دوربين DSLR چيست و چگونه كار مي‌كند؟

امروزه افراد براي عكاسي مي‌‌توانند به‌راحتي از دوربين‌هاي باكيفيت موبايل‌هاي هوشمند خود استفاده كنند، دوربين‌هايي كه هر روز با مگاپيكسل‌هاي بالاتري عرضه مي‌شوند، اما هيچ‌كدام نمي‌توانند جايگزين دوربين‌هاي DSLR شوند.

اين مقاله‌ي در تاريخ ۱۲ آبان ۱۳۹۵ توسط سيامك احدي نوشته و در تاريخ ۲۰ آذر ۱۴۰۱ با افزوده‌شدن محتواي جديد توسط شبنم توايي به‌روز شد.

دوربين‌هاي DSLR همچنان بيشترين ميزان محبوبيت را ميان عكاسان حرفه‌اي و مبتدي دارند كه از تنوع بالا و حتي گيج‌كننده‌اي برخوردارند. در ادامه با اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران همراه باشيد تا با ماهيت دوربين‌هاي DSLR، ساختار، عملكرد و انواع مدل‌هاي آن‌ها بيشتر آشنا شويم.

امروزه دوربين‌هاي عكاسي در مدل‌ها و طرح‌هاي مختلفي در بازار به فروش مي‌رسند. دوربين‌هاي DSLR دسته‌اي از اين مدل‌ها است كه خود انواع مختلفي دارند. DSLR مخفف عبارت Digital Single Lens Reflex و به معناي «بازتاب تك لنزي ديجيتالي» است:

• Digital: ديجيتالي بودن دوربين به بهره‌مندي از حسگري ديجيتالي اشاره دارد.
• Single Lens: تك لنزي بودن دوربين به استفاده از تنها يك لنز براي كادربندي، فوكوس و عكاسي اشاره دارد.
• Reflex: در دوربين‌هاي DSLR آينه‌اي وجود دارد كه نور ورودي را به سمت مانديشه متخصصينه‌ياب نوري بازتاب مي‌كند.

دوربين‌هاي DSLR براي اولين بار در سال ۱۹۹۱ به بازار عرضه شدند و تا ۱۴ سال پس از آن تنها عكاسان حرفه‌اي از آن‌ها استفاده مي‌كردند؛ اين دوربين‌ها در حال حاضر طيف گسترده‌اي از متخصصان مبتدي تا پيشرفته را پوشش مي‌دهند.

نسل قبلي دوربين‌هاي DSLR، دوربين‌هاي SLR (مخفف Single Lens Reflex) هستند و پس از عرضه‌ي حسگرهاي ديجيتال، عبارت ديجيتال هم به ابتداي نام اين دوربين‌هاي محبوب اضافه شد.

دوربين‌هاي DSLR جاي گزيني مدرن براي دوربين‌هاي سنتي SLR (به معناي بازتاب تك لنزي) هستند و تفاوت اصلي آن‌ها هم در استفاده از حسگري ديجيتال يا صفحه‌اي حساس به نور براي ثبت داده‌ها در دوربين‌هاي DSLR است. دوربين SLR درمقابل از فيلمي حساس به نور براي ثبت تصاوير استفاده مي‌كند؛ در واقع با تابش نور به فيلم دوربين‌هاي SLR، بر اثر فعل و انفعالات شيميايي، تصاوير ثبت مي‌شوند.

همان‌طوركه اشاره شد در ساختار دوربين‌هاي DSLR از آينه‌اي براي بازتاب (Reflex) نور ورودي استفاده مي‌شو.. اين نور ازطريق لنز، به آينه‌ي دوربين برخورد كرده و به سمت مانديشه متخصصينه‌ياب دوربين بازتاب مي‌شود؛ متخصص با نگاه به داخل مانديشه متخصصينه‌ياب، كادررا مشاهده كرده و از سوژه‌ها عكاسي مي‌كند. سيستم دوربين DSLR‌ از دو بخش لنز و بدنه‌ي دوربين تشكيل شده كه با توجه به تصوير زير مي‌توانيد درك بهتري از عملكرد اين مدل دوربين به‌دست آوريد:

ابتدا نور ازطريق لنز وارد دوربين شده و به آينه برخورد مي‌كند، سپس اين نور به سمت مانديشه متخصصينه‌ياب دوربين هدايت مي‌شود و متخصص مي‌تواند دقيقاً تصويري كه دوربين مي‌بيند را مشاهده كند. سيستم فوكوس خودكار دوربين‌هاي DSLR‌ در همين بخش مانديشه متخصصينه‌ياب قرار دارد و پس از كادربندي و فوكوس روي سوژه، با فشار دكمه‌ي شاتر، آينه جابه‌جا شده، شاتر دوربين ميزان نور وروردي را تعيين مي‌كند و نور پس از عبور از شاتر به سطح حسگر دوربين تابيده مي‌شود.

1. دكمه شاتر ۲. تنظيم حالت ۳. فلش قابل تعويض ۴. لنز دوربين ۵. گشودگي لنز ۶. تعويض لنز

۷. مانديشه متخصصينه‌ياب ۸. محل نصب فلاش خارجي، ميكروفون و... ۹. بالانس سفيد 10. نمايشگر LCD 11. حافظه ذخيره‌سازي 12. باتري

از ابتداي ظهور عكاسي، دوربين‌ها تصاوير را در ورق‌هاي شيشه‌اي يا روي فيلم ثبت مي‌كردند. امروزه دوربين‌هاي عكاسي ديجيتال، تصاوير را روي سنسور تصوير ثبت مي‌كنند. سنسور تصوير از ميليون‌ها ديود حساس به نور تشكيل شده كه در يك شبكه چيده شده‌اند به نحوي‌كه هر ديود تصوير، قسمتي از تصوير را به صورت يك ارزش عددي ثبت مي‌كند كه مربوط به سطح معيني از نور است و از آن براي خلق تصوير مورد انديشه متخصصين استفاده مي‌شود. سنسور تصاوير چه به صورت CCD باشد، چه به صورت CMOS، در يك دوربين با دوربين ديگر متفاوت است، ولي در كل مي‌توان گفت كه حسگرهاي تصوير عملكرد يكساني دارند و تعداد مگاپيكسل‌ها نبايد به‌عنوان يك اولويت اصلي در فرايند تصميم‌گيري براي خريد يك دوربين محسوب شود؛ چراكه در واقع اندازه سنسور خيلي مهم‌تر از تعداد مگاپيكسل‌ها است.

لنز يك قطعه اُپتيكال است كه از شيشه، پلاستيك با كيفيت بالا يا سراميك ساخته شده است كه نور را دريافت كرده و آن را در يك نقطه كانوني روي صفحه مات داخل دوربين مي‌تاباند. اگر به‌دنبال استفاده ساده هستيد شايد بهتر باشد تا از دوربين‌هاي كامپكت با لنز ثابت استفاده كنيد، ولي اگر كيفيت تصاوير براي شما اهميت خيلي زيادي دارد بايد پول خود را براي خريد يك دوربين DSLR با لنز قابل تعويض جمع كنيد. لنزهاي قابل تعويض اين امكان را به شما مي‌دهند كه كنترل بيشتري روي عكس‌هاي خود داشته باشيد و البته تصاوير بسيار خلاقانه‌تري را نسبت به يك دوربين كامپكت ثبت كنيد. در مجموع دوربين‌هاي DSLR عكس‌هاي حرفه‌اي‌تري مي‌اندازند.

دوربين‌هاي DSLR مجهز به حالت‌هاي متنوع عكاسي هستند كه تصميم‌گيري خودكار دوربين را افزايش مي‌دهند. خوشبختانه اين دوربين‌ها به حالت نيمه اتوماتيك و دستي نيز مجهز هستند كه كنترل دوربين را مجدد به دست شما مي‌دهند تا بتوانيد براي خلق تصاوير خلاقانه و متخصص اقدام كنيد. در حالت PROGRAM، دوربين ميزان Exposure را تعيين مي‌كند، ولي متخصص مي‌تواند بالانس رنگ سفيد، ISO، فوكوس و... را تنظيم كند. دو حالت براي ويژگي نيمه اتوماتيك وجود دارد: حالت اول كه اولويت با شاتر است (TV) و در آن متخصص سرعت شاتر را تعيين كرده و دوربين ميزان گشودگي را تعيين مي‌كند. در حالت دوم اولويت با گشودگي است (Av) و در آن متخصص ميزان گشودگي را تعيين كرده و دوربين سرعت شاتر را تعيين مي‌كند.

يك فلاش در هر دوربين ديجيتال تعبيه شده است. پردازنده دوربين، نياز به فلاش را براساس نور محيط، فوكوس، اخبار تخصصي و... تعيين مي‌كند. در دوربين‌هاي كامپكت، فلاش طوري تنظيم شده تا در هماهنگي كامل با شاتر باشد ولي كنترل زمان‌بندي و ميزان نور فلاش سخت است. در دوربين‌هاي DSLR حالات مختلفي براي كنترل فلاش وجود دارد، همچنين امكان تنظيم ميزان نور فلاش بسته به نور محيط فراهم است.

اكثر دوربين‌هاي ديجيتال داراي دو سيستم نمايش هستند؛ مانديشه متخصصينه‌ياب اپتيكال و مانديشه متخصصينه‌ياب الكترونيكي. اگرچه هر دو سيستم چيزي را كه لنز مي‌بيند، نمايش مي‌دهند ولي مانديشه متخصصينه‌ياب الكترونيك مي‌تواند نكاتي را در مورد عكس ديجيتالي شما بگويد. يكي از جاهايي كه مانديشه متخصصينه‌ياب الكترونيكي در آن فوق‌العاده عمل مي‌كند موقع تعيين بالانس رنگ است. مانديشه متخصصينه‌ياب اپتيكال شما را مستقيماً در دنياي مكانيكي دوربين قرار مي‌دهد و شايد حس بهتري از تركيب را به متخصص منتقل مي‌كند چراكه شما با مانديشه متخصصينه‌ياب اپتيكال دقيقاً همان چيزي را مي‌بينيد كه لنز در حال مشاهده آن است و خبري از تقريب‌هاي الكترونيكي در آن نيست.

بدون شك تا به حال اسم دوربين‌هاي Mirrorless با بدون آينده به گوش‌تان خورده و ممكن است اين سؤال براي‌تان پيش آمده باشد كه اين دوربين‌ها با دوربين‌هاي DSLR چه تفاوت‌هايي دارند.

دوربين‌هاي بدون آينه (Mirrorless) يا ميكرو‌ سه‌چهارم نوعي از دوربين‌هاي ديجيتالي هستند كه در آن‌ها نماي مقابل به‌صورت الكترونيكي از روي حسگر دوربين خوانده شده و روي نمايشگر LCD نشان داده مي‌شود. برخي از مدل‌هاي دوربين‌هاي بدون آينه به چشمي الكترونيكي مجهز هستند كه در واقع جايگزيني براي مانديشه متخصصينه‌ياب نوري است.

• در دوربينهاي DSLR آينه با زاويه‌ي ۴۵ درجه قرار داده مي‌شود و نور در ابتدا به چشمي آينه منتقل مي‌شود؛ پس از تنظيم صحنه با فشردن دكمه شاتر آينه به سمت بالا حركت كرده و با برخورد نور به حسگر، تصوير ايجاد مي‌شود. در دوربين‌هاي بدون آينه، اين آينه ديگر وجود ندارد، نور مستقيماً به حسگر تابيده مي‌شود و تصوير به صورت ديجيتالي در نمايشگر پشت دوربين قابل مشاهده است.
• دوربين‌هاي DSLR به صورت محسوسي از دوربين‌هاي بدون آينه بزرگ‌تر و سنگين‌تر هستند، چراكه در دوربين‌هاي DSLR آينه و منشور وجود دارد و ساختار پيچيده‌تر آن‌ها باعث مي‌شود تا دوربين‌هاي بدون آينده سبك‌تر و قابل‌حمل‌تر باشند.
• دوربين‌هاي DSLR براي فوكوس خودكار از تكنولوژي تشخيص فاز و همگرايي دو پرتو نور استفاده مي‌كنند، در‌حالي‌كه دوربين‌هاي بدون آينه از روش تشخيص تضاد نوري بهره مي‌برند و از انديشه متخصصين سرعت عملكرد، به‌خصوص در نور كم، كندتر هستند.
• دوربين‌هاي DSLR چشمي اپتيكال دارند، درحالي‌كه دوربين‌هاي بدون آينه از اين قابليت بي‌بهره هستند و تصاوير در آن‌ها به صورت الكترونيكي نمايش داده مي‌شوند. در نوردهي خوب و سوژه‌ي ثابت، تصويري كه در LCD مشاهده مي‌شود با تصوير نهايي يكسان است اما نمايشگر الكترونيكي پاسخ‌دهي پاييني دارد و عكاسي در نور كم يا از سوژه‌هاي متحرك باعث مي‌شود تا خروجي در دوربين‌هاي بدون آينه كمي تار به انديشه متخصصين برسد؛ البته در نمايشگر اين دوربين‌ها مواردي مانند تغييرات سرعت شاتر و ديافراگم كاملاً قابل رصد است.
• هر دو دوربين تصاويري با كيفيت و رزولوشن بالا ثبت مي‌كنند، اما حسگر‌هاي دوربين‌هاي بدون آينه دامنه پويايي بالاتري دارند و عمق رنگ‌ها را بيشتري نمايش مي‌دهد؛ به همين دليل هنگام ويرايش فيلم، دست عكاس براي برقراري تعادل رنگ‌ها و درجه‌بندي آن‌ها باز خواهد بود.

دوربين‌هاي DSLR ابزاري استاندارد و محبوب براي عكاسي ديجيتالي هستند كه امكان مشاهده‌ي مستقيم و آني كادر و سوژه در آن‌ها براي عكاس وجود دارد. اين دوربين‌ها در مقايسه با انواع ديگر دوربين‌هاي موجود در بازار مزاياي زير را ارائه مي‌دهند:

• فوكوس خودكار سريع: دوربين‌هاي DSLR امكان فوكوس خودكار سريع و فوق‌العاده‌اي را براي عكاس فراهم مي‌كنند.
• عمر باتري طولاني: مانديشه متخصصينه‌ياب اپتيكال در مقايسه با انواع ديگر انرژي كمتري مصرف كرده و باتري دوربين‌هاي DSLR زمان بيشتري براي عكاسي در طبيعت يا بيرون از خانه دراختيار عكاس قرار مي‌دهد.
• فضاي ذخيره‌سازي بيشتر: تصاوير ثبت شده با دوربين‌هاي DSLR، روي كارت حافظه‌اي ذخيره مي‌شوند و بنابراين عكاس ديگر نيازي به خريد فيلم‌هاي گران‌ارزش ندارد.
• سنسور‌هاي بزرگ: همه‌ي ما مي‌دانيم كه مگاپيكسل بالا نقش مهمي در وضوح و كيفيت تصوير ارائه مي‌كند، اما اين عامل بدون سنسور‌هاي بزرگ، آنچنان هم كارآمد نيست، چراكه تغييري در نور جذب شده ايجاد نمي‌كند. درواقع برخلاف دوربين‌هاي موبايل‌هاي هوشمند، حسگر دوربين‌هاي DSLR بزرگ هستند و درنتيجه نور بيشتري جذب مي‌كنند كه در كيفيت تصوير خروجي خيلي تأثير‌گذار است.
• تنوع بالاي لوازم جانبي: دوربين DSLR با لوازم جانبي متعددي، مانند پايه‌ و فلاش‌ كه در بازار به فروش مي‌رسند، براي عكاس امكان شخصي‌سازي خيلي بيشتري را در مقايسه با انواع ديگر را فراهم مي‌كند.

با وجود مزايا و امكاناتي كه دوربين‌هاي DSLR دراختيار متخصص مي‌گذارد، اين دوربين‌ها نقط ضعفي هم دارند كه در ادامه به آن‌ها مي‌پردازسم:

• دوربين‌هاي DSLR (به‌خصوص مدل‌هاي حرفه‌اي‌تر) از انواع ديگر دوربين‌ها بزرگ‌تر و سنگين‌تر هستند و نمي‌توان ابعاد آن‌ها را از حدي مشخص كوچك‌تر كرد.
• مانديشه متخصصينه‌ياب اپتيكال دوربين‌هاي DSLR اطلاعات زيادي را دراختيار عكاس قرار نمي‌دهد. براي مثال، نمي‌توانيد نوردهي لحظه‌اي را مشاهده كرده و در لحظه آن را تغيير دهيد.
• دوربين‌هاي DSLR براي فوكوس خودكار به آينه‌‌ها وابسته هستند و عكاس تا پيش از ويرايش تصاوير، نمي‌تواند خروجي ثبت‌شده توسط دوربين را مشاهده كند.

دوربين‌هاي DSLR يكي از بهترين انتخاب‌ها براي عكاسي مبتدي و حرفه‌اي است؛ اين دوربين‌ها تك لنز هستند و در ساختارشان از آينه‌اي با زوايه‌ي ۴۵ درجه استفاده شده است. امر.زه دوربين‌هاي DSLR در بازار با تنوع مدلي بالا و ارزش‌هاي مختلفي به فروش مي‌رسند و امكان خريد لنز و ارتقاي نسبي آن‌ها هم وجود دارد.