيستيد كه ويروس افراد را آلوده ميكند.
حالت محتملتر آن است كه واكسنها از بيماري پيشگيري كنند؛ اما نه لاخبار تخصصيا از عفونت و انتقال. اين بدانمعنا است كه ويروس كرونا همچنان در جامعه در گردش خواهد بود. جنيفر گومرمان، ايمنيشناس دانشگاه تورنتو، بيان ميكند:
بعيد است واكسنهاي كنوني ايمني خنثيكننده فراهم كنند. ايمني خنثيكننده نوعي از ايمني محسوب ميشود كه براي پيشگيري از عفونت نياز است.
عفونت طبيعي با ويروس كرونا موجب ايجاد پاسخ ايمني قويتري در بيني و گلو ميشود. بااينحال بهگفتهي دكتر گومرمان، با واكسنهاي فعلي پاسخ ايمني طبيعي در سيستم تنفسي فوقاني ايجاد نميشود؛ چراكه واكسن در بازو تزريق ميشود. بنابراين، اين احتمال وجود دارد كه عفونت حتي پس از واكسيناسيون نيز رخ دهد.
مدل دكتر لاوين بر اين فرض استوار است كه ويروس كرونا شبيه ويروسهاي كروناي مسبب سرماخوردگي است. درمقابل مارك ليپسيچ، متخصص همهگيرشناسي از دانشكدهي بهداشت عمومي هاروارد در بوستون، هشدار ميدهد چنين فرضي ممكن است درست نباشد. دكتر ليپسيچ معتقد است:
وضعيت عفونتهاي ويروسهاي كروناي ديگر ممكن است براي ويروس جديد صدق كند يا نه؛ زيرا نديدهايم كه ويروسهاي كروناي مذكور با فرد مسني چه ميكنند كه سيستم ايمنياش قبلا درمعرض ويروس قرار نگرفته است.
ليپسيچ ميگويد يكي از سناريوهاي ممكن ديگر آن است كه ويروس مانند آنفلوانزاي فصلي شود كه برخي سالها بهطورخفيف و برخي سالها بهطور شديدتري ظاهر ميشود. واريانتهاي جديد ويروس كرونا كه بتوانند از پاسخ ايمني فرار كنند، ممكن است تصوير را پيچيدهتر كنند.
اين مسئله معما است كه ويروسهاي كروناي سرماخوردگي اولينبار چه زماني و چگونه ظاهر شدند؛ ولي از زمان پيدايش ويروس كروناي جديد، برخي از دانشمندان دوباره دربارهي اين تئوري مباحثه كردهاند كه دنياگيري سال ۱۸۹۰ كه جان حدود يكميليون نفر را در سراسر جهان گرفت، ممكن است با يكي از چهار ويروس كروناي عامل سرماخوردگي، يعني OC-43، ايجاد شده باشد.
آندره ويلت، ايمنيشناس مؤسسه پژوهشهاي باليني مونترال كانادا، دراينباره ميگويد:
برخي پيشنهاد كردهاند كه جمعيت انساني ايمني گسترده و ملايمي دربرابر OC-43 حاصل كرد كه به دنياگيري خاتمه داد. ويروس كروناي جديد درحالحاضر به شيوهي نسبتا مسالمتآميزي در جامعه در گردش است.
هم انديشي ها