مشاهده مدارگردهاي ناسا: وضعيت مريخ نورد آپورچونيتي مطلوب نيست
مريخ‌نورد آپورچونيتي كه سال ۲۰۰۳ به مريخ پرتاب شد و در ژانويه ۲۰۰۴ روي سطح سياره‌ي سرخ فرود آمد، از ۲۰ خرداد موفق به برقراري ارتباط با زمين نشده است. اعضاي ماموريت آپورچونيتي، فكر مي‌كنند كه كاوشگر رباتيك ۶ چرخه با شروع طوفان شن، خود را در وضعيتي شبيه به خواب زمستاني قرار داده است. در واقع، از آنجايي كه اين كاوشگر رباتيك از پانل‌هاي خورشيدي براي تامين برق خود بهره مي‌برد، به‌علت كمبود نور خورشيد، به وضعيت كم‌مصرف در آمده است.
طوفان‌هاي شن هر سال در مريخ به وقوع مي‌پيوندند، برخي از اين طوفان‌ها حتي به وسعت يك قاره در زمين مي‌رسند. با اين حال، طوفان‌هاي شن به‌ندرت، به‌قدري گسترش مي‌يابند كه سرتاسر سياره را بپوشاندند. آخرين طوفان شن مريخ كه از اواسط خرداد آغاز شده و هر چند از ماه قبل شروع به فروكش كرده، اما هنوز هم گرد و غبار زيادي در هوا وجود دارد. احتمالا اين غبار به‌قدري زياد است كه آپورچونيتي نتوانسته باتري‌هاي خود را شارژ كند.
مريخ‌نورد آپورچونيتي در طي ۱۵ سال اخير، توانسته بود با بهره بردن از پانل‌هاي خورشيد خود و با پيمودن بيش از ۴۸ كيلومتر در مريخ، اين سياره را كاوش كند. اندرو گود، نماينده‌اي از آزمايشگاه پيشرانه جت ناسا در پاسادنا، كاليفرنيا، در بيانيه‌اي اعلام كرد، هنگامي كه طوفان شن عظيم حدود ۱۰۰ روز قبل تمامي مريخ را در برگرفت، موجب شد كه نور خورشيد كافي به پانل‌هاي آپورچونيتي نرسد. اين باعث شد كه مريخ‌نورد خاموش شود و بتواند انرژي باتري خود را حفظ كند. آپورچونيتي به اين انرژي نياز دارد تا سيستم‌هاي گرمايشي خود را در سرماي مريخ روشن نگه دارد.
گرد و غبار پانل‌هاي خورشيدي مريخ‌نورد آپورچونيتي را پوشانده است
اكنون، تصوير ماهواره‌اي جديد به تيم ماموريت آپورچونيتي، اين اميدواري را داده است كه مريخ‌نورد مي‌تواند دوباره به كار بيافتد. زماني كه طوفان شن مهيب در اواسط خرداد به وقوع پيوست، آپورچونيتي در ناحيه‌اي به نام دره استقامت مستقر بود. به همين جهت مدارگردها امكان مشاهده مريخ‌نورد را نداشتند. اما با فروكش كردن طوفان در مريخ، ناسا بالاخره موفق شد در تاريخ ۲۹ شهريور با بهره بردن از مدارگرد شناسايي مريخ، محل مريخ‌نورد را به خوبي مشاهده كند.
تصوير ماهواره‌اي كه توسط دوربين هاي‌رايز مدارگرد شناسايي مريخ به ثبت رسيده، محل دقيق مريخ‌نورد آپورچونيتي را نشان مي‌دهد
تصوير ماهواره‌اي كه مشاهده مي‌كنيد به وسيله دوربين هاي‌رايز ثبت شده است. در اين تصوير، مي‌توانيد در دامنه يك تپه‌ي نقطه‌اي روشن را مشاهده كنيد كه مريخ‌نورد آپورچونيتي است. اين تصوير علاوه بر نشان دادن محل استقرار آپورچونيتي، نحوه‌ي تغيير محيط مريخ بر اثر طوفان شن را به‌خوبي نشان مي‌دهد.
طوفان شن عظيم حدود ۱۰۰ روز قبل تمامي مريخ را در برگرفت
گود گفت كه هنوز نمي‌دانند، چه ميزان گرد و غبار روي پانل‌هاي خورشيدي مريخ‌نورد نشسته است. تصوير هاي‌رايز نواحي اطراف مريخ‌نورد را به رنگ مايل به قرمز نشان مي‌دهد كه به‌طور مشخص نشانه‌ي وجود گرد و غبار فراوان است، اما مشخص نيست كه پانل‌هاي آپورچونيتي تا چه ميزان با گرد و غبار پوشانده شده‌اند. گود گفت كه با توجه به مقايسه تصاوير قبل از طوفان و تصاوير كنوني، به انديشه متخصصين نمي‌رسد كه لايه‌ي گرد و غبار ضخيمي اين نقطه را پوشانده باشد. به اين جهت، تصور مي‌شود كه اكنون نور خورشيد كافي به پانل‌هاي مريخ‌نورد مي‌رسد كه بتواند به آهستگي باتري‌هاي خود را شارژ كند.
با اين حال، هنوز كسي نمي‌تواند مطمئن باشد كه چه مقدار گرد و غبار پانل‌هاي خورشيدي آپورچونيتي را پوشانده يا چه زماني طوفان شن در مريخ كاملا تمام مي‌شود. تصوير ماهواره‌اي ناسا هم نمي تواند، دقيقا نشان دهند كه وضعيت محل استقرار مريخ‌نورد به چه نحوي است.
هر آنچه بايد در مورد مريخ بدانيمبخش اولبخش دومبخش سوم
خوشبختانه، شان دوران، هنرمند گرافيستي كه در انگلستان زندگي مي‌كند، تصاوير ماهواره‌اي، نقشه‌ها و ساير اطلاعات ناسا را با رندر كردن به تصاويري واقع‌گرايانه بدل مي‌كند. دوران همچنين مدت‌هاست كه تصاوير ماهواره‌اي از زمين و همچنين تصاوير ماموريت جونو ناسا را نيز رندر مي‌كند. او ۲۴ خرداد، تنها چند روز بعد از خاموش شدن مريخ‌نورد، يك تصوير واقع‌گرايانه از دره استقامت و محل دقيق آپورچونيتي در توييتر منتشر كرد.
دوران ديروز تصوير هاي‌رايز را به‌صورت رندر رنگي و سه‌بعدي در توييتر منتشر كرد. دوران تصوير سياه و سفيدي نيز از آپورچونيتي طراحي كرده است. در اين تصوير مي‌توانيد نقطه‌اي روشن را در لبه تپه‌اي مشاهده كنيد كه مريخ‌نورد ناسا است. اين تصوير مي‌تواند موقعيت آپورچونيتي را در مريخ به خوبي نشان دهد.
جان كالاس، مدير پروژه‌ي آزمايشگاه پيشرانه جت ناسا براي آپورچونيتي، روز ۸ شهريور اعلام كرده بود، اگر تا ۴۵ روز اطلاعاتي از مريخ‌نورد دريافت نكنند، ناچارا به اين نتيجه خواهند رسيد كه طوفان شن و همچنين سرماي مريخ موجب خرابي مريخ‌نورد شده و آپورچونيتي احتمالا نتواند دوباره به كار بيافتد.
رندر سه‌بعدي از محل استقرار آپورچونيتي در دره استقامت مريخ: اثر شان دوران
مهندسان ناسا با استفاده از شبكه اعماق فضاي ناسا، چند بار در هفته براي برقراري با آپورچونيتي تلاش مي‌كنند. شبكه‌ي اعماق فضا، مجموعه‌اي از فضاپيماها و مشاهدات فضايي راديويي و راداري است كه در نقاط مختلف جهان مستقر شده‌اند و به اكتشافات مختلف در منظومه شمسي كمك مي‌كنند. مهندسان ناسا، طي زمان‌هاي برنامه‌ريزي شده براي بيداري، پيغام‌هايي براي كاوشگر مي‌فرستند و منتظر پاسخ مي‌مانند. اعضاي تيم آپورچونيتي هم از شبكه گسترده‌تري بهره مي‌برند، آنها هر روز، تمامي سيگنال‌هاي راديويي دريافتي از مريخ را به اميد يافتن پيامي از آپورچونيتي مطالعه مي‌كنند.
تيم ماموريت آپورچونيتي، اميدوار است كه مريخ‌نورد دوباره به كار بيافتد
كالاس در ادامه افزود كه مهلت ۴۵ روزه در اواسط ماه آينده به پايان مي‌رسد و اگر تيم آپورچونيتي تا آن زمان اطلاعاتي را از مريخ‌نورد دريافت نكند، تيم ماموريت به برنامه رصد فعال خود پايان مي‌دهد. در نهايت، حتي اگر سكوت مريخ‌نورد ناسا ادامه يابد، اعضاي تيم باز هم به‌صورت غير فعال، به رصد سيگنال‌هاي دريافتي از مريخ خواهند پرداخت. كالاس گفت، صرف انديشه متخصصين از اينكه اين دوره ۴۵ روزه چه زماني تمام شود، اين تيم به ماموريت خود ادامه خواهد داد. البته بر اساس اعلاميه‌ي رسمي ناسا، آژانس فضايي تنها اعلام كرده كه اعضاي ماموريت تا چند ماه به رصد غير فعال اطلاعات ادامه خواهند داد و تاريخ دقيقي را اعلام نكرده است.
اما اگر آپورچونيتي نتواند دوباره به كار بيفتد، به سرنوشت كاوشگر دوقلوي خود، اسپيريت دچار خواهد شد. مريخ‌نورد اسپيريت كه سه هفته قبل از آپورچونيتي روي مريخ فرود آمد، در اوايل مارس ۲۰۱۰، به‌دليل جهت‌گيري اشتباه روي سطحي تخت به‌دام افتاد و با توجه به سرماي زمستان مريخ از كار افتاد. مريخ‌نورد اسپيريت در زمستان‌هاي گذشته توانسته بود با مستقر شدن روي شيب‌هاي رو به خورشيد، درجه‌ي حرارت داخلي خود را تا بالاي منفي ۴۰ درجه سانتي‌گراد نگه دارد. اما در زمستان ۲۰۱۰ روي سطح تختي گير افتاد و دماي داخلي كاوشگر به منفي ۵۵ درجه كاهش يافت.
ناسا در ژوئيه ۲۰۱۰، برنامه ۱۱ ماهه‌اي براي رصد سيگنال‌هاي اسپيريت آغاز كرد. اما علي‌رغم تلاش‌هاي مكرر، سرانجام در سال ۲۰۱۱ اعلام كرد كه مريخ‌نورد اسپيريت كاملا از كار افتاده است. ناسا قبلا اعلام كرده بود كه حتي اگر موفق به برقرار تماس با آپورچونيتي شود، باز هم احتمال قوي وجود دارد كه مريخ‌نورد، ديگر نتواند همچون سابق كارايي داشته باشد. اما تا قبل از تماس مريخ‌نورد با مركز كنترل ماموريت، نمي‌توان از وضعيت قديمي‌ترين كاوشگر حاضر در مريخ مطمئن بود.
هم انديشي ها