ادامه سكوت مريخ‌نورد آپورچونيتي: آيا ناسا كاوشگر خود را از دست داده است

مريخ‌نورد آپورچونيتي از ۲۰ خرداد موفق به‌ برقراري ارتباط با زمين نشده است. اعضاي ماموريت آپورچونيتي، فكر مي‌كنند كه مريخ‌نورد، خود را در وضعيتي شبيه به خواب زمستاني قرار داده است. در واقع، از آنجايي‌ كه اين كاوشگر رباتيك از پانل‌هاي خورشيدي براي تامين برق خود بهره مي‌برد، به‌علت كمبود نور خورشيد، به ‌وضعيت كم‌مصرف در آمده است.

مريخ‌نورد آپورچونيتي، قديمي‌ترين كاوشگر حاضر در مريخ محسوب مي‌شود. اين كاوشگر ناسا كه به اندازه يك اتومبيل گلف است، مارس سال ۲۰۰۳ به فضا فرستاده شد و ژانويه‌ي ۲۰۰۴ به مريخ رسيد. آپورچونيتي در ابتدا براي ماموريتي ۳ ماهه برنامه‌ريزي شده بود، اما تاكنون، ۱۵ سال است كه به ماموريت خود ادامه مي‌دهد. اما به انديشه متخصصين مي‌رسد كه كاوشگر رباتيك ناسا به دردسر افتاده است.

طوفان‌هاي شن هر سال در مريخ به وقوع مي‌پيوندند، برخي از اين طوفان‌ها حتي به وسعت يك قاره‌ در زمين مي‌رسند. با اين حال، طوفان‌هاي شن به‌ندرت، به‌قدري گسترش مي‌يابند كه سرتاسر سياره را بپوشاندند. اما ناسا گفته است كه طوفان اخير يكي از شديدترين طوفان‌هاي شني است كه تا به‌حال به ثبت رسيده است.

استيو سيويروس، دانشمند علوم سياره‌اي از دانشگاه كرنل و مدير ماموريت مريخ‌نورد آپورچونيتي مي‌گويد:

اين بدترين طوفاني است كه آپورچونيتي ديده است. هر آنچه از دستمان بر بيايد انجام مي‌دهيم. اميدواريم كه اتفاقات خوبي بيفتد.

طوفان شن نه‌تنها جلوي رسيدن نور به پانل‌هاي خورشيدي آپورچونيتي را گرفته، بلكه خود پانل‌ها را نيز با خاك پوشانده. از اين رو، اين اشكالات به‌طور قابل‌ملاحظه‌اي از توان كاوشگر براي ذخيره و استفاده از برق كاسته است. مورد ديگر، سرماي بسيار شديد سياره‌ي سرخ است. در واقع، اين سرما به‌قدري شديد است كه در طول زمستان، حتي دماي نواحي استوايي نيز به منفي ۷۳ درجه سانتي‌گراد مي‌رسد. چنين سرمايي مي‌تواند به قطعات فلزي كاوشگر آسيب برساند.

مقايسه وضعيت عادي مريخ در سال ۲۰۰۱ (سمت چپ) و پس از طوفان شن اخير (سمت راست)

منبعي از مواد هسته‌اي به نام پلوتونيوم ۲۳۸ مدارهاي مريخ‌نورد آپورچونيتي را گرم نگه مي‌دارد، اما اين مواد دوام هميشگي ندارند و به‌تدريج خراب مي‌شوند. به‌همين دليل، كاوشگر هنوز نياز به برق دارد تا باتري‌هاي خود را شارژ كند و با به‌كار انداختن سيستم گرمايشي با مركز كنترل ماموريت تماس بگيرد.

مورد ديگر، تخليه‌ي زياد باتري‌هاي كاوشگر است. اين باتري‌ها هر چه بيشتر غير فعال بمانند، بيشتر ظرفيت ذخيره‌سازي خود را از دست مي‌دهند. ناسا اعلام كرد كه اگر طوفان شن به‌زودي فروكش نكند و گرد و غبار هوا از بين نرود، احتمال دارد كه باتري‌ها دچار كاهش شديد ولتاژ شوند. اگر چنين اتفاقي بيفتد، آپورچونيتي هم به سرنوشت كاوشگر دوقلوي خود، اسپيريت دچار مي‌شود.

مقامات ناسا اميدوارند كه با بر طرف شدن گرد و غباري كه تا چند هفته قبل تقريبا تمامي كره مريخ را پوشانده بود، آپورچونيتي دوباره شروع به برقراري ارتباط با زمين كند. مهندسان ناسا در كنفرانس خبري شنبه هفته جاري اعلام كردند كه دلايل خوبي براي خوش‌بيني دارند. چرا كه علائمي از فروكش كردن طوفان مشاهده شده و در اين صورت، ممكن است كه به‌اندازه كافي نور خورشيد به پانل‌هاي خورشيدي آپورچونيتي برسد تا باتري‌هاي خود را شارژ كند و با ناسا تماس بگيرد.

مجموعه تصاويري كه توسط آپورچونيتي به ثبت رسيدند، نحوه گسترده‌ شدن تدريجي طوفان شن را نشان مي‌دهند

ناسا همچنين اعلام كرد كه باتري‌هاي مريخ‌نورد قبل از طوفان در وضعيت خوبي بودند و احتمال آسيب زيادي وجود ندارد. از آنجايي كه طوفان شن مريخ را گرم كرده و همچنين به‌دليل اينكه ناحيه‌اي كه آپورچونيتي هم‌اكنون در آن به‌سر مي‌برد، وارد فصل تابستان شده، مريخ‌نورد، بايد به‌اندازه كافي گرم مانده باشد كه آسيبي نبيند.

در واقع به همين دليل ناسا اعلام كرده است كه حتي اگر آپورچونيتي موفق شود با ناسا تماس بگيرد، بازهم كاملا محتمل است كه ديگر همچون سابق كار نكند. اما تا زماني كه كاوشگر نتواند اطلاعاتي به زمين مخابره كند، همه‌چيز در حد حدس و گمان خواهد بود.