همه چيز درباره‌ي تست تصادف در خودروهاي مدرن

با اينكه خودروهاي مدرن امروز در مقايسه با دهه‌هاي گذشته بسيار ايمن‌تر شده‌اند، ولي حتي در كشورهاي پيشرفته‌اي مانند آمريكا، تصادف خودروها عامل اصلي صدمات ناخواسته و مرگ‌ومير جاده‌اي است. جاي تعجب نيست كه ايمني خودروها، اهميت زيادي براي خريداران دارد. از طرفي شركت‌هاي خودروسازي دنيا با تبليغ عملكرد خوب محصولات خود در آزمايش‌هاي تصادف سازمان ايمني ترافيك بزرگراه‌هاي ملي آمريكا (NHTSA) و مؤسسه‌ي بيمه و ايمني بزرگراه‌هاي آمريكا (IIHS)، نقش مهمي در پررنگ كردن موضوع ايمني خودروها دارند.

در ادامه آزمايش‌هاي تصادف NHTSA و IIHS و روند انتخاب خودروهاي بسيار ايمن توسط متخصص كارشناسان اين دو سازمان را مطالعه مي‌كنيم.

متخصص كارشناسان NHTSA (سازمان دولتي فدرال) هر ساله ايمني تعدادي خودرو را در مكان‌هاي مشخص در آزمايش‌هاي برخورد از جلو و پهلو و وضعيت استحكام بدنه در غلت خوردن مطالعه و بر اساس نتايج، آن‌ها را در سيستم ۵ ستاره‌ي ايمني طبقه‌بندي مي‌كنند. آزمايش‌هاي برخورد از جلو، به‌منظور شبيه‌سازي تصادف شاخ‌به‌شاخ با سرعت ۵۶ كيلومتر بر ساعت در اين تست، آدمك‌هاي آزمايش تصادف به‌وسيله‌ي كمربند ايمني استاندارد سه نقطه‌اي در صندلي جاي گرفته‌اند كه فشار وارد شده بر قفسه‌ي سينه، سر، گردن و پاها اندازه‌گيري مي‌شود.

آزمايش برخورد به پهلوي NHTSA به‌منظور شبيه‌سازي تصادف در تقاطع‌ها با سرعت ۶۲ كيلومتر بر ساعت در اين تست، فشار وارد شده بر سر، قفسه‌ي سينه، شكم و لگن راننده‌ي مرد‌ با جثه‌ي متوسط و سرنشين زن با جثه‌ي كوچك در صندلي پشت راننده اندازه‌گيري مي‌شود. آزمايش ديگر برخورد جانب (از طرف راننده) خودرو به تير چراغ برق است. در اين تست فشار وارد شده به سر، قفسه‌ي سينه، بخش پاييني ستون فقرات، شكم و لگن راننده‌ي زن با جثه‌ي كوچك اندازه‌گيري مي‌شود.

آزمايش بعدي NHTSA به‌منظور اندازه‌گيري احتمال چپ شدگي و غلت خوردن است. معمولاً به دليل مركز ثقل بالا، احتمال چپ شدگي كاميون‌ها، وانت پيكاپ‌ها و شاسي‌بلندها بيشتر از خودروهاي سدان و كوپه است. بر اساس داده‌هاي NHTSA، هيچ يك از خودروهاي كلاس وانت پيكاپ و شاسي‌بلند در اين بخش بيشتر از ۴ ستاره ايمني دريافت نكرده‌اند.

برخلاف NHTSA، مؤسسه‌ي IIHS مستقل و غيرانتفايي بوده و دفتر آن در ايالت ويرجينيا واقع شده است. رده‌بندي ايمني اين مؤسسه نيز متفاوت است و عملكرد هر خودرو در آزمايش‌هاي مختلف در قالب «خوب»، «قابل قبول»، «نسبتاً ضعيف» و «ضعيف» تعريف مي‌شود.

متخصص كارشناسان IIHS براي مطالعه ايمني بخش جلوي خودرو، چندين آزمايش تصادف از روبرو اجرا مي‌كنند. به عنوان مثال در برخورد از جلو ملايم، تصادف ۴۰ درصد از بخش جلوي طرف راننده با سرعت ۶۴ كيلومتر بر ساعت شبيه‌سازي مي‌شود. علاوه بر اين تست‌هاي مختلف برخورد بخش كمي از جلوي خودرو (طرف راننده يا سرنشين) نيز مثلاً تست برخورد ۲۵ درصد جلوي خودرو  (طرف راننده يا سرنشين) با جسم سنگين ۱.۵ متري با سرعت ۶۴ كيلومتر بر ساعت

اين مجموعه آزمايش‌ها براي مطالعه ايمني جلوي خودرو در برخورد با يك خودرو ديگر يا اجسام مختلف مانند درخت يا تير چراغ برق در انديشه متخصصين گرفته شده است. در اين برخوردها فشار زيادي به چرخ‌هاي جلو، سيستم تعليق و بخشي ازبدنه كه موتور را از كابين جدا مي‌كند، و به دنبال آن صدمات جدي (لاخبار تخصصياً كشنده نيست) به پاهاي سرنشينان جلو وارد مي‌شود.

مجموعه آزمايش‌هاي برخورد به پهلوي IIHS در بخش سرعت، جسمي كه نيروي برخورد را ايجاد مي‌كند و آدمك‌هاي آزمايش با تست‌هاي NHTSA متفاوت است. در آزمايش برخورد IIHS، جسم سنگين و مقاوم به جلوي يك وانت يا شاسي‌بلند كه با سرعت ۵۰ كيلومتر بر ساعت حركت مي‌كند، نصب شده است. بر اساس داده‌هاي موجود، اين نوع برخورد فشار شديدتري به خودرو وارد مي‌كند. در تست‌هاي NHTSA، جسم سنگين با دستگاه متصل است نه خودروي در حال حركت. آدمك‌هاي آزمايش تصادف در صندلي راننده و صندلي پشت آن (سرنشين زن جثه كوچك يا كودك ۱۲ ساله) قرار داده شده‌اند.

در اين آزمايش‌ها، فشار و مقاومت خودرو و آسيب‌هاي وارده بر سر و گردن اندازه‌گيري مي‌شود. علاوه بر اين متخصص كارشناسان IIHS، با برخورد به عقب خودرو در با سرعت ۳۲ كيلومتر بر ساعت، عملكرد پشت‌سري‌هاي صندلي‌ها و مقاومت سپر عقب را هم اندازه‌گيري مي‌كنند.

اخيراً متخصص كارشناسان IIHS، عملكرد سيستم‌هاي جديد جلوگيري از تصادف مانند ترمز اضطراري خودكار را هم مطالعه مي‌كنند. خودروهايي كه موفق به كسب درجه‌ي «عالي» مي‌شوند، در تست جلوگيري از تصادف در سرعت‌هاي ۲۰ و ۴۰ كيلومتر بر ساعت موفق عمل كرده‌اند. براي دريافت درجه‌ي «خيلي خوب»، خودرو بايد به سيستم ترمز اضطراري خودكار مجهز باشد و در اين دو تست، حداقل ۸ كيلومتر بر ساعت كاهش سرعت داشته باشد.

جديدترين آزمايش IIHS، مطالعه عملكرد چراغ‌هاي جلو است. بر اساس داده‌هاي اين مؤسسه، نيمي از تصادفات در تاريكي و بيش از يك چهارم آن‌ها در جاده‌هاي بدون روشنايي اتفاق مي‌افتد. علمكرد نورپايين و نوربالاي چراغ‌ها در مسير مستقيم و پيچ‌هاي تند و ملايم مطالعه مي‌شود. خودروهايي كه در آزمايش‌هاي برخورد از جلو، پهلو، وضعيت استحكام سقف و پشت سري صندلي‌ها نمره‌ي «خوب»، در آزمايش جلوگيري از تصادف روبرو نمره‌ي «خيلي خوب» يا «عالي» و در بخش عملكرد چراغ‌هاي جلو نمره‌ي «قابل قبول» مي‌گيرند، در كلاس «ايمن» (Top Safety Pick) طبقه‌بندي مي‌شوند. كلاس «ايمن پلاس» (Top Safety Pick+) مختص خودروهايي است كه علاوه بر موارد ذكر شده، در بخش عملكرد چراغ‌هاي جلو نمره‌ي «خوب» مي‌گيرند. تعداد خودروهاي مدل ۲۰۱۸ كه در اين كلاس رده‌بندي شده‌اند، بسيار كم است.

بدون شك براي خريد خودرو، توجه داشتن به امتياز‌هاي ايمني هر مدل در آزمايش‌هاي تصادف سازمان‌هاي جهاني امري لازم و منطقي است؛ اما نبايد فقط اين سازمان‌ها را ملاك قرار داد.

براي مثال، به دليل هزينه‌هاي بالا، تمام مدل‌هاي توليدي شركت‌هاي مختلف در اين آزمايش‌ها رده‎بندي نمي‌شوند و معمولاً فقط مدل‌هاي پرفروش يك برند در انديشه متخصصين گرفته مي‌شوند؛ يعني حداقل ۲۰ درصد محصولات يك شركت، شامل مدل‌هاي اسپرت و لوكس اصلاً در اين آزمايش‌ها قرار نخواهند داشت. علاوه بر اين مدل‌هاي جديد يك خودرو هر ساله قدري طول مي‌كشد تا تست شوند و معمولاً قبل از آزمايش ايمني، مدل جديد به بازار عرضه شده است. علاوه بر اين، مدل‎هاي هر سال يك خودرو، فقط در صورت ايجاد به‌روزرساني عمده دوباره آزمايش مي‌شوند. در واقع برخي از خودروهايي كه امروز در فهرست‌هاي ايمني منتشر مي‌شوند، ممكن است مدل ۲ سال پيش باشند.

از سوي ديگر بايد توجه داشت كه آزمايش‌هاي برخورد از جلو، فقط در خودروهايي كه در اين قسمت وزن و ابعاد مشخصي دارند ( حدود ۱۱۰ كيلوگرم) متخصصد دارد. بر اساس قوانين فيزيك، تقريباً خودروهاي ديگر عملكرد برابر دارند؛ در واقع سرنشينان خودروهاي بزرگ‌تر و سنگين‌تر در مقايسه با خودروهاي كوچك‌تر و سبك‌تر، ايمني بهتري در اين بخش خواهند داشت. برعكس رده‌بند‌ي‌هاي برخورد از پهلو در بين تمام خودروها بدون توجه به وزن و ابعاد، قابل مقايسه است.

بايد توجه داشت كه احتمال ناهماهنگي بين نتايج آزمايش‌هاي ايمني و داده‌هاي مؤسسه‌هاي بيمه وجود دارد. چرا كه داده‌هاي شركت‌هاي بيمه، بر اساس آمار واقعي از سوابق صدمات و مرگ‌ومير در كنار عامل‌هاي مهمي چون رفتار راننده جمع‌آوري شده است؛ به عنوان مثال، رفتار راننده‌هاي ميني ون، در مقايسه با راننده‌هاي خودروهاي اسپرت، ايمن‌تر است.

مورد مهم ديگر رده‌بندي ايمني نسخه‌هاي مختلف يك مدل است. اگر يك مدل خودرو در كلاس «ايمن پلاس» مؤسسه‌ي IIHS قرار دارد، اين مورد به اين معني نيست كه تمام نسخه‌هاي آن مدل، از مدل پايه تا فول آپشن در اين كلاس قرار مي‌گيرند. مثلاً سيستم ترمز اضطراري خودكار يا چراغ‌هاي جلوي بهينه شده، در بيشتر مدل‌هاي توليدي تويوتا استاندارد است، اما اين سيستم در خودروهاي برندهاي ديگر معمولاً در قالب پكيج آپشن ارائه مي‌شود يا در تيپ‌هاي گران‌ارزش‌تر وجود دارد.

هميشه داشتن اطلاعات بيشتر، بهتر است. درهر صورت اگر قصد خودروي جديد يا دست دوم داريد، در صورت امكان نتايج آزمايش‌هاي تصادف آن را توسط سازمان‌هاي مختلف مطالعه كنيد. بيشتر متخصص كارشناسان توصيه مي‌كنند خودروي با ابعاد بزرگ‌تر خريداري كنيد؛ معمولا اين خودروها با ويژگي‌ها وسيستم‌هاي كمكي و ايمني بيشتري همراه هستند.

در پايان اين مطلب، توصيه مي‌كنيم كه فارغ از ايمني خودرو، هميشه از بسته بودن كمربندهاي سرنشينان مطمئن شويد. به‌خصوص به وضعيت نشستن كودكان در خودرو و مناسب بودن صندلي و كمربند آن‌ها توجه ويژه داشته باشيد. هميشه احتياط را در رانندگي شرط اول بدانيد و فراموش نكنيد كه شما در جاده تنها نيستيد.