عقب‌نشيني يخچال‌هاي طبيعي و ناپديد شدن ناگهاني رودها
يخچال‌هاي طبيعي جهان به علت گرمايش زمين به‌سرعت در حال ذوب شدن هستند و برخي جوامع با اشكال جديدي رو‌به‌رو مي‌شوند: ناپديد شدن ناگهاني رودخانه‌هايي كه از آن‌ها استفاده مي‌كنند.
دزدي رودخانه پديده‌اي است كه در آن، آب رودخانه به دليل فرسايش يا در اين مورد، ذوب شدن يخچال‌ها به سمت ديگري منحرف مي‌شود. طبق پيش‌بيني دانشمندان، همان‌طور كه به‌سوي جهاني با يخچال‌هاي بسيار كمتر پيش مي‌رويم، زميني كه قرن‌ها با يخ پوشيده بوده است، عاري از يخ و در مناطق مرتفع، موجب تغيير جهت رودخانه‌ها خواهد شد. در بيشتر موارد، تغيير مسير بي‌اهميت خواهد بود؛ اما در برخي مناطق با گروه‌هاي متخصصي مختلف كه به جريان رودخانه متكي هستند، اين تغييرات ممكن است تأثير چشمگيرتري داشته باشد. دن شوگار، زمين‌شناسي از دانشگاه كلگري كانادا، مي‌گويد: «يخچال‌هاي طبيعي در سراسر جهان در حال عقب‌نشيني هستند و بي‌ترديد افزايش سرعت عقب‌نشيني يخچال‌هاي طبيعي كه شاهد آن هستيم، ناشي از تغييرات اقليمي است.»
پيش‌بيني مي‌شود دهانه رودخانه السك از موقعيت كنوني خود در پارك و منطقه حفاظت‌شده ملي خليج گليشر در آلاسكا، ۲۰ مايل به سمت جنوب تغيير مكان بدهد.
به گزارش گاردين، شوگار اولين مورد شناخته‌شده از دزدي رودخانه دوران مدرن را در سال ۲۰۱۶ و در قلمرو يوكان كانادا نشان داد. در آن زمان، بزرگ‌ترين يخچال طبيعي كانادا با چنان سرعتي ذوب شد كه رودخانه بزرگي را منحرف كرد و سطح آب درياچه‌اي كه از اين رودخانه تغذيه مي‌كرد، به حد قابل‌توجهي كاهش داد.
براي صدها سال، رودخانه اسليمز آب حاصل از ذوب يخچال بزرگ كاسكاولش را به رودخانه كلوان و سپس به رودخانه يوكان به سمت درياي برينگ مي‌بُرد؛ اما در بهار سال ۲۰۱۶، دوره‌ي ذوب شدن شديد يخچال، آب اسليمز را به‌طور دائمي به شيب تندتري به‌سوي شرق هدايت كرد و به خليج آلاسكا برد كه هزاران مايل از مقصد اصلي آن فاصله داشت.
مايكل لوسو، زمين‌شناس سازمان پارك‌هاي ملي در مقاله‌اي كه ماه گذشته منتشر شد، پيش‌بيني كرد كه پس‌روي سريع يخچال در پارك و منطقه حفاظت‌شده ملي خليج گليشر در آلاسكا مسير رودخانه بزرگي كه آن را تغذيه مي‌كند، تغيير مي‌دهد و بر لاخبار تخصصي سازگاري اكوسيستم‌ها و مردم وابسته به آن جريان آب تأكيد كرد.
متخصص كارشناسان در حال مطالعه پديده دزدي رودخانه براي ارزيابي تأثير آن بر مردم و اكوسيستم‌ها هستند
يخچال طبيعي گرند پلاتو در جنوب آلاسكا در زبانه خود حدود ۳۵۰ متر عرض دارد و مدت‌ها به‌عنوان مانعي بر سر راه رود السك عمل كرده است. اين آبراهه از رشته‌كوه سنت‌الياس كانادا سرچشمه مي‌گيرد و به‌سوي جنوب جريان پيدا مي‌كند و از طريق گذرگاه آبي به منطقه‌اي به نام دراي‌بي مي‌رسد كه از انديشه متخصصين ماهيگيري و قايق‌راني مشهور است؛ اما لوسو و همكارانش پيش‌بيني مي‌كنند كه طي سه دهه‌ي آينده السك كانال فعلي خود را در دراي‌بي رها مي‌كند و به سمت خروجي با شيب تندتري در ۲۸ كيلومتري جنوب شرقي مي‌رود. اين مسير براثر ذوب يخ‌هاي يخچال گرند پلاتو آزاد شده است كه با نرخ ۱۰ متر بر سال در حال نازك شدن است.
لوسو سال گذشته مطالعه‌ي منطقه‌ي يادشده را وقتي آغاز كرد كه متوجه شد خروجي جديد رودخانه السك درون پارك ملي قرار مي‌گيرد كه به‌عنوان منطقه طبيعي دست‌نخورده در انديشه متخصصين گرفته شده كه در آن بسياري از فعاليت‌هاي تجاري و برخي فعاليت‌هاي سنتي ممنوع است. وي مي‌گويد:
آنچه درباره آن صحبت مي‌كنيم، مهاجرت رودخانه به منطقه محافظت‌شده است. اگر رودخانه، گونه‌اي در معرض خطر انقراض بود كه همه نگران آن بودند، مي‌توانستيد بگوييد مهاجرت آن به منطقه‌ي حفاظت‌شده خوب است؛ اما رودخانه گونه‌اي در معرض خطر نيست و منبعي است كه مردم از آن استفاده مي‌كنند ولي همه‌ي متخصصان انساني خود را رها مي‌كند.
درحالي‌كه دانشمندان نمي‌توانند تأثير يك رويداد دزدي رودخانه قريب‌الوقوع را پيش‌بيني كنند، مي‌توانند براي ارزيابي تأثير آن بر اكوسيستم و مردمي كه از آن استفاده مي‌كنند، موقعيت‌هاي مشابه را مطالعه كنند. كارمن وونگ، بوم‌شناسي در سازمان پارك‌هاي ملي كانادا گفت طي چند روز شاهد تغيير عظيمي در مانديشه متخصصينه براثر رويداد دزدي رودخانه سال ۲۰۱۶ بوده است. وونگ مي‌گويد:
اين رويداد موجب شد يك رودخانه خشك شود و ديگري آب خود را بردارد و به اقيانوس كاملا متفاوتي ببرد. نتيجه آن بود كه سطح آب درياچه كلوان، بزرگ‌ترين پهنه آبي در يوكان به ۱/۷ متر كمتر از حد طبيعي برسد. هنوز ناشناخته‌هاي زيادي وجود دارد، ازجمله تأثير آن روي قزل‌آلاها و تخم‌ريزي سالمون‌ها كه براي بازگشت به منطقه‌ي تخم‌ريزي بومي خود در آن رودخانه شنا مي‌كنند.
يكي از گروه‌هاي بومي ساكن در امتداد درياچه كلوان در برواش لندينگ كانادا (۴۰ مايلي رودخانه اسليمز) هنوز گرفتار پيامدهاي دزدي رودخانه سال ۲۰۱۶ هستند. به گفته‌ي رئيس اين گروه، حدود ۱۰۰ نفر از ساكنان كنار درياچه از انديشه متخصصين رژيم غذايي خود به‌شدت متكي بر غذاهاي سنتي مانند سالمون و موس (نوعي گوزن بزرگ) هستند كه منبع آن‌ها درياچه‌ها و زمين‌هاي شكاري است كه با عبور با قايق از درياچه به آن‌ها دسترسي پيدا مي‌كردند؛ اما با كاهش سطح آب درياچه، جايي كه قايق قرار است وارد آب شود، مانند تخته شيرجه بالاتر از سطح آب قرار مي‌گيرد. اين قبيله در حال همكاري با دولت محلي براي ساخت مكاني براي به آب انداختن قايق‌ها در چند كيلومتري خارج از شهر است. آن‌ها همچنين بايد مناطق تخم‌ريزي سالمون جديدي را پيدا كنند، زيرا ماهي‌ها از سرزمين‌هاي شكار اجدادي آن‌ها رفته‌اند.
پس‌روي سريع يخچال‌هاي طبيعي درحال تغيير مسير رودخانه‌ها در ايسلند و مناطق دورتر از آن است
به گفته‌ي لوسو، سازمان پارك‌هاي ملي اميدوار است با مطالعه‌ي زودهنگام تأثيرات حاصل از دزدي رودخانه قبل از اتفاق افتادن آن در يك منطقه، اثر آن را بر ماهي‌گيران محلي، شكارچيان و متخصصان تفريحي كاهش دهد. لوسو مي‌گويد: «اين كار پيچيده خواهد بود و نياز خواهد داشت مردمي كه از منطقه استفاده مي‌كنند، براي سازگاري با شرايط جديد كه در آن رودخانه‌اي ديگر در آنجا وجود ندارد، انتظارات، برنامه‌ها و الگوهاي رفتاري خود را تغيير بدهند.»
شوگار و لوسو پيش‌بيني مي‌كنند كه چنين رويدادهايي در سراسر زمين در مناطق كوهستاني داراي يخچال‌هاي طبيعي، فراوان‌تر شود. در ايسلند نيز عقب‌نشيني سريع يخچال‌ها در حال تغيير مسير رودخانه‌ها است. چشمگيرترين مورد در اين كشور در سال ۲۰۰۹ رخ داد. در اين مورد، يخچالي كه رودخانه‌اي يخچالي را تغذيه مي‌كرد، عقب‌نشيني كرد و طولاني‌ترين پل ايسلند را كه ۹۰۰ متر طول داشت، روي زمين خشك برجاي گذاشت.
هم انديشي ها