ضعيف شدن عملكرد خودرو در طي زمان، يكي از آشناترين اتفاقاتي است كه تمام رانندگان آن را تجربه كردند. به هر حال هرچه كاركرد خودرو بيشتر شود، مسلما با استهلاك بيشتر قطعات آن، نمي‌توان مانند هنگامي كه صفر كيلومتر بوده است، عملكرد خوبي از آن شاهد بود. ولي آيا به دلايل اين اتفاق فكر كرده‌ايد؟ احتمالا در سرويس‌هاي دوره‌اي فقط بخشي از خودرو (روغن موتور، فيلتر هوا و ...) مطالعه مي‌شود. معمولا مقصر كاهش عملكرد و قدرت خودرو در بخشي از پيشرانه يا قطعات مربوط به آن است. در ادامه به ۱۰ مورد كه بيشترين دخالت را در ضعيف شدن عمكلرد پيشرانه دارند، مطالعه مي‌كنيم.
مواردي كه مطالعه مي‌كنيم براي دوست‌داران خودرو و مباحث متخصص آن، كاملا آشنا هستند؛ ولي براي ساده كردن درك اين موارد، هر مرحله را قدم به قدم از ساده به اشكال و اشكالاتي كه تعمير آن‌ها بي دردسر است تا مسائلي كه نيازمند تعمير اساسي است، توضيح مي‌دهيم. شايد با درك اين موارد، از اين به بعد برخي از تعميرات خودرو را خودتان انجام دهيد. براي مطالعه مواردي كه باعث كاهش قدرت و عملكرد خودرو مي‌شوند، چهار دسته‌بندي مشخص كرديم: قطعات مربوط به هوارساني، سوخت، تراكم موتور و شمع‌ها. همانطور كه مي‌دانيد، رفع اشكال هوارساني به موتور و تعويض فيلتر هوا، يكي از ساده‌ترين راه‌هاي زنده كردن طراوت پيشرانه و نفس كشيدن آن است. سيستم اگزوز و سيم گاز نيز مي‌توانند اشكالات بزرگي ايجاد كنند؛ بخصوص اشكالات سيم گاز كه در خودروهاي با كاركرد بالا بسيار رايج هستند.
در بخش سوخت‌رساني، اشكالات انژكتور و پمپ سوخت معمولا بيشترين تأثير را در كاهش عملكرد دارند. تعويض اين دو قطعه با اينكه به راحتي تعويض فيلتر هوا نيس؛، ولي در بيشتر خودروها دسترسي به آن‌ها راحت است. يكي از اشكالاتي كه تشخيص آن اشكال است، مستعد بودن پمپ‌هاي سوخت به ضعيف شدن در كاركرد پيشرانه با دور موتور بالا است؛ چرا كه در دور موتور پايين عملكرد پمپ سوخت همچنان قابل قبول باقي مي‌ماند.
دو بخش آخر كه تعميرات آن راحت نيست و حتما بايد دانش و تجهيزات مورد نياز را به همراه داشت، به كاركرد كلي خودرو مربوط است. به‌عنوان مثال، با سايش و فرسودگي رينگ‌هاي پيستون‌ها، تراكم موتور و مخلوط سوخت و هوا نيز تحت تأثير قرار مي‌گيرد؛ رسوبات مجموعه سوپاپ و ديواره‌ي سيلندر هم باعث كاهش تراكم سوخت و هواي موتور مي‌شوند. براي از بين بردن رسوب، چندين افزودني به بنزين وجود دارد؛ ولي در صورت شديد بودن اين اشكال، بايد كل موتور باز شود. اشكال بعدي كه رفع آن آسان است، تعويض شمع‌ها است؛ در صورت عيب در شمع‌ها، خطاي جرقه اتفاق مي‌افتد كه اولين نشانه براي تعويض آن‌ها است. در ادامه هر بخش را به‌طور جداگانه مطالعه مي‌كنيم.
به‌طور كلي، خودروهاي با پيشرانه‌ي احتراق داخلي و بخصوص بنزيني، به چهار مورد اساسي براي اشتعال نياز دارند.
هوارساني
فيلتر هوا: رفع اشكال فيلتر هوا يكي از ساده‌ترين موارد است. فيلترهاي هوا در طول زمان كثيف مي‌شوند و به دليل گرفتگي آن‌ها، هواي مورد نياز پيشرانه تأمين نخواهد شد. در اين شرايط پيشرانه بايد فشار بيشتري وارد كند تا هواي لازم را دريافت كند. در نتيجه به دليل نرسيدن هواي كافي، حداكثر قدرت پيشرانه آزاد نمي‌شود.
سيم گاز: در خودروهايي كه سيم گاز اصطلاحا مكانيكي است، در طول زمان و كاركرد خودرو، شل شدگي آن رايج است. با شل شدن سيم گاز، تمام پتانسيل پدال گاز به موتور منتقل نمي‌شود؛ چرا كه هواي مورد نياز تأمين نخواهد شد. تنظيم سيم گاز كار بسيار آساني است.
مبدل كاتاليست: اين بخش از اگزوز به دليل مرتبط بودن با تركيب زياد بنزين و هوا در طول زمان فرسوده مي‌شود و كارايي خود را از دست مي‌دهد كه تأثير مستقيمي بر عملكرد خودرو مي‌گذارد.
مافلر (صداخفه‌كن يا منبع اگزوز): مافلر هم مانند مبدل كاتاليست در طول زمان فرسوده مي‌شود. با كاركرد بيشتر مافلر، رسوبات ايجادشده باعث كاهش جريان هواي اگزوز مي‌شود. حتي با كاركرد مشخص، معمولا بخشي از مافلر كاملا زنگ مي‌زند و كارايي خود را از دست مي‌دهد.
سوخت‌رساني
انژكتور: انژكتور به‌عنوان بخش مهمي از پيشرانه، در نتيجه‌ي اشكالات حرارتي موتور و سوخت بي‌كيفيت، فرسوده مي‌شود. در صورت ايجاد اشكال در انژكتور، خطاي جرقه و كاهش نسبت تراكم هوا و سوخت كاملا قابل پيش‌بيني است كه منجر به كاهش قدرت و عملكرد مي‌شود.
پمپ سوخت: در طول زمان و كاركرد بالاي خودرو، پمپ سوخت كارايي خود را از دست مي‌دهد. اولين نشانه از اشكال داشتن پمپ سوخت، عملكرد ضعيف در دور موتور بالا است؛ چرا كه در دور موتور پايين، پمپ سوخت عملكرد خود را حفظ مي‌كند. به‌عنوان مثال در سربالايي‌ها، پمپ سوخت توانايي سوخت‌رساني را خود را از دست مي‌دهد و نبود قدرت كافي پيشرانه كاملا احساس مي‌شود.
نسبت تراكم
رينگ‌هاي پيستون: با گذشت زمان و كاركرد بالا، رينگ‌هاي پيستون‌ها فرسوده و باعث نشتي مخلوط بنزين و هوا به كارتر مي‌شوند. به همراه اين اشكال، تراكم سوخت و قدرت به شدت كاهش مي‌يابد. براي جلوگيري از ايجاد اين اشكال، بايد روغن موتور به‌موقع تعويض شود تا با وجود روغن موتور، رينگ‌ها سايش پيدا نكنند. در صورت فرسوده شدن رينگ‌هاي پيستون، اساسا موتور بايد كاملا باز شود.
رسوب در سوپاپ: اشكال رسوب در سوپاپ‌هاي ورودي بخصوص در پيشرانه‌هاي تزريق مستقيم بنزين كه فاقد پورت تزريق و مجهز به سيستم تهويه كارتر مثبت (PCV) هستند بسيار جدي است. با ايجاد رسوب در سوپاپ، كاهش تراكم و البته اشكال بك‌فاير ايجاد مي‌شود. رسوبات سوپاپ در بخش هوارساني به موتور و مخلوط هوا و بنزين نيز تأثير گذار است.
شمع
شمع‌ها: اشكالات شمع‌ها با گذشت زمان و كاركرد بالا ايجاد مي‌شود كه با سوخت، روغن و رسوبات كربن مرتبط است. رايج‌ترين اشكال، خطاي جرقه است كه با تعويض شمع رفع مي‌شود.
ناك زدن: با نشست رسوب در ديواره‌ي سيلندر و پيستون‌ها، حرارت بالا مي‌روأ و اشكال ناك زدن به وجود مي‌آيد. پيشرانه براي غلبه بر ناك زدن، تاخير جرقه زدن را زيادتر مي‌كند كه اين كار باعث كاهش قدرت و عملكرد مي‌شود.
بخش زيادي از كاهش قدرت خودرو يا اصطلاحا فرار كردن اسب‌هاي موتور، با جلوگيري از اشكالات ذكرشده و رسيدگي به‌موقع به آن‌ّها قابل برطرف كردن است. اما به هر حال با كاركرد بسيار بالاي خودرو، فرسودگي كلي قطعات آن اجتناب‌ناپذير است. شايد حداقل با رعايت كردن اين موارد، عمر خودروي شما بيشتر شود.
براي درك بيشتر اين موارد، مي‌توانيد ويدئوي تهيه‌شده توسط كانال يوتيوب «مهندسي به زباني ساده» را تماشا كنيد.
هم انديشي ها