بيوگرافي ادوارد اسنودن؛ برنامه‌نويس در تبعيد
ادوارد اسنودن يك برنامه‌نويس كامپيوتر و متخصص سابق سازمان اطلاعات (CIA) و آژانس امنيت ملي (NSA) آمريكا است. او در سال ۲۰۱۳ بدون مجوز رسمي، تعداد زيادي اسناد متعلق به سازمان امنيت ملي آمريكا را منتشر كرد كه مسير زندگي‌اش را به‌كلي تغيير داد. افشاگري‌هاي اسنودن اطلاعات زيادي در مورد شنود و نقض حريم شخصي شهروندان جهاني توسط سازمان امنيت ملي آمريكا در اختيار مردم گذاشته است. طبق اين اسناد، اين سازمان با كمك شركت‌هاي ارتباطي متعدد و دولت‌هاي اروپايي، برنامه‌اي تحت عنوان نظارت جهاني (Global Surveillance) اجرا كرده است.
اسنودن در سال ۲۰۱۳ توسط پيمانكار ارشد سازمان امنيت ملي، بوز آلن هميلتون به استخدام اين سازمان درآمد. او پيش از آن براي شركت دل و همچنين سازمان اطلاعات آمريكا فعاليت مي‌كرد. اسنودن در ۲۰ مي همان سال به‌صورت ناگهاني محل كار خود در هاوايي را ترك گفت و به هنگ‌كنگ پرواز كرد. او در ژوئن همان سال هزاران سند طبقه‌بندي شده از اين سازمان را با خبرنگاران در ميان گذاشت. اولين خبرنگاراني كه در اين مورد با ادوارد مصاحبه كردند، گلن گرينوالد، لارا پويتراس و ايون مك‌اسكيل بودند كه اظهارات او را در رسانه‌هاي گاردين و واشنگتن پست منتشر كردند. پس از اين اتفاقات، توجه جامعه‌ي جهاني به او جلب شد. نيويورك تايمز و اشپيگل، مقاصد بعدي اطلاعات اسنودن بودند كه روند شهرت او را تكميل كردند.
در ۲۱ ژوئن سال ۲۰۱۳، وزارت دادگستري ايالات متحده‌ي آمريكا اسنودن را به جرم جاسوسي و دزدي دارايي‌هاي دولتي محكوم كرد. دو روز پس از اعلام اين حكم، اسنودن به فرودگاه بين‌المللي شرمتيوو روسيه پرواز كرد؛ اما مقامات اين كشور اجازه‌ي ترخيص به او ندادند. دليل اين كار، باطل شدن پاسپورت آمريكايي او در طول مدت اين دو روز بود. به همين خاطر اسنودن حدود يك ماه در اين فرودگاه ماند تا مقامات روسيه، اجازه‌ي اقامت يك‌ساله‌ي پناهندگي به او دادند. اين اقامت تاكنون تمديد شده است و تا سال ۲۰۲۰ ادامه خواهد داشت.
اسنودن در حال حاضر در محلي نامعلوم در مسكو روسيه زندگي مي‌كند و به دنبال اخذ پناهندگي از ديگر كشورهاي دنيا است. القابي كه اسنودن در سال‌هاي پس از افشاسازي اسناد آمريكايي دريافت كرده، تضاد زيادي با هم دارند. قهرمان، افشاگر، مخالف دولت، خائن و وطن‌پرست، القابي هستند كه افراد و رسانه‌هاي مختلف به اسنودن مي‌دهند. به هر حال افشاگري‌هاي او دوران تازه‌اي از مباحثه و مجادله‌ها در مورد نظارت همگاني، حفظ اسناد دولتي و تعادل ميان امنيت ملي و حريم خصوصي شروع كرده است.
تولد، خانواده و تحصيل
ادوارد جوزف اسنودن متولد ۲۱ ژوئن سال ۱۹۸۳ در اليزابت سيتي كاروليناي شمالي است. پدربزگ مادري او، ادوارد جي برت، از مقامات دولتي و نيروهاي گارد ساحلي آمريكا بود. او پس از مدتي به‌عنوان مقام ارشد FBI مشغول به كار شد و در جريان حملات ۱۱ سپتامبر در پنتاگون حضور داشت. پدر اسنودن نيز از نيروهاي گارد ساحلي آمريكا بود و مادرش به‌عنوان متخصص دفتري در دادگاه منطقه‌ي مريلند مشغول به كار بود. خواهر بزرگ‌تر اسنودن وكيل بود. جو خانوادگي باعث شد ادوارد نيز آينده‌ي خود را در شغل‌هاي دولتي ببيند.
در ابتداي دهه‌ي ۱۹۹۰، خانواده‌ي اسنودن به مريلند نقل مكان كرد. اين جابجايي اشكالات روحي زيادي براي ادوارد ايجاد كرد و او ديگر به مدرسه بازنگشت. به‌جاي تحصيل در مدرسه، او پس از گذراندن آزمون GED در يك دوره‌ي الكترونيك دانشگاه ليورپول انگلستان شركت كرد. ادوارد علاقه‌ي زيادي به فرهنگ ژاپني و هنرهاي رزمي داشت و در اين زمينه نيز دوره‌هايي را گذراند.
با وجود ترك تحصيل از دبيرستان، اسنودن در دوره‌هاي كامپيوتري دانشگاه Anne Arindel شركت كرد. در كنار اين تحصيلات، او در دوره‌هاي آمادگي نيروهاي ويژه‌ي ارتش آمريكا شركت كرد. او در مصاحبه‌اي گفته بود كه در اين دوره‌هاي نظامي موفق نبوده و پس از شكستن هر دو پايش، از آنجا اخراج شده است.
استخدام در دولت
اسنودن پس از ترك دوره‌هاي نظامي، براي فعاليت در دانشگاه مريلند استخدام و در بخش نيروهاي امنيتي اين دانشگاه مشغول به كار شد. دانشگاه مريلند ارتباطي عميق با سازمان امنيت ملي آمريكا دارد و به همين دليل، اسنودن پس از مدتي فعاليت در اين دانشگاه، به استخدام سازمان اطلاعات آمريكا (سيا) درآمد.
اسنودن در ابتدا به‌عنوان نيروي امنيتي دانشگاه استخدام شد
ادوارد اسنودن در سال ۲۰۰۹ مظنون اصلي تلاش براي نفوذ به سيستم‌هاي امنيتي دولتي و دزدي اطلاعات بود و به همين دليل، سيا را ترك كرد. پس از مدتي او توسط شركت‌هاي فعال در زمينه‌ي فناوري اطلاعات مانند شركت دل و بوز آلن هميلتون استخدام شد. در زمان فعاليت در شركت Dell، او در دفتري در ژاپن فعاليت مي‌كرد كه مسئول اجراي قراردادي فرعي با NSA بود. پس از مدتي اسنودن شركت دل را به مقصد بوز آلن ترك كرد؛ اما فقط سه ماه در آنجا مشغول به كار بود.
افشاگري
اسنودن در خلال سال‌هاي فعاليتش متوجه اقدامات دولت آمريكا مبني بر نظارت بر شهروندان شده بود. او اطلاعاتي از سازمان امنيت ملي كپي كرد كه نظارت بدون اجازه‌ي اين سازمان و اقدامات تهاجمي آن نسبت به حريم خصوصي شهروندان را تأييد مي‌كرد. اسنودن در سال‌هايي كه به‌عنوان پيمانكار فرعي براي ان‌اس‌اي فعاليت مي‌كرد، پرونده‌اي قطور از فعاليت‌هاي اين سازمان جمع‌آوري كرده بود.
اسنودن پس از كردن اطلاعات مد انديشه متخصصين خود از سرورهاي سازمان امنيت ملي، از مدير مستقيم خود درخواست مرخصي درماني كرد. او به بهانه‌ي بيماري صرع و نياز به درمان، از محل كار در هاوايي مرخصي گرفت و در ۲۰ مي سال ۲۰۱۳ به هنگ‌كنگ پرواز كرد. او در ادامه‌ي اقامتش ملاقاتي با گزارشگران روزنامه‌ي انگليسي گاردين و يك فيلم‌ساز به نام لارا پويتراس ترتيب داد. گاردين در پنجم ژوئن ۲۰۱۳ اظهارات اسنودن را چاپ كرد. يكي از جنجالي‌ترين اسنادي كه در گزارش اوليه چاپ شد، دستور دادگاه نظارت بر اطلاعات خارجي آمريكا به شركت ورايزن بود. طبق اين دستور، شركت مذكور بايد اطلاعات فعاليت‌هاي شهروندان آمريكايي را به‌صورت روزانه به آژانس امنيت ملي آمريكا ارائه مي‌كرد.
يك روز پس از گزارش اوليه، اطلاعاتي در مورد برنامه‌اي موسوم به PRISM در آژانس امنيت ملي منتشر شد. طبق اين برنامه، ان‌اس‌اي به‌صورت زنده اطلاعات شهروندان را جمع‌آوري مي‌كرد.
اسنودن در مصاحبه‌اي كه در هتلش در هنگ‌كنگ انجام داد، در مورد افشاي اين اطلاعات گفت:
من زندگي گذشته‌ي خودم را قرباني مي‌كنم. از لحاظ وجداني، من نمي‌توانم به دولت آمريكا اجازه دهم كه حريم شخصي، آزادي اينترنت و آزادي‌هاي اساسي مردم جهان را از بين ببرد. آن‌ها با ساخت مخفيانه‌ي يك ماشين نظارت عظيم، در حال از بين بردن آزادي‌هاي مردم هستند.
يكي از افرادي كه اسنودن در اين جريان قرباني كرد، نامزدش يعني ليندسي ميلز بود كه بدون اطلاع از اهداف او، در هاوايي با ادوارد زندگي مي‌كرد.
دولت آمريكا پس از افشاگري‌هاي اسنودن به‌سرعت واكنش نشان داد. دادستان‌هاي فدرال در ۱۴ ژوئن سال ۲۰۱۳، اسنودن را به دزدي اموال دولتي، ارتباط غير مجاز با منابع اطلاعاتي امنيت ملي و ارائه‌ي آگاهانه‌ي اطلاعات طبقه‌بندي شده به افراد غير مجاز متهم كردند. دو اتهام آخر اسنودن طبق قانوني با نام «لايحه‌ي جاسوسي» ابلاغ شده بودند. نكته‌ي جالب اين است كه اين قانون از سال ۱۹۱۷ (زمان تصويب) تا پيش از به قدرت رسيدن باراك اوباما تنها سه بار اجرا شده بود؛ اما در دوران رياست جمهوري او و از ژوئن ۲۰۱۳، اين قانون هفت بار منجر به تشكيل پرونده شد.
پس از انتشار افشاگري‌هاي، اسنودن به مدت يك ماه به زندگي مخفيانه ادامه داد. او ابتدا تصميم داشت براي پناهندگي به اكوادور برود؛ اما به خاطر يك توقف در فرودگاه بين‌المللي روسيه، در اين كشور ماندگار شد. پس از ورود به فرودگاه مشخص شد كه دولت آمريكا پاسپورت اسنودن را باطل كرده است. البته مقامات روسيه از استرداد او به آمريكا سر باز زدند و او حدود يك ماه در اين فرودگاه سرگردان بود. در اين مدت عده‌اي او را به خيانت متهم كردند. اين در حالي بود كه يك اظهارنامه‌ي اينترنتي با امضاي ۱۰۰ هزار نفر آماده شد كه از باراك اوباما درخواست مي‌كرد اسنودن را مورد عفو قرار دهد.
در ماه‌هاي بعدي، كشورهاي ونزوئلا، نيكاراگوئه و بوليوي به اسنودن پيشنهاد پناهندگي دادند. او پس از مدتي اعلام كرد كه به ماندن در روسيه علاقه‌مند است. يكي از وكلاي او به نام آناتولي كوچرانا، اعلام كرد كه اسنودن به‌طور موقت در روسيه خواهد ماند و پس از مدتي براي دريافت شهروندي اين كشور درخواست خواهد داد. اسنودن از دولت روسيه بابت پذيرش اقامت موقت تشكر كرد و در مصاحبه‌اي اعلام كرد: «در نهايت، قانون پيروز مي‌شود.»
علاوه بر روسيه، كشورهاي ونزوئلا، نيكاراگوئه و بوليوي به اسنودن پيشنهاد پناهندگي داده‌اند
اسنودن در اكتبر سال ۲۰۱۳ اعلام كرد كه ديگر به فايل‌هاي افشاشده از آژانس امنيت ملي دسترسي نداشته و همه‌ي آن‌ها را در مصاحبه‌ي اول در اختيار روزنامه‌نگاران قرار داده است. او معتقد بود كه افكار عمومي موافق بردن اطلاعات به روسيه نبوده و او فايل‌ها را در همان هنگ‌كنگ تحويل داده است. طبق گزارش منتشرشده در نيويورك تايمز، پدر اسنودن در اين زمان ملاقات‌هايي با او در روسيه داشت. او به‌صورت عمومي و واضح از پسرش حمايت مي‌كند.
زندگي در تبعيد
گزارش‌ها حاكي از آن هستند كه در نوامبر همان سال ۲۰۱۳، اسنودن از دولت آمريكا درخواست عفو كرده كه اين درخواست رد شده است. در ماه‌هاي بعدي، هنوز دومينوي شروع‌شده توسط او ادامه داشت و آژانس امنيت ملي به دزدي اطلاعات تلفن‌هاي شهروندان متهم شد. باراك اوباما، رئيس جمهور وقت آمريكا در اين زمان از اريك هولدر، دادستان كل ايالات متحده‌ي آمريكا درخواست كرد كه يك بازنگري كلي در برنامه‌هاي نظارتي كشور داشته باشد. اين اقدام اوباما براي كاهش نگراني‌هاي عمومي از برنامه‌هاي دولت بود.
اسنودن با وجود زندگي در تبعيد در برنامه‌ها و مصاحبه‌هاي متعددي حضور داشته است. او در مارس سال ۲۰۱۴ در فستيوال South by Southwest به كمك ويديوكنفرانس حضور داشت. او مصاحبه‌هاي ديگري نيز با افراد درگير در پرونده انجام داد و پس از اكران مستند Citizenfour در مورد اطلاعاتش، شهرتي بيش از پيش پيدا كرد. در اين سال، ارتش آمريكا اعلام كرد كه افشاگري‌هاي اسنودن خسارتي ميلياردي به زيرساخت‌هاي امنيتي اين سازمان زده است. نكته‌ي جالب در مورد سخنراني‌هاي ويديويي اسنودن اين است كه او در سال ۲۰۱۵ درآمدي حدود ۲۰۰ هزار دلار از اين سخنراني‌ها داشت.
اسنودن در مي سال ۲۰۱۴ در مصاحبه‌اي با NBC News اعلام كرد كه به‌عنوان جاسوس سيا و ان‌اس‌اي فعاليت مي‌كرده و مأمور مخفي عملياتي آن‌ها بوده است. اين ادعا به‌سرعت توسط مأمور ارشد آژانس امنيت ملي يعني سوزان رايس تكذيب شد.
ادوارد اسنودن در تمام مدت تبعيد به اين نكته اشاره كرده كه يك وطن‌پرست واقعي است. او بر اين باور است كه اقداماتش به سود مردم آمريكا و ديگر كشورهاي دنيا بوده است. اسنودن مي‌گويد پس از افشاگري‌هاي او، مباحثه‌هاي جدي در مورد نقض حقوق شهروندان به جريان افتاده كه در نتيجه‌ي آن‌ها، تعرض به حقوق شهروندي توسط دولت‌ها كاهش يافته است. او در كنار صحبت‌هايش هميشه از علاقه به بازگشت به آمريكا صحبت كرده است. اسنودن در ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۵ به‌طور رسمي حساب توييتر خود را باز كرد و در كمتر از ۲۴ ساعت حدود دو ميليون دنبال‌كننده در اين شبكه‌ي اجتماعي پيدا كرد. چند روز بعد او در مصاحبه‌اي اسكايپي اعلام كرد كه در صورت توافق دولت آمريكا براي اجراي يك محاكمه‌ي عادلانه، حاضر است كه به كشورش بازگردد.
درخواست عفو
در ۱۳ سپتامبر سال ۲۰۱۶، اسنودن مصاحبه‌اي با روزنامه‌ي گاردين انجام داد و توضيح داد كه از رئيس جمهور آمريكا يعني باراك اوباما درخواست عفو دارد. او در اين مصاحبه گفت:
بله، قوانين زيادي در جزوه رايگان‌هاي قانون وجود دارند و احكام مشخصي نيز بيان مي‌كنند. اما قدرت عفو نيز به دليلي براي حاكمان در انديشه متخصصين گرفته شده است. براي مواردي كه كاري در ظاهر و در جزوه رايگان‌ها غير قانوني است؛ اما وقتي با دقت و با در انديشه متخصصين گرفتن اخلاق به آن‌ها و نتايجشان نگاه مي‌كنيم متوجه مي‌شويم كه اين اقدامات ضروري و حياتي بوده‌اند.
پس از اين مصاحبه، نهادهاي حقوق بشري در آمريكا اعم از اتحاديه‌ي آزادي‌هاي مدني آمريكا، سازمان ديده‌بان حقوق بشر و سازمان عفو بين‌الملل، كمپين‌هايي در حمايت از اسنودن به راه انداختند و از اوباما براي او درخواست عفو كردند. اسنودن در پيامي به اين كمپين‌ها گفت:
من عاشق كشورم هستم. من عاشق خانواده‌ام هستم. نمي‌دانم پس از اين چه اتفاقي خواهد افتاد و چه مسيري در پيش خواهيم گرفت؛ اما از تمامي كارهايي كه انجام داده‌ام راضي و خشنودم. من در خواب هم چنين همبستگي و اتحادي را ميان مردم نمي‌ديدم.
او در ادامه به اين نكته اشاره كرد كه موضوع به‌وجودآمده ديگر نگراني او به تنهايي نيست و به تمام مردم آمريكا و انتظار آن‌ها از كشورشان مربوط مي‌شود.
يك روز پس از اين مصاحبه و در ۱۵ سپتامبر، كميته‌ي اطلاعاتي كاخ سفيد گزارشي عمومي در مورد اسنودن منتشر كرد و او را متخصصي هميشه ناراضي خواند كه هميشه با مديرانش درگيري داشته است. در اين گزارش از اسنودن به‌عنوان فردي اغراق‌كننده ياد شد كه اطلاعات خاصي منتشر نكرده است. در خلاصه‌ي اين گزارش آمده است:
اسنودن خسارت‌هاي زيادي به امنيت ملي وارد كرده است. اكثر اسنادي كه او دزديده و منتشر كرده است، ارتباطي به حريم خصوصي افراد نداشته و تنها در مورد برنامه‌هاي نظامي، دفاعي و اطلاعاتي آمريكا بوده است. اطلاعاتي كه او منتشر كرده، مورد پسند دشمنان بزرگ ايالات متحده‌ي آمريكا بوده است.
علاوه بر گزارش فوق، اعضاي اين كميته در نامه‌اي بي‌نام به باراك اوباما از او خواستند كه اسنودن را مورد عفو قرار ندهد. آن‌ها در اين نامه اعلام كردند كه خسارت واردشده از طرف اسنودن در تاريخ آمريكا بي‌سابقه است و او در صورت بازگشت از روسيه بايد به‌سرعت محاكمه شود.
اسنودن از دولت آمريكا درخواست عفو كرده است اما نيروهاي اطلاعاتي با قبول اين درخواست مخالفت كرده‌اند
اسنودن در توييتر به اتهامات منتشرشده واكنش نشان داد و عنوان كرد كه گزارش كميته‌ي اطلاعاتي مضحك است. از انديشه متخصصين او اين كميته تلاش مي‌كند مردم را از پيگيري اخبار مرتبط با او بازدارد. به هر حال اسنودن ادعاهاي اين كميته را قبول نكرده و معتقد است پس از چند سال تحقيق، كميته‌ي اطلاعاتي بايد محتويات ارزشمندتري در اختيار مردم مي‌گذاشت.
اسنودن در سال‌هاي تبعيد اظهار انديشه متخصصينهاي متعددي در مورد افشاي اطلاعات متخصصان ارائه كرده است. او راه حل‌هايي نيز براي جلوگيري شنود ارائه مي‌كند و هميشه، امنيت حريم خصوصي را جزو نگراني‌هاي خود مي‌داند. همان‌طور كه گفته شد، اكانت توييتر او طرفداران زيادي دارد و روند افشاگري‌ها و نگراني‌هاي امنيتي او، پيروان زيادي پيدا كرده است. صرف انديشه متخصصين از آينده‌ي اين برنامه‌نويس در تبعيد، اقدامات او نقطه‌ي عطفي در تاريخ اينترنت و فضاي فناوري بود و به گفته‌ي خودش، آژانس امنيت ملي آمريكا را از آتش زدن آينده‌ي دنياي اينترنت بازداشته است.
هم انديشي ها