بيوگرافي تيم برنرز لي، خالق دنياي وب

سر تيموتي جان برنرز لي مشهور به سر تيم برنرز لي يا TimBL، مهندس و دانشمند علوم كامپيوتر انگليسي است كه شهرت عمده‌ي خود را مديون اختراع انقلابي‌اش يعني فناوري وب (World Wide Web) است. او در مارس سال ۱۹۸۹ پروپوزال خود در ارتباط با سيستم مديريت اطلاعات را عرضه كرد و در ميانه‌هاي ماه نوامبر همان سال، توانست اولين ارتباط موفق ميان يك كلاينت و سرور را بر اساس پروتوكل HTTP برقرار كند. اين ارتباط موفقيت‌آميز را مي‌توان تولد دنياي وب ناميد.

برنرز لي در حال حاضر مدير كنسرسيوم بين‌المللي وب (W3C) است. اين سازمان وظيفه‌ي نظارت بر پيشرفت دائمي وب و فناوري‌هاي جديد آن را بر عهده دارد. برنرز لي مؤسس سازماني به نام World Wide Web Foundation نيز هست. اين سازمان در زمينه‌ي افزايش دسترسي عموم مردم به دنياي وب فعاليت مي‌كند. او در آزمايشگاه علوم كامپيوتر و هوش مصنوعي دانشگاه MIT نيز به عنوان محقق ارشد مشغول به كار است و علاوه بر آن، در هيئت مشاوره «مركز اطلاعات جمع‌آوري شده‌ي MIT» نيز خدمت مي‌كند. برنرز لي مدير مؤسسه‌اي به نام Web Trust با محوريت همراهي از تحقيقات و فناوري‌هاي مرتبط با وب نيز هست.

تولد و تحصيلات

فعاليت شغلي و اختراع فناوري وب

پس از فارغ‌التحصيلي از دانشگاه آكسفورد، تيم در شركت ارتباطات مخابراتي Plessy در شهر پول انگلستان مشغول به كار شد. او در سال ۱۹۷۸ با استخدام در شركت Ferndown با دي. جي. نش همكار شد و با همكاري او توانست نرم‌افزاري براي بهبود كار پرينترها توسعه دهد.

تيم برنرزلي از ژوئن تا دسامبر سال ۱۹۸۰ به‌عنوان پيمانكار مستقل با بنياد علمي CERN همكاري كرد. در زماني كه او در ژنو با اين بنياد همكاري مي‌كرد، طرحي براي يك پروژه با موضوع استفاده از ابرمتن (Hypertext) براي اشتراك‌گذاري اطلاعات بين محققان ارائه داد. او براي تشريح طرح خود، يك نمونه‌ي اوليه با نام ENQUIRE ارائه داد. 

ابرمتن يا هايپرتكست به زبان ساده به معناي متني است كه روي كامپيوتر يا دستگاه‌هاي الكترونيكي ديگر نمايش داده شود. خصوصيت اصلي اين متن وجود هايپرلينك يا پيوندهايي به متون و اسناد ديگر است كه متخصص با كليك روي آن‌ها مي‌تواند به‌سرعت به مقاله‌ي مقصد دسترسي داشته باشد. اين مفاهيم، پايه‌هاي شكل‌گيري آن چيزي هستند كه امروزه به‌عنوان تار جهان‌گستر (WWW) مي‌شناسيم.

برنرزلي در سال ۱۹۸۰ بنياد سرن را ترك كرد و در شركت John Poole's Image Computer Systems به عنوان متخصص كارشناس متخصص مشغول به كار شد. پروژه‌اي كه او در اين شركت بدان مشغول شد، اطلاعات و تجربه‌ي تيم را در علوم شبكه بيشتر كرد. سرانجام تيم برنرزلي در سال ۱۹۸۴ به عنوان عضو رسمي به بنياد سرن بازگشت. در سال ۱۹۸۹، سرن بزرگ‌ترين نود (Node - نقطه‌‌ي اتصالي شبكه‌هاي كامپيوتري) جهان بود و برنرزلي، فرصت عالي تركيب هايپرتكست با اينترنت را در اين زمان كشف كرد. او در مصاحبه‌اي درباره‌ي اين زمان گفته است:

من تنها بايد ايده‌ي ابرمتن را به پروتكل كنترل ارتباطات و سيستم نام‌هاي دامنه متصل مي‌كردم. اكثر فناوري‌هاي استفاده شده در وب مانند اينترنت و هايپرتكست، تا آن زمان طراحي شده بودند و من تنها بايد آن‌ها را به هم متصل مي‌كردم.

برنزلي پروپوزال خود را در مارس سال ۱۹۸۹ ارائه كرد و مدير مستقيمش، مايك سندال، آن را در سال ۱۹۹۰ تأييد كرد. تيم از ايده‌هاي استفاده‌شده در نرم‌افزار ENQUIRE براي توسعه‌ي اولين مرورگر وب خود استفاده كرد. نرم‌افزار او مانند يك ويرايشگر نيز عمل مي‌كرد. اين نرم‌افزار كه WorldWideWeb نام داشت، روي كامپيوتر NeXTSTEP توسعه داده شد. تيم براي توسعه‌ي پروژه‌ي خود، اولين وب سرور جهان را نيز با نام CERNT HTTPd توسعه داد. نام اين سرور مخفف عبارت «روح پروتكل انتقال اطلاعات با استفاده از هايپرتكست» يا Hypertext transfer Protocol daemon بود.

رابرت كاليليائو، دانشمند بلژيكي علوم كامپيوتر و طراح اولين مرورگر وب براي سيستم‌عامل مك، درباره‌ي پروژه‌ي برنرز لي مي‌گويد:

مايك سندال يك كامپيوتر NextSTEP را براي طراحي و توسعه خريداري كرد و آن را به تيم داد. تيم نيز اولين نمونه‌هاي نرم‌افزار خود را به‌سرعت و ظرف چند ماه روي اين سيستم ارائه كرد. محيط عالي برنامه‌نويسي و پروتكل WYSIWYG در كامپيوترهاي نكست استپ، دليل اين سرعت بالا بودند. پس از آن، من و تيم جلسه‌اي براي انتخاب نام اين طرح داشتيم و بر اين عقيده بوديم كه اين بار ديگر نبايد از اسامي يوناني استفاده كنيم. در نهايت او World Wide Web را پيشنهاد داد كه من آن را بسيار دوست داشتم.

اولين وب‌سايت تاريخ در آزمايشگاه‌هاي CERN رونمايي شد. دفتري كه برنرز لي در آن اولين وب‌سايت را توسعه داد در مرز فرانسه واقع شده بود. اين وب‌سايت در تاريخ ۶ آگوست سال ۱۹۹۱ به‌صورت عمومي منتشر شد. آدرس اولين وب‌سايت و اولين وب‌سرور تاريخ، info.cern.ch بود. اولين صفحه‌ي وبي كه در تاريخ منتشر شد نيز حاوي اطلاعاتي در مورد همين پروژه بود. متخصصان آن زمان مي‌توانستند با مطالعه‌ي اين صفحه اطلاعات متنوعي در مورد هايپرتكست، نحوه‌ي ساخت صفحات وب و چگونگي جستجو در وب بياموزند.

در ليستي از ۸۰ رويداد و لحظه‌ي تاريخي و فرهنگي كه جهان امروزي را تشكيل داده‌اند، اختراع فناوري وب در رتبه‌ي اول قرار دارد. گروه تنظيم‌كننده‌ي اين ليست شامل دانشمندان، اساتيد دانشگاه، نويسندگان و رهبران جهاني هستند. آن‌ها اختراع وب را اتفاقي با سريع‌ترين رشد در دنياي ارتباطات مي‌دانند كه به كمك اينترنت، شكل زندگي مدرن را به‌طور كلي تغيير داده است.

در سال ۱۹۹۴، سر تيم برنرزلي، بنياد W3C را در دانشگاه MIT تأسيس كرد. اين بنياد متشكل از شركت‌هاي متعددي است كه با هدف تدوين استانداردها و پيش‌نيازهاي توسعه‌ي هرچه بيشتر دنياي وب فعاليت مي‌كنند. برنرزلي ايده‌ي وب را به‌صورت رايگان و عمومي و بدون هيچ انحصارطلبي عرضه كرد. بنياد تحت مديريت او نيز تلاش مي‌كند تا تمام استانداردها و علوم مرتبط با وب به‌صورت رايگان در اختيار عموم قرار بگيرد.

در سال ۲۰۰۴، تيم به‌عنوان يكي از اعضاي هيئت علمي علوم كامپيوتر در دانشكده‌ي الكترونيك و علوم كامپيوتر دانشگاه ساوت‌همپتون نيوهمپشاير مشغول به كار شد. پروژه‌ي اصلي او در اين دانشگاه، وب معنايي (Semantic Web) است.

در سال ۲۰۰۹ مقاله‌اي در مجله‌ي تايمز چاپ شد و در مصاحبه‌ي آن، تيم برنرز لي اعلام كرد كه علامت «//» ابتداي آدرس وب‌سايت‌ها هيچ الزامي نداشت و او مي‌توانست از ابتدا آدرس‌ها را بدون اين علامت‌ طراحي كند. او گفت اين علامت بدون هيچ دليل خاصي استفاده شده است.

فعاليت‌هاي اخير

در ژوئن سال ۲۰۰۹، گوردون پرايم، نخست وزير انگلستان اعلام كرد كه تيم برنرز لي به همراه پروفسور نيگل شادبولت روي پروژه‌اي با مديريت دولت انگلستان كار مي‌كنند كه با هدف ارائه‌ي بهتر و بازتر اطلاعات بر بستر وب توسعه داده خواهد شد. اين پروژه روي آدرس Data.gov.uk توسعه داده مي‌شود و تلاش مي‌كند تمام اطلاعات مورد نياز افراد در ارتباط با دولت را به‌صورت رايگان در اختيار آن‌ها قرار دهد.

در سال ۲۰۱۰، داده‌هاي سازمان دولتي Ordnance Survey به‌صورت عمومي منتشر شد و برنرزلي درباره‌ي اين اتفاق و ديگر تصميمات دولت انگلستان اعلام كرد: «تغييرات ايجادشده نشان‌دهنده‌ي تغييرات بزرگ فرهنگي در دولت هستند. با اين روش، دولت دريافته است كه اطلاعات بايد به‌صورت عمومي براي مردم منتشر شود؛ مگر اين كه دليل خاصي داشته باشد. اين در حالي است كه در گذشته روند برعكسي داشتيم.»

از ديگر فعاليت‌هاي برنرزلي در سال‌هاي اخير مي‌توان به تأسيس بنياد World Wide Web اشاره كرد كه با هدف بهره‌گيري از فناوري وب براي ايجاد اتفاقات مثبت در جهان تأسيس شده است. برنرزلي يكي از همراهان بي‌طرفي شبكه‌اي (NET Neutrality) است. او روي اين نكته تأكيد دارد كه ISP-ها يا ارائه‌كنندگان خدمات اينترنتي بايد بدون هيچ تنظيمات، نظارت يا دخالت‌، تنها ارتباط اينترنتي براي متخصص عرضه كنند. او معتقد است بي‌طرفي شبكه يكي از قوانين حقوق بشر در مباحثه شبكه است.

خالق فناوري وب در ادامه‌ي فعاليت‌هاي خود در استارتاپ State.com به‌عنوان عضو هيئت مديره مشغول به كار است. علاوه بر آن، او از ماه مي سال ۲۰۱۲ به‌عنوان مدير مؤسسه‌ي Open Data مشغول به كار است. او اين مؤسسه را با همكاري نيگل شادبولت در سال ۲۰۱۲ تأسيس كرد.

«اتحاد اينترنت مقرون به صرفه» (Alliance for Affordable Internet - A4AI) در اكتبر سال ۲۰۱۳ رونمايي شد و برنرزلي در اين سازمان وظيفه‌ي مديريتي بر عهده دارد. اين سازمان كه متشكل از شركت‌هاي بزرگي همچون گوگل، فيسبوك، اينتل و مايكروسافت است، تلاش مي‌كند اينترنت را با ارزش پايين‌تري در دنيا عرضه كند تا اين دسترسي در دنيا افزايش پيدا كند. در حال حاضر تنها ۳۱ درصد از مردم دنيا به اينترنت دسترسي دارند. اين اتحاد سعي دارد ارزش اينترنت را به پايين‌تر از ۵ درصد از درآمد ماهيانه‌ي افراد برساند.

برنرزلي در دانشگاه MIT به‌عنوان يكي از اعضاي هيئت مؤسسان علوم كامپيوتر مشغول به كار است. پروژه‌ي او در اين مؤسسه Solid نام دارد. اين پروژه در «مؤسسه‌ي تحقيقات كامپيوتري قطر» پيگيري مي‌شود و هدف آن ايجاد تغييرات بنيادي در وب‌اپليكيشن‌ها است. در اكتبر سال ۲۰۱۶، سر تيم برنرزلي به عضويت دپارتمان علوم كامپيوتر در دانشگاه آكسفورد نيز درآمد و به‌عنوان يك عضو محقق با اين دانشگاه همكاري مي‌كند.

جوايز و افتخارات

تيم برنرزلي تاكنون جوايز و افتخارات زيادي كسب كرده است. او در سال ۲۰۰۴ نشان شواليه‌ي انگلستان را به خاطر خدماتش براي گسترش اينترنت دريافت كرد. در ۱۳ ژوئن سال ۲۰۰۷، او به افتخار عضويت Order of Merit نائل شد. در حال حاضر تنها ۲۴ عضو زنده از اعضاي اين انجمن در جهان هستند. عضويت در اين انجمن تنها با دستور مستقيم ملكه‌ي انگلستان امكان‌پذير است و نياز به هيچ سفارشي از سمت وزرا ندارد. برنرزلي در سال ۲۰۰۱ به عضويت «جامعه‌ي سلطنتي» انگلستان نيز درآمد.

خالق فناوري وب تاكنون مدارك دانشگاهي افتخاري متعددي از دانشگاه‌هاي معتبري مانند منچستر، هاروارد و ييل دريافت كرده است.

در سال ۲۰۱۶، انجمن كامپيوتري Association for Computing Machinery، جايزه‌ي تورينگ را به خاطر اختراع فناوري وب، اولين مرورگر وب جهان و پروتكل‌ها و الگوريتم‌هاي اساسي گسترش وب، به تيم برنرزلي اهدا كرد. 

تيم در سال ۱۹۹۰ با نانسي كارلسون ازدواج كرد. آن‌ها ۲ فرزند داشتند و در سال ۲۰۱۱ از يكديگر جدا شدند. او بار ديگر در سال ۲۰۱۴ ازدواج كرد. اين بار تيم، يكي از مديران بنياد وب يعني رزمري ليث را به همسري انتخاب كرد.

نقل قول‌هاي مشهور از تيم برنرز لي