۱۱ فناوري ايمني در خودرو

تمامي بهبودهايي كه در زمينه سيستم‌هاي ايمني خودرو صورت گرفته است، در مدت ۱۰ ثانيه قابل بازگو كردن است. با تماشاي تست‌هاي تصادف از روبرو در پنجاه سال پيش، اين سؤال مطرح خواهد شد كه در آن زمان انسان‌ها چگونه جان سالم به در مي‌بردند؟ كمربندهاي ايمني، ضربه‌گيرها، پشت‌سري صندلي، صندلي كودك همه و همه مواردي هستند كه فاصله بسيار زياد ايمني خودروهاي امروزي را با گذشته نمايان مي‌سازند. اين فاصله به‌قدري زياد است كه حتي پيشرفت‌هايي چون توليد ايربگ براي اولين بار در دهه ۷۰ ميلادي نيز به چشم نمي‌آيد.

در اينجا به مطالعه ۱۱ مورد از مهم‌ترين پيشرفت‌هاي صورت گرفته در اين زمينه طي ۲۵ سال گذشته مي‌پردازيم.

بدون شك، سيستم كنترل پايداري بعد از معرفي ترمزهاي ضد قفل (ABS)، بزرگ‌ترين نوآوري مرتبط با صنايع خودرو است. اين سيستم ابتدا در سال ۱۹۹۵ توسط كمپاني بوش بر روي خودروهاي مرسدس بنز كلاس S و بي‌ام‌و سري ۷ قرار گرفت. سيستم كنترل پايداري، عملكرد سيستم‌هاي ABS و كنترل كشش را با نرخ انحراف از مسير (سرعت دوراني خودرو) و سنسورهاي زاويه فرمان درمي‌آميزد. اگر خودرو در آستانه لغزش يا انحراف از مسير قرار گيرد، سيستم كنترل پايداري بي‌درنگ به‌طور خودكار در يك يا چند چرخ اقدام به ترمزگيري مي‌كند يا توان مورد استفاده را كاهش مي‌دهد تا خودرو را به مسير بازگرداند. اين اتفاقات به قدري سريع رخ مي‌دهند كه اغلب راننده متوجه شرايط و سوانحي كه امكان وقوع آن‌ها هست، نخواهد شد. تمام خودروهاي ايالات متحده آمريكا از مدل‌هاي سال ۲۰۱۲ به بعد، به صورت اجباري بايد به سيستم كنترل پايداري به صورت استاندار مجهز شوند.

ترمزهاي ضد قفل (ABS) تا اواسط دهه ۹۰ ميلادي آن‌چنان مورد توجه قرار نگرفته بودند و در خودروها جايگاهي نداشتند. حتي  زماني كه راه خود را به خودروها باز كردند، از ملاخبار تخصصيات آن به شمار نمي‌آمدند. تا آن‌كه در سال ۲۰۱۲ سيستم كنترل پايداري براي خودروها (در ايالات متحده آمريكا) اجباري شد. تا قبل از ورود ABS به خودروها رانندگان مجبور بودند به جاي آن‌كه پدال ترمز را به‌طور ممتد فشار دهند، آن را به‌دفعات فشرده و آزاد كنند تا از قفل شدن چرخ‌ها جلوگيري و قدرت فرمان‌پذيري خودرو را حفظ كنند. سيستم ABS به منظور بيشينه كردن كشش موجود و كاهش قابل توجه مسافت توقف، به‌طور پيوسته فشار ترمز را در هر چرخ تنظيم مي‌كند. همچنين اين سيستم اين قابليت را براي راننده فراهم مي‌كند تا بدون نگراني نسبت به پايداري خودرو در عبور از موانع به خودرو فرمان دهد.

شايد تركيدن لاستيك قابل پيش‌بيني نباشد، اما آيا پنچري‌هاي كوچكي را كه به‌مرور اشكال‌ساز مي‌شوند، مي‌توانيد تشخيص دهيد؟ سيستم‌هاي نمايش فشار باد تايرها يا  (TPMS) كه از سال ۲۰۰۷ (در ايالات متحده آمريكا) اجباري شده‌اند، در دو حالت به انجام‌وظيفه مي‌پردازند. نسخه ارزان‌ارزش‌تر، سرعت چرخ‌ها را اندازه مي‌گيرد و با داده‌هايي كه در اختيار دارد، مقايسه مي‌كند. تايري كه داراي شرايط مناسبي نباشد با سرعت متفاوتي نسبت به ديگر تايرها حركت مي‌كند و در اين زمان است كه چراغ هشداردهنده آن روشن مي‌شود. اما بخش عمده‌اي از اين سيستم‌ها از سنسورهاي فشار وايرلسي بهره مي‌برند كه درون هر چرخ تعبيه مي‌شود و فشار لحظه‌اي آن را مشخص مي‌كنند. براي رانندگاني كه در مسابقات شركت مي‌كنند يا پيچ‌هاي تند را با سرعت پشت سر مي‌گذارند، سيستم TPMS براي اطلاع از رسيدن هر چهار تاير به دماي كاري مورد انديشه متخصصين، حياتي خواهند بود.

كمپاني ولوو براي اولين بار كيسه‌ هواي جانبي را با به‌كارگيري در خودروهاي سدان و واگن 850 مدل ۱۹۹۵ معرفي كرد. اين كيسه‌هاي هوا چه در درب خودرو و چه در صندلي قرار داده شده باشند؛ به شكل قابل ملاحظه‌اي جراحات قفسه سينه را در تصادف از طرفين كاهش مي‌دهند. برخي از خودروها مانند مرسدس بنز كلاس E از دو كيسه‌ هواي جانبي مجزا بهره مي‌برند. خودروهاي ديگري چون شاسي-بلندهاي سايز متوسط كمپاني جنرال موتورز مثل شورولت Traverse، بيوك Enclave و GMC Acadia به كيسه هواي جانبي مجهز هستند كه در طرف ديگر (وسط خودرو) قرار مي‌گيرد و از آسيب رسيدن به راننده و سرنشين جلوگيري مي‌كند. با اين حال، اين نمونه‌ها مثال‌هاي خاصي از اين كيسه‌هاي هوا هستند. كيسه‌هاي هواي جانبي مدتي است كه از ملاخبار تخصصيات خودروها شناخته مي‌شوند و جاي خود را در اين صنعت باز كرده‌اند.

خودرو ولوو S80 مدل ۱۹۹۹، اولين خودرويي است كه به‌صورت استاندارد به كيسه هوايي مجهز شده بود كه هر دو سرنشين جلو و عقب را از قسمت شيشه‌اي جانبي خودرو محافظت مي‌كرد. همانند كيسه‌هاي هواي جانبي، كيسه‌هاي هواي پرده‌اي محافظ سر نيز ازلحاظ متخصص در ايالات متحده آمريكا اجباري نيستند. با اين حال تنها تعداد محدودي خودرو نظير جيپ Wrangler و دوج Viper از آن‌ها بي‌بهره هستند. در اكثر خودروها، كيسه‌هاي هواي پرده‌اي مدتي بعد از برخورد همچنان شرايط خود را حفظ مي‌كنند تا از سر و ديگر قسمت‌هاي بالايي بدن در مواقعي كه خودرو واژگون مي‌شود و در مقابل خرده‌شيشه و اجزايي از خودرو كه پرتاب شده‌اند، محافظت كند.

با توسعه روش‌هاي جديد و به‌كارگيري فناوري‌هاي نوين، فولاد همچنان در حال مستحكم‌تر شدن است. فولادهاي با استحكام جديد، از تركيبات ويژه‌اي بهره مي‌برند كه باعث سبك‌تر شدن و درعين‌حال مقاوم‌تر شدن آن‌ها مي‌شود. با به‌كارگيري اين فولاد در نقاط حساسي چون ستون‌ها و قسمت زيرين خودرو، جايي كه پاهاي سرنشينان قرار مي‌گيرد، احتمال آسيب به‌شدت كاهش مي‌يابد؛ چراكه فولاد مورد مباحثه به‌آساني خم نمي‌شود و تاب نمي‌خورد. همچنين با افزايش استحكام شاسي، خودرو سواري آن نيز بهبود مي‌يابد.

چراغ‌هاي زنون نسبت به نمونه‌هاي هالوژني پرنورتر هستند و طيف رنگ‌هاي موجود در نور خورشيد را بهتر به نمايش مي‌گذارند. چراغ‌هاي LED نيز عصر جديدي را پايه‌گذاري كردندو در مصرف انرژي بسيار بهتر ظاهر شدند. بااين‌حال مسئله روشنايي تنها بخشي از مزاياي آن‌ها است. چراغ‌هاي تطبيقي اين قابليت را دارند تا روشنايي خودرو را طوري تنظيم كنند كه نور، داخل چشم‌هاي راننده‌ روبرو قرار نگيرد و عملا خطر تصادف به دليل كاهش ديد رانندگان در اين مواقع به صفر برسد. همچنين چرخش چند درجه‌اي و اضافه شدن پرتو‌هاي نور جانبي سر پيچ‌ها، رانندگي در شب را بسيار آسان‌تر و ايمن‌تر مي‌كند.

اگر تا به حال در زمان رانندگي موقعيتي را تجربه كرده باشيد كه در آن تنها با لحظه‌اي نگاه به جايي ‌غير از جاده (معمولا اين حواس‌پرتي را تلفن همراه موجب مي‌شود)، ناگهان متوجه مي‌شويد كه فاصله شما با خودروي جلويي بسيار كم شده است، ضرورت وجود ترمز خودكار را درك خواهيد كرد. دوربين‌، ليزر، رادار يا تركيبي از آن‌ها در ساختار ترمز‌هاي خودكار به كار گرفته مي‌شود. سيستم‌هاي ترمز خودكار در زماني كه احتمال وقوع تصادف تشخيص داده شود، كنترل كامل را در دست مي‌گيرند و توانايي آن را دارند كه خودرو را به‌طور كامل متوقف كنند. همچنين سيستم‌هاي ترمز خودكاري وجود دارد كه نسبت به عابران پياده و دوچرخه‌سواران نيز حساس هستند.

سيستم‌هاي نظارت بر نقاط كور با به‌كارگيري رادار يا سنسورهاي مافوق صوت در يك‌چهارم انتهايي خودرو، احتمالا دقيق‌ترين سيستم كمكي رانندگي هستند كه در عين حال حواس راننده را پرت نمي‌كنند. البته برف، گردوخاك و به‌طور كلي آب‌وهواي نامناسب، كاركرد اين سنسور‌ها را مختل مي‌كند؛ اما زماني كه مانعي وجود نداشته باشد، علامت هشداردهنده تعبيه‌شده در آينه‌هاي جانبي يا در خودرو مي‌تواند از خطرات موجود در جابه‌جايي بي‌موقع بين خطوط جلوگيري كند.

تا زماني كه ارزش سيستم‌هاي ديد در شب بسيار بالا است، اين سيستم‌ها آن‌چنان كه بايد مورد استفاده قرار نخواهند گرفت. اما اين مسئله براي خودروهاي لوكس كاملا متفاوت است. دوربين‌هاي مادون قرمز اين سيستم، تصويري از اجسامي را كه خيلي دورتر از شعاع نور چراغ‌هاي خودرو است، نمايش مي‌دهد و همچنين اين قابليت را دارد تا انسان‌ها و حيوانات را به‌صورت جداگانه مشخص كند. با اين حال امكان خاموش كردن چراغ‌ها و حركت به‌صورت مخفيانه وجود ندارد؛ چراكه هيچ‌يك از خودروسازان علاقه‌اي به پذيرفتن عواقب به‌كارگيري سيستم ديد در شب به‌عنوان تنها مرجع تشخيص محيط اطراف، ندارند.

در حالي كه سيستم‌هاي هشدار خروج از خطوط يا سيستم‌هاي كمكي حفظ خطوط حركت، بيشترين تغيير و تحول را در نحوه عملكرد و تشخيص خطرات داشته‌اند، اما مشخصا خودروهايي كه توان هشدار دادن در مورد خروج از خطوط دارند و يا مي‌توانند به نحوي خودرو را به مسير مناسب بين خطوط بازگردانند، قادرند از تصادفات كشنده و مرگبار جلوگيري كنند. بر اساس آمار و ارقام موجود نيز اين سيستم‌ها موفق به جلوگيري از اين برخوردها شده‌اند. با استفاده از ايجاد صدا يا لرزشي كوچك در فرمان يا صندلي خودرو، اين سيستم‌ها راننده را نسبت به شرايط آگاه مي‌كنند. سيستم‌هاي كمكي حفظ خطوط حركت، پا را از اين فراتر مي‌گذارند و با درگير كردن ترمزها يا با كنترل خودكار خودرو (اخيرا مورد استفاده قرار گرفته است)، آن را به مسير بين خطوط هدايت مي‌كنند. از آنجايي كه دوربين‌هاي اين سيستم بايد به‌طور پيوسته به مطالعه مسير بپردازند، تنها ايرادي كه مي‌توان از اين سيستم‌ها گرفت، عدم عملكرد صحيح در شرايط بد آب و هوايي و جاده‌هايي است كه از خط‌كشي مناسبي بهره نمي‌برند.