داستان برند: ادوبي، هر آن‌چه كه از تاريخچه‌‌ي محتواي ديجيتال مي‌دانيم

ادوبي (Adobe Inc) شركت نرم‌افزاري آمريكايي با بازار بين‌المللي است. مركز مديريت اين شركت در سن‌خوزه كاليفرنيا قرار دارد. ادوبي در طول تاريخ با تمركز روي نرم‌افزارهاي گرافيكي و ابزارهاي توليد محتواي چندرسانه‌اي، نامي ماندگار از خود بر جاي گذاشته است. فتوشاپ، مشهورترين نرم‌افزار اين شركت در ميان متخصصان دنياي كامپيوتر، حداقل يك بار توسط هركدام از آنها استفاده يا نامش شنيده شده است.

بزرگترين برند دنياي گرافيك ديجيتال، اكنون علاوه بر نرم‌افزارهاي قبلي خود، تمركز زيادي روي نرم‌افزارهاي تحت وب دارد. علاوه بر فتوشاپ،‌ ادوبي آكروبات ريدر و فرمت مشهور PDF از نام‌هاي وابسته به اين برند بزرگ هستند. ادوبي،‌ توسط متخصصان سابق مركز تحقيقات زيراكس پارك ساخته شد و امروز با ۱۷ هزار متخصص در سرتاسر جهان، يكي از بزرگ‌ترين برندها محسوب مي‌شود.

مركز مديريت ادوبي در سن‌خوزه

تاريخچه‌ي تأسيس

ادوبي هم يكي از آن شركت‌هاي گاراژي دنياي فناوري است. جان وارناك، متخصص سابق زيراكس بود كه با هدف توسعه‌ي زبان برنامه‌نويس پست‌اسكريپت، از اين شركت جدا شد. او در دسامبر سال ۱۹۸۲ شركتش را در گاراژ خانه تأسيس كرد. چارلز گسچه، همكار وارناك در تأسيس شركت بود. چارلز نيز زيراكس را با همان هدف ترك كرد.

اپل در آن سال‌ها همكاري نزديكي با زيراكس و متخصصان زيراكس پارك داشت. آن‌ها حتي در سال ۱۹۸۵، مجوز استفاده از زبان پست‌اسكريپت را براي پرينترهاي خود خريداري كردند. اين انتقال مجوز، به نوعي شروع عصر انتشارات كامپيوتري بود.

به‌هرحال، استيو جابز كه متوجه پتانسيل‌هاي بالاي زيراكس و متخصصان آن بود،‌ در همان شروع فعاليت، پيشنهاد خريد ادوبي را به بنيان‌گذاران ارائه كرد. ارزش پيشنهادي او، ۵ ميليون دلار بود. بديهي است كه وارناك و گسچه با اين پيشنهاد مخالفت كردند. البته، سرمايه‌گذاران آن زمان ادوبي، بنيان‌گذاران را مجبور كردند تا با جابز همكاري كنند.

استيو جابز جوان در كنار بنيان‌گذاران ادوبي

بالاخره، استيو جابز مديران ادوبي را راضي كرد. او ۱۹ درصد از سهام شركت را به‌ارزشي ۵ برابر ارزش كل آن خريد. به‌علاوه، او حق مجوز پست‌اسكريپت را نيز براي ۵ سال پيشاپيش پرداخت كرد. اين فروش سهام و دريافت هزينه‌ي پيشاپيش مجوز، ادوبي را به اولين شركت سيليكون ولي با سوددهي در سال اول فعاليت، تبديل كرد.

پست‌اكسريپت اولين استاندارد واقعي چاپ توسط كامپيوتر بود. اين زبان، الگوريتم‌هايي براي توضيح فرم حروف در بسياري از زبان‌هاي زنده را شامل مي‌شد. ادوبي پس از مدتي و در سال ۱۹۸۸، خدمات مخصوص چاپ زبان كانجي را نيز به سرويس‌هاي خود اضافه كرد. بنيان‌گذاران اين شركت، براي افزايش اعتبار زبان پست‌اسكريپت، با توليدكنندگان تجهيزات تايپ و پرينت نيز همكاري كردند.

همكاري با شركت‌هاي ديگر فعال در حوزه‌ي تايپ و چاپ، مرحله‌ي مهمي از پيشرفت فعاليت‌هاي ادوبي بود. آنها در ابتدا براي همكاري به Compugraphic از بزرگ‌ترين شركت‌هاي فعال در حوزه‌ي حروف‌چيني مذاكره كردند اما به توافق نرسيدند. هدف بعدي، شركت Linotype بود كه همكاري با آن، مجوز استفاده از فونت‌هاي Helvetica و Time New Roman را براي ادوبي به همراه داشت.

تا سال ۱۹۸۷، پست‌اسكريپت به استانداردي جهاني تبديل شد كه ۴۰۰ نرم‌افزار و ۱۹ شركت چاپ از آن استفاده مي‌كردند. وارناك زماني در توضيح انعطاف اين زبان گفته بود كه امكان پياده‌سازي استانداردهاي هنرهاي گرافيكي در سيستم‌هاي چاپ اداري، با اين زبان وجود دارد.

فونت‌هاي كامپيوتري و نرم‌افزارهاي مخصوص مصرف‌كننده

اولين محصولات ادوبي پس از عرضه‌ي پست‌اسكريپت، فونت‌هاي كامپيوتري و استانداردهاي آنها بود. اولين محصول آنها به‌صورت يك فونت اختصاصي بانام Type 1. Apple براي اين شركت عرضه شد. پس از آن، استاندارد TrueType توسعه يافت كه مقياس‌پذيري و كنترل دقيق الگوي پيكسلي فونت‌ها را فراهم مي‌كرد. مجوز اين استاندارد نيز به مايكروسافت فروخته شد.

رشد ادوبي به حدي بود كه آنها در همان سال‌هاي ابتدايي، به فكر عرضه‌ي عمومي سهام افتاند. بازار نزدك در آگوست سال ۱۹۸۶ ميزبان اين شركت شد.

سال ۱۹۸۹، مصادف بود با عرضه‌ي محصولي كه به پرچمدار ادوبي تبديل شد. نرم‌افزار ويرايش گرافيكي فتوشاپ، در آن سال براي مكينتاش عرضه شد. نسخه‌ي ۱.۰ فتوشاپ، به پايداري لازم رسيده بود و با بازاريابي عالي ادوبي، به‌سرعت بازار را تحت سلطه‌ي خود درآورد.

اولين نسخه‌ي فتوشاپ در مك

۴ سال بعد، نقطه‌ي عطف بزرگ بعدي در تاريخ ادوبي ايجاد شد. آنها فرمت PDF يا Portable Document Format را به‌همراه نرم‌افزار Adobe Acrobat معرفي كردند. پي‌دي‌اف امروز به استانداردي جهاني در سيستم ايزو تبديل شده است.

دهه‌ي ۱۹۹۰ علاوه بر فرمت جهاني پي‌دي‌اف، با معرفي نرم‌افزارها و سرويس‌هاي بزرگ ديگر و همچنين خريد شركت‌هاي متعدد از طرف ادوبي نيز همراه بود. آنها در سال ۱۹۹۱ نرم‌افزار ويرايش ويديوي Adobe Premier را معرفي كردند. در سال ۱۹۹۲، شركت OCR Systems توسط آنها خريداري شد.

سال ۱۹۹۴، خريد بزرگ بعدي ادوبي رقم خورد. شركت Aldus از بزرگان دنياي نرم‌افزارهاي گرافيكي در آن سال‌ها بود. آنها نرم‌افزار PageMaker  و After Effects را توسعه داده بودند كه هر دو، به ادوبي تعلق گرفت. به‌علاوه، امتياز فرمت مشهور فايل‌هاي چاپي يعني TIFF نيز با اين خريد، به ادوبي منتقل شد.

شركت‌هاي بعدي كه در سال‌هاي پاياني قرن بيستم توسط ادوبي خريداري شدند، پايه‌هاي اين شركت را در صنعت گرافيك و چاپ كامپيوتري محكم‌تر كردند. LaserTools Corp يكي از اين شركت‌ها بود كه در سال ۱۹۹۲ به ادوبي پيوست. پس از آن، Frame Tecknology و نرم‌افزار آنها يعني FrameMaker به دارايي‌هاي ادوبي اضافه شدند. در سال ۱۹۹۶، شركت Ares توسط ادوبي خريداري شد.

نهر Adobe در سن‌خوزه

با شروع قرن ۲۱، برنامه‌هاي بلندپروازانه‌ي ادوبي با قدرت ادامه پيدا كردند. آنها در سال ۲۰۰۲ شركت كانادايي Accelio را خريداري كردند كه امروز به نام JetForm شناخته مي‌شود.

بزرگ‌ترين خريد ادوبي در آن سال‌ها، رقيب ديرينه يعني ماكرومديا بود. اين خريد كه به‌صورت تبادل سهام به ارزش ۳.۴ ميليارد دلار انجام شده، نرم‌افزارهاي بزرگي را به مجموعه‌ي ادوبي اضافه كرد. از اين ميان، فلش و فري‌هند، بزرگ‌ترين اعضاي جديد ادوبي بودند.

خريد شركت‌هاي جديد و جذب تيم‌هاي توسعه‌اي آنها، برخي از نرم‌افزارهاي ادوبي را دچار تغيير و تحول كرد. برخي از آنها تغيير يا ادغام شدند و برخي ديگر نيز به تاريخ پيوستند. به‌عنوان مثال نرم‌افزار توسعه‌ي وب GoLive پس از ملحق شدن دريم‌ويور به ادوبي، از ليست سرويس‌هاي اين شركت حذف شد. البته متخصصان گولايو براي خريد دريم‌ويور تخفيف دريافت مي‌كردند و همراهي از آنها نيز به‌صورت يادگيري‌هاي الكترونيك ادامه پيدا كرد.

ورود به دنياي الكترونيك

سال‌هاي پاياني دهه‌ي ۲۰۰۰ با ظهور و گسترش نرم‌افزارهاي تحت وب همراه بود. ادوبي از اين قافله عقب نماند و در سال ۲۰۰۸ با رونمايي از سايت Acrobat.com، اولين سري از اپليكيشن‌هاي تحت وب خود را عرضه كرد. اين اپليكيشن‌ها با تمركز روي پروژه‌هاي تيمي طراحي شده بودند.

بحران سال ۲۰۰۸ گريبان ادوبي را نيز باوجود تمام پيشرفت‌ها گرفت. آنها پس از عرضه‌ي سرويس Creative Suite 4 در آن سال، به‌خاطر اشكالات مالي مجبور به تعديل ۶۰۰ نفر از نيروهاي خود شدند. در سال بعد نيز ۶۸۰ نفر از متخصصان اخراج شدند.

بحران‌هاي ادوبي در آن سال‌ها، به مسائل مالي و اخراج متخصصان ختم نشد. در سال ۲۰۱۰، اولين زمزمه‌ها در مورد ناامن بودن فلش، از طرف اپل مطرح شد و اين شركت، همراهي از فرمت فلش را در موبايل‌هاي هوشمند خود متوقف كرد. استيو جايز، مديرعامل وقت اپل معتقد بود فلش به‌اندازه‌ي كافي امن و پايدار نيست. به‌هرحال باوجود تمام مقاومت‌هاي تيم ادوبي و مديران، جابز پستي كامل در مورد ايرادات فلش و برتري‌هاي HTML5 منتشر كرد كه شروعي بر مسير نابودي فلش شد.

در نهايت، در نهم نوامبر سال ۲۰۱۱، ادوبي اعلام كرد كه توسعه‌ي فلش براي دستگاه‌هاي موبايل را متوقف خواهد كرد. آنها پس از آن تمركز خود را روي استفاده از HTML5 براي استفاده در موبايل‌ها گذاشتند.

خريد شركت‌هاي نرم‌افزاري، باوجود تمام اشكالات در دهه‌ي ۲۰۱۰ نيز ادامه پيدا كرد. ادوبي، ابتدا شركت Day Software و سپس DemDex را خريداري كرد. در آن سال‌ها، علاقه‌ي متخصصان به اپليكيشن‌هاي موبايل به‌سرعت در حال افزايش بود و ادوبي نيز اين حركت را درك كرد. آنها در سال ۲۰۱۱ اپليكيشني با نام Carousel معرفي كردند كه براي تمام پلتفرم‌هاي آيفون، آيپد و مك، تجربه‌اي شبيه به نرم‌افزار ديگر اين شركت يعني لايت‌روم فراهم مي‌كرد تا عكس‌هاي خود را به‌راحتي ويرايش كنند. اين سرويس بعداً به Adobe Revel تغيير نام داد.

خريد مهم بعدي، شركت نرم‌افزاري Nitobi بود كه با پلتفرم توسعه‌ي اپليكيشن PhoneGap شناخته مي‌شدند. خريد اين شركت، كدهاي منبع فون‌گپ را در اختيار ادوبي قرار داد و در نهايت، ادوبي اين سرويس را به آپاچي اهدا كرد. امروز، فون‌گپ با نام Apache Cordova فعاليت مي‌كند.

چالش‌ها و انتقادات

يكي از انتقادهاي هميشگي به شركت ادوبي، ارزش نرم‌افزارها و خدمات آن بوده است. نرم‌افزارهاي اين شركت براي كشورهاي خارج از آمريكا، بيش از دو برابر ارزش‌گذاري مي‌شوند. برخي متخصصان معتقدند اگر از استراليا يك بليط خريداري كنند و نرم‌افزار ادوبي را در آمريكا بخرند، ارزان‌تر از خريد آن نرم‌افزار در كشور خودشان خواهد بود!

به‌هرحال ادوبي باز هم ارزش محصولات خود را در كشورهاي خارج از آمريكا، بالا نگه داشته است. حتي امضاي ۱۰ هزار متخصص اروپايي براي كاهش ارزش اين محصولات در آن قاره نيز فايده‌اي نداشت. ادوبي حتي با تغيير ارزش ارزهاي كشورهاي ديگر نسبت به دلار، ارزش محصولات خود را در خارج از آمريكا تغيير مي‌دهد.

يكي از منفي‌ترين نقاط تاريخ ادوبي، كشف بدافزار در سرويس‌هاي Creative Suite 3 اين شركت بود. در آن زمان مشخص شد كه اين بدافزار، اطلاعات متخصصان را به شركتي با نام Omniture ارسال مي‌كند. ادوبي پس از آگاهي مشتريان از اين موضوع، تنها اعلام كرد كه از آن به بعد بايد بيشتر نگران امنيت نر‌م‌افزارها و خدمات خود باشد. پس از آن، يك اشكال امنيتي نيز در فتوشاپ CS5 كشف شد. ابتدا پچ امنيتي را براي اين اشكال عرضه نشد اما انتقادات بالاخره ادوبي را مجبور به ارائه‌ي پچ كرد.

دفتر ادوبي در كانادا

بحران‌هاي امنيتي ادوبي، در سال ۲۰۱۳ و با نفوذ به سرويس‌هاي اين شركت، به اوج خود رسيد. آنها در سوم اكتبر آن سال اعلام كردند كه ۲.۹ ميليون اطلاعات و داده‌هاي حساس متخصصان طي اين نفوذ دزديده شده‌اند. آمار متخصصان آسيب‌ديده از اين نفوذ ۳۹ ميليون نفر اعلام شد و مجرمان، رمزهاي مخصوص فايل‌هاي رمزنگاري شده را نيز در اختيار گرفتند.

در يك نفوذ ديگر، فايلي ۳.۸ گيگابايتي شامل نام متخصصي و رمزهاي رمزگذاري شده و غيررمزگذاري شده‌ي ۱۵۲ ميليون متخصص ادوبي به سرقت رفته و در وب‌سايت AnonNews عرضه شد. شركت‌هاي امنيتي با مطالعه اين نفوذ اعلام كردند كه روش‌هاي ادوبي براي محافظت از اطلاعات متخصصان و همچنين، روش‌هاي رمزگذاري اطلاعات، نواقص متعددي داشته است.

بسياري از كارت‌هاي اطلاعاتي هدف نفوذ بالا، خريداران اشتراك سرويس‌هاي Creative Cloud بودند. ادوبي به متخصصان آمريكايي اين سرويس، عضويت رايگان را ارائه كرد اما متخصصان غيرآمريكايي، چنين پيشنهادهايي دريافت نكردند.

سال‌هاي اخير و وضعيت اكنوني ادوبي

ادوبي در سال‌هاي اخير بحران‌هاي متعددي را از سر گذرانده است. باوجود رشد هميشگي و فروش بالاي محصولات و خدماتي همچون پكيج‌هاي Creative Cloud، اين شركت چالش‌هاي زيادي را تجربه كرد. در سال ۲۰۱۷ يك نفوذ بزرگ به سرورهاي اين شركت، كدهاي منبع بسياري از نرم‌افزارها را در اختيار مجرمان قرار داد كه بعدا در اينترنت منتشر شدند.

بنيان‌گذاران ادوبي در حال دريافت مدال افتحار از رئيس جمهور آمريكا

نفوذ به ادوبي، علاوه بر كدهاي نرم‌افزارها، اطلاعات متخصصان را نيز تحت تأثير قرار داد. ۱۵۰ ميليون گزارش از اطلاعات متخصصان و همچنين اطلاعات ۴۰ ميليون كارت اعتباري، در اين حمله فاش شدند.

ادوبي نيز مانند هر شركت بزرگ ديگر دنياي فناوري، در سال‌هاي اخير به پديده‌ي هوش مصنوعي علاقه‌مند شده است. در مارس سال ۲۰۱۸، اين شركت همكاري جديدي را با انويديا شروع كرد تا در توسعه‌ي هوش مصنوعي، از امكانات يكديگر استفاده كنند. همكاري اين دو شركت، در جهت تقويت هوش مصنوعي سرويس Adobe Sensei و زيرساخت‌هاي يادگيري ماشين، براي پردازنده‌هاي گرافيكي انويديا خواهد بود.

به‌عنوان مثالي از نتايج همكاري ادوبي با انويديا مي‌توان به بهبود هماهنگي لب با صدا در نرم‌افزار Character Animator و ويرايش هوشمند صورت در فتوشاپ اشاره كرد. نرم‌افزارها و خدمات ديگر همچون Adobe Stock و لايت‌روم نيز از قابليت‌هاي حاصل اين همكاري، استفاده كرده‌اند.

مديرعامل كنوني ادوبي (وسط) در كنار بنيان‌گذاران ادوبي

سنسي در سال‌هاي اخير به قابليت اصلي و زيرساختي محصولات ادوبي تبديل شده است. اين هوش مصنوعي، در مجموعه‌ خدمات و نرم‌افزارهاي ادوبي يعني Experience Cloud ،Creative Cloud و Document Cloud استفاده مي‌شود. هوشمندي سنسي در كمك به خلاقيت متخصصان بسيار كارآمد است. اين هوش مصنوعي،‌ زبان تصاوير، طرح‌ها و انيميشن‌ها را مي‌فهمد. به بيان ديگر، توانايي تشخيص محتواي موجود در اين المان‌ها، از قابليت‌هاي سنسي هستند.

آخرين خريد ادوبي در اين سال‌ها، سرويس تجارت الكترونيك مجنتو از شركت Permira بود. اين خريد به ارزش ۱.۶۸ ميليارد دلار و با هدف تقويت سرويس‌هاي Experience Cloud شركت انجام شد. اين سرويس‌ها در حال حاضر انواع خدمات آناليز، تبليغات و بازاريابي را به مشتريان ارائه مي‌دهند.

ادوبي در طول سال‌هاي فعاليت، افتخارات متعددي را كسب كرد. اين شركت كه اكنون در رتبه‌ي ۸۰ باارزش‌ترين برندهاي فهرست فوربز قرار دارد، در سال‌هاي متعدد در بين برترين شركت‌هاي مناسب براي  كار، در آمريكا شناخته شد. اين شركت در حال حاضر حدود ۱۷ هزار متخصص دارد و آخرين گزارش‌ها، درآمد آنها را در سال ۲۰۱۷ حدود ۷.۳ ميليارد دلار اعلام كرد. اين شركت علاوه بر سن‌خوزه، مراكز تحقيقات و عملياتي هم در شهرهاي نيوتن، نيويورك سيتي، مينياپوليس، لهي، سياتل و سان‌فرانسيسكو دارد. شانتانو ناراين، مديرعامل و رئيس هيئت مديره‌ي كنوني ادوبي است.