تجزيه‌ي غول‌هاي بزرگ دنياي فناوري چه تأثيري بر متخصصان دارد؟

سياست‌مداران، فعالان اجتماعي و برخي رقباي شركت‌هاي بزرگ دنياي فناوري از دولت‌ها و خصوصا ايالات متحده انتظار دارند تا رويكرد قوي‌تري در تنظيم‌گري قوانين فعاليت غول‌هاي فناوري داشته باشند. آن‌ها شركت‌‌هايي همچون فيسبوك، گوگل، آمازون و اپل را به‌عنوان انحصارگراهاي دنياي امروز مي‌دانند كه بايد هرچه سريع‌تر اقدامي براي تجزيه‌ي آن‌ها انجام شود.

كالين پيپ، بنيان‌گذار موتور جست‌وجوي غير متمركز Presearch درباره‌ي مقابله با غول‌هاي فناوري گفته بود:

ما نياز داريم تا فرد يا سازماني مشخص در برابر شركت‌هاي بزرگ بايستد. آن‌ها بايد بدانند كه ما با همه‌ي اقدامات‌شان موافق نيستيم. ما دوست نداريم كه آن‌ها هر كار مورد علاقه‌ي خود را انجام دهند.

بزرگ‌ترين شركت‌هاي بزرگ كنوني در دنياي فناوري از سال‌ها پيش رويكردهاي ناسالمي در رقابت داشته‌اند. به‌عنوان مثال خريد اينستاگرام توسط فيسبوك را در انديشه متخصصين بگيريد كه يكي از بزرگ‌ترين رقباي آن‌ها در مباحثه رسانه‌هاي اجتماعي بود. به‌هرحال امروز تجزيه‌ي شركت‌هاي بزرگ فناوري اثرات بزرگي بر سيليكون‌ولي خواهد داشت. از طرفي اين سؤال مطرح مي‌شود كه آيا تجزيه‌ي بازيگران مذكور، تأثيري در تجربه‌ي متخصصان خواهد داشت؟ رسانه‌ي ديجيتال ترندز در مصاحبه‌اي با متخصص كارشناسان بزرگ دنياي فناوري، تأثيرات تجزيه‌ي احتمالي را مطالعه كرده است.

چه گروهي به‌دنبال تجزيه است؟

وزارت دادگستري آمريكا در ۲۳ ژوئيه يك مطالعه همه‌جانبه‌ پيرامون فعاليت‌هاي انحصارگرايانه انجام داد. در متن وزارت دادگستري، موضوع مطالعه اينگونه مطرح مي‌شود: «پلتفرم‌هاي الكترونيك پيش‌گام بازار چرا و چگونه توانستند قدرت زيادي در بازار كسب كنند؟ آيا آن‌ها باعث كاهش رقابت و نوآوري شده‌اند يا خطرات ديگري به مصرف‌كننده وارد كرده‌اند؟» با وجود اينكه وزارت دادگستري اشاره‌اي به شركت‌هاي هدف خود در مطالعه قوانين ضد انحصار نداشت، مي‌توان نام چهار غول اصلي را به‌عنوان متهمان مطرح كرد: اپل، گوگل، آمازون و فيسبوك.

گروهي داخلي از مجلس نمايندگان كه توسط نامزدهاي دموكرات اداره مي‌شود هم مطالعه‌هايي روي چهار شركت بزرگ دنياي فناوري شروع كرده است. آن‌ها هم موضوع كاهش رقابت خارجي و اثرات احتمالي آن روي مصرف‌كننده‌ها را مطالعه مي‌كنند. نامزدهاي جمهوري‌خواه در مجالس متعدد آمريكا به‌دنبال مطالعه و تحقيق پيرامون شركت‌هاي بزرگ فناوري بوده‌اند. سناتور جاش هاولي در ماه ژوئن لايحه‌اي مباحثه برانگيز را به مجلس ارائه كرد. او در لايحه‌ي خود خواسته بود كه شركت‌هاي بزرگ فناوري در برابر هرگونه محتواي منتشر شده در پلتفرم‌ها پاسخگو باشند. هاولي هدف از ارائه‌ي چنين لايحه‌اي را جلوگيري از مواردي همچون تعصب سياسي بيان كرده بود.

برخي از متخصص كارشناسان دنياي فناوري اعتقاد دارند كه مباحثه و گفت‌وگوها پيرامون انحصارگرايي شركت‌هاي بزرگ فناوري به‌درستي جهت‌دهي نمي‌شود. آن‌ها اعتقاد دارند كه براساس قانون ضد انحصار (آنتي‌تراست) شرمن مصوب سال ۱۸۹۰، شركت‌هاي فناوري هيچ عملكرد اشتباهي نداشته‌اند. كارن كواكس نورث استاد رسانه‌هاي اجتماعي ديجيتال در دانشكده‌ي ارتباطات و روزنامه‌نگاري دانشگاه كاليفرنياي جنوبي (USC) درباره‌ي موضوع انحصار مي‌گويد:

قانون مذكور ارتباطي به بسيار بزرگ بودن يا بسيار قدرتمند بودن شركت‌ها ندارد. قانون تنها خطر احتمالي قدرت يا بزرگ بودن شركت‌ها را در تأثير بر مصرف‌كننده يا كل كشور مطرح مي‌كند.

پرونده‌ي Standard Oil و AT&T

دولت آمريكا در قرن گذشته تنها دو شركت بزرگ را تجزيه كرده است. يكي از آن رخدادها در حكمي از سوي دادگاه عالي آمريكا براي تجزيه‌ي شركت Standard Oil اجرا شد كه شركت مذكور را يك مونوپولي غيرقانوني خوانده بود. حكم ديگر در سال ۱۹۸۲ اجرا و منجر به تجزيه‌ي AT&T شد. حكم شركت نفتي به اين خاطر اجرا شد كه آن‌ها با قراردادهاي متعدد با شركت‌هاي ريلي منجر به از بين رفتن فرصت رقابت براي شركت‌هاي كوچك‌تر مي‌شدند. در نتيجه‌ي حكم دادگاه، مونوپولي به ۳۴ شركت تجزيه شد.

در پرونده‌ي AT&T هم دادگاه عالي آمريكا وارد عمل شد و انحصار در خدمات تلفني را به شركت مذكور نسبت داد. در نتيجه AT&T تمامي شركت‌هاي محلي را از خود جدا كرد تا مشتريان انتخاب‌هاي عادلانه‌تري در پيش رو داشته باشند.

هر دو پرونده‌ي بالا با شرايط كنوني در سيليكون‌ولي تفاوت دارند. آن‌ها در زماني بسيار قبل از تولد اينترنت و نفوذ آن به تمام اجزاي زندگي ما به جريان افتادند. به‌هرحال هر دو شركت بالا در صنعت محل فعاليت خود فرمانروايي داشتند و برخي اوقات هم از روش‌هاي غير منصفانه‌اي براي تثبيت فرمانروايي خود استفاده مي‌كردند.

پيپ اعتقاد دارد كه دولت نبايد دخالتي در فعاليت كسب‌وكارها داشته باشد. ازطرفي شرايط كنوني نشان مي‌دهد كه ورود دولت به فرايندها، الزامي است. او در اين باره مي‌گويد:

آن‌ها فرصت‌هاي زيادي داشته‌اند تا در مسير قانون قرار بگيرند. ازطرفي اكثرا در خلاف جهت حركت كرده‌اند و با استفاده از همه‌ي قدرت خود، فرايندها را به نفع خودشان و نه پايگاه متخصصان، پيش برده‌اند.

مارك مك‌كرينز استاد دانشكده‌ي مديريت دانشگاه نورث‌وسترن اعتقاد دارد فعاليت‌هاي فزاينده‌ي شركت‌ها لاخبار تخصصيا به‌معناي شكستن قوانين ضد انحصار نيست. او مي‌گويد تاكنون هيچ فعاليتي از سوي شركت‌هاي بزرگ فناوري رخ نداده است كه كسي بتواند آن را مخالف قوانين ضد انحصار بيان كند.

تجزيه‌ي شركت‌هاي بزرگ چگونه خواهد بود؟

ما امروزه از اپليكيشن‌ها، سرويس‌ها و ابزارهاي متنوعي استفاده مي‌كنيم كه توسط شركت‌هاي بزرگ دنياي فناوري توسعه يافته‌اند. متخصصدهايي همچون جست‌وجو براي اطلاعات، تماس با ديگران، خريد محصول و سرگرمي امروزه تنها به كمك چنين ابزارهايي انجام مي‌شوند. شايد تجزيه‌ي شركت‌هاي سازنده‌ي ابزارها، استفاده از آن‌ها را بسيار دشوار كند.

پيپ در توضيحات خود به گوگل و محصولات متعدد آن‌ها اشاره مي‌كند. مواردي همچون يوتيوب، گوگل داكز، گوگل درايو و كروم كه روزبه‌روز هم متخصصان بيشتري را به خود جذب مي‌كنند. او چنين محصولاتي را جزئي از استراتژي گوگل مي‌داند تا همه‌ي مردم را در مفهومي به‌نام «جهان گوگل» نگه دارد. پيپ اعتقاد دارد جدا كردن سرويس‌هاي مذكور فرصت فعاليت و رقابت را براي ديگر موتورهاي جست‌وجو فراهم مي‌كند. او دراين‌باره مي‌گويد:

گوگل با ارائه‌ي چنين خدماتي سعي مي‌كند تا همه‌ي مردم را به خود جذب كند. اگر بتوانيم سرويس‌هاي متفرقه را از موتور جست‌وجو و خدمات مرتبط جدا كنيم، قدمي بسيار مهم براي افزايش امكان رقابت براي ديگر شركت‌‌ها برخواهيم داشت.جست‌وجو، ارزش بسيار زياد و تأثيراتي اجتماعي و اقتصادي بر جهان دارد. اگر مي‌توانستيم موتور جست‌وجوي غيرانتفاعي بسازيم كه به مخزن نامتناهي اطلاعات جهان متصل باشد،‌ همه‌ي متخصصان از آن سود مي‌بردند.

با نگاهي به صحبت‌هاي بالا به اين نتيجه مي‌رسيم كه از انديشه متخصصين پيپ در دنياي ايده‌آل، موتورهاي جست‌وجوي اينترنتي به‌صورت ابزارهايي تحت كنترل جوامع عمل مي‌كنند.

توضيحات پيپ درباره‌ي گوگل و ابزارها ما را به اين نتيجه مي‌رساند كه تجزيه‌ي غول موتور جست‌وجو منجر به ايجاد يك گوگل بدون ابزارهاي اضافه‌ي جذاب همچون كروم و گوگل درايو مي‌شود. براي فيسبوك و آمازون چه اتفاقي رخ مي‌دهد؟

فيسبوك امروز به‌عنوان شركت مادر سرويس‌هاي بزرگ اينستاگرام و واتساپ شناخته مي‌شود. اين سه پلتفرم در مجموع ميلياردها متخصص دارند. تجزيه‌ي شركت‌هاي بزرگ فناوري يعني فيسبوك بايد كنترل واتساپ و اينستاگرام را واگذار كند. تأثير چنين تجزيه‌اي براي متخصصان به‌صورت قوانين جديد و الگوريتم‌هاي تازه براي اپليكيشن‌هاي مذكور خود را نشان مي‌دهد. به هر حال متخصص كارشناسان و اساتيد ارتباطات و فناوري، تأثيرگذاري رخدادهاي احتمالي بر متخصصان را نيازمند زمان مي‌دانند. به‌عنوان مثال متخصصان به مرور از حذف برخي قابليت‌هاي درون اپليكيشن‌ها مطلع مي‌شوند يا برخي از آن‌ها به سرويس‌هاي پولي تبديل خواهند شد.

موضوع درباره‌ي آمازون هم با مالكيت شركت هول فودز شروع مي‌شود. به‌علاوه سرويس استريم اختصاصي ويدئو و موسيقي و از آن مهم‌تر سرويس خدمات ابري AWS‌ هم تحت مالكيت اين غول دنياي فناوري هستند. اگر تجزيه‌اي رخ بدهد، آمازون بايد سرويس‌هاي مذكور را واگذار كند و به فرم اصلي خود يعني بازارچه‌ي اينترنتي باز گردد و به‌نوعي فروش محصولات خود را متوقف كند. چنين رويكردي احتمالا منجر به افزايش ارزش كالاها مي‌شود، چون آمازون ديگر توانايي ارائه‌ي تخفيف نخواهد داشت.

ديجيتال ترندز براي مقاله‌ي حاضر با وزارت دادگستري و كميسيون تجارت آمريكا تماس گرفت تا درباره‌ي تحقيقات آن‌ها بيشتر بداند. البته هيچ‌يك از آن‌ها پاسخ روشني به سوالات ندادند. به‌علاوه فيسبوك، آمازون، گوگل و اپل هم هيچ اظهار انديشه متخصصيني درباره‌ي اتهام‌ها و برنامه‌هاي احتمالي نداشتند.

اشكالاتي كه حل نمي‌شوند

مقامات قانوني نگران هستند كه پلتفرم‌هاي بزرگ دنياي فناوري امروزه آن‌چنان بزرگ و قدرتمند شده‌اند كه تأثيرات عميقي بر زندگي روزمره‌ي ما دارند. اكثر مردم و متخصص كارشناسان نيز چنين اظهار انديشه متخصصيني را قبول دارند. درواقع همه‌ي ما مي‌دانيم كه زندگي امروز مبتني بر دنياي فناوري شده است، اما تجزيه‌ي شركت‌هاي بزرگ لاخبار تخصصيا بسياري از اشكالات مردم را با پلتفرم‌ها حل نمي‌كند. به‌ عنوان مثال نمي‌توان ادعا كرد كه با تجزيه‌ي شركت‌ها، اشكالي همچون حريم خصوصي يا نفوذ فناوري به زندگي روزمره‌ي مردم حل شود.

مك‌كرينز درباره‌ي چالش‌‌هاي بيشتر شركت‌هاي بزرگ مي‌گويد:

اشكالات ديگري در دنياي امروز وجود دارند كه به حريم خصوصي مربوط مي‌شوند. قانون ضد انحصار توانايي مطالعه و حل آن‌ها را ندارد. درنتيجه اگر فردي ادعا كند كه به خاطر استفاده‌ي ناصحيح اين شركت‌ها از داده‌هاي مردم بايد آن‌ها را تجزيه كنيم، مباحثهي غير منطقي خواهد بود.

فيسبوك مثال روشني از شركت‌هايي است كه در سال‌هاي اخير هدف انتقادها و حمله‌هاي متعدد پيرامون حريم خصوصي بود. به‌علاوه آن‌ها متهم به فروش و سوء استفاده از داده‌هاي متخصصان نيز شده‌اند. در جديدترين پرونده، فيسبوك به خاطر عدم مديريت صحيح داده‌هاي متخصصان در بحران كمبريج آناليتيكا به پرداخت پنج ميليارد دلار جريمه محكوم شد. در همان روز اعلام خبر جريمه، غول شبكه‌هاي اجتماعي از تحقيقات قانون آنتي تراست درباره‌ي عملكردش صحبت كرد.

با وجود تمام مواردي كه در بالا اشاره شد، دليل مهم‌تري براي نظارت و حتي مقابله با رسانه‌هاي اجتماعي وجود دارد. آن‌ها قدرت زيادي در توزيع اخبار دروغ و انتشار شايعه دارند. نورث اعتقاد دارد كه دولت بايد قوانين محكمي پيرامون رسانه‌‌هاي ديجيتال و خصوصا عليه پلتفرم‌هايي همچون فيسبوك اجرا كند. چنين قوانيني اكنون براي محتواي تلويزيون و راديو مانند تبليغات، وجود دارد. به‌عنوان نمونه‌اي از پياده‌سازي قوانين مذكور براي فيسبوك (خصوصا در كمپين‌هاي سياسي) مي‌توان روندي را پيشنهاد داد كه نامزد انتخاباتي، تبليغ منتشر شده در پلتفرم را تأييد كند.

نورث درباره‌ي تأثير رسانه‌هاي اجتماعي كنوني مي‌گويد:

مردم نگراني‌هاي زيادي درباره‌ي تأثيرات و قدرت شبكه‌ها دارند. از طرفي هيچ‌گونه تلاشي از سوي قانون‌گذاران انجام نمي‌شود تا قوانين ساده‌ي موجود را براي پوشش دادن فعاليت شبكه‌هاي مدرن‌تر، توسعه دهند. توسعه‌اي كه قطعا روي عملكرد رسانه‌هاي مذكور تأثير خواهد داشت.

نورث اعتقاد دارد از برخي زوايا تجزيه‌ي شركت‌هاي فناوري مي‌تواند وضعيت اينترنت را بحراني‌تر كند. او به تأثيرات گوگل بر پايه‌هاي بنيادي جست‌وجو در اينترنت اشاره مي‌كند و تجزيه‌ي آن را منجر به كاهش تجربه‌ي مفيد متخصص مي‌داند. امروز گوگل نه‌تنها به‌عنوان يك شركت، بلكه به‌عنوان ابزاري مفيد براي جست‌وجوي اطلاعات شناخته مي‌شود و تجزيه‌ي چنين ابزاري علاوه بر ضعيف كردن آن، تجربه‌ي جست‌وجوي حرفه‌اي را از متخصص مي‌گيرد. درنهايت مي‌توان چنين تجزيه‌ي را به ضرر مصرف‌كننده تفسير كرد كه قطعا هدف قانون ضد انحصار، چنين نتيجه‌اي نيست.

فيسبوك علاوه بر مورد بالا درگيري ديگري هم در پيش دارد و به‌نوعي شرايطش دشوارتر از غول‌هاي ديگر است. وال استريت ژورنال در گزارشي ادعا كرد كه كميسيون تجارت آمريكا پرونده‌‌ي تحقيقاتي جديدي را براي مطالعه خريد واتساپ و اينستاگرام توسط غول شبكه‌هاي اجتماعي در جريان دارد. كميسيون مذكور ادعا مي‌كند كه فيسبوك در كارزاري برنامه‌ريزي شده، رسانه‌هاي اجتماعي را پيش از تبديل شدن به تهديد و بحران، به زيرمجموعه‌ي خود اضافه كرد.

در نهايت اثبات اتهاماتي كه به شبكه‌هاي اجتماعي و بيش از همه فيسبوك مي‌شود، روندي دشوار و زمان‌بر خواهد بود. مك‌كرينز در پايان مصاحبه پيرامون پرونده‌هاي موجود مي‌گويد:

من هنوز نمي‌دانم كه طبق چه قوانيني مي‌توان شركت‌هاي بزرگ را تجزيه كرد. قطعا روند تجزيه نيز چالشي ديگر خواهد بود. درنهايت از مردم مي‌‌خواهم كه از هرگونه نتيجه‌گيري زودهنگام پيرامون اين موضوعات خودداري كنند.