داستان برند فوجيتسو، سفري از كامپيوترهاي مينفريم تا دنياي اينترنت
فوجيتسو (Fujitsu Ltd) شركت ژاپني با بازار و فعاليت بينالمللي در حوزهي فناوري اطلاعات است كه با تمركز بر توليد تجهيزات و ارائهي خدمات فعاليت ميكند. مركز مديريت شركت در توكيو ژاپن قرار دارد و در سال ۲۰۱۸، بهعنوان چهارمين سرويسدهندهي بزرگ IT در جهان شناخته شد. آنها پشت سر غولهايي همچون IBM، Accenture و AWS قرار دارند، اما برخلاف بسياري از شركتهاي قديمي دنياي فناوري، بهخوبي با تغيير مسيرهاي رخ داده در صنعت همراه شدند.
غول ژاپني دنياي فناوري، محصولات كامپيوتري را در انواع دستهها به مشتريان عرضه ميكند كه از ميان آنها ميتوان به كامپيوترهاي شخصي و تجاري و محصولات سرور هماهنگ با ساختارهاي x86 و SPARC و مينفريم را نام برد. بهعلاوه انواع محصولات ذخيرهسازي، مخابراتي، مايكروالكترونيك پيشرفته و حتي تهويهي هوا هم توسط فوجيتسو ساخته ميشوند. آنها امروز بيش از ۱۴۰ هزار متخصص دارند و خدمات خود را در بيش از ۱۰۰ كشور جهان، عرضه ميكنند.
فوجيتسو در دستهبندي شركتهاي sogo denki ژاپن قرار ميگيرد كه شامل غولهاي ديگري همچون هيتاچي، ميتسوبيشي الكتريك، NEC و توشيبا هم ميشود. آنها زماني توليدكنندهي دوم كامپيوترهاي مينفريم در جهان بودند و پشت سر IBM قرار داشتند، اما در آستانهي قرن جديد، تمركز خود را به محصولات مرتبط با سرورهاي يونيكس، كامپيوترهاي شخصي و لوازم جانبي تغيير دادند. در ادامهي مسير، تمركز شركت بهمرور از محصولات سختافزاري كاهش يافت و آنها مأموريت خود را بيشازپيش روي دنياي اينترنت و خدمات مرتبط با آن معطوف كردند.
تاريخچه تأسيس
فوجيتسو در ۲۰ ژوئن سال ۱۹۳۵ بهعنوان زيرمجموعهي ساختوتوليد شركت Fuji Elctric تأسيس شد. شركت جديد، مسئوليت توليد تلفن و تجهيزات خودكار تلفنخانه را براي شركت مادر، بر عهده داشت. فوجي الكتريك خود حاصل همكاري شركت ژاپني Furukawa Electric و شركت آلماني زيمنس بود. درواقع ژاپنيها با چنين همكاريهاي استراتژيك، سعي در جبران ورود ديرهنگام خود به صنعت مخابرات مدرن داشتند.
ژاپن در دهههاي ابتدايي قرن بيستم تمركز زيادي روي صنعت نظامي داشت. فوجيتسو بهعنوان يكي از توليدكنندههاي معتبر، بهمرور و تحت تأثير رويكردهاي كلان كشور، به حوزهي توليد تجهيزات ارتباطي و راديويي وارد شد. در آن زمان هنوز زيرساختهاي تلفن ژاپن كامل نبود و تجهيزات آلماني و بريتانيايي، براي توسعهي بيشتر زيرساختها مفيد واقع نميشدند.
جنگ جهاني دوم، ساختارهاي ناقص تلفني و ارتباطي ژاپن را وارد شرايط بدتري كرد. ۵۰۰ هزار اتصال مخابراتي از ۱/۱ ميليون اتصال موجود، در آن جنگ از بين رفتند. وضعيت ژاپن در آن سالها، به هرجومرج ارتباطي تشبيه ميشود. پس از جنگ جهاني دوم، نيروهاي اشغالگر آمريكايي فشار زيادي بر دولت ژاپن وارد كردند تا وزارت ارتباطات را بازسازي و بازنگري كند. درنتيجه، وزارتخانه به سازماني خصوصي تبديل شد. رويكرد ابتدايي آن سازمان، خريد و پيادهسازي تجهيزات آمريكايي براي بازسازي زيرساختهاي مخابراتي ژاپن بود.
تلفنهاي شمارهگير دايرهاي، از اولين محصولات فوجيتسو
ايساكو ساتو، از فعالان صنعت ژاپن ائتلافي را تشكيل داد تا برنامهي بازسازي جنگ را در كشورش تغيير دهد. او دولت را راضي كرد تا سازماني عمومي بهنام Nippon Telephone and Telegraph تأسيس كرده و آنها را مسئول خريد تجهيزات پيشرفتهي فناوري بكند. همين شركت، بعدا به يكي از مهمترين مشتريان فوجيتسو تبديل شد.
دههي ۱۹۵۰، با افزايش علاقهمندي مديران فوجيتسو به دنياي كامپيوتر همراه بود. آنها ارتباط خوبي با NTT داشتند كه يك مزيت و دارايي استراتژيك محسوب ميشد. البته دولت ژاپن براي پيشبرد اهداف فناورانهي خود با شركتهاي متعدد ديگري هم همكاري ميكرد. بههرحال فوجيتسو با مشاهدهي متخصصد كامپيوتر در كشورهاي غربي و استفاده از آن براي محسابات وقتگير، تصميم به توليد نمونهاي داخلي گرفت. پس از چند سال تحقيق و توسعه، اولين كامپيوتر تجاري ژاپن بهنام FACOM 100 در سال ۱۹۵۴ ساخته توسط فوجيتسو شد.
فوجيتسو با هدف رسيدن ژاپن به سرعت دنياي فناوري، يارانههاي دولتي دريافت ميكرد
فوجيتسو در سال ۱۹۵۶، دستگاههاي راديويي PPM را معرفي كرد كه در همكاري با زيمنس توسعه يافته بودند. PPM عبارتي اختصاري براي Pulse Position Modulation است كه در ارتباطهاي راديويي متخصصد دارد.
توليد اولين كامپيوتر تجاري ژاپن، نقطهي مهمي در تاريخ فوجيتسو بود. آنها نام خود را بهعنوان شركتي معتبر در صنعت جديد مطرح كرده بودند، اما بههرحال ژاپنيها هنوز در شكست آمريكا در فناوري، چالش داشتند. IBM در سال ۱۹۵۹ استفاده از ترانزيستور را در كامپيوترهايش شروع كرد، اما در آن زمان صنعت كامپيوتر ژاپن هنوز نوپا محسوب ميشد. دولت ژاپن با مشاهدهي موفقيت شركت آمريكايي به اين نتيجه رسيد كه براي عقب نماندن از ابرقدرت غربي، بايد هرچه سريعتر و دقيقتر در صنعت كامپيوتر پيشرفت كند.
Facom 230
دولت ژاپن براي پيشرفت سريع در صنعت كامپيوتر، سياستهاي تشويقي را اتخاذ كرد. محدوديت در تعداد و نوع كامپيوترهاي وارداتي از كشورهاي خارجي و همچنين، وامهاي ارزانارزش و ديگر تسهيلات دولتي براي توليدكنندههاي داخلي، بخشي از سياستهاي راهبردي بودند. اسناد استراتژيك نيز شركتهاي داخلي را به پرهيز از رقابت بيمورد و تلاش براي دستيابي به نوآوري فناورانه تشويق ميكردند. دولت ژاپن در مسير همين رويكرد، در سال ۱۹۶۱ قراردادي با IBM امضا كرد تا حقوق برخي از پتنتهاي مهم آنها را دريافت كند. درمقابل، غول آبي دنياي فناوري اجازهي تأسيس زيرمجموعه در ژاپن و توليد محصولات را در آن كشور دريافت كرد.
توسعهي صنعت كامپيوتر
با دريافت پتنتهاي مهم IBM، هفت شركت ژاپني وارد رقابت براي پيروزي در صنعت كامپيوتر شدند. همهي آنها براي سهولت در فرايندهاي تحقيق و توسعه، همكاريهايي را با شركتهاي آمريكايي شروع كردند و تنها فوجيتسو بهصورت كاملا مستقل به فعاليت ادامه داد. البته آنها پيشنهاد همكاري را به IBM اعلام كردند كه رد شد. بههرحال شركتهاي ديگر همگي بزرگ بودند و تنها بخشي از فعاليت خود را به دنياي كامپيوتر اختصاصي ميدادند. درمقابل، فوجيتسو بهسرعت به شركتي كاملا كامپيوتري تبديل شد.
فوجيتسو سابقه و تخصص مناسبي در توليد كامپيوتر داشت. دولت ژاپن آنها را مأمور كرد تا با تكيه بر تخصص داخلي، توسعهي كامپيوترهاي مينفريم و مدارهاي مجتمع را در دستور كار خود قرار دهند. در ماههاي پاياني سال ۱۹۶۲، مأموريت فوجيتسو به توليد رقيبي براي كامپيوتر ترانزيستوري IBM 1401 تغيير كرد. دولت فعاليتهاي توليدي IBM را در ژاپن متوقف كرده و براي توسعهي هرچه بهتر فرايندهاي تحقيقاتي، پروژهاي بهنام FONTAC را با همكاري فوجيتسو، انايسي و هيتاچي شروع كرد. اين پروژه، اولين نمونه در برنامههاي طولانيمدت دولت ژاپن در همكاري با صنعت بود.
OASYS100
از انديشه متخصصينات بازار، پروژهي FONTAC يك شكست تمامعيار محسوب ميشد. پيش از آنكه اتحاد ژاپني بتواند محصول يا فناوري اوليه معرفي كند، رقيب آمريكايي سري انقلابي ۳۶۰ از كامپيوترهاي خود را معرفي كرده بود. درواقع IBM، فاصلهي خود با ژاپنيها را باز هم افزايش داد. بههرحال FONTAC بهعنوان اولين تلاش در سطح ملي براي هماهنگي در صنعت كامپيوتر محسوب ميشد و اهميت بالايي براي ژاپنيها داشت. فوجيتسو و ديگر توليدكنندههاي ژاپني نگران كارايي پايين اوليهي محصولات نبودند چون از تأمين سرمايه براي تحقيق و توسعه و پيشرفت محصولات اطمينان داشتند.
تلاش براي رقابت با IBM، فوجيتسو را به پيشگامي در صنعت مينفريم تبديل كرد
دولت ژاپن براي كمك بيشتر به شركتهاي كامپيوتري، شركت نيمهخصوصي Japanese Electronic Computer Company را تأسيس كردند كه هفت توليدكنندهي كامپيوتر، مالك آن بودند. اين شركت، با دريافت سرمايهي نامحدود ارزانارزش از دولت، كامپيوترهاي جديد را ميخريد و اجاره ميداد. درنتيجه فوجيتسو و ديگر شركتها بهمحض توليد محصول، هزينهي آن را دريافت ميكردند. درنهايت جريان درآمدي در آنها به وضعيت پايداري ميرسيد و توانايي هزينههاي سنگين براي فرايندهاي تحقيق و توسعه را پيدا ميكردند.
نتيجهي تصميمگيريهاي كلان دولت ژاپن و تأسيس JECC بهسرعت مشاهده شد. در فاصلهي زماني يك سال از ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۲، فروش كامپيوتر در ژاپن، رشد ۲۰۳ درصدي را تجربه كرد. فوجيتسو در سال ۱۹۶۵ با تكيه بر فناوري كه در جريان پروژهي FONTAC كسب كرده بود، پيشرفتهترين كامپيوتر داخلي ژاپن را بهنام FACOM 230 توليد كرد. آنها بهسرعت به بزرگترين توليدكنندهي ائتلاف JECC تبديل شدند و ۲۵ درصد از كامپيوترهاي خريداري شده توسط آنها را در دههي ۱۹۶۰ تأمين ميكردند.
Facom 780
فوجيتسو علاوه بر پيشرفتهاي بالا، همكاري نزديك با NTT را ادامه داد. تا پايان دههي ۱۹۶۰، نيمي از محصولات شركت در حوزهي مخابرات، به NTT فروخته ميشدند. NTT هميشه يك آژانس دولتي مهم و حياتي براي فوجيتسو و ديگر شركتهاي صنعت كامپيوتر بود كه در هزينههاي تحقيق و توسعه با آنها همكاري ميكرد. بهعلاوه اين شركت با پرداخت مناسب هزينه، بهنوعي ضامن سودآوري شركاي تجاري خود هم بود.
NTT در سال ۱۹۶۸ همراهي مالي از يك پروژهي كامپيوتري بزرگ را بر عهده گرفت. پروژهي مذكور، شبيه به برنامهاي بود كه يك سال قبل، وزارت تجارت و صنعت ژاپن (MITI) انجام داد. NTT تصميم داشت تا كامپيوتري جديد براي نيازهاي مخابراتي خود توسعه دهد.
مينيكامپيوترها، دستهاي جديد از محصولات پردازشي بودند كه در سال ۱۹۶۹ به دنياي فناوري راه يافتند. محصولات مذكور، قابليت پردازش لحظهاي و امكان فعاليت بهعنوان سيستمهاي مستقل را داشتند. مينيكامپيوترها در سيستمهاي اندازهگيري متخصصد داشتند. فوجيتسو اولين محصول خود را در اين حوزه بهنام FACOM R در سال ۱۹۶۹ معرفي كرد.
كامپيوتر شخصي FM8
ژاپنيها با وجود تلاش شديد براي پيروزي در رقابت كامپيوتري در برابر IBM، شكستهايي را متحمل ميشدند. شركت آمريكايي در دههي ۱۹۷۰ خانوادهي جديد محصولات خود را بهنام ۳۷۰ معرفي كرد. بهعلاوه، فشارهاي بينالمللي، ژاپن را مجبور كردند تا سياستهاي وارداتي خود را تعديل كند. درنتيجه شركتهاي داخلي فرصت پنج ساله پيدا كردند تا براي رقابت با شركتهاي خارجي آماده شوند و بهنوعي رقابت جدي در بازار، شروع شود.
وزارت تجارت و صنعت ژاپن، براي عبور از چالشهاي پيشآمده و قدرتمندتر كردن صنعت كامپيوتر، برنامههايي جديتر را پيش گرفت. آنها بهنوعي پيشرفت در صنعت كامپيوتر را بهعنوان هدفي ملي ترسيم كردند. ۶ توليدكنندهي بزرگ كامپيوتر در ژاپن، به سه گروه تقسيم شدند كه در هركدام، دو شركت با مأموريتي مشترك به فعاليت ميپرداختند. فوجيتسو با رقيب قديمي، هيتاچي همكار شد تا بهعنوان بزرگترين توليدكنندهي كامپيوترهاي مينفريم، محصولي براي رقابت با كامپيوترهاي ۳۷۰ شركت IBM توليد كند. اين محصولات بهنام سري M شناخته ميشدند.
نياز به توليد ماشينهايي مبتني بر طراحي كامپيوترهاي شخصي IBM، فوجيتسو را به تصميمي مهم سوق داد. شركت ژاپني در سال ۱۹۷۲ سرمايهگذاري مهمي در يك شركت كامپيوتري تحت مديريت جين آمدال انجام داد. او مهند سابق IBM بود كه مسئوليتهاي مهمي در طراحي كامپيوترهاي سري ۳۶۰ شركت داشت. شركت آمدال، با هدف توليد كامپيوتري ارزانتر و پربازدهتر براي رقابت با سري ۳۷۰ تأسيس شده بود. شراكت تجاري براي هردوي اين شركتها، مزايايي را بههمراه داشت. فوجيتسو با پشتوانهي دولتي، سرمايهي عظيمي را در دست داشت كه نيازهاي مالي آمدال را برطرف ميكرد. درمقابل، مهندس آمريكايي منبعي با ارزش از اطلاعات پيرامون سيستمعامل IBM بود. درنهايت شراكت آنها نمونهاي كامل و عالي از همكاري سرمايه با اطلاعات محسوب ميشد.
نرمافزار NetSmart
فوجيتسو در جريان همكاري با آمدال، تكيهي زيادي بر NTT داشت. آنها مطمئن بودند كه شركت مخابراتي، هر محصول ساخته شده در شركت جديد را خريداري خواهد كرد. درواقع، NTT يك بازار تضمينشده براي فوجيتسو بود و آنها را به يكي از پيشگامان صنعت مخابرات تبديل ميكرد.
كامپيوترهاي سري M فوجيتسو هيتاچي در سالهاي پاياني دههي ۱۹۷۰ به بازار راه يافتند. اين كامپيوترها، بهنوعي برابر و مشابه با محصول رقيب آمريكايي بودند. درنهايت فوجيتسو به يكي از رقباي اصلي و خطرناك IBM در حوزهي كامپيوترهاي مينفريم تبديل شد. در سال ۱۹۷۹، فروش محصولت فوجيتسو نسبت به IBM در بازار ژاپن بيشتر شد و اين برتري تا ميانهي دههي ۱۹۹۰ ادامه يافت.
اولين حافظهي رم ۶۴ كيلوبيتي در فوجيتسو ساخته شد
ورود جدي فوجيتسو به بازار نرمافزار را ميتوان در سال ۱۹۷۷ و نرمافزار AIM مشاهده كرد. نرمافزار مذكور (با نام كامل Advanced Information Manager) در سال ۱۹۷۷ و بهعنوان يك سرويس ديتابيس الكترونيك براي كامپيوترهاي سري M معرفي شد.
فوجيتسو براي توليد كامپيوترهاي رقابتي خود، بايد برخي تجهيزات آنها را نيز بهصورت داخلي توليد ميكرد. از تجهيزات اصلي ميتوان به DRAM اشاره كرد كه اولين نمونه از آنها با ظرفيت ۶۴ كيلوبيت در سال ۱۹۷۸ توليد شد. شركت ژاپني، اولين توليدكنندهي جهان بود كه موفق به توليد حافظهي رم ۶۴ كيلوبيتي شد.
اوين حافطهي رم ۶۴ كيلوبيتي ساخت فوجيتسو
گسترش فعاليت به حوزههاي جديد
فوجيتسو پس از عبور از فشارهاي رقابتي دههي ۱۹۷۰، پروژههاي متعددي را در سه حوزهي اصلي بازار كامپيوتر شروع كرد. در بخش كامپيوترها كه ۶۰ تا ۷۰ درصد از درآمد شركت را تأمين ميكردند، توليد سري M با قدرت ادامه يافت و حوزههاي جديد همچون مينيكامپيوترها، وركاستيشنها و كامپيوترهاي شخصي هم به خطوط توليد اضافه شدند. دههي ۱۹۸۰، در كنار توسعههاي استراتژيك با چالشهاي حقوقي هم براي فوجيتسو همراه بود. IBM از آنها به جرم كپي كردن نرمافزار شكايت كرد كه در نهايت به جريمهاي ۸۳۳ ميليون دلاري براي شركت ژاپني ختم شد. بهعلاوه امكان دسترسي به نرمافزارهاي IBM نيز با هزينهي سالانه ۲۵ ميليون دلار، بهمدت ۱۰ سال به فوجيتسو داده شد.
سيستمهاي نوشتاري و پردازش زبان ژاپني، از محصولات مهم شركتهاي الكترونيكي ژاپني در حوزهي پردازش محسوب ميشوند. فوجيتسو اولين محصول خود را در اين حوزه در سال ۱۹۸۰ و بهنام OASYS100 معرفي كرد. برند OASYS بعدا به يكي از مشهورترين زيربرندهاي شركت ژاپني تبديل شد.
توافق فوجيتسو با رقيب آمريكايي، بهمعناي تحريك هرچه بيشتر رقابت در صنعت مينفريم بود. فوجيتسو در سال ۱۹۸۲ اولين ابركامپيوتر ژاپن را بهنام FACOM320 توليد كرد و به پيشگام صنعت ابركامپيوتري تبديل شد. تا پايان دههي ۱۹۸۰، بيش از ۸۰ عدد از ابركامپيوترهاي آنها فروخته و نصب شدند.
FMV Biblo
اولين كامپيوتر شخصي ۸ بيتي فوجيتسو در سال ۱۹۸۱ و بهنام FM-8 معرفي شد. ژاپنيها قبلا محصولي بهنام LKIT-8 را بهعنوان يك ميكروكامپيوتر با اهداف يادگيريي معرفي كرده بودند. كامپيوتر جديد، قابليتهايي همچون همراهي از فلاپي ديسك را هم به متخصصان عرضه ميكرد. حافظهي اصلي كامپيوتر شخصي ۸ بيتي فوجيتسو، ۶۴ كيلوبيت بود و از كاستهاي مخصوص موسيقي هم همراهي ميكرد.
از محصولات مهم دههي ۱۹۸۰ ميتوان به سيستمهاي سوئيچ خانوادهي FETEX-3000 اشاره كرد كه در دستهبندي PBX ديجيتال فوجيتسو براي راهكارهاي متوسط تا بزرگ قرار ميگرفت. خانوادهي مذكور، با بهرهگيري از جديدترين فناوريهاي طراحي و مونتاژ، لقب كوچكترين سيستمهاي سوئيچ را به خود اختصاص دادند.
تجهيزات مخابراتي هميشه بخش مهمي از محصولات فوجيتسو بودهاند
فوجيتسو با وجود موفقيت بالا در ساخت و فروش كامپيوترهاي مينفريم در ژاپن، در بازار بينالمللي آنچنان موفق نبود. تنها ۲۲ درصد از درآمد آنها از صادرات تأمين ميشد و بهنوعي هنوز متكي بر بازار داخلي بودند. بهعلاوه ورود به بازار آمريكا هم آسان نبود. حضور IBM بهعنوان بازيگري قدرتمند و تعصب نسبت به كامپيوترهاي فوجيتسو و اتهام قديمي بودن فناوريها، رقابت را در آن بازار دشوار ميكرد. رويكرد غالب آن سالها در سيستمهاي كامپيوتري بزرگ، در توزيع بيشتر قدرت پردازشي ديده ميشود كه با استفاده از اپليكيشنهاي نرمافزاري مناسب، نياز متخصصان را برطرف ميكردند. حوزههاي مذكور، نقاط ضعف فوجيتسو بودند.
فوجيتسو در كنار رقابت دشوار در صنعت كامپيوتر، با قدرت در صنعت مخابرات پيش ميرفت و ارتباط خود را با NTT حفظ كرد بود. شركت جديد ديگري بهنام New Common Carriers هم فعاليت مخابراتي داشت و از مشتريان مهم فوجيتسو محسوب ميشد. ريشههاي فوجيتسو در محصولان مخابراتي شكل گرفته بود؛ درنتيجه آنها به پيشگام توسعهي شبكههاي ديجيتالي خدمات مشترك (ISDN) در جهان تبديل شدند. شبكههاي مذكور، تركيبي از پردازش داده و مخابرات را عرضه ميكردند كه با هدف ارائهي صوت، تصوير،داده و متن در يك سيستم، فعاليت ميكرد.
دفتر فوجيتسو در بركنل بريتانيا
از حوزههاي ديگر مخابراتي كه فوجيتسو در توسعهي آن فعال بود، ميتوان به سيستمعاي شبكهاي اطلاعات شركتي (COINS) و شبكههاي تلفن خصوصي PBX و سوئيچهاي ديجيتال اشاره كرد. از پروژههاي مهمي كه با همكاري فوجيتسو در صنعت مخابرات بينالمللي انجام شد ميتوان به اولين كابل نوري زيردريايي اقيانوس آرام موسوم به Trans-Pacific Cable #3 اشاره كرد كه تجهيزات ترمينال و انشعاب آن توسط شركت ژاپني تأمين شد.
دستهي سوم فعاليتهاي فوجيتسو، به محصولات الكترونيكي اختصاص داشت. آنها در سال ۱۹۸۷ تصميم به خريد Fairchild Camera گرفتند كه با مخالفت دولت ايالات متحده روبهرو شد. شركت مذكور، از پيشگامان صنعت تراشههاي حافظه بود. بههرحال فوجيتسو در آن زمان توليدكنندهي تراشه هم بود و سالانه ۲/۵ ميليارد دلار از اين محصولات را به فروش ميرساند. ممنوعيت خريد شركت آمريكايي، بهنوعي نشاندهندهي قدرت فوجيتسو در صنعت تراشه، مانند صنعت كامپيوتر بود. بههرحال فوجيتسو تصميم گرفت تا با همكاري دولت ژاپن و ديگر شركتهاي توليدكنندهي كامپيوتر، بخش توليد تراشههاي خود را براي ظهور نسل پنجم از كامپيوترهاي، آماده كند؛ نسلي كه توانايي نوشتن برنامههاي خود را داشتند و بهتعريف ساده، تفكر ميكردند.
سالهاي پاياني قرن بيستم
فوجيتسو با وجود تمام پيشرفتهايي كه در حوزههاي متعدد كسب كرد، در پايان دههي ۱۹۸۰ رويكرد سالمي از لحاظ استراتژيهاي سازماني نداشت. تحليلگران، روند آنها را بهنوعي پيروي از رهبر بازار يعني IBM ميدانستند كه متمركز بر كامپيوترهاي مينفرم فعاليت ميكرد. با ورود به دههي ۱۹۹۰، رويكرد دنياي فناوري بهسمت سيستمهاي شبكهاي و ساختار سرور-كلاينت تغيير كرد و بهمرور بازار كامپيوترهاي مينفريم، كوچك شد.
در دههي ۱۹۸۰، توسعه به حوزههاي متنوعي در شركت ژاپني صورت گرفته بود كه با ورود به دههي جديد، اهميت بلندمدت آنها از بين رفت. درواقع مفاهيمي در دنياي كامپيوتري اهميت پيدا كردند كه در برنامههاي استراتژيك فوجيتسو جايي نداشتند. بهعنوان مثال، ISDN تا سال ۱۹۹۶ هنوز بهعنوان سيستم آيندهي دنياي كامپيوتر تصور ميشود، درحاليكه فوجيتسو، خدمات الكترونيك Nifty Service را بهعنوان مركز توجه و فعاليتهاي شركت در حوزهي مخابرات ميدانست و تا ميانهي دههي ۱۹۹۰ به آن پايبند بود. تا سال ۱۹۹۶، سرويس Nifty در ژاپن، ۱/۶ ميليون متخصص داشت.
توسعهي جدي به بازارهاي بينالمللي در دههي پاياني قرن بيستم رخ داد
تاداشي سكيزاوا، مهندس مخابرات بود كه در سال ۱۹۹۰ مديريت فوجيتسو را در دست گرفت. اهداف اصلي او، گسترش بازارهاي بينالمللي شركت و كاهش بروكراسي اداري در توسعهي محصولات بود. در آن زمان ۸۰ درصد از درآمد فوجيتسو هنوز از بازار داخلي ژاپن تأمين ميشد. سكيزاوا تصميم داشت تا رويكرد شركتش را مبتني بر جريان بازار تنظيم كند. او براي توسعهي بازار بينالمللي، در قدم اول بهدنبال شركاي خارجي رفت. او تصميم داشت تا از اطلاع و آگاهي شركتهاي خارجي از بازارهاي محلي خودشان، بهرهبرداري كند.
ورود به دنياي لپتاپ، در سال ۱۹۹۵ و با عرضهي اولين نسخه از خانوادهي BIBLO رقم خورد. فوجيتسو لپتاپ FMV-BIBLO را با هدف ارائهي تجربهي متخصصي كامپيوتر شخصي همراه معرفي كرد كه از نرمافزارهاي مشهور و متخصصدي آن زمان همچون FMV-DESKPOWER استفاده ميكرد. نمونههاي اوليه با يك برند و براي متخصصدهاي تجاري و شخصي عرضه ميشدند. بعدا برند Lifebook براي نسخههاي مخصوص كسبوكارها و برند Biblo براي نسخههاي شخصي انتخاب شدند.
فوجيتسو يك شريك بزرگ آمريكايي بهنام آمدال داشت كه ۴۳ درصد از سهام مالكيت آنها را چند سال پيش تصاحب كرده بود. آنها براي توسعهي فعاليت به بازارهاي اروپايي، بهدنبال شركتي ديگر رفقتند و با هزينهي ۷۰۰ ميليون پوندي، ۸۰ درصد از سهام ICL را در بريتانيا خريداري كردند. ICL در آن زمان مهمترين توليدكنندهي كامپيوترهاي مينفريم در بريتانيا بود. البته اين دو شركت از سال ۱۹۸۱ همكاريهايي در توليد كامپيوترهاي مينفريم انجام داده بودند. ICL در سال ۱۹۹۱ گروه سيستمهاي دادهاي نوكيا را خريداري كرد و كه در آن زمان بزرگترين شركت كامپيوتري در منطقهي اسكانديناوي محسوب ميشد. هدف بزرگ ديگر، هنوز بازار آمريكا بود كه با سرمايهگذاري ۴۰ ميليون دلاري در HaL پيگيري شد. شركت مذكور، يك استارتاپ بود كه با هدف توسعهي سيستمعاي يونيكس فعاليت ميكرد.
سكيزاوا در مسير پيادهسازي برنامههاي توسعهاي خود، با بحران تركيدن حباب اقتصادي ژاپن روبهرو شد. اتفاقي كه در سال ۱۹۹۱ رخ داد و موجب كاهش سود آنها بهميزان ۸۵/۲ درصد شد. در سالهاي بعدي، فوجيتسو گزارش زيان مالي ارائه داد كه وضعيت غول ژاپني را بيشازپيش بغرنج ميكرد. بحرانهاي مذكور، توسعهي بينالمللي فوجيتسو را متوقف كرد و هزينهكرد دارايي آنها را به يك سوم كاهش داد. البته با وجود تمام چالشها، هزينهي تحقيق و توسعه هنوز بخشي مهم از فوجيتسو محسوب ميشد.
در سال ۱۹۹۸ يكي از مهمترين محصولات نرمافزاري فوجيتسو در حوزههاي مديريت شبكه بهنام NetSmart منتشر شد. فوجيتسو ابتدا در سال ۱۹۹۲ سرويسي بهنام FLEXR براي مديريت شبكهها از راه دور توسعه داده بود. سرويس مذكور قابليت اجرا روي كامپيوترهاي وركاستيشن و خصوص را داشت و با نمايي گرافيكي، مديريت شبكه را ممكن ميكرد. با توسعهي اينترنت، اهميت مديريت سيستمهاي انتقال داده افزايش يافت و NetSmart بهعنوان راهكاري مبتني بر سرور-كلاينت، ابزارهاي لازم را براي مديران شبكه فراهم ميكرد.
نرمافزار AIM
فرهنگ ژاپني، تعديل نيرو بهميزان زياد را از سوي شركتي به بزرگي فوجيتسو، نميپذيرفت. بههمين دليل سكيزاوا تصميم گرفت تا استخدامهاي جديد را محدود كند. بهعلاوه زيرمجموعهاي مجزا براي كامپيوترهاي شخصي در شركت تأسيس شد تا بهمرور وابستگي كامل به فروش كامپيوترهاي مينفريم را از بين ببرد. ساختارهاي سازماني هم در همان زمان اصلاح شدند تا ساختاري مسطحتر و با كمترين سطح از بروكراسي در شركت ژاپني اجرا شود.
همكاريهاي بينالمللي، ورود به بازارهاي جديد را تسهيل كرد
بحرانهاي مالي، فرصت هرگونه توسعهي ساختاري براي طراحي و توليد محصول جديد را از بين ميبرد. فوجيتسو تصميم گرفت تا بازارهاي متنوع را با همكاري شركتهاي ديگر تصاحب كند. از ميان همكاريها ميتوان به توسعهي نسل بعدي از كامپيوترهاي مينفريم ارزانتر با همكاري زيمنس اشاره كرد. بهعلاوه شركت ژاپني يك قرارداد همكاري در حوزهي نيمههاي با AMD امضا كرد تا به توليد حافظههاي فلش بپردازد. شارپ، همكار ديگر فوجيتسو بود كه در فناوري رسانه به آنها ملحق شد. سان مايكروسيستمز هم به جمع همكاران شركت ژاپني پيوست و ريزپردازندهي وركاستيشنهاي برند Sun را از آنها خريداري ميكرد. در بخش همكاري نرمافزاري نيز، Computer Association از آمريكا بهعنوان شريك انتخاب شد تا نرمافزار Jasmine را در آن كشور، بازاريابي كند.
تغيير مسير بهسمت نرمافزار و سرويس
فوجيتسو در ميانهي دههي پاياني قرن بيستم، زمينههاي متعدد را براي توسعهي كسبوكار امتحان ميكرد و همچنين با چالش بزرگ ضعيف شدن فروش كامپيوترهاي مينفريم روبهرو بود. بهعلاوه بازار نيمههادي هم روزبهروز رقابتيتر ميشد. بههرحال همكاريهاي متعدد در سالهاي ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۵ نتيجه دادند و فوجيتسو مجددا به سوددهي رسيد. بخشي از افزايش فروش و سوددهي نيز بهخاطر افزايش فروش كامپيوترهاي شخصي بود.
فوجيتسو در سال ۱۹۹۵ تصميم گرفت تا كاهش قابلتوجهي در ارزش كامپيوترهاي شخصي داشته باشد تا مجددا سهم خود را از بازار افزايش دهد. آنها كامپيوترها را با ارزشي نزديك به ضرر مالي به فروش ميرساندند كه موجب به افزايش سهم بازار كامپيوترهاي شخصي به ۱۸.۴ درصد و قرار گرفتن پس از NEC در اين بازار شد. فروش كامپيوترهاي شخصي در ژاپن، در آن سال افزايش ۷۰ درصدي را تجربه كرد، چون شركتهاي ژاپني بهمرور تصميم به تغيير ساختار از مينفريم به كامپيوترهاي تحت شبكه گرفتند.
تلاش براي توسعهي بازارهاي بينالمللي، در نيمهي دوم دههي ۱۹۹۰ برنامهاي استراتژيك براي افزايش سهم بازار شروع كردند و تبديل شدن به پنجمين توليدكننده و فروشندهي كامپيوترهاي شخصي را تا سال ۲۰۰۰ بهعنوان هدف عملياتي تدوين كردند. سكيزاوا اعتقاد داشت تمايل شديد بازار به كامپيوترهاي شخصي، منفعت بالايي براي شركتش دارد. فرصتهاي متعددي براي آنها فراهم شده بود تا موقعيت خود را در بخش نرمافزار و سرويسهاي متصل به شبكههاي كامپيوتري تثبيت كنند. توسعهي اينترنت هم در آن سالها بهعنوان زيرساختي عالي براي توسعه در انديشه متخصصين مديران فوجيتسو بود.
تمامي شركتهاي الكترونيكي ژاپن، در سالهاي پاياني قرن بيستم و آستانهي ورود به قرن ۲۱، كاهش سوددهي در توليد تجهيزات كامپيوتري و نيمههاديها و تجهيزات مخابراتي را تجربه كردند. بههمين دليل فعاليت در حوزهي نرمافزار و سرويسها اهميت بالايي پيدا كرد. وضعيت شريك آمريكايي فوجيتسو، آمدال، يكي از نشانههاي مهم پايان عمر دوران مينفريم بود. آنها ۶ فصل متوالي را در زيان مالي گذراندند و در آستانهي ورشكستگي قرار داشتند. در سپتامبر سال ۱۹۹۷، فوجيتسو ساير سهام آمدال را به ارزش ۸۷۸ ميليون دلار خريداري كرد. سرمايهي جديد، شركت آمريكايي را از ورشكستگي نجات داد و فرصت تمركز بيشتر روي نرمافزار، سرويسها و مشاوره را فراهم كرد.
سيستم تشخيص هويت PalmSecure
شريك بريتانيايي فوجيتسو، ICL در سال ۱۹۹۸ به شركت پيشگام سرويسهاي فناوري اطلاعات در بريتانيا تبديل شده بود. شركت ژاپني،كنترل ICL را بهصورت كامل در همان سال به دست گرفت. در آن زمان نوايوكي آكيكوزا بهعنوان مدير فوجيتسو فعاليت ميكرد. آمدال در مسير استراتژيهاي مدير جديد، در سال ۲۰۰۰ بهصورت رسمي از كسبوكار مينفريم خارج شد و فعاليتهاي سختافزاري خود را به توليد سيستمهاي سرور و ذخيرهسازي محدود كرد.
آكيكوزا براي شركت تحت مديريتش، شعار «همهچيز در اينترنت» را انتخاب كرد. فوجيتسو با تكيه بر اين شعار، پيشگامي در سرويسهاي اينترنتي ژاپن را بهعنوان هدف اصلي انتخاب كرده بود. آنها در سال ۱۹۹۹ كنترل كامل Nifty Service را به دست گرفتند و با دغام آن با سرويس الكترونيك ديگر، بزرگترين ارائهدهندهي خدمات اينترنتي ژاپن را تأسيس كردند. در آن زمان بخش توليد نيمههادي فوجيتسو با ضرردهي مالي روبهرو بود. بههمين دليل آكيكوزا بخش توليد تراشه را در انگلستان و كارخانههاي قديمي تراشه را در ژاپن تعطيل كرد. فوجيتسو از آن زمان محصولات نيمههادي مورد نياز در تجهيزات خود را از شركتهاي تايواني خريداري كرد.
توليد محصولات نيمههادي در فوجيتسو، بهصورت كامل تعطيل نشد. آنها از بخشهاي باقيمانده براي افزايش توليد نيمههاديهاي پيشرفته همچون تراشههاي DRAM استفاده كردند كه در كامپيوترهاي شخصي متخصصد زيادي داشت. بهعلاوه تمركز بر توليد نيمههاديهاي پيشرفتهي مورد استفاده در تلفنهاي همراه نيز افزايش يافت. در اين مسير، همكاري با شركتهاي ديگر همچون AMD اهميت بالايي داشت. فوجيتسو و شريك جديد آمريكايي، حافظههاي فلش را براي تلفنهاي همراه، دستگاههاي مرتبط با شبكههاي كامپيوتري، دوربينهاي ديجيتال، تجهيزات ناوبري خودرو و ديگر تجهيزات پرطرفدار و حرفهاي آن زمان دنياي فناوري توليد ميكردند.
سرور PrimeForce
از همكاريهاي استراتژيك ديگر فوجيتسو در حوزهي توليد تراشه ميتوان به شراكت با سوني اشاره كرد كه با هدف توليد مدارهاي مجتمع با ابعاد بزرگ (LSI) انجام شد. محصولات مذكور، حافظه و بخش پردازش را در يك تراشهي واحد تجميع ميكردند كه در دستگاههاي صوتي تصويري ديجيتال و محصولات ارتباط موبايلي متخصصد داشتند. همكاري با شارپ هم در همان زمان به توليد تراشههاي حافظاي يك گيگابيتي انجاميد.
با ورود به قرن ۲۱، تلاشهاي فوجيتسو براي توسعهي بازار بهكمك نرمافزار و سرويس هم نتايج آنچنان مثبتي بههمراه نداشت. صنعت فناوري در ابعاد جهاني با چالش روبهرو بود و بازار مخابرات هم در كشورهاي بزرگ همچون آمريكا، بازدهي بالايي نداشت. تقاضا براي كامپيوترهاي شخصي و تلفنهاي همراه نيز كاهش يافته بود و بهنوعي همهي شركتهاي فناوري، تحت فشار بودند.
در سالهاي پاياني قرن بيستم، تعديل نيروي گستردهاي در فوحيتسو رخ داد
آكيكوزا در سال ۲۰۰۲ اعلام كرد كه ۱۶،۴۰۰ متخصص را در فوجيتسو تعديل ميكند كه ۹ درصد از نيروي انساني بود. حدود پنج هزار متخصص از بخشهاي عملياتي ژاپن تعديل شدند كه البته هيچكدام، متخصصان دائمي نبودند و در بخش پروژههاي موقت فعاليت ميكردند. اقدام او، يكي از شديدترين تغييرات ساختاري در شركتهاي الكترونيكي ژاپن محسوب ميشد و قدمي در مسير تغييرات عظيم استراتژيك در فوجيتسو بود.
فوجيتسو در سال ۲۰۰۳ اولين فناوري تأييد هويت براساس كف دست را در جهان توسعه داد. يك سال بعد، محصول تجاري مبتني بر آن در ژاپن و در سال ۲۰۰۵، تحت عنوان برند PalmSecure بهصورت جهاني عرضه شد. تأييد هويت براساس رگههاي كف دست، بهخاطر منحصربهفرد بودن و پيچيده بودن ساختارها، امروز بهعنوان رويكردي امن براي شناسايي متخصص مطرح ميشود.
نمونهاي از اولين كامپيوترهاي وركاستيشن فوجيتسو
سالهاي اخير و وضعيت كنوني فوجيتسو
تغييرات ساختاري كه با ورود به قرن ۲۱ تمركز اصلي فعاليتهاي فوجيتسو را به خود اختصاص دادند، با تغيير متخصصي و نامگذاري شركتها هم همراه بودند. زيرمجموعههايي همچون ICL و DMR و آمدال بهترتيب به هوليدنگهاي سرويس، مشاوره و خدمات فناوري اطلاعات فوجيتسو تغيير نام دادند. زيرمجموعهاي جديد هم بهنام Fujitsu Way تأسيس شد.
توليد كامپيوترهاي مينفريم در قرن ۲۱ هم با جديت در فوجيتسو پيگيري ميشد. آنها در سال ۲۰۰۲ سريعترين مينفريم جهان را بهنام GS21 600 به بازار عرضه كردند. يك سال بعد، همكاري استراتژيكي با غول دنياي پردازنده، اينتل، انجام شد تا سرورهاي تجاري مبتني بر مأموريتهاي خاص توسط شركت ژاپني توسعه يابد. راهكارهاي لينوكسي هم در ابتداي قرن ۲۱ بهعنوان حوزهي تمركز فوجيتسو شناخته ميشدند و در اين حوزه، همكاري با Red Hat انجام شد.
شراكت با ديگر غولهاي فناوري، هميشه بخشي از استراتژيهاي عملياتي و توسعهاي فوجيتسو بود. آنها با شركتهايي همچون سان مايكروسيستمز، مايكروسافت و سيسكو همكاريهايي را شروع كردند تا در توسعهي خدمات تحت سرور، پيشرفت سريعتر انجام شود. در سال ۲۰۰۴، اولين سرورهاي مبتني بر فناوري نيمههادي ۹۰ نانومتري و با سيستمعامل يونيكس، بهنام Primepower توسط فوجيتسو به بازار معرفي شدند. واحدهاي آزمايشگاهي و تحقيق و توسعهي شركت، در آن سالها افتخارهاي متعددي را براي توسعهي محصولات نوآورانه دريافت كردند كه از ميان آنها ميتوان به مدال افتخار و ربان بنفش دولت ژاپن براي پنلهاي نمايشگر پلاسما در سال ۲۰۰۴ اشاره كرد.
نيمههاديهاي LSI و محصولات مرتبط با بازار سرور، حوزههاي اصلي تمركز فوجيتسو در دههي ۲۰۰۰ بودند. آنها پس از معرفي محصولات ۹۰ و ۶۵ نانومتري در دستهي LSI، در سال ۲۰۰۸ تصميم به تأسيس زيرمجموعهاي مستقل براي اين بخش گرفتند كه بهنام Fujitsu Microelectronics Limited فعاليت خود را شروع كرد. يك سال بعد، شركت كامپيوتري فوجيتسو زيمنس كه با مشاركت شركت آلماني تأسيس شده بود، بهصورت كامل تحت كنترل فوجيتسو درآمد و به Fujitsu Technology Solutions تغيير نام داد.
نمونهاي از جديدترين ابررايانههاي فوجيتسو
در سالهاي پاياني دههي ۲۰۰۰، پكتهاي LAN و ويدئو، سهم عمدهاي از ترافيكي شبكه را به خود اختصاص ميدادند. در همان زمان، ارتباط تلفني مبتني بر پروكل IP هم بهمرور جاي خود را در ميان سيستمهاي ارتباطي باز ميكردند. فوجيتسو در سال ۲۰۰۸، سيستمي بهنام FLASHWAVE9500 را معرفي كرد كه بهعنوان سيستم انتقالي با رويكرد رايانش ابري كار ميكرد. ژاپنيها در سيستم جديد، تركيبي از پردازش پكت و multiplex را ارائهكردند كه قبلا در سيستمهاي مجزا انجام ميشد.
فوجيتسو امروز بهعنوان يكي از بزرگترين سرويسدهندههاي اينترنتي شناخته ميشود
ابركامپيوترها هميشه حوزهاي مهم از تمركز فعاليتهاي فوجيتسو بودند. آنها در سال ۲۰۱۱ كامپيوتري بهنام K computer معرفي كردند كه رتبهي اول را در ميان سريعترين ابركامپيوترهاي جهان به خود اختصاص داد و ركرود ۱۰/۵۱ پتافلاپس را ثبت كرد. يك سال بعد، توسعهي فعاليتها در كشور چين با تمركز بيشتري انجام و اولين ديتاسنتر فوجيتسو در آن كشور تأسيس شد. از دستاوردهاي مهم ديگر ميتوان به راهاندازي سرويس ابري خدمات كشاورزي بهنام Akisai اشاره كرد. مديران شركت ژاپني براي تمركز بهتر در حوزههاي متخصصدي جديد، زيرمجموعههاي مجزايي را براي بخشهاي كلانداده، خدمات ابري، سرويسهاي موبايل و امنيت در خلال سالهاي ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۴ تأسيس كردند.
فوجيتسو در بازار موبايلهاي هوشمند هم فعاليتهاي محدودي داشته است. آنها در سال ۲۰۱۲ موبايل هوشمند Raku-Raku را به بازار معرفي كردند كه بهعنوان ابزاري با سختافزار و نرمافزار بهروز و سهولت استفاده در ميان ژاپنيها شهرت يافت. موبايل هوشمند فوجيتسو در كنار سهولت استفاده، قابليتهاي بهروزي همچون اتصال به شبكهي مخابراتي 3G را به متخصص عرضه ميكرد.
فوجيتسو در سال ۲۰۱۶ در فهرست مجلهي فورچن از شركتهاي تحسينشده قرار گرفت. آنها در سه سال قبل نيز در همين فهرست قرار داشتند و نوآوري، رقابت جهاني و تعهد اجتماعي، بهعنوان دلايل انتخابشان بيان شد. فوجيتسو در حال حاضر نزديك به ۱۴۰ هزار متخصص دارد و تاتسويا تاناكا بهعنوان مدير كل آن مشغول به كار است. از زيرمجموعههاي اصلي شركت علاوه بر موارد قبلي ميتوان به Fujitsu General، توليدكنندهي تجهيزات تهويهي هوا و كنترل رطوبت اشاره كرد. زيرمجموعهي محصولات كامپيوتر شخصي نيز اكنون بهنام Fujitsu Client Computing فعاليت ميكند.
هم انديشي ها