حذف شارژر و ايرباد از جعبه‌هاي آيفون؛ دغدغه‌ي محيط زيستي اپل يا تصميمي اقتصادي
پس از معرفي آيفون ۱۲ و آيفون ۱۲ ميني، ليسا جكسون، از مديران ارشد اپل كه براي اعلام خبر حذف شارژر و ايرباد از جعبه‌هاي آيفون، دركنار پنل‌هاي خورشيدي روي بام اپل پارك ايستاده بود، بعد از ارائه‌ي آمارهايي از وضعيت محيط زيستي شركت و اهداف آن براي رسيدن به «وضعيت خنثي از لحاظ انتشار كربن» تا سال ۲۰۳۰، از دلايل تصميم مباحثه‌برانگيز اپل گفت:
همين حالا ۷۰۰ ميليون هدفون لايتنينگ و تعداد بسيار زيادي هدفون متفرقه و بيسيم، ۲ ميليارد آداپتور شارژ اپل و ميلياردها شارژر ديگر در جهان وجود دارد؛ پس ما اين موارد را از جعبه‌ي آيفون حذف مي‌كنيم تا از انتشار بيشتر كربن و معدن‌كاوي بيشتر براي استخراج مواد ارزشمند زمين جلوگيري شود. حذف اين اقلام همچنين به‌معني امكان استفاده از جعبه‌هايي سبك‌تر و باريك‌تر است كه باعث گنجايش ۷۰ درصد محصول بيشتر در هر پالت و كاهش انتشار كربن در زنجيره‌ي لاجستيك اپل مي‌شود. با در انديشه متخصصين گرفتن مجموع اقدامات محيط زيستي براي ساخت آيفون ۱۲، از انتشار ۲ ميليون تن كربن در سال جلوگيري خواهد شد.
ليسا جكسون، معاونت محيط زيست در اپل
آيا حذف شارژر و هدفون از جعبه به حفظ محيط زيست كمك مي‌كند؟
۱۳ سال از عرضه‌ي اولين آيفون به بازار مي‌گذرد و همانطور كه اپل در جريان رويداد خود گفت، تعداد زيادي از متخصصان همين حالا يك يا چند شارژر و هدفون دارند. باتوجه به اينكه اپل سالانه بيش از ۲۰۰ ميليون آيفون جديد روانه‌ي بازار مي‌كند. حتي اگر تنها ۳۰ درصد از خريداران نيازي به شارژر يا هدفون جديد نداشته باشند، از توليد و عرضه‌ي سالانه ۶۰ ميليون شارژر و هدفون اضافه جلوگيري مي‌شود.
به‌انديشه متخصصين نمي‌رسد افراد زيادي در اينكه حذف شارژر و هدفون از جعبه‌ي موبايل‌ها درنهايت به‌نفع محيط زيست تمام شود، شك داشته باشند؛ بلكه سؤال اصلي بسياري اين است كه آيا هدف اپل از اين كار داشتن دغدغه‌ي محيط زيستي است؟
هدف اصلي يك شركت
اپل بزرگ‌ترين شركت دنيا از نوع سهامي عام (Public) است. هنگام مواجه شدن با تصميمات بزرگ و تغيير در سياست‌هاي كلان شركت‌ها، يكي از اولين سؤالاتي كه به ذهن مي‌رسد اين است كه «هدف اصلي يك شركت چيست؟»
موارد زيادي به‌عنوان هدف اصلي شركت‌ها عنوان مي‌شود؛ توليد عالي‌ترين محصول ممكن، ايجاد شغل، به‌دست آوردن رضايت مشتريان، تلاش براي ساختن دنيايي بهتر و... بسته به شرايطي كه شركت‌ها در آن فعاليت مي‌كند، ممكن است هركدام از اين هدف‌ها در اولويت باشند. براي مثال در كشوري كمونيستي، شايد ايجاد شغل مهم‌ترين هدف شركت باشد؛ يا در جهاني آرماني و ايده‌آل، ساخت دنيايي بهتر. اما در دنيايي كه در آن زندگي مي‌كنيم، «ايجاد سرمايه و راضي نگاه داشتن سرمايه‌داران»، بزرگ‌ترين هدف و موتور محرك شركت‌ها است. حتي اگر شركتي به‌دنبال دست‌يابي به ساير هدف‌هايي كه به آن‌ها اشاره شد باشد، بقا در بازار سرمايه‌داري ايجاب مي‌كند كه اين اهداف در راستاي همان هدف اصلي؛ يا در بهترين حالت، بدون تضاد با آن باشند.
به‌همين دليل است كه ارزش آيفون ۱۲ بدون شارژر و ايربادز، نه‌تنها از ارزش آيفون ۱۱ در زمان عرضه ارزان‌تر نيست، بلكه ۵۰ دلار از آن گران‌تر است. البته با توجه به اينكه دقيقا مشخص نيست استفاده از مودم 5G و صفحه‌نمايش OLED چقدر براي اپل خرج تراشيده است، نمي‌توان مطمئن بود كه هزينه‌ي نهايي توليد آيفون ۱۲ و آيفون ۱۱ دقيقا يكسان باشد؛ اما با تقريب خوبي مي‌توان اطمينان داشت كه اپل حاضر نيست براي اهدافي چون حفاظت از محيط زيست، از حاشيه‌ي سود خود بكاهد.
اقدام داوطلبانه يا الزام قانوني
نمي‌توان منكر اقدامات مثبت شركت‌هاي بزرگ فناوري مانند اپل، گوگل و مايكروسافت در راستاي حفظ محيط زيست در سال‌هاي اخير شد؛ اما بايد توجه داشت كه اين شركت‌ها NGO يا سازمان خيريه نيستند. وظيفه‌ي اصلي حفاظت از محيط زيست بر عهده‌ي حكومت‌ها و سازمان‌هاي قانون‌گذار است. بايد ديد چه ميزان از اقدامات اين شركت‌ها در راستاي رسيدن به چشم‌اندازهاي قانوني كشور يا كشورهايي است كه در آن فعاليت مي‌كنند.
بسياري از كشورها قوانيني وضع كرده‌اند كه شركت‌ها را مجبور مي‌كند تا ۲۰ يا ۳۰ سال آينده توليد گازهاي گلخانه‌اي را به صفر برسانند. از همين مانديشه متخصصين، مي‌توان با اندكي بدبيني، اقدام شركت‌ها در اين راستا را به‌نوعي آماده شدن براي قوانين سخت‌گيرانه‌تر محيط زيستي ارزيابي كرد.
براي مثال، نروژ قصد دارد توليد گازهاي گلخانه‌اي را تا سال ۲۰۳۰ به صفر برساند و حتي چين به‌عنوان بزرگ‌ترين توليدكننده‌ي گازهاي گلخانه‌اي چندي پيش در جريان نشست سالانه‌ي سازمان ملل از تعهد خود براي به صفر رساندن انتشار كربن تا سال ۲۰۶۰ گفت.
افكار عمومي
از طرف ديگر مي‌توان به مباحثه افكار عمومي اشاره كرد. با گذشت زمان، مسائل محيط زيستي به دغدغه‌ي تعداد بيشتري از مردم جهان تبديل مي‌شود. شركت‌هايي كه سياست‌هاي سبزتري داشته باشند، در چشمان مصرف كننده تصوير بهتري خواهند داشت و درنتيجه در اولويت بالاتري براي خريد قرار مي‌گيرند.
براساس نتايج يك انديشه متخصصينسنجي كه در سال ۲۰۱۹ در آمريكا انجام شد، ۳۷ درصد خريداران حاضرند بابت محصولي كه با محيط زيست سازگارتر است، تا ۵ درصد هزينه‌ي بيشتري بپردازند. بيش از نيمي از شركت‌كنندگان در همين انديشه متخصصينسنجي اعلام كرده‌اند كه به مسائل محيط زيستي «خيلي» يا «به‌شدت» اهميت مي‌دهند.
بر اساس انديشه متخصصينسنجي مؤسسه نيلسن، ۷۳ درصد از افراد جوان، حتي با وجود شرايط سخت اقتصادي نيز حاضرند مبلغ بيشتري براي خريد محصولات سازگار با محيط زيست بپردازند.
جمع‌بندي
در اينكه تصميم اخير اپل درنهايت به نفع محيط زيست تمام مي‌شود، تقريبا شكي نيست؛ اما همانطور كه در بالا اشاره شد، عوامل ديگري را نيز مي‌توان در اين تصميم دخيل دانست.
اگر هدف غايي اپل به‌عنوان يك شركت حفاظت از محيط زيست بود، راه‌هايي بسيار مؤثرتر از حذف شارژر و هدفون از جعبه‌ي موبايل براي رسيدن به اين هدف وجود داشت. براي مثال، با ترغيب كردن مصرف‌كنندگان به ارتقا ندادن موبايل نسبتا جديد خود، مي‌توان از توليد غير ضروري سالانه چند ميليون دستگاه موبايل جلوگيري كرد. اگر توليد نشدن شارژر و هدفون غير ضروري باعث كاهش انتشار گازهاي گلخانه‌اي مي‌شود، توليد نشدن و ارسال نشدن چندين ميليون موبايل نيز باعث كاهش انتشار چندين ميليون تن كربن در سال خواهد شد.
اما اپل يك شركت است و درقبال سهام‌داران خود نيز مسئوليت دارد؛ براي همين است كه عدم اتخاذ چنين سياست‌هايي از سوي آن كاملا قابل درك است و نمي‌توان بر آن خرده گرفت.
درنهايت بايد توجه داشت كه چنين تصميماتي ناشي از مجموعه‌اي از عوامل است. همانطور كه با قطعيت نمي‌توان گفت تصميم اخير اپل براي حذف شارژر و ايرباد از جعبه آيفون صرفا با انگيزه‌ي مالي و سودجويانه بوده است؛ نمي‌توان آن را تماما ناشي از دغدغه‌ي محيط زيستي دانست.
هم انديشي ها