تويوتا سوپرا چگونه جاودانه شد؛ نگاهي به چهل سال تكامل
بيش از پانزده سال است كه طرفداران خودروهاي اسپرت و گرندتورر ژاپني، منتظر نسل جديد تويوتا سوپرا (Supra) هستند. تا امروز، نسل پنجم سوپرا مسيري طولاني طي كرده؛ اما سرانجام يكي از موردانتظارترين خودروهاي چند سال گذشته، به‌زودي در نمايشگاه ديترويت ۲۰۱۹ به‌طور رسمي رونمايي مي‌شود.
از سال ۲۰۰۲ تاكنون، طرفداران افسانه‌ي سوپرا تاريخچه‌ي اين مدل دوست‌داشتني را مرور كرده‌اند كه اين روند تا هنگام معرفي نسل جديد همچنان ادامه خواهد داشت. باوجوداين، سؤال‌هايي ازاين‌دست مطرح مي‌شود: اين مدل چه ويژگي‌هايي دارد؟ دليل محبوبيت سوپرا در فرهنگ‌ها و كشورهاي مختلف چيست؟ در اين مقاله به روند شكل‌گيري چهل سال افسانه‌ي تويوتا سوپرا خواهيم پرداخت تا به پيشواز نسل جديدش برويم.
سال ۱۹۶۹؛ دورخيز تويوتا براي توليد خودرو اسپرت
با رونمايي مدل مفهومي EX-1 با طراحي آينده‌نگرانه در نمايشگاه توكيو اتو سالن سال ۱۹۶۹، مقام‌هاي تويوتا از تصميم جدي خود براي حضور پررنگ‌تر در كلاس خودروهاي اسپرت خبر دادند. EX-1 نماينده‌ي خودروهاي اسپرت و گرندتورر آينده‌ي تويوتا بود. اسپويلر برقي سقفي و رينگ‌هاي جذاب با طرح مدل‌هاي Hot Wheels از ويژگي‌هاي جالب اين كانسپت محسوب مي‌شد. خبري از توليد EX-1 نبود؛ اما در سال ۱۹۷۰، الگوبرداري طراحان تويوتا از اين مدل پديدار شد.
سال ۱۹۷۰؛ تولد سليكا
در نمايشگاه توكيو اتو سالن ۱۹۷۰، مدل سليكا (Celica) به‌عنوان پدربزرگ سوپرا متولد شد. سليكا با طراحي اسپرت كوپه، در پلتفرم و برخي قطعات با مدل كارينا (Carina) مشترك بود. تقاضاي مردم آمريكا براي سليكا به‌حدي بي‌شمار بود كه مسئولان تويوتا با جسارت تمام، اين مدل را در كلاس فورد موستانگ محبوب عرضه كردند.
سال ۱۹۷۸؛ اولين قدم‌ها به‌سوي سوپرا با سليكا XX
مدل XX سليكا با طول بيشتر و پيشرانه‌ي قدرتمندتر، پايه‌هاي سوپرا را ايجاد كرد. XX به‌دليل وجود پيشرانه‌ي شش‌سيلندر خطي دوليتري و جاي‌دادن دو سيلندر بيشتر درمقايسهبا مدل استاندارد، كاپوت درازتري داشت و كابين لوكس‌تري هم دراختيار سرنشينان قرار مي‌داد. چشم‌انداز سال ۱۹۶۹ مديران ارشد تويوتا براي توليد خودرو گرندتورر اسپرت به واقعيت پيوست. رقيب اصلي سليكا XX، داتسون (نيسان) 280ZX بود كه زودتر از XX در ژاپن عرضه شد.
سال ۱۹۷۹؛ رونمايي اولين سوپراي تاريخ (A40 و A50)
با آغاز سال ۱۹۷۹، فروش سليكا XX در آمريكا آغاز شد و خيلي زود اشكال متفاوتي پيش روي تويوتا قرار گرفت. شش سال پيش از عرضه‌ي اين مدل، برند نوشيدني مكزيكي Dos Equis XX به آمريكا رسيده بود و مديران ارشد بخش آمريكاي‌شمالي به‌منظور جلوگيري از هرگونه اشكال احتمالي، تصميم گرفتند سليكا XX را با نام سليكا سوپرا معرفي كنند. سليكا سوپرا از پيشرانه‌ي شش‌سيلندر خطي ۲.۶ليتري مدل كريسيدا با قدرت ۱۱۰ اسب‌بخار (BHP) و گشتاور حدود ۱۸۵ نيوتن‌متر استفاده مي‌كرد. اين قواي متخصص براي رساندن سليكا سوپراي ۱۲۷۰كيلوگرمي از حالت سكون به سرعت صد كيلومتربرساعت به ۱۰.۵ ثانيه نياز داشت كه مدت‌زماني منطقي به‌انديشه متخصصين مي‌رسيد.
مدل پايه‌ي سليكا سوپرا ۱۹۷۹ با ارزش ۹هزار و ۵۷۸ دلار (با نرخ امروزي حدودا ۳۲هزار و ۵۰۰ دلار) عرضه مي‌شد. اگر اولين مدل‌هاي سوپرا در موتوراسپرت موفق ظاهر نمي‌شدند، احتمالا اين خودرو به محبوبيت امروز نمي‌رسيد. مقام‌هاي تويوتا معتقدند موفق‌ترين حضور اولين سوپراي تاريخ، انتخاب اين مدل به‌عنوان خودروي ايمني مسابقات فرمول يك سال ۱۹۷۹ در گرن‌پري آمريكا است. سليكا سوپرا براي عملكرد مناسب در اين عنوان به سوپرشارژر مجهز شد.
سال ۱۹۸۱؛ رونمايي نسل دوم سوپرا (A60)
نسل دوم سوپرا تكرار نسل اول، اما با طراحي به‌روز بود. مثل نسل اول، سوپرا مدل ۱۹۸۱ هنوزهم عضوي از خانواده‌ي سليكا بود و همچنان در ژاپن با نام سليكا XX عرضه مي‌شد. مدل بازار آمريكا نسل دوم سوپرا پيشرانه‌ي شش‌سيلندر خطي ۲.۸ليتري با قدرت ۱۴۵ اسب‌بخار و سيستم انتقال قدرت محور عقب و جعبه‌دنده‌ي پنج‌سرعته را دراختيار گرفته بود. البته، نمونه‌ي خودكار چهارسرعته به‌عنوان آپشن دردسترس متخصص قرار داشت. در سال ۱۹۸۲، تويوتا سوپرا براي اولين‌بار به اروپا رسيد و به‌دليل محدوديت عرضه و البته طراحي جذاب، مدلي كمياب در اين قاره بود.
سال ۱۹۸۶؛ جدايي سليكا و سوپرا
سوپرا در نسل سوم (A70) به مدلي مستقل تبديل شد. گفتني است به‌دليل صرفه‌جويي در هزينه‌هاي توليد، سليكا با سيستم انتقال قدرت محور جلو عرضه شد؛ اما سوپرا همچنان محور عقب باقي ماند. نسل سوم سوپرا كه براي اولين‌بار طعم استقلال را مي‌چشيد، با تجهيز به انواع سامانه‌هاي پيشرفته، نظير ترمز ضدقفل ABS و سيستم تعليق برقي TEMS تويوتا، درمقايسهبا دو نسل گذشته سنگين‌تر بود. نسل سوم سوپرا به يكي از خواسته‌هاي هميشگي طرفداران اين مدل از زمان عرضه‌ي نسل اول، يعني سقف بازشو پاسخ داد. البته، سقف به‌طور كامل باز نمي‌شد و از نوع تارگا (Targa) مشابه پورشه بود. سقف تارگا در نسل چهارم هم وجود داشت و در مدل توربو استاندارد نيز به‌كار رفته بود.
سال ۱۹۸۷؛ تب توربو به سوپرا رسيد
دهه‌ي ۱۹۸۰ صنعت خودروسازي، در توربوشارژر معني مي‌شود. مهندسان تويوتا به‌دليل هزينه‌هاي گران، هدف سبك‌تركردن سوپرا را كنار گذاشتند و درعوض، توربوشارژر به افسانه‌ي سوپرا اضافه شد. البته، توربوشارژر پيش‌ازاين در نسل دوم سوپراي ويژه‌ي بازار ژاپن وجود داشت؛ اما براي اولين‌بار با نسل سوم به بازارجهاني رسيد. با اضافه‌شدن توربوشارژر به پيشرانه‌ي شش‌سيلندر خطي سه‌ليتري، ۲۳۰ اسب‌بخار دراختيار سوپرا قرار گرفت تا در زماني حدود ۶.۵ ثانيه به سرعت صد كيلومتربرساعت برسد. در ادامه‌ي پيوند جدانشدني با توربوشارژر، مدل Turbo A سوپرا با قدرت ۲۷۰ اسب‌بخار عرضه شد. اين مدل براي كسب مجوز ورود سوپرا به مسابقات قهرماني تورينگ ژاپن (JTCC) و تورينگ اروپا و حتي رالي قهرماني جهان در گروه A طراحي شده بود. مدل توليد محدود 3.0GT با نهايت سرعت ۲۶۹ كيلومتربرساعت و زمان حدود ۵ ثانيه در آزمايش سرعت صفر تا صد كيلومتربرساعت، سريع‌ترين خودرو جاده‌اي ساخت ژاپن در سال ۱۹۸۸ بود.
سال ۱۹۹۱؛ استارت پيشرانه‌ي 1JZ
با عرضه‌ي اولين نمونه از پيشرانه‌هاي پرطرفدار سري JZ، تويوتا سوپرا به قدرت بيشتري دست پيدا كرد. اين مدل خاص كه در برخي از كشورها عرضه شد، بهلطف موتور 1JZ با شش‌سيلندر خطي و سه ليتر حجم، ۲۷۶ اسب‌بخار قدرت (BHP) دراختيار داشت كه به محور عقب ارسال مي‌شد. شايان ذكر است اين مدل در آمريكا فروخته نشد. با آغاز دهه‌ي ۱۹۹۰، سوپرا توربو به‌عنوان گران‌ترين محصول تويوتا به قلمرو شورولت كوروت وارد شد. نسل سوم سوپرا در سال‌هاي ۱۹۹۱ و ۱۹۹۲ و ۱۹۹۳ با ارزش پايه‌ي ۳۹هزار و ۹۰۰ دلار (بيش از ۷۰هزار دلار با نرخ امروز) به‌ترتيب ۳۵۷۱ و ۱۱۷۴ و ۲۷۰۰ دستگاه فروخته شد. درواقع، سوپرا شش برابر بيشتر از ارزان‌ترين محصول تويوتا ترسل (Tercel) ارزش خورده بود.
سال ۱۹۹۳؛ معرفي محبوب‌ترين نسل سوپرا
مهندسان ژاپني چهار سال تلاش كردند تا نسل چهارم تويوتا سوپرا با كد A80، از هر انديشه متخصصين بهتر از مدل‌هاي گذشته باشد. همان‌طوركه امروز مي‌دانيم، تلاش‌هاي مجموعه‌ي تويوتا پرثمر بود و سوپرا A80 با قدرت بيشتر و وزن كمتر درمقايسهبا نسل‌هاي قبل، موفقيتي شيرين محسوب مي‌شد. مدل پايه‌ي نسل چهارم سوپرا با وزن ۱۴۵۹ كيلوگرم، از پيشرانه‌ي شش‌سيلندر خطي سه‌ليتري تنفس طبيعي با قدرت ۲۲۰ اسب‌بخار و گشتاور ۳۲۵ نيوتن‌متر استفاده مي‌كرد. مدل توربوشارژ با قدرت ۳۲۰ اسب‌بخار و گشتاور ۴۲۷ نيوتن‌متر و براي اولين‌بار جعبه‌دنده‌ي شش‌سرعته‌ي دستي همراه بود تا پورشه 911 كاررا را كنار بزند و در كمتر از ۵ ثانيه به سرعت صد كيلومتربرساعت برسد.
سال ۱۹۹۵؛ شركت در مسابقات ۲۴ساعته‌ي لمانز و آغاز مسير موتوراسپرت
نسل چهارم تويوتا سوپرا در عمر نُه‌ساله‌اش در مسابقات مختلف داخل و خارج از ژاپن جاودانه شد. سال ۱۹۹۵، سوپرا براي اولين‌بار در مسابقات ۲۴ساعته‌ي لمانز كنار مدل‌هايي چون نيسان اسكاي‌لاين GT-R، فراري F40، ونتوري LM600 و مك‌لارن F1 GTR بزرگ قرار گرفت و مقام چهاردهم را كسب كرد. در لمانز سال ۱۹۹۶، سوپرا عملكرد موفقيت‌آميزي نداشت و پس از طي ۲۰۵ دور، به‌دليل نقص متخصص از مسابقه كنار رفت.
سال ۲۰۰۱؛ ورود به دنياي تيونينگ غرب و آغاز جاودانگي
خودروهاي اسپرت ژاپني در خانه بسيار محبوب بودند و بهلطف فرهنگ غني تيونينگ اين كشور، همواره در شب‌هاي توكيو و جاده‌هاي پرپيچ‌وخم كوهستاني جولان مي‌دادند. به‌دلايل مختلف، قبل از دهه‌ي ۲۰۰۰ صحنه‌ي تيونينگ و مسابقات غيرقانوني خياباني ژاپن براي غرب چندان شناخته شده نبود. يكي از عوامل مهمي كه جهان را بيشتر با تيونينگ ژاپني آشنا كرد، سينما بود. اولين نسخه از سري فيلم‌هاي سينمايي سريع و خشن (Fast & Furious) محصول سال ۲۰۰۱، مثالي ملموس است. در اين فيلم، شخصيت اصلي، برايان اوكانر، با بازي پاول واكر فقيد پشت فرمان دستگاه نسل چهارمي سوپراي نارنجي‌رنگ قرار گرفت كه درمقايسهبا نمونه‌ي استاندارد، كاملا دگرگون شده بود. اين مدل سال ۲۰۱۵ با ارزش ۱۸۵هزار دلار در حراجي به فروش گذاشته شد. با افزايش محبوبيت خودروهاي اسپرت ژاپني و فرهنگ شركت‌هاي تيونينگ اين كشور در سطح جهان، انواع نمونه‌هاي متفاوت سفارشي متولد شدند. سوپرا دركنار مدل‌هاي ديگر ژاپني مثل نيسان اسكاي‌لاين GT-R، مزدا RX-7، هوندا سيويك، نيسان سيلويا، ميتسوبيشي لنسر ايولوشن، سوبارو ايمپرزا و... به قهرمانان دنياي تيونينگ تبديل شدند.
عرضه‌ي نسل چهارم سوپرا در سال‌هاي ۱۹۹۶ و ۱۹۹۸ در بريتانيا و ايالات متحده‌ي آمريكا پايان يافت. بازار ژاپن نيز فقط تا سال ۲۰۰۲ ميزبان اين مدل بود تا سرانجام توليد سوپرا به‌طور رسمي متوقف شود. فروش نه‌چندان چشمگير و هزينه‌هاي سرسام‌آور توليد و ناسازگاري با قوانين آلايندگي آينده دلايل اصلي توقف توليد سوپرا اعلام شد. درمجموع و در طول ۲۴ سال توليد نسل‌هاي مختلف، ۵۹۳هزار و ۳۳۷ دستگاه تويوتا سوپرا توليد شد.
سال ۲۰۱۸؛ بازگشت سوپرا پس از غيبت طولاني
پس از رونمايي مدل‌هاي مفهومي و گمانه‌زني‌هاي طولاني، سرانجام توليد نسل پنجم تويوتا سوپرا پس از گذشت بيش از يك دهه از توقف توليد نسل سوم تأييد شد. سوپراي جديد با مدل‌هاي گذشته تفاوتي بزرگ دارد: نسل پنجم حاصل همكاري مشترك تويوتا و بي‌ام‌و است. درواقع، ميوه‌ي اول مهندسي مشترك ژاپني‌ها و آلماني‌ها، نسل جديد بي‌ام‌و Z4، پيش از سوپرا رونمايي شد. قطعات مشترك بين Z4 و سوپرا فراوان است؛ اما اين دو مدل هيچ شباهتي به‌هم ندارند. Z4 جديد با طراحي بسيار مباحثه‌‌برانگيز، مدلي كروك است كه سال ۲۰۱۹ به بازار مي‌رسد. هنوز سوپرا به‌صورت رسمي معرفي نشده؛ اما باتوجه‌به مدل مفهومي مسابقه‌اي و انتشار تصاوير غيررسمي، احتمالا طرفداران صبور اين مدل خواستني نااميد نخواهند شد. نسل پنجم تويوتا سوپرا با الگوبرداري از مدل مفهومي FT-1 محصول سال ۲۰۱۴ طراحي شده است. سوپرا به‌عنوان جايگزين گران‌تر و قدرتمندتر تويوتا 86، با فورد موستانگ GT و بي‌ام‌و سري 4 رقابت خواهد كرد.
زمان زياي تا رونمايي رسمي نسل جديد تويوتا سوپرا باقي نمانده است. هنوز مشخصات متخصص اين مدل موردانتظار اعلام نشده؛ اما مي‌دانيم سوپرا دركنار بي‌ام‌و Z4 در اتريش توليد مي‌شود و از برخي قطعات توليدي بي‌ام‌و استفاده مي‌كند. همچنين، مدل هيبريد و تمام‌چرخ محرك آن عرضه خواهد شد و فقط در قالب مدل كوپه دردسترس خواهد بود و سال ۲۰۱۹ به بازار جهاني عرضه مي‌شود. براساس پيش‌بيني بسياري از متخصص كارشناسان، نسل جديد تويوتا سوپرا در نمايشگاه خودرو ديترويت ۲۰۱۹ رونمايي خواهد شد. اين نمايشگاه حدود يك ماه ديگر برگزار مي‌شود.
كلام آخر
بيش از پانزده سال طول كشيد تا توليد نسل جديد تويوتا سوپرا تأييد شود؛ اما طرفداران اين مدل اسپرت ژاپني، با شخصي‌سازي نمونه‌هاي مختلف و استفاده از پيشرانه‌هاي 1JZ و 2JZ در انواع مسابقات اتومبيل‌راني به‌خصوص دريفت، همچنان نام سوپرا را در سطح جهاني زنده نگه داشتند. البته، اين شرايط در ژاپن كاملا متفاوت است و سوپرا دركنار مدل‌هاي اسپرت و ماندگار برندهاي ژاپن، هميشه افسانه خواهد بود. مقام‌هاي تويوتا كاملا اهميت نسل جديد سوپرا را درك مي‌كنند. شايد اين وقفه‌ي طولاني براي تضمين بهترين كيفيت ممكن بوده است. بايد منتظر بمانيم تا دست‌پخت جديد ژاپني‌ها سرانجام آماده شود. آيا سوپرا جديد هم مانند Z4 جديد نااميدكننده خواهد بود يا اوج همكاري تويوتا و بي‌ام‌و در پنجمين نسل از سوپرا نمايان مي‌شود؟
هم انديشي ها