آيا فرمت ميكرو چهارسوم جايي در آينده دنياي عكاسي دارد؟

صنعت عكاسي روز‌به‌روز به سمت كوچك‌تر شدن مي‌رود و بحران كوويد ۱۹ نيز شرايط آن را بدتر كرد. اكنون بازار كوچك‌تري بين همان تعداد شركت فعال گذشته تقسيم مي‌شود و تغييرات بزرگي در آينده رخ خواهد داد. تغييرات صنعت عكاسي، فرمت‌هاي عكس‌برداري را هم تحت تأثير قرار مي‌دهند و شايد برخي از آن‌ها را حتي حذف كنند. از ميان فرمت‌ها، ظاهرا ميكرو چهارسوم وضعيت مناسبي ندارد و اين‌بار بايد منتظر كوچك‌تر شدن يا حتي مرگ آن باشيم.

رسانه‌هاي گوناگون دنياي فناوري، خصوصا در مباحثه عكاسي، هرازچندگاهي اطلاعات و مقاله‌هايي متمركز بر پيش‌بيني شكست و از بين رفتن يك شركت منتشر مي‌كنند. در ميان مقاله‌ها، به مواردي اشاره مي‌شود كه به‌عنوان دلايل يك شكست توليد دوربين برشمرده مي‌شوند. ازطرفي تقريبا هيچ‌گاه پيش‌بيني‌ها درست از آب در نمي‌آيند و اتفاق خاصي براي شركت مذكور رخ نمي‌دهد. به‌عنوان نمونه‌اي عالي از اين سناريوها مي‌توان به پنتاكس اشاره كرد. هرساله مقاله‌ها و پيش‌بيني‌هاي متعددي پيرامون مرگ شركت منتشر مي‌شود، اما باز هم آن‌ها به فعاليت خود ادامه مي‌دهند. از شركت‌هاي مشابه مي‌توان به ريكو اشاره كرد كه با وجود نگراني‌هاي متعدد از افول فعاليت، به‌تازگي لنزهاي جديدي را به بازار عرضه كرد. شايد پيش‌بيني‌هايي كه در ادامه‌ي مقاله پيرامون ميكرو چهارسوم مي‌خوانيد هم به حقيقت نپيوندد، اما به‌هرحال ارزش مطالعه كردن دارند.

همان‌طور كه گفته شد، همه‌گيري ويروس كرونا تأثيري بي‌سابقه روي صنايع متعدد داشت. شركت‌هايي همچون اليمپوس، اولين پيامدها را تجربه كردند. آن‌ها مجبور شدند تا از بازار پرسود كره جنوبي خارج شوند. به‌علاوه، اخيرا شنيده شد كه شركت، به‌طور كامل از صنعت دوربين خارج مي‌شود. نكته‌ي ناراحت‌كننده اينكه رخدادهاي بالا، آن‌چنان دور از انتظار نبودند. بسياري از مردم به‌نوعي منتظر چنين تصميمي ازسوي اليمپوس بوده و شايد تنها منتظر رسيدن زمان مناسب مانده بودند. به‌هرحال رخداد پيش‌آمده براي كل صنعت نگران‌كننده به‌انديشه متخصصين مي‌رسد و سؤال اصلي اين است كه آيا ميكرو چهارسوم در شرايط كنوني توانايي ادامه‌ي حيات خواهد داشت؟

اليمپوس به مدت ۸۴ سال دوربين‌هايي عالي به صنعت عكاسي معرفي و طرفداران قابل‌توجهي را به برند خود جذب كرد. در پنج سال گذشته، صنعت عكاسي وضعيت مناسبي نداشت و متأسفانه، شرايط براي شركت باسابقه‌ي صنعت بسيار ناگوار بود. فروش آن‌ها سال به سال كاهش پيدا مي‌كرد و خسارت‌هاي مالي روي هم جمع مي‌شدند. همه‌گيري كنوني و بحران اقتصادي، شرايط را بدتر كرد و درنهايت به فروش بخش كسب‌‌وكار دوربين‌هاي اليمپوس انجاميد. به احتمال زياد، همه‌گيري تنها دليل فروش كسب‌وكار اليمپوس نبود و تنها به‌عنوان يك كاتاليزور، سرعت تجزيه‌ي شركت را افزايش داد.

اشكال بعدي اليمپوس را مي‌توان در مزيت رقابتي يا ارزش افزوده‌ي فروش (Unique Selling Proposition - USP) آن‌ها ديد. ارزش افزوده‌اي كه اليمپوس در عكاسي ارائه مي‌كرد، آن‌چنان جذاب نبود. در انديشه متخصصينسنجي‌هاي متعدد، مزيت رقابتي دوربين‌هاي اليمپوس از انديشه متخصصين مشتريان و خود شركت، در دو قابليت ديده مي‌شود. لرزش‌گير داخل بدنه (IBIS) و وزن پايين بدنه، مزيت‌هاي اصلي دوربين‌هاي اليمپوس بودند كه اگرچه كارايي زيادي دارند، اما قطعا كافي نيستند.

دليل ناكافي بودن مزيت رقابتي اليمپوس را مي‌توان در انديشه متخصصينهاي متخصصي نسبت به دوربين‌ها و انتخاب‌هاي متعددي اشاره كرد كه در بازار دراختيار آن‌ها قرار مي‌گيرد. به‌عنوان مثال دوربين المپوس E-M 1 Mark III را در انديشه متخصصين بگيريد كه با ارزش ۱،۵۹۹ دلار به فروش مي‌رسد. رقبايي همچون Fujifilm X-T3 با ارزش ۱،۴۹۹ دلاري، ارزش بيشتري براي متخصص دارند، چون دركنار ارزش پايين، گزينه‌ها و قابليت‌هاي متنوع و بيشتري را دراختيار عكاس قرار مي‌دهند. دوربين فوجي ‌فيلم همچنين حسگر بزرگ‌تر و قوي‌تري هم دارد. سوني هم دوربين‌هاي ارزان‌تري در دسته‌ي APS-C دارد و درنهايت، مزيت‌هاي محدودي كه اليمپوس به متخصصان ارائه مي‌كرد، موجب جذب آن‌ها نمي‌شد.

يكي ديگر از اشكالات بزرگ اليمپوس را مي‌توان در عدم تمركز كافي روي قابليت‌هاي ويديويي جست‌وجو كرد. حوزه‌ي ويدئو، اهميت زيادي در صنعت تصويربرداري دارد و رقباي بزرگي همچون پاناسونيك، از مدت‌ها پيش برتري خود را در آن اثبات كرده‌اند. دوربين Panasonic GH5 يكي از مثال‌هاي عالي محسوب مي‌شود كه با ارزشي مناسب، تصويربرداري 4K 60fps را به متخصصان ارائه مي‌كند. حتي اكنون هم نمي‌توان يك دوربين اليمپوس با قابليت‌هاي فيلم‌برداري برابر يا حتي نزديك به GH5 يا فوجي‌فيلم X-T3 پيدا كرد.

وقتي يك متخصص جديد به دنياي عكاسي و تصويربرداري وارد مي‌شود، به ندرت پيشنهاد خريد دوربين‌‌هاي اليمپوس را دريافت مي‌كند. اشكال اصلي اين است كه تفاوت كيفيت عكس‌ها براي بسياري از متخصصان، كاملا مشهود به‌انديشه متخصصين مي‌رسد و با وجود گزينه‌هاي ارزان‌تر در بازار، انتخاب اليمپوس را غيرمنطقي نشان مي‌دهد. به‌طور خلاصه، دوربين‌هاي اليمپوس با ارزش بيشتر، كيفيت عكس پايين‌تر را به متخصص ارائه مي‌كنند و مزيت‌هاي احتمالي رقابتي شركت، به چشم اكثر مصرف‌كننده‌ها نمي‌آيد.

زماني‌كه پاناسونيك تصميم به مهاجرت به فرمت فول‌فريم گرفت، بسياري تصور مي‌كردند كه شايد اليمپوس نيز همين مسير را دنبال كند. بسياري از متخصص كارشناسان نيز نگران آينده‌ي فرمت بودند و تصور مي‌كردند شايد پاناسونيك، ديگر دوربين جديد ميكرو چهارسوم توليد نكند. به‌هرحال چنين تصميمي براي شركت منطقي به‌انديشه متخصصين مي‌رسد و پاناسونيك با تمركز روي يك فرمت (فول‌فريم) توانايي بهبود قابل‌توجه محصولات خود را خواهد داشت.

مديران اليمپوس سال گذشته تأكيد كرده بودند كه به تعهد خود به فرمت ميكرو چهارسوم ادامه خواهند داد. البته اظهارانديشه متخصصين آن‌ها اين‌گونه به‌انديشه متخصصين مي‌رسيد كه شايد شركت ديگر به‌دنبال سرمايه‌گذاري در صنعت عكاسي نيست. اشكال اصلي آنجا است كه حتي اگر اليمپوس تصميم به توليد محصولات فول‌فريم مي‌گرفت، باز هم نتيجه‌ي تلاش آن‌ها يا محصول مدانديشه متخصصين در فرمت جديد مشخص نبود.

اليمپوس سابقه‌ي زيادي در تصويربرداري ويديويي ندارد، درنتيجه عرضه‌ي دوربين فول‌فريم با قابليت فيلم‌‌برداري ازسوي اين شركت، آن‌چنان منطقي به‌انديشه متخصصين نمي‌رسيد. ازطرفي در عكاس‌هاي دنياي وحش و ورزشي نيز دوربين‌ها و لنزهاي كنوني براي متخصصان مناسب و كافي بودند. كانن و نيكون اكنون اين بخش را با دوربين‌هاي فول‌فريم خود تحت تصاحب گرفته‌اند. متأسفانه، اليمپوس هيچ انتخاب قابل‌توجهي براي عرضه در فرمت بزرگ‌تر فول‌فريم نداشت.

تعداد دوربين‌هاي فروخته‌شده در بازارهاي جهاني در سال ۲۰۱۰ به بالاترين حد خود رسيد. از آن زمان، صنعت سال به سال وارد روند نزولي شد. بسياري از متخصص كارشناسان، كوچك‌‌تر شدن صنعت عكاسي را منطقي مي‌دانند و موبايل‌‌هاي هوشمند را به‌عنوان دلايل اصلي كاهش ابعاد صنعت عكاسي در انديشه متخصصين مي‌گيرند.

يكي از انديشه متخصصينيه‌هاي مهم پيرامون صنعت عكاسي مي‌گويد كه صنعت، بيش از حد بزرگ شده است. درحال‌حاضر توليدكننده‌هاي بسياري با گزينه‌هاي مناسب بسيار زياد در بازار حضور دارند. همين روند باعث مي‌شود تا انتخاب‌هاي بي‌شماري در برابر مصرف‌كننده‌ها قرار بگيرد. درنتيجه، برخي متخصص كارشناسان اعتقاد دارند كه صنعت عكاسي رو به سقوط نيست و به‌نوعي در مسير خوداصلاحي قرار دارد.

براي اثبات انديشه متخصصينيه‌ي خوداصلاحي، مي‌توان دو دليل ذكر كرد. دليل اول در عدم تغيير بازار عكاسان حرفه‌اي ديده مي‌شود. فروش دوربين‌هاي با قابليت تعويض لنز، تأثير زيادي از وضعيت بازار نديده است و كاهش فروش آن‌ها اصلا به كاهش فروش دوربين‌هاي با لنز ثابت شبيه نيست. درواقع فروش را مي‌توان در وضعيت بازگشت به آمار سال ۱۹۹۹ دانست؛ زماني‌كه عكاسي ديجيتال در اولين مرحله‌هاي اوج‌گيري بود. درنتيجه شايد افزايش فروشي كه تا سال ۲۰۱۰ رخ داد را بتوان حباب عكاسي ديجيتال ناميد.

بسياري از شركت‌هاي دنياي عكاسي، با افزايش فروش، بزرگ‌تر شدند و زماني‌كه آمارهاي فروش در مسير كاهش قرار گرفت، سرعت كافي براي واكنش به وضعيت بازار را نداشتند. درحال‌حاضر، هنوز گزينه‌هاي بسيار زيادي در بازاري وجود دارد كه روز‌به‌روز كوچك‌تر مي‌شود. براي مديريت وضعيت كنوني، احتمالا به يك قرباني نياز پيدا مي‌كنيم و شايد فرمت ميكرو چهارسوم، بهترين قرباني باشد.

براي اكثر عكاسان، انتخاب‌هاي متعددي به‌عنوان جايگزين ميكرو چهارسوم در بازار وجود دارد و حتي گزينه‌هاي بهتري هم با ارزش مشابه ديده مي‌شود. ميكرو چهارسوم درنهايت مزيت قابل‌توجهي براي آن‌‌ها ندارد. قابليت‌هاي IBIS و عمق بلندتر در تركيب با لنزها، جالب‌توجه به‌انديشه متخصصين مي‌رسند، اما آن‌چنان بزرگ و مهم نيستند. درنهايت مي‌توان ادعا كرد كه ميكرو چهارسوم در انديشه متخصصين عكاسان، روزهاي پاياني عمر را سپري مي‌كند.

يكي از دلايل محبوب بودن ميكرو چهارسوم در دنياي فيلم‌برداري را مي‌توان در ابعاد كوچك‌تر حسگر ديد كه نرخ فريم‌هاي سريع‌تر را براي متخصص به‌همراه دارد. به‌‌علاوه، نرخ فريم بالا در ميكرو چهارسوم، به اندازه‌ي فرمت‌هاي بزرگ‌تر رقيب، گرما ايجاد نمي‌كند. به همين دليل دوربين‌هايي همچون GH5 در بازار هدف عملكردي عالي داشتند و هنوز در ميان فيلم‌بردارها محبوب هستند.

دليل دوم ادامه‌ي حيات ميكرو چهارسوم را مي‌توان در IBIS جست‌وجو كرد. لرزش‌گيري داخلي براي عكاس‌ها در مقابل فيلم‌بردارها عملكرد و كارايي كمتري دارد. به‌طور كلي، حسگرهاي كوچك‌تر لرزش‌گيري داخلي بهتري ارائه مي‌كنند. به همين دليل دوربين‌هايي همچون گوپرو براي ثبت فيلم‌هاي بدون لرزش، نيازي به گيمبال ندارند. با توسعه‌ي بيشتر، شايد شاهد دوربين‌هاي ميكرو چهارسوم بيشتري باشيم كه قابليت‌هاي IBIS بهينه‌اي به متخصصان ارائه كنند.

مزيت‌هاي متعدد بيشتري مانند مانت لنزها را مي‌توان براي فرمت ميكرو چهارسوم در انديشه متخصصين گرفت. درنهايت با وجود تمامي چالش‌ها، نمي‌توان مرگ ميكرو چهارسوم را در آينده‌ي نزديك پيش‌بيني كرد. حتي اگر پاناسونيك هم توسعه‌ي دوربين‌هاي حرفه‌اي با فرمت مذكور را متوقف كند، ديگر توليدكننده‌ها جايگزين آن‌ها خواهند شد. به‌عنوان نمونه مي‌توان به شارپ اشاره كرد كه اخبار توسعه‌ي دوربين ميكرو چهارسوم با رزولوشن 8K از آن شنيده مي‌شود.

فروش زيرمجموعه‌ي دوربين شركت اليمپوس، براي بسياري از طرفداران و متخصص كارشناسان دنياي عكاسي خبري ناراحت‌كننده بود. بااين‌حال، رخدادهاي ناراحت‌كننده شايد درسي بزرگ‌تر براي صنعت داشته باشند. شركت‌ها شايد تمركز خود را به‌مرور به حوزه‌هاي معطوف كنند كه اهميت بيشتري دارند. درنهايت، رقابت بيشتر به نفع مصرف‌كننده‌هاي نهايي خواهد بود.

درنهايت اگرچه فرمت ميكرو چهارسوم شايد وضعيت مناسبي در بازار عكاسي نداشته باشد، اما در صنعت ويدئو مي‌توان اميدهاي زيادي براي آن قائل شد. اين دسته از دوربين‌ها، هنوز ارزش افزوده‌ي قابل‌توجهي دارند كه در دوربين‌هاي مجهز به فرمت‌هاي بزرگ‌تر، ديده نمي‌شود.

ارزش به‌روز، مشخصات متخصص و هر اطلاعاتي كه براي خريد ارزان‌ و آگاهانه‌ي انواع دوربين عكاسي نياز داريد را در بخش محصولات اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران بيابيد. در اين بخش، علاوه‌بر مشخصات متخصص دقيق دوربين‌هاي كانن، نيكون‌، پاناسونيك، سوني و ديگر برند‌ها، امكان مقايسه‌ي دو يا چند محصول دركنار گالري تصاوير رسمي محصولات دردسترس شما خواهد بود.