آيا شبكه‌هاي اجتماعي سبب افزايش اثرات بيماري‌هاي روحي و رواني مي‌گردند؟

شبكه‌هاي اجتماعي، دنيايي مجازي را جذاب‌تر و بهتر كرده اند، اما در پس اين همه نيكويي و  صميميت، ديو انزواي اجتماعي، احساس تنهايي و بسياري احساسات روحي رواني ناخوشايند، شادي بسياري از جوانان و نوجوانان را زير تيغ خود به ورطه نابودي كشانده است. اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران در اين مقاله قصد ندارد تا شما را از شبكه‌هاي اجتماعي بترساند. تنها مي‌خواهد شما را در برابر عوارضي كه استفاده نادرست از اين شبكه‌ها مي‌تواند بر روح و روانتان بگذارد آگاه سازد.

اكتبر 2012 و تالولاه ويلسون؛ دختر بچه‌اي كه از چنگال مرگ بازگشت و موهبت زندگاني به وي مجددا در سن 15 سالگي بخشيده شد. دختر بچه‌اي كه پيش از اينكه اتفاقات ناگواري برايش رخ دهد، خالق كاراكتري معتاد به كوكائين در شبكه اجتماعي تامبلر بود. تنها چند روز بعد از زماني كه مادر ويلسون از كاراكتر معتادي كه دخترش در اينترنت و ذهن خود آن را پرورانده بود آگاه شد و جلوي او و شبكه اجتماعي‌اش را گرفت، دختر 15 ساله جلوي قطار پريد تا خودش را از زندگي برهاند. 

به سال 2002 بر مي‌گرديم. تيم پايپر، خودش را در 17 سالگي كشت. به دنبال گرفتاري و مقابله وي با افسردگي، تيم به دنبال راهي براي خودكشي در اينترنت جستجو مي‌كند و چندي بعد وي را در حالي كه خودش را از بالاي تخت خوابش دار زده پيدا مي‌كنند. 

آري دو پاراگراف بالا سرشار از زهر تلخي است كه كامتان را تلخ مي‌كند. امانتيجه تحقيقات روانشناسان حاكي از آن است كه همانطور كه چندين و چند دليل مثبت همچون افزايش حضور در فعاليت‌هاي اجتماعي و همچنين ارتباط بيشتر با دوستان و آشنايان براي استفاده از شبكه‌هاي اجتماعي وجود دارد، به همان ميزان استفاده خيلي قوي و حضور كامل در اين شبكه‌ها سبب بروز رفتاري انزواگرايانه و ضداجتماعي در جواناني كه حضور بسيار عميقي در آن‌ها دارند، مي‌شود. 

بدين ترتيب، چه مي‌شود وقتي 450 ميليون انسان از نوعي بيماري رواني رنج مي‌برند و 1.2 ميليارد متخصص در حال فعاليت در فضاي مجازي هستند؟ نتيجه چيزي نيست به غير از يك بيماري و ناخوشي رواني واگيردار همگاني كه هيچ علامتي از كاهش روند رو به رشد خود نشان نمي‌دهد.

مزاحمت‌هاي پياپي، اين روزها ديگر فقط در كوچه‌هاي خلوت و محله‌هاي كم رفت و آمد صورت نمي‌پذيرد. اين روزها شبكه‌هاي اجتماعي نيز خود محلي براي اجتماع اوباش براي خوشگذارني يا حتي مزاحمت‌هاي سايبري و مجازي شده است. 

تنها نگاهي به آمارها كافي است، تا اين واقعيت تلخ و هولناك برملا شود كه چقدر مزاحمت‌هاي مجازي روند رو به رشدي داشته است. آمار موسسه ChildLine نشان مي‌دهد كه 4,507 مورد مزاحمت براي كودكان در سال 2013-2012 رخ داده است. در حالي كه اين تعداد در سال پيش از آن، يعني 2012-2011 چيزي در حدود نصف، يعني 2,410 مورد بوده است.

لحظه‌اي تامل چندان بد نيست. چه چيزي در حال روي دادن است. چه چيزي سبب شده تا مزيت‌هاي استفاده از شبكه‌هاي اجتماعي، چه از لحاظ معنا و چه از قرباني‌ها، دچار چنين بحراني شود. 

سال 2005 بو‌د كه شبكه‌هاي اجتماعي محبوب اين روزها، با شعار ارتباط زنده با آشنايان در دنياي ديجيتال، پر و بال خود را به سمت متخصصان باز نمودند. چندي نگذشت كه ديگر پروفايل‌‌ها از زندگي روز و شب مهمتر شدند و تهيه يك عكس مناسب به عنوان تصوير پروفايل، از نان شب واجب‌تر شد و هش‌تگ‌ها به بزرگترين و مهمترين اشكال براي مردم جهان تبديل شدند!

اين موضوعات به قدري جدي است كه روزي تحت نام «روز گفتگو» در 17 بهمن ماه برگزار شد تا مردم را وادار به گفتگو براي سلامت روح و روانشان كند. همانطور كه شبكه‌هاي اجتماعي مي‌توانند نقش بسيار مفيدي را در سلامت روحي جامعه و افراد ايفا كنند، به همان ميزان نيز مي‌توانند مخرب اجتماع و سلامت روحي باشند. 

تحقيقات دانشمندان بر روي شبكه‌هاي اجتماعي، خصوصا فيس بوك به عنوان يك شبكه پرطرفدار، نشان مي‌‌دهد كه استفاده از اين شبكه‌ها براي سلامت رواني مضر است. دانشمندان در دانشگاه ميشيگان طي تحقيقات دو هفته‌اي خود بر روي فيسبوك، به اين نتيجه رسيده‌اند كه استفاده بيش از اندازه از اين شبكه‌ها، بر امور روزمره افراد تاثير منفي مي‌گذارد. به مرور زمان نيز، اين تاثيرات افزايش يافته و مسير كلي زندگي آن‌ها را تحت تاثير خود قرار مي‌دهد.

در دنياي واقعي ما تجربيات روزمره خودمان را با ايده‌آل‌هايمان مقايسه كرده و آنها را ارزش‌گذاري مي‌كنيم و سعي مي‌كنيم به نحوي ضمن ارزيابي خود در جهت بهبود رفتارهاي خود گام برداريم. اما اگر ما شخصيت و رفتارهاي واقعي‌مان را با آنچه در فيسبوك از خود نشان داده‌ايم مقايسه كنيم، احتمالا به بزرگ‌ترين دشمن خود تبديل مي‌شويم، چرا كه آنچه در شبكه‌هاي اجتماعي به اشتراك مي‌گذاريم فقط بازگوي صفت‌هاي نيك و رفتارهاي كنترل شده و پسنديده ما هستند كه احتمالا با رفتار روزمره‌مان فاصله زيادي دارند! 

نياز به حضور دائمي و الكترونيك بودن لحظه به لحظه كه امروزه به كمك موبايل و وسايل ديجيتالي همراه به راحتي امكان پذير است، بدين معناست كه در هر لحظه بيشتر از يك منبع يا مكان براي حضور متخصصان آماده و مهيا است. اين يعني آخرين و هولناك‌ترين ديو، يعني اعتياد. 

اما همه اين‌ها به كنار، يادگيري طرز صحيح بهره‌مندي از شبكه‌هاي اجتماعي و توجه به زندگي اجتماعي و سلامت فيزيكي و رواني، مي‌تواند از بسياري از آسيب‌هايي كه در كمين نوجوانان و جوانان ديجيتالي عصر حاضر نشسته، جلوگيري به عمل آورد. باشد كه شما هم از هم‌اكنون لپ‌تاپ‌، موبايل، تبلت يا هر وسيله ديجيتالي ديگر  را از زمين بگذاريد و چند دقيقه‌اي هم كه شده به ديدار با خانواده، دوستان و آشنايان بپردازيد.

انديشه متخصصين شما در اين باره چيست؟ اگر تجربه‌هاي تلخ و شيريني از دنياي اجتماعي مجازي داريد با ما و ساير متخصصان در ميان بگذاريد. اگر راهكارهاي مناسبي براي استفاده بهتر از شبكه‌هاي اجتماعي مي‌شناسيد، سايرين را هم از دانستن آنها بهره‌مند سازيد.