پروژكتور دربرابر تلويزيون؛ مزايا و معايب صفحات نمايش غول‌پيكر

تماشاي محتواي ويدئويي به‌ يكي از سرگرمي‌هاي روزانه‌ي بسياري از ما تبديل شده است. مطمئناً امروزه در هر خانه‌اي يك تلويزيون وجود دارد كه از آن براي تماشاي فيلم و سريال و ساير سرگرمي‌ها استفاده مي‌كنيم. دراين‌بين، برخي افراد ترجيح مي‌دهند به‌جاي تلويزيون از ويدئوپروژكتورها استفاده كنند؛ زيرا به‌خصوص مدل‌هاي جديد اين محصول كيفيت چشمگيري ارائه مي‌دهند و قابليت‌ حمل بيشتري دارند.

اين مقاله را ابتدا حسين ملك‌محمدي در فروردين ۱۳۹۲ نوشته و مجتبي بوالحسني آن را در ۲۰ آذر ۱۴۰۱ به‌روزرساني كرده است.

شايد انتخاب بين تلويزيون و پروژكتور براي برخي افراد كمي سخت باشد. شما مي‌توانيد با مدانديشه متخصصين قراردادن مشخصات و مزايا و معايب هر‌يك از اين دو محصول و با‌‌‌توجه‌‌‌‌به نياز خود يكي از آن‌ها را انتخاب كنيد. در اين مقاله، سعي مي‌كنيم شما را براي انتخابي بهتر بين تلويزيون و پروژكتور راهنمايي كنيم.

پروژكتورهاي نمايش از جلو درحقيقت سامانه‌اي دو‌تكه هستند: يك پروژكتور كه تصاوير را ايجاد مي‌كند و صفحه‌ي مخصوصي كه آن را بازتاب مي‌دهد. دانستن اينكه پروژكتورها از دو بخش اصلي تشكيل شده‌اند، برخي افراد ناشي را مي‌ترساند و آن‌ها را از خريد و نصب آن صرف‌انديشه متخصصين مي‌كند. درحالي‌كه اين كار بسيار ساده است. پروژكتورهاي مدانديشه متخصصين ما عموماً با يكي از اين فناوري‌ها توليد شده‌اند: DLP ،LCD ،LCOS و ليزر.

پروژكتورهاي LCD اصولاً با همان فناوري‌اي ساخته شده‌اند كه در تلويزيون‌هايي با پنل تخت (Flat-Panel) شاهد آن هستيم. در‌واقع، پروژكتورهايي از‌اين‌دست در محدوده‌ي ارزشي ارزان تا متوسط جاي مي‌گيرند. مدتي قبل آن‌ها را مي‌توانستيم در دسته‌ي پروژكتورهاي اقتصادي يا بسيار ارزان‌ارزش جاي دهيم؛ اما با‌‌‌‌‌‌توجه‌‌‌به پيشرفت‌هاي حاصل‌شده در برخي از مدل‌هاي جديد، به ارزش تمام‌‌‌شده‌ي آن‌ها افزوده شده است. براي مثال، اپسون در چند سال گذشته پروژكتورهاي بسيار باكيفيتي تهيه و به بازار عرضه كرده است.

پروژكتورهاي DLP يا پردازش رقومي نور (Digital Light Processing) از تراشه‌هاي كوچكي با ميليون‌ها آينه‌ي كوچك تشكيل شده‌اند. ارزش پروژكتور در محدوده‌ي ارزشي بسيار ارزان تا بسيار گران جاي مي‌گيرند كه نه‌تنها براي استفاده‌هاي شخصي، بلكه براي سالن‌هاي سينما نيز متخصصد دارند.

نمايش ديجيتال در سالن‌هاي سينما اغلب با استفاده از پروژكتورهاي DLP صورت مي‌گيرد. هر‌چند نسبت كنتراست و سطح مشكي تصوير خروجي آن‌ها به‌خوبيِ بسياري از پروژكتورهاي LCOS يا مدل‌هاي LCD نيست، وضوح نمايش حركت آن بهتر از ساير مدل‌ها است؛ به‌همين‌دليل، از پروژكتورهاي DLP زياد تعريف نمي‌كنيم؛ اما عموماً كيفيت تصوير آن‌ها راضي‌كننده است.

LCOS يا پروژكتورهاي كريستال مايع روي سيليكون (liquid Crystal on Silicon) را مي‌توان نمونه‌اي هيبريدي (دوگانه) و از تركيب دو نوع پروژكتور پيشين، يعني DLP و LCD دانست كه روي صفحه آينه‌اي آن لايه‌اي از كريستال مايع قرار دارد. از اين گذشته، سطح رنگ مشكي و نسبت كنتراست هر دو در حد بسيار عالي است.

براي نمونه، پروژكتورهاي JVC كه سري D-ILA نام دارند، بهترين نسبت كنتراست ممكن را ارائه مي‌كنند. از‌انديشه متخصصين كيفيت، پروژكتورهاي سري SXRD شركت سوني نيز با فاصله‌اي كم در جايگاه دوم قرار مي‌گيرند. محدوده‌ي ارزشي اين سري از پروژكتورها از متوسط تا گران‌ارزش است؛ البته پروژكتورهاي سري 4K سوني بسيار گران‌ارزش و در‌عين‌حال پيشرفته هستند.

جديدترين نسل پروژكتورها مدل‌هاي ليزري هستند. به‌زبان ساده، پروژكشن مبتني‌بر ليزر درمقايسه‌با مدل‌هاي مبتني‌بر لامپ، روشنايي طولاني‌تر و نگه‌داري كمتر و بهبود رنگ و كنتراست بهتري ارائه مي‌دهند. ليزرهاي حالت‌جامد كه امروزه در پروژكتورها استفاده مي‌شوند، بسيار روشن هستند و گستره‌ي رنگي بسيار وسيعي را پوشش مي‌دهند. علاوه‌براين، عمق رنگ مشكي در اين نوع پروژكتورها بيشتر است و مهم‌تر از همه به تعويض لامپ نيازي ندارند.

اين يكي از نكاتي است كه در وهله‌ي اول به‌انديشه متخصصين مي‌آيد و از عوامل مهم در انتخاب پروژكتور مناسب با‌‌‌توجه‌‌‌به نياز فرد است. پروژكتوري با عرض نمايش ۳٫۶ متر يا ۱۴۴ اينچ مي‌تواند به‌خوبي فيلم‌ها را با نسبت ۲:۳۵:۱ نمايش دهد و در اين شرايط، شخصيت‌هاي فيلم تقريباً اندازه‌ي واقعي خودشان هستند، شايد هم قدري بزرگ‌تر!

در حالت كلوزآپ نيز، سر كاراكتر فيلم تقريباً ۱٫۲ متر مي‌شود. بياييد از مانديشه متخصصين ديگري به اين موضوع نگاه كنيم: تماشاي فيلم «ارباب حلقه‌ها» با نسبت ۲:۳۵:۱ در صفحه‌‌نمايشي كه تقريباً تمامي فضاي ديوار روبه‌روي شما را پر مي‌كند، حقيقتاً بسيار جذاب است.

در صفحات كوچك، نمي‌توانيد تمامي جزئياتي كه در فيلم‌هاي فول‌ HD (1080p) وجود دارد، از نزديك ببينيم. با‌‌‌توجه‌‌‌‌به فاصله‌ي متوسط ۳ متري كه از تصوير داريم، چشم نمي‌تواند تمامي جزئيات موجود در آن را تشخيص دهد؛ اما زماني‌كه اين ابعاد را به ۱۰۰ اينچ يا بيشتر ارتقا مي‌دهيد، مي‌توانيد تك‌تك موهاي فرد را بشماريد.

اين‌‌جا است كه پروژكتورهاي 4K وارد بازي مي‌شوند. هرچند به‌انديشه متخصصين مي‌رسد كيفيت اولترا HD در تلويزيون‌هاي 4K جالب نيست، پروژكتورهاي 4K انتخابي ايدئال به‌شمار مي‌روند. اصولاً هرچه تصوير بزرگ‌تر مي‌شود، به وضوح بيشتر نياز خواهيم داشت. اغلب افراد احتمالاً مي‌توانند پيكسل‌ها را در تصويري ۱۵۰ اينچ از فاصله‌ي ۲٫۵ تا ۳ متري تشخيص دهند. اگر مي‌خواهيد ابعاد و اندازه‌ي ايدئال صفحه‌نمايش و فاصله‌ي تماشا و وضوح تصوير را در دستگاه‌هاي 4K به‌دست آوريد، بهتر است به اين ماشين‌حساب كريس هينونز مراجعه كنيد.

بايد توجه كنيد تصاوير كم‌كيفيتي كه در DVDهاي معمولي يا شبكه‌هاي داخلي پخش مي‌شوند، در چنين دستگاه‌هايي كيفيت عذاب‌آوري خواهند داشت. بدتر از همه اينكه با تهيه‌ي چنين تجهيزاتي، خانه‌ي شما به پاتوق فيلم‌بازي‌هاي دوستان و آشنايان تبديل مي‌شود و بيش از آن چيزي كه براي خريد تجهيزات صوتي و تصويري هزينه كرده‌ايد، بايد براي پذيرايي از ميهمانان دائمي صرف كنيد!

شايد بعضي از شما از خود بپرسيد تماشاي چنين تصاوير بزرگي به چشم آسيب نمي‌زند؟ درحقيقت، قضيه برعكس تصور شما است. پركردن درصد بيشتري از فضاي قابل‌مشاهده شما با درخشندگي متوسط روي صفحه‌‌نمايش بزرگ براي چشم آزاردهنده نيست و بيشتر شبيه سينماي واقعي به‌انديشه متخصصين مي‌رسد كه اغلب بيش از ۵ واحد نوري (فوت لمبرت) يا بيشتر توليد نمي‌كند.

اگر پروژكتور را روي سقف نصب كنيد، صفحه‌ي آن مي‌تواند روي ديوار تشكيل شود. نصب‌هاي گران‌ارزش‌تر شامل صفحات جمع‌شدني نيز هستند كه صفحه‌ي پروژكتور در سقف جمع مي‌شود و زماني‌كه از پروژكتور استفاده نمي‌كنيد، از جلوِ چشم محو مي‌شوند. برخي افراد نيز ترجيح مي‌دهند ديوار را به‌خوبي رنگ كنند و ديگر صفحه‌نمايش نخرند.

ناگفته نماند مي‌توانيد در حالت معمول تلويزيون خود را به ديوار نصب كنيد؛ اما بسياري اين كار را انجام نمي‌دهد. البته اين تلويزيون‌ها در‌مقايسه‌‌با صفحه‌ي بسيار سبك مورد‌نياز پروژكتورها بسيار سنگين هستند و حتي اگر از دستتان رها شوند، بازهم احتمال آسيب‌ديدنشان بسيار كم خواهند بود.

اين اشكال بزرگي در نوع خود است. فرقي نمي‌كند كه پروژكتور شما چقدر پرنور باشد و صفحه‌نمايشتان از چه ماده‌اي شكل گرفته است؛ زيرا هر نور محيطي كه در اتاق وجود دارد، مي‌تواند به تصوير نهايي شما آسيب بزند. تجربه‌ي تماشاي تلويزيون با نوري كه روي آن سايه افكنده، فراموش كنيد؛ چراكه بايد بتوانيد كنترل تمام‌عياري روي نور اتاق داشته باشيد؛ وگرنه تنها شب‌ها مي‌توانيد به تماشا بنشينيد.

تقريباً تمامي پروژكتورها از لامپ‌هاي UHP استفاده مي‌كنند كه مي‌توانند چند‌هزار ساعت كار كنند و بعد از آن نيز مي‌توان با چند صد دلار دوباره آن را به حالت اول برگرداند. حدوداً هر دو سال يك بار بايد لامپ‌هاي گفته‌شده را تعويض كنيد كه رابطه مستقيمي با ميزان استفاده شما دارد.

گفتني است مي‌توان لامپ‌هاي UHP را با لامپ‌هاي LED ارزان‌تر جايگزين كرد؛ ولي اين لامپ‌ها نيز ارزش گراني دارند و كارايي لامپ‌هاي UHP را ندارند. البته همان‌طور‌كه گفتيم، استفاده از پروژكتورهاي ليزري باعث مي‌شود بابت تعويض لامپ نگراني نداشته باشيد؛ اما ارزش اين مدل‌ها اكثراً بسيار گران است.

با استفاده از اين پروژكتورها، برخي از عادات روزمره‌ي شما به‌طرز عجيبي تغيير خواهند كرد؛ مثلاً:

• از ميزان راه رفتنتان درمقابل صفحه‌نمايش كاسته خواهد شد؛ به‌همين‌دليل، نمي‌توانيد از فناوري‌هايي نظير Kinect يا كنسول‌هاي بازي Wii استفاده كنيد؛ چراكه ايستادن درمقابل تصوير موجب سايه‌افكندن بر آن مي‌شود. البته اگر پروژكتور را روي سقف نصب كنيد، چنين اشكالي نخواهيد داشت.

• صفحه‌نمايش تلويزيون دوستانتان بسيار كوچك‌تر به‌انديشه متخصصين خواهد رسيد.

به دستگاه گيرنده و بلندگوي پخش صدا نياز خواهيد داشت؛ چراكه پروژكتور مانند تلويزيون نيست كه بلندگويي براي پخش صدا داشته باشد. همچنين، هيچ‌كدام از پروژكتورها گيرنده‌ي ديجيتالي تصوير ندارند؛ به‌همين‌دليل، به يك دستگاه ستاپ‌باكس يا ريسيور ماهواره احتياج خواهيد داشت. البته متخصصاني كه از تلويزيون‌هاي ماهواره‌اي يا ديجيتالي استفاده مي‌كنند، نيمي از اشكال را حل كرده‌اند. بازهم اين ايراد درباره‌ي پروژكتورهاي هوشمند امروزي صدق نمي‌كند؛ زيرا آن‌ها معمولاً با سيستم‌عامل اندرويد عرضه مي‌شوند كه مي‌توان از آن براي دسترسي به انواع محتواي ويدئويي بهره گرفت.

ارزش صفحه‌نمايش‌ها از چند صد دلار تا چند هزار دلار در نوسان است. همان‌طور‌كه گفتيم، هرگز از ديوار خانه به‌عنوان صفحه‌نمايش استفاده نكنيد. از‌‌‌آن‌‌‌‌جا‌‌‌‌كه تصاوير حاصل از تابش نور پروژكتور روي صفحه‌نمايش است، اگر اين صفحه ناهمواري يا زوايدي داشته باشد، آن‌ها نيز هميشه ديده مي‌شوند. به‌همين‌دليل، بهتر است كمي هزينه كنيد و يك صفحه سفيد باكيفيت براي خودتان تهيه كنيد.

برخي از صفحه‌‌نمايش‌ها قابليت‌هاي ويژه‌اي دارند كه از‌جمله‌ي ان‌ها مي‌توان به بهبود تصوير خروجي و افرايش كنتراست تصوير ارتقاي سطح رنگ مشكي تصوير اشاره كرد. بهتر است براي انتخاب نمونه‌ي مناسب سري به بازار بزنيد يا پيش‌از‌آن در فروشگاه‌هاي اينترنتي اطلاعات بيشتري كسب كنيد.

كابل‌ها اشكال ديگري است كه خواسته يا ناخواسته با آن سروكار خواهيد داشت. كابل HDMI كه از دستگاه گيرنده‌ي تصويري خارج شده، بايد به پروژكتور خود متصل كنيد. به‌تازگي فناوري‌هاي بي‌سيم نيز به بازار عرضه شده‌اند كه مي‌توانند دردسرهاي كمتري در‌مقايسه‌با استفاده از كابل داشته باشند؛ اما متأسفانه ارزش آن‌ها اندكي گران است.

ازآن‌‌‌‌جاكه لامپ‌هاي UHP و LED گرماي زيادي توليد مي‌كنند، پروژكتورها فن‌هايي دارند كه براي خنك‌كردن دستگاه استفاده مي‌شوند. به‌همين‌ليل، ميزان صداي توليدي آن نيز در محيط اضافه مي‌شود. پروژكتورهاي ارزان‌ارزش و كوچك صداي بلندتري ايجاد مي‌كنند؛ درحالي‌كه پروژكتورهاي بزرگ و گران‌ارزش‌تر به‌گونه‌اي طراحي شده‌اند كه صداي كمتري توليد كنند و تقريباً بي‌صدا باشند.

اگر قرار است پروژكتور در بالاي سرتان قرار گيرد، بهتر است مدل‌هاي كم‌و‌سر‌و‌صداتر را انتخاب كنيد. اگرهم قرار است اين دستگاه در قفسه‌اي در فاصله‌اي دور قرار گيرند، اين موضوع چندان اهميتي نخواهد داشت.

هزينه‌ي ديگري را نيز در انديشه متخصصين بگيريد. هر‌چند پروژكتورهاي ارزان‌ارزش كمتر از ۱,۰۰۰ دلار در بازار كم نيستند و كيفيت تصوير مطلوبي ارائه مي‌دهند، بايد قدري سركيسه را شُل كنيد. پروژكتورهايي نظير JVC X35 و سوني HW50 و اپسون 5020 دستگاه‌هاي بسيار قدرتمندي هستند. اين پروژكتورها در‌ بازه‌ي ارزشي ۳ تا ۴ هزار دلار جاي دارند كه انصافاً‌گران‌هستند، آن هم با اين نرخ دلار!

جالب اين است كه تناسب خطي خاصي بين ارزش پروژكتور و كارايي و كيفيت آن وجود ندارد. شركت اپسون، ارائه‌دهنده‌ي شفاف‌ترين صفحه‌نمايش‌ها، به‌راحتي مي‌تواند تصاوير ۱۵۰ اينچي را نمايش دهد و پروژكتورهاي JVC بهترين كنتراست تصوير را دارند و سوني نيز رنگ‌هاي حقيقي و دقيقي را ارائه مي‌كند.

محصولات شركت سوني شامل پروژكتورهاي 4K مي‌شوند و پروژكتورهاي DLP نيز مي‌توانند در‌عين‌حال رنگ‌هاي حقيقي و نوري كم‌نظير ارائه دهند. علاوه‌براين، پروژكتورهاي ليزري و گران‌ارزش را داريم كه كيفيت تصوير بسيار بهتري از نمونه‌هاي قديمي‌تر ارائه مي‌دهند و عمر مفيدشان نيز بيشتر است.

قطعاً مي‌توانيد به‌جاي تماشاي روزمره محتوا با تلويزيون از پروژكتور استفاده كنيد. اين موضوع آسيبي به پروژكتور وارد نمي‌كند و به‌خصوص مدل‌هاي جديد براي كاركردهاي طولاني طراحي شده‌اند. البته اگر از پروژكتورهاي لامپ‌دار استفاده مي‌كنيد، بايد به‌ فكر تعويض آن باشيد. درهرصورت با خريد پروژكتور، با هزينه‌اي كمتر مي‌توانيد محتوا را در ابعاد بسيار بزرگ‌ تماشا كنيد.

بزرگ‌ترين تفاوت بين تلويزيون و پروژكتور، ابعاد بزرگ‌تر تصويري است كه از پروژكتور دريافت مي‌كنيد. به‌عنوان مثال، پروژكتور مي‌تواند تصويري به‌ بزرگي ۱۰۰ اينچ و حتي ۱۵۰ اينچ داشته باشيد؛ درحالي‌كه متوسط ابعاد تلويزيون‌هاي خانگي معمولاً ۵۰ تا ۶۵ اينچ است.