پردازندههاي نسل يازدهمي Rocket Lake و مادربردهاي سري 500 معرفي شدند
اينتل شب گذشته به‌صورت رسمي از پردازندههاي نسل يازدهمي كلاس دسكتاپ سري راكت ليك (Intel Rocket Lake) پرده‌برداري كرد. مطالعه اوليه نشان مي‌دهد بسياري از مدلهاي خانواده‌ي راكت ليك ارزش پايين‌تري از رقباي هم‌رده در خانواده‌ي AMD Ryzen 5000 دارند كه نكته‌اي در خور توجه است. آيا زمان آن فرا رسيده كه براي پردازندههاي دسكتاپ جديد اينتل هيجان‌زده شويم؟
براساس مقاله‌ي تك‌اسپات، طي چند وقت اخير اطلاعات زيادي از پردازندههاي سري راكت ليك اينتل فاش شد و اين شركت نيز به‌دفعات اطلاعاتي رسمي درباره‌ي آن‌ها در دسترس رسانه‌ها قرار داد. در نهايت به لطف اطلاعات رسمي توانسته‌ايم آخرين قطعات پازل را كنار هم قرار بدهيم تا به تصويري كلي از پردازندههاي سري راكت ليك دست پيدا كنيم.
براساس اطلاعات رسمي، پردازندههاي نسل يازدهمي دسكتاپ راكت ليك همچنان متكي بر ليتوگرافي قديمي ۱۴ نانومتري هستند؛ اين در حالي است كه پردازندههاي نسل يازدهمي لپ تاپ موسوم به تايگر ليك (Intel Tiger Lake) سراغ استفاده از ليتوگرافي ۱۰ نانومتري SuperFin رفته‌اند.
اينتل در خانواده‌ي راكت ليك از معماري جديدي با عنوان سايپرس كوو (Cypress Cove) براي هسته‌هاي پردازشي استفاده كرده است. معماري Cypress Cove در اصل براي ليتوگرافي ۱۰ نانومتري ساخته شده؛ اما اينتل توانسته است با فرايند بك‌پورتينگ (Backporting)، آن را روي ليتوگرافي ۱۴ نانومتري ارائه بدهد. استفاده از اين تكنيك باعث شده است اينتل از ترانزيستورهاي كمتري استفاده كند. به‌عنوان نتيجه‌ي اين كار، اينتل مجبور شد دو هسته را از Die پردازنده حذف كند. تيم آبي فضاي كافي در داخل پردازنده براي استفاده از Die بزرگ‌تر در اختيار نداشت.
پردازندههاي نسل يازدهمي راكت ليك اينتل حداكثر هشت هسته دارند
اينتل مي‌گويد استفاده از Cypress Cove باعث مي‌شود پردازندههاي راكت ليك در مقايسه با پردازندههاي اسكاي ليك (Skylake) و مشتقات آن در پنج سال اخير بهبود ۱۹ درصدي IPC (دستورالعمل بر سيكل كلاك) تجربه كند. البته Cypress Cove جديدترين طراحي اينتل محسوب نمي‌شود؛ زيرا همان‌طور كه اشاره كرديم پردازندههاي ۱۰ نانومتري تايگر ليك مدرن‌تر هستند و از معماري جديدتري استفاده مي‌كنند.
اينتل پيش‌تر اطلاعاتي درباره‌ي پردازنده‌ي پرچم‌دار سري تايگر ليك يعني Core i9-11900K در دسترس ما قرار داده و اعلام كرده بود پردازندههاي اين خانواده در بهترين حالت مجهز به هشت هسته‌ي پردازشي هستند. اين تراشه‌ها از واحد پردازش گرافيكي مجتمع مبتني بر معماري Xe استفاده مي‌كنند، قابليت‌هاي جديدي در زمينه‌ي هوش مصنوعي (AI) دارند و از طريق مادربردهاي سري ۵۰۰ از پلتفرم جديدي همراهي مي‌كنند.
در جدول زير، تعداد زيادي پردازنده حضور دارند كه شايد بيشتر از حد معمول باشند؛ اما در دسته‌بندي كلي مي‌توانيم سري راكت ليك را در سه مجموعه‌ي Core i9 و Core i7 و Core i5 قرار بدهيم. برخلاف نسل‌هاي پيشين، خبري از مجموعه‌ي Core i3 براي خانواده‌ي راكت ليك نيست كه در نگاه اول عجيب محسوب مي‌شود؛ بااين‌حال اينتل تصميم گرفته است مدل تقويت‌شده‌ي پردازندههاي نسل دهمي خود را به‌عنوان مجموعه‌ي Core i3 در دسترس مشتريان قرار بدهد.
مدلهاي Core i9 و Core i7 پردازندههاي راكت ليك بسيار شبيه هستند. همه‌ي اين پردازنده‌ها هشت هسته‌ي پردازشي به همراه ۱۶ ترد دارند و از ۱۶ مگابايت حافظه‌ي كش سطح سوم (L3 Cache) بهره مي‌برند. مدلهاي داراي پسوند K، پردازندههاي آنلاك هستند كه از فرايند اوركلاك همراهي مي‌كنند، مدلهاي داراي پسوند F از پردازنده‌ي گرافيكي مجتمع بهره‌مند نيستند و در نهايت مدلهاي T ضعيف‌تر از مدلهاي ديگر هستند و توان طراحي حرارتي (TDP) آن‌ها به ۳۵ وات مي‌رسد.
مدلهاي مجهز به پردازنده‌ي گرافيكي مجتمع از معماري Xe براي واحد گرافيكي استفاده مي‌كنند كه البته اينتل بنا به دلايلي با نام UHD Graphics 750 از آن ياد مي‌كند. پردازنده‌ي گرافيكي در تراشه‌هاي اينتل حداكثر ۳۲ واحد اجرايي (EU) دارد و مطابق ادعاي تيم آبي، تا ۵۰ درصد بهبود عملكرد نسبت به نسل قبل تجربه مي‌كند.
پردازندههاي Core i7 و Core i9 خانواده‌ي Intel Rocket Lake بسيار شبيه هستند
بدين ترتيب پردازندههاي Core i9 و Core i7 داراي پيكربندي مشابه هستند و اين سؤال پيش مي‌آيد كه نكات متمايزكننده‌ي آن‌ها چيست؟ اولين پاسخي كه به ذهن مي‌رسد، فركانس است. پردازنده‌ي Core i7-11700K و مدل KF در حالت تك هسته‌اي به فركانس حداكثر ۵ گيگاهرتز دست پيدا مي‌كنند و در حالت تمام هسته‌اي حداكثر فركانس ۴٫۶ گيگاهرتز دارند.
پردازنده‌ي Core i9-11900K و مدل KF فركانس تك هسته‌اي توربو را به ۵٫۳ گيگاهرتز مي‌رسانند؛ البته دستيابي به اين فركانس به لطف Thermal Velocity Boost انجام مي‌گيرد. Thermal Velocity Boost صرفا در زماني فركانس CPU را ارتقا مي‌دهد كه دماي عملياتي پايين باشد. اين قابليت روي مدلهاي Core i7 پردازندههاي راكت ليك به چشم نمي‌خورد. بدون Thermal Velocity Boost، مدل 11900K به حداكثر فركانس تك هسته‌اي ۵٫۲ گيگاهرتز دست مي‌يابد كه نسبت به 11700K بيشتر است؛ اما حداكثر فركانس تمام هسته‌اي صرفا ۱۰۰ مگاهرتز بيشتر است و به ۴٫۷ گيگاهرتز مي‌رسد.
ديگر تفاوت مهم بين مدلهاي Core i9 و Core i7 پردازندههاي خانواده‌ي راكت ليك، در بخش منابع بيانيه‌ي مطبوعاتي جديد ذكر شده است و شايد در نگاه اول همه‌ي متخصصان به آن توجه نكنند. 11900K و KF در حالت پيش‌فرض با استفاده از DDR4-3200 Gear 1 فعاليت مي‌كنند؛ اين در حالي است كه تمامي پردازندههاي ديگر شامل مدلهاي Core i7 در حالت پيش‌فرض مشغول استفاده از DDR4-3200 Gear 2 است.
اين Gear-ها به نسبت فركانس بين كنترلر حافظه و خود حافظه اشاره مي‌كنند كه همواره در پردازندههاي اينتل به‌صورت ۱:۱ بوده است. Gear 1 به نسبت ۱:۱ اشاره مي‌كند و Gear 2 به معني نسبت فركانس ۲:۱ است (نصف شدن فركانس كنترلر حافظه). اين يعني درحالي‌كه پردازندههاي آنلاك سري Core i9 با نسبت فركانس استاندارد ۱:۱ فعاليت مي‌كنند، مدلهاي لاك‌شده‌ي Core i9 و سري Core i7 همگي به‌صورت پيش‌فرض در حال استفاده از نسبت كندتر ۲:۱ هستند.
همين موضوع باعث مي‌شود تفاوت‌هاي پردازندههاي Core i7 و Core i9 بيشتر شود؛ زيرا مدلهاي Core i7 قرار است نسبت به i9، عملكردي ضعيف‌تري از لحاظ حافظه داشته باشند. اگر متخصص پردازندههاي سري رايزن اي ام دي باشيد احتمالا با اين نسبت‌هاي عملكرد آشنا هستيد؛ زيرا طبق اطلاعات رسمي، پردازندههاي رايزن از نسبت فركانس ۱:۱ استفاده مي‌كنند. در حال حاضر پردازندههاي جديد اينتل را در اختيار نداريم و نمي‌توانيم بگوييم استفاده از نسبت ۲:۱ در اكثر پردازندههاي راكت ليك چگونه عملكرد پردازشي آن‌ها را متأثر مي‌كند.
اكثر پردازندههاي راكت ليك داراي نسبت فركانس ۲:۱ هستند كه اتفاقي عجيب است
شايد توليدكنندگان مادربرد اين موضوع را ناديده بگيرند و تمامي پردازندههاي سري راكت ليك را در حالت Gear 1 اجرا كنند. متخصص كارشناس AnandTech پس از مطالعه پردازنده‌ي Core i7-11700K اينتل متوجه شده است كه توليدكنندگان مادربرد همين كار را انجام داده‌اند. در واقع پردازنده‌ي Core i7-11700K براساس اسلايدهاي رسمي اينتل بايد داراي نسبت فركانس ۲:۱ باشد؛ اما روي مادربردها به‌صورت پيش‌فرض با نسبت ۱:۱ فعاليت مي‌كند.
قبل از مطالعه پردازندههاي جديد Core i5 بهتر است پردازندههاي Core i9 و Core i7 را از لحاظ نحوه‌ي ارزش‌گذاري مورد مطالعه قرار بدهيم. جالب‌ترين نكته به ارزش مدلهاي آنلاك سري Core i7 مربوط مي‌شود: ۳۷۴ دلار براي مدل KF و ۳۹۹ دلار براي مدل K مطابق سياست ارزش‌گذاري اينتل. اين ارزش با استفاده از تكنيك Tray Pricing به دست آمده است و با MSRP (ارزش پيشنهادي توليد‌كننده‌ي كالا براي عرضه در خرده‌فروشي‌ها) تفاوت‌هايي دارد. متخصص كارشناس تك‌اسپات مي‌نويسد هنگام عرضه، پردازندههاي اينتل به‌طور معمول ۱۰ درصد (يا در حول و حوش همين مقدار) گران‌تر از Tray Pricing هستند و در ماه‌هاي بعد به Tray Pricing اعلام‌شده يا كمتر از آن مي‌رسند.
در هر صورت با پردازنده‌اي هشت هسته‌اي طرف هستيم كه ۱۶ ترد دارد و با ارزش ۴۰۰ دلار در دسترس قرار مي‌گيرد. از AMD Ryzen 7 5800X به‌عنوان رقيب i7 جديد اينتل ياد مي‌شود. براساس اطلاعات رسمي، ارزش استاندارد تعيين‌شده براي پردازنده‌ي هشت هسته‌اي ۱۶ تردي 5800X برابر با ۴۵۰ دلار است. هزينه‌هاي ديگري را نيز مي‌توان در انديشه متخصصين گرفت؛ مثل تفاوت ارزش مادربردها؛ اما در نگاه اول اينتل تصميم گرفته است اين پردازنده‌ي را با ارزشي كمتر از مدل هم‌رده‌ي اي ام دي در دسترس مشتريانش قرار بدهد تا بهتر با تيم قرمز رقابت كند. اگر اين ارزش دقيق باشد، اينتل در حوزه‌ي پردازندههاي هشت هسته‌اي از لحاظ معيار «عملكرد به ازاي دلار» بهتر از اي ام دي ظاهر مي‌شود. مطالعه‌هاي اوليه نشان مي‌دهند 11700K از لحاظ عملكرد پردازشي به سطح 5800X نزديك مي‌شود.
وقتي نگاهي به مدل محصولات جديد اينتل بيندازيم، متوجه مي‌شويم Core i7-هاي راكت ليك اندكي گران‌ارزش‌تر از پردازندههاي Core i7 نسل دهمي دسكتاپ هستند. مطابق سياست Tray Pricing، مدلهاي Core i7-10700K و KF حدودا ۲۵ درصد گران‌تر شده‌اند. البته فراموش نكنيد پردازندههاي جديدتر سريع‌ترند و با ارزش كمتر از رقبايشان عرضه مي‌شوند.
اينتل براي ارزش‌گذاري پردازندههاي نسل يازدهمي دسكتاپ، سياستي رقابتي در پيش گرفته است
آنچه چندان منطقي به انديشه متخصصين نمي‌رسد، ارزش مدلهاي آنلاك Core i9 است: ۵۳۹ دلار براي 11900K و ۵۱۳ دلار براي 11900KF؛ يعني ۱۴۰ دلار بيشتر از مدلهاي Core i7 با وجود شباهت‌هاي بسيار اين دو خانواده. عملا كسي كه ۱۴۰ دلار بيشتر پرداخت كند، صرفا به فركانس اندكي بيشتر دست مي‌يابد.
مدل 11900K در نهايت سراغ رقابت با Ryzen 7 5900X (با ارزش حدودا ۵۵۰ دلار) خواهد رفت؛ ولي فراموش نكنيد پردازنده‌ي AMD به‌جاي هشت هسته، ۱۲ هسته دارد. پردازنده‌ي پرچم‌دار نسل دهمي اينتل ۱۰ هسته داشت و به همين دليل انتظار داريم 11900K در وظايف كاري سنگين متكي بر هسته ضعيف‌تر از 10900K ظاهر شود.
اينتل در خانواده‌ي Core i5 نيز تصميم گرفته است سراغ ارزش‌گذاري بسيار رقابتي برود. تمامي پردازندههاي سري Core i5 اينتل داراي ۶ هسته و ۱۲ ترد و ۱۲ مگابايت حافظه‌ي كش سطح سوم هستند و مدل‌هايي كه پردازنده‌ي گرافيكي مجتمع دارند از همان UHD Graphics 750 استفاده مي‌كنند. مدلهاي K آنلاك هستند و سرعت كلاك بين مدلهاي مختلف فرق دارد.
مدلهاي رده‌بالا به حداكثر فركانس تك هسته‌اي و تمام هسته‌اي به ترتيب ۴٫۹ گيگاهرتز و ۴٫۶ گيگاهرتز دست مي‌يابند، اين در حالي است كه مدلهاي ضعيف‌تر نظير Core i5-11400F به حداكثر فركانس تك هسته‌اي ۴٫۴ گيگاهرتز و حداكثر فركانس تمام هسته‌اي ۴٫۲ گيگاهرتز مي‌رسند.
اينتل در مدلهاي i5 نيز تصميم گرفته است اي ام دي را به چالش بكشد. 11600KF با معيار Tray Pricing داراي ارزش ۲۳۷ دلار است و درنهايت در خرده‌فروشي‌ها احتمالا ۲۶۰ دلار عرضه مي‌شود تا ارزشش پايين‌تر از پردازنده‌ي ۳۰۰ دلاري AMD Ryzen 5 5600X باشد. پردازندههاي i5 نسل يازدهمي اينتل در مقايسه با پردازندههاي نسل دهمي i5 گران نشده‌اند.
شايد ارزشمندترين مدلهاي i5 نسل يازدهمي مدلهاي پايين‌رده باشند، به‌خصوص Core i5-11400F با ارزش ۱۵۷ دلار Tray Pricing و ۱۷۰ تا ۱۸۰ دلار در خرده‌فروشي‌ها. AMD در اين بازه‌ي ارزشي در حال حاضر هيچ پردازنده‌اي ندارد كه بهتر از Core i5-11400F ظاهر شود، چون Ryzen 5 3600 با ارزش ۲۰۰ دلار عرضه مي‌شود و Ryzen 5 2600 برچسب ارزش ۱۹۰ دلار را يدك مي‌كشد.
خانواده‌ي راكت ليك اينتل شامل سري Core i3 نيست
با درانديشه متخصصينگرفتن اين حقيقت كه پردازنده‌ي 11400F از معماري جديد راكت ليك استفاده مي‌كند، احتمالا به‌زودي شاهد افزايش رقابت در بازه‌ي ۱۵۰ تا ۲۰۰ دلار خواهيم بود و كار براي اي ام دي سخت‌تر خواهد شد. ماه‌ها است كه متخصص كارشناسان حوزه‌ي سخت‌افزار مي‌گويند پردازندههاي Core i5 اينتل در اين بخش از بازار بهتر هستند و اگر اي ام دي به فكر چاره نيافتد، اين وضعيت ادامه پيدا مي‌كند.
در رابطه با پردازندههاي Core i3 و Pentium Gold، اينتل قصد ندارد فعلاً مدلهاي نسل يازدهمي را عرضه كند و به‌جاي آن سراغ معرفي مدل تقويت‌شده‌ي پردازندههاي نسل دهمي كامت ليك (Comet Lake) مي‌رود. پردازندههاي جديد كامت ليك نسبت به مدلهاي عادي اندكي فركانس بيشتر دارند؛ براي مثال پردازنده‌اي مثل Core i3-10100 اكنون ۱۰۰ مگاهرتز سريع‌تر است و با همان ارزش قبل در نقش Core i3-10105 ظاهر مي‌شود.
اينتل مي‌گويد پردازندههاي جديد راكت ليك به‌جاي ۱۶ لاين PCIe 3.0 داراي ۲۰ لايت PCIe 4.0 هستند و اين يعني مي‌توانيد پردازنده‌ي گرافيكي x16 را با درايو اس اس دي x4 مستقيما به CPU وصل كنيد. در نسل‌هاي قبل، درايوهاي اس اس دي M.2 بايد حتما به مادربرد وصل مي‌شدند.
پردازندههاي نسل يازدهمي از گستره‌ي وسيعي از قابليت‌هاي اوركلاك همراهي مي‌كنند كه يكي از جالب‌ترين آن‌ها، اوركلاك فركانس حافظه به‌صورت بلادرنگ است و به شما امكان مي‌دهد OC-هاي حافظه را از طريق نرم‌افزار Extreme Tuning Utility در ويندوز بدون هيچ‌گونه ريستارت شدن سيستم، تغيير دهيد. پردازندههاي جديد همچنين از AVX-512 همراهي مي‌كنند.
اينتل در كنار پردازندههاي راكت ليك، مادربردهاي جديد سري ۵۰۰ را نيز رونمايي كرده است. اصلي‌ترين مشخصه‌هاي مادربردهاي سري ۵۰۰ شامل همراهي از اوركلاك حافظه در مدلهاي H570 و B560، يك x8 DMI جديد براي دو برابر شدن پهناي باند بين پردازنده و مادربرد و همراهي كامل از PCIe 4.0 مي‌شود.
مادربردهاي سري ۵۰۰ اينتل با پردازندههاي نسل دهمي كامت ليك سازگاري دارند. براي استفاده از پردازندههاي راكت ليك لاخبار تخصصيا قرار نيست سراغ استفاده از مادربردهاي سري ۵۰۰ برويد، زيرا پردازندههاي جديد با شماري از مادربردهاي سري ۴۰۰ سازگارند (مدلهاي Z490 و H470 و Q470). متأسفانه مادربردهاي محبوب B460 و H410 داراي تراشه‌اي ناسازگار هستند و به همين دليل امكان استفاده از آن‌ها با پردازندههاي راكت ليك وجود ندارد.
اينتل همچنين چند اسلايد براي مقايسه‌ي پردازنده‌هايش منتشر كرده است. اينتل در اين مقايسه سراغ مطالعه چهار بازي مي‌رود. در تمامي سيستم‌ها براي بنچمارك‌گيري از پردازنده‌ي گرافيكي RTX 3080 استفاده شده است. اينتل مي‌گويد پردازنده‌ي نسل يازدهمي‌اش نسبت به Core i9-10900K، هشت تا ۱۴ درصد قوي‌تر شده است. هنگام مقايسه با Ryzen 9 5900X نيز پردازنده‌ي جديد اينتل قوي‌تر ظاهر مي‌شود. اينتل همچنين گفته است Core i5-11600K در چهار بازي يادشده، نسبت به Core i5-10600K، هفت تا ۱۶ درصد قوي‌تر خواهد بود.
هم انديشي ها