تشريح اصول كلي بازيابي اطلاعات و معرفي برترين نرم‌افزارهاي اين حوزه

از دست دادن داده‌هاي مهم كاري يا خانوادگي، فاجعه‌آميزترين اتفاقي است كه مي‌تواند براي متخصصان دستگاه‌هاي هوشمند، رايانه‌ها يا دارندگان رسانه‌هاي ذخيره‌سازي رخ دهد. علت اين اتفاق ناخوشايند مي‌تواند نقص متخصص هارد ديسك، آسيب ديدن داده، باگ‌هاي نرم‌افزاري، حذف تصادفي يك فايل، حملات ويروسي، هك شدن و حتي نوسانات برق باشد.

البته عوامل شديدتري هم مانند سقوط يك هواپيما وجود دارند. در اين حالت بازيابي كامل و موفقيت‌آميز داده‌هاي جعبه‌ي سياهي كه تقريباً به‌طور كامل نابود شده، شگفت‌انگيز به‌انديشه متخصصين مي‌رسد. انجام اين كار فقط از دست تعداد معدودي از متخصصان بازيابي اطلاعات برمي‌آيد.

اگر شما هم جزو اين دست از متخصصان باشيد، قطعاً نگران داده‌ها و بازيابي آن‌ها خواهيد بود. در صورتي كه خواستار آگاهي از نحوه‌ي كاركرد، ميزان مؤثر بودن و هزينه‌ي بازيابي اطلاعات هستيد و قصد شناخت برترين نرم‌افزارهاي اين حوزه را داريد، اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران را همراهي كنيد. در اين مقاله ابتدا به تشريح اصول كلي بازيابي اطلاعات خواهيم پرداخت و سپس بهترين نرم‌افزارهاي اين حوزه را با بيان نقاط قوت و ضعف آن‌ها، براي دو سيستم عامل ويندوز ۱۰ و مك اواس معرفي خواهيم كرد.

در صورتي كه بخشي از داده‌هاي موجود در هارد ديسك، درايو حالت جامد، حافظه‌ي يواس‌بي، RAID يا ديگر رسانه‌هاي ذخيره‌سازي از بين برود، مي‌توان با مراجعه به افراد متخصص يا خريد نرم‌افزارهاي بازيابي اطلاعات، اقدام به بازيابي داده‌هاي از دست رفته كرد. مفهوم بازيابي به زبان ساده، نجات دادن و تعمير داده‌هاي از دست رفته است.

البته بازيابي اطلاعات هميشه ممكن نخواهد بود؛ گاهي اوقات يك سيستم رايانه‌اي مي‌تواند بيش از حدي كه بتوان داده‌هاي موجود در آن را بازيابي كرد، معيوب يا آسيب ديده باشد. بااين‌حال، فناوري بازيابي داده در عصر حاضر به‌شدت پيشرفت كرده است. به‌عنوان نمونه، Kroll Ontrack، يك شركت بازيابي اطلاعات استراليايي، توانست ۹۹ درصد اطلاعات را از يك هارد ديسك داخل فضاپيماي چلنجر كه چندين ثانيه پس از پرتاب منفجر شده و از هم پاشيده شده بود، بازيابي كند. اين هارد ديسك از درون اقيانوس بيرون كشيده شده بود.

در علوم كامپيوتر، بازيابي داده به فرايند بازيافت داده‌هاي غيرقابل دسترس، از دست رفته، معيوب، آسيب ديده يا فرمت شده از يك درايو ذخيره‌سازي ثانويه، رسانه‌هاي ذخيره‌سازي قابل حمل يا يك فايل، در زمان نبود دسترسي عادي به داده‌هاي ذخيره شده در آن‌ها، اطلاق مي‌شود. داده‌ها در اغلب موارد از رسانه‌هاي ذخيره‌سازي مانند هارد اكسترنال و اينترنال، SSD، فلش مموري، كارت حافظه، نوارهاي مغناطيسي، سي‌دي، دي‌وي‌دي، زيرسيستم‌هاي RAID و ديگر دستگاه‌هاي الكترونيكي داراي حافظه‌ي ذخيره‌سازي بازيابي مي‌شوند. بازيابي اطلاعات ممكن است به خاطر آسيب فيزيكي وارد شده به دستگاه‌هاي ذخيره‌سازي يا آسيب منطقي وارده به سيستم فايلي كه مانع از نصب سيستم عامل (OS) مي‌شود، مورد نياز باشد.

رايج‌ترين سناريو بازيابي اطلاعات شامل معيوب شدن سيستم عامل، نقص متخصص و منطقي دستگاه‌هاي ذخيره‌سازي، حذف شدن يا آسيب‌هاي تصادفي است. معمولاً در يك درايو منفرد، پارتيشن و سيستم عامل، هدف نهايي صرفاً كپي كردن تمام فايل‌هاي مهم از رسانه‌هاي ذخيره‌سازي آسيب ديده به يك درايو جديد است.

اين كار مي‌تواند به آساني و با استفاده از يك سي‌دي زنده (قابل بوت) انجام شود. ابزار ياد شده وسيله‌اي براي نصب درايو سيستم، درايوهاي همراه يا رسانه‌هاي قابل جابه‌جايي است و براي انتقال فايل‌ها از درايو سيستم به رسانه‌ي همراه‌گيري با يك مديريت فايل يا نرم‌افزار رايت ديسك نوري به كار مي‌رود. اغلب مي‌توان به وسيله‌ي پارتيشن‌بندي ديسك و ذخيره‌سازي مداوم فايل‌هاي اطلاعاتي با ارزش (يا رونوشت گرفتن از آن‌ها) در يك پارتيشن متفاوت از فايل‌هاي سيستمي قابل جايگزين سيستم عامل، احتمال از دست رفتن داده‌ها را كاهش داد.

سناريو ديگر شامل خرابي سطح درايو مانند خرابي يك سيستم فايل و پارتيشن درايو معيوب يا نقص متخصص هارد ديسك است. در هر يك از اين موارد، داده‌ها به‌سادگي از دستگاه‌هاي رسانه‌اي خوانده نمي‌شوند. بسته به موقعيت، راهكارها شامل تعمير سيستم فايل منطقي، جدول پارتيشن يا مستر بوت ريكورد، به روز‌رساني سفت‌افزار (فرم‌ور) يا به كارگيري فنون بازيابي درايو اعم از بازيابي داده‌هاي معيوب مبتني‌بر نرم‌افزار، بازيابي مناطق خدماتي آسيب ديده‌ي مبتني‌بر سخت‌افزار و نرم‌افزار (فرم‌ور هارد دسك) است.

در سومين سناريو، فايل‌ها به‌طور تصادفي و به وسيله‌ي خود متخصص از يك رسانه‌ي ذخيره‌سازي حذف مي‌شوند. به‌طور معمول، محتواي فايل‌هاي پاك شده (Delete) بلافاصله از درايو ذخيره‌سازي فيزيكي حذف نمي‌شود؛ بلكه به جاي آن صرفاً ارجاعات مربوط به آن‌ها در ساختار دايركتوري حذف شده و پس از آن فضاي اشغال شده به وسيله‌ي داده‌ي حذف شده به منظور بازنويسي داده‌ي بعدي دردسترس قرار مي‌گيرد.

در اين حالت اگر متخصص به سرعت دست به كار شود، فرصت بازيابي اطلاعات را خواهد داشت. متخصصان حرفه‌اي به اين موضوع واقف هستند كه فايل‌هاي حذف شده را نمي‌توان ازطريق ابزار مديريت فايل استاندارد پيدا كرد اما داده‌هاي حذف شده هنوز از لحاظ متخصص در درايو فيزيكي وجود دارند. در ضمن، محتويات فايل اصلي اغلب در تعدادي از تكه‌هاي (Fragment) جدا شده سالم باقي مانده و ممكن است در صورتي كه به وسيله‌ي داده‌هاي ديگر بازنويسي نشوند، قابل بازيابي باشند.

در صورت حذف شدن فايل مي‌توان از نرم‌افزارهاي بازيابي اطلاعاتي مانند TestDisk بهره برد. نرم‌افزار ياد شده با استفاده از الگوريتم‌هاي پيچيده‌اي، فايل‌هايي را كه به‌طور فيزيكي ذخيره شده‌اند، مطالعه كرده و مكان آن‌ها را تخمين مي‌زند. اگر تخمين نرم‌افزار TestDisk درست باشد، فايل‌هاي از دست رفته قابل بازيابي خواهند بود؛ در غير اين صورت، نمي‌توان اقدام به بازيابي آن‌ها كرد. نرم‌افزار TestDisk بر پايه‌ي داس بوده و استفاده از آن نيازمند مطالعه‌ي بيشتر در زمينه‌ي بازيابي اطلاعات است.

بااين‌حال، انجام هر كاري در رايانه مي‌تواند منجر به روي‌نويسي (Overwrite) روي فايل شود و داده‌ي مورد انديشه متخصصين براي هميشه از دست برود. حتي مرور كردن در اينترنت هم به خاطر فايل‌هاي كوكي يا كش ذخيره شده در همان مكان از هارد ديسك، مي‌تواند سبب روي‌نويسي شدن آن‌ها شود و اميد بازيابي اطلاعات را براي هميشه از بين ببرد. نصب نرم‌افزار بازيابي اطلاعات هم مي‌تواند باعث همين اتفاق شود. در صورتي كه فايل از دست رفته روي‌نويسي نشده باشد، شانس بازيابي آن براساس نوع قالب سيستم فايل متفاوت خواهد بود.

براي مثال، سيستم فايل NTFS ويندوز، تمامي اطلاعات شرح فايل را پس از حذف شدن آن حفظ مي‌كند؛ اين مورد، يافتن فايل از دست رفته را براي نرم‌افزار بازيابي اطلاعات به‌طور نسبي ساده‌تر مي‌كند. سيستم فايل‌هاي ديگر مانند، UTF و FAT اطلاعات بيش‌تري را درباره‌ي فايل حذف شده از بين مي‌برند كه موجب سخت‌تر شدن تخمين مكان فايل به وسيله‌ي الگوريتم‌هاي بازيابي فايل در هارد ديسك مي‌شود.

اصطلاح «بازيابي داده» همچنين در زمينه‌ي برنامه‌هاي قانوني يا جاسوسي، به بازيابي داده‌ي رمزگذاري شده يا مخفي شده اشاره دارد. گاهي اوقات داده‌هاي موجود در رايانه به دلايل مختلفي مانند جلوگيري از حملات ويروسي، رمزگذاري يا مخفي‌سازي مي‌شوند كه فقط به وسيله‌ي برخي از متخصصان قانوني رايانه قابل بازيابي هستند.

روش مورد استفاده براي بازيابي اطلاعات از دست رفته، بستگي به شيوه‌ي از دست دادن اطلاعات دارد. در ادامه مي‌توانيد از رايج‌ترين مواردي كه سبب از دست رفتن داده‌ها مي‌شود، آگاه شويد.

بازيابي فايل حذف شده يا فرمت شده و به دست آوردن فايل از يك هارد ديسك داراي آسيب ديدگي فيزيكي، دو مقوله‌ي كاملاً مجزا هستند. اگرچه ممكن است نيازي به دانش متخصص زيادي براي نصب و اجراي نرم‌افزارهاي بازيابي اطلاعات نباشد، اما به‌طور حتم تعمير هارد ديسكي كه به‌طور فيزيكي آسيب ديده نيازمند متخصص كارشناس‌هايي حرفه‌اي است؛ زيرا به‌طور معمول، براي انجام اين كار بايد بخش‌هاي مختلف آن را از هم جدا كرد.

طيف گسترده‌اي از خرابي‌ها ممكن است به علت آسيب فيزيكي رسانه‌ي ذخيره‌سازي باشد كه مي‌تواند درنتيجه‌ي خطاهاي انساني و بلاياي طبيعي رخ دهد. به‌عنوان مثال ممكن است لايه‌ي فلزي يا رنگي سي‌دي‌ها آسيب ببيند. همچنين، يك هارد ديسك مي‌تواند از چندين خرابي مختلف مكانيكي مانند شكستن هد و خرابي موتور رنج ببرد. نوارهاي مغناطيسي هم كه به‌راحتي قابل شكستن و پاره شدن هستند.

آسيب فيزيكي به يك هارد ديسك، حتي در مواردي كه هد آن شكسته باشد، لاخبار تخصصيا به مفهوم از دست رفتن ابدي داده‌ها و اطلاعات مهم نيست. فنوني كه به وسيله‌ي كمپاني‌هاي بازيابي اطلاعات حرفه‌اي اتخاذ مي‌شود، به‌طور معمول بازيابي همه يا بخش زيادي از اطلاعاتي كه در زمان رخ دادن آسيب فيزيكي از دست رفته‌اند، ممكن مي‌كند.

البته استثناهايي هم در اين مورد وجود دارد و در صورت آسيب رسيدن شديد به پلاترهاي هارد ديسك، احتمال بازيابي داده‌ها نزديك به صفر خواهد بود. بااين‌حال، اگر هارد درايو قابل تعمير باشد و بتوان از آن به‌طور كامل ايميج گرفت يا يك كلون ايجاد كرد، در اغلب موارد ساختار فايل منطقي قابل بازسازي خواهد بود.

جدا كردن هارد ديسك بدون آسيب رساندن به آن، فوق‌العاده دشوار است. بيشتر آسيب‌هاي فيزيكي حتي به وسيله‌ي متخصصان حرفه‌اي هم قابل تعمير نيستند. به‌عنوان نمونه، كالبد شكافي درايو سخت در يك محيط عادي مي‌تواند سبب نشستن گرد و غبار هوا روي پلاتر شده و درنتيجه بين پلاتر و هد خواندن نوشتن گير بيافتد. حتي وجود ذره‌ي بسيار كوچكي از گرد و غبار روي پلاتر هارد ديسك، مي‌تواند سبب شكستن يا از كار افتادن هد خواندن نوشتن و افزايش اشكالات هارد ديسك شود. طي عملكرد عادي هارد ديسك، هدهاي خواندن و نوشتن داده با فاصله‌ي ۳ تا ۶ نانومتر در بالاي سطح پلاترها قرار مي‌گيرند.

ذرات ريز گرد و غبار معلق در هوا به‌طور معمول حدود ۳۰ هزار نانومتر قطر دارند. زماني كه اين ذرات بين پلاتر و هد خواندن نوشتن گير مي‌افتند، مي‌توانند باعث شكستن دوباره‌ي هد شوند. درنتيجه اين اتفاق سبب آسيب رسيدن بيشتر به پلاتر و به خطر افتادن روند بازيابي داده‌ها خواهد شد. از اين گذشته، متخصصان عادي و حتي حرفه‌اي، امكانات سخت‌افزاري و تخصص متخصص كافي مورد نياز براي انجام تعمير هارد ديسك را ندارند.

به‌همين‌دليل، شركت‌هاي بازيابي اطلاعات معتبر اغلب به منظور بازيابي موفقيت آميز داده‌هاي مهم متخصصان، از اتاق‌هاي تميز عاري از گرد غبار و الكتريسيته ساكن كلاس ۱۰۰ بهره مي‌برند. الكتريسيته ساكن هم مي‌تواند باعث آسيب رسيدن به درايو ذخيره‌سازي شود؛ به‌همين‌دليل،، اتاق تميز تعمير هارد ديسك، تجهيزات مورد استفاده و لباس متخصص كارشناسان متخصص به‌طور ويژه‌اي طراحي شده است تا ميزان الكتريسيته ساكن را به كم‌ترين ميزان خود برساند. اين اتاق‌ها كه با نام Clean Room هم شناخته مي‌شوند، داراي محيطي فوق‌العاده كنترل شده هستند و تقريباً هيچ‌گونه آلاينده‌ي محيطي آزادي در آن وجود ندارد.

عوامل مختلفي مانند شكستن برد مدار چاپي كنترل كننده يا هد خواندن نوشتن، باعث آسيب ديدگي فيزيكي هارد ديسك و نقص متخصص آن خواهد شد. برخي اوقات مي‌توان با جايگزين كردن بخش شكسته‌ي هارد ديسك، اشكال آن را مرتفع كرد اما به‌طور عمومي اگر هارد ديسك دچار آسيب فيزيكي شده باشد، تعمير آن نيازمند متخصص كارشناسان حرفه‌اي و انجام كارهايي كاملاً ماهرانه دارد.

اگر هارد ديسك خود را دراختيار متخصصان بازيابي اطلاعات قرار دهيد، آن‌ها اقدام به انجام مجموعه مراحلي از جمله بازسازي بخش‌هاي هارد ديسك به منظور ايجاد ايميج از ديسك و تعمير بخش‌هاي آسيب ديده با استفاده از نرم‌افزارهاي پيشرفته خواهند كرد. هزينه‌ي بازسازي، فناوري‌هاي ايميج‌گيري اختصاصي و نگه‌داري از اتاق تميز، عواملي هستند كه باعث افزايش ارزش بازيابي اطلاعات به وسيله‌ي متخصص‌ها مي‌شود. البته در حال حاضر برخي از خدمات دهندگان بازيابي اطلاعات نرخ مقرون‌به‌صرفه‌تري را به مشتريان ارائه مي‌دهند.

اصطلاح آسيب منطقي به وضعيتي اشاره دارد كه خطاي موجود، يك اشكال سخت‌افزاري نبوده و نيازمند راهكارهاي بهينه‌سازي در سطح نرم‌افزار است.

اگر تاكنون با پيام خطاي وحشتناك «Corrupt Hard Drive» مواجه شده باشيد، قطعاً از ميزان نااميدي حاصل از اين پيام آگاه هستيد. اما هنوز هم جاي اميد باقي بوده و ممكن است بتوان داده‌هاي از دست رفته را بازيابي كرد. در اين صورت اگر هارد ديسك خود را به يك رايانه‌ي ديگر متصل كنيد، ممكن است متوجه شويد كه فقط سيستم عامل دچار اشكال شده و وضعيت سلامت باقي داده‌ها خوب است. بنابراين صرفاً مي‌توانيد با كپي كردن داده‌هاي سالم آن به يك هارد ديسك سالم ديگر، اشكال ياد شده را مرتفع كنيد.

در برخي از موارد، داده‌ي موجود در هارد ديسك، ممكن است به دليل آسيب ديدگي جدول پارتيشن، سيستم فايل يا خطاهاي رسانه‌اي متناوب غيرقابل خواندن باشد. در اكثر موارد، حداقل يك بخش از داده‌ي اصلي به وسيله‌ي تعمير جدول پارتيشن آسيب ديده يا سيستم فايل، ازطريق نرم‌افزارهاي بازيابي اطلاعات اختصاصي مانند Testdisk قابل بازيابي است. نرم‌افزاري مانند GNU Ddrescue در زمان آسيب ديدگي سيستم فايل يا جدول پارتيشن حتي با وجود خطاهاي متناوب هم قادر به ايميج گرفتن از فايل‌هاي چند رسانه‌اي و داده‌هاي خام است. اين نوع از بازيابي داده مي‌تواند به وسيله‌ي متخصصان بدون تخصص در زمينه‌ي سخت‌افزار درايو و بدون نياز به تجهيزات فيزيكي ويژه يا دسترسي به پلاترها انجام شود.

گاهي اوقات داده‌ها با استفاده از روش‌ها و ابزارهاي نسبتاً ساده قابل بازيابي هستند؛ اما آسيب‌هاي جدي‌تر، به‌خصوص اگر بخش‌هايي از فايل‌ها غيرقابل بازيابي باشند، ممكن است مستلزم مداخله‌ي يك متخصص باشد. حكاكي داده يا كنده‌كاري داده (Data carving)، بازيابي بخش‌هايي از فايل‌هاي آسيب ديده با استفاده از شناخت ساختار آن فايل‌ها است. حكاكي داده به فرايند استخراج داده‌ها از يك مجموعه‌ي بزرگ‌تري از داده‌ها اشاره دارد. حكاكي داده به سرهم‌بندي دوباره‌ي فايل‌ها از تكه‌هاي چندين داده‌ي خام در زماني كه هيچ فرا داده‌ي (Metadata) مربوط به سيستم فايلي دردسترس نباشد، مي‌گويند.

از ديگر اشكالاتي كه مي‌تواند هارد ديسك متخصص را به مرحله‌ي نمايش خطا برساند، آسيب ديدن جدول پارتيشن است. خوشبختانه اين اشكال را هم مي‌توان با استفاده از تصحيح نرم‌افزاري برطرف كرد. اگر بتوان جدول پارتيشن را با موفقيت تعمير كرد، به‌راحتي مي‌توان فايل‌هاي از دست رفته را بازيابي كرد. در غير اين صورت، هنوز هم مي‌توان بسته به سطح آسيب ديدگي، اقدام به بازيابي اطلاعات كافي از جدول پارتيشن كرد و فايل را بازگرداند.

حتي اگر فايل‌هايي كه در حال بازيابي آن هستيد، آسيب ديده باشند، به احتمال زياد مي‌توانيد با استفاده از نرم‌افزارهاي بازيابي اطلاعات، بخش‌هاي قابل توجهي از آن‌ها را بازگردانيد. در اين حالت، به شرطي كه نرم‌افزار قادر به يافتن فايل باشد، براي بازيابي آن تلاش خواهد كرد. اگرچه ممكن است قادر به استفاده از داده‌ي بازيابي شده نباشيد، اما هميشه براي بازيابي بخشي از فايل فرصتي وجود دارد كه مي‌تواند سبب صرفه‌جويي در زمانِ تلاش براي خلق دوباره‌ي آن شود.

پس از اينكه داده‌ها به‌طور فيزيكي در يك هارد ديسك روي‌نويسي شوند، به‌طور عمومي فرض بر اين است كه در چنين مواقعي داده‌هاي قبلي ديگر قابل بازيابي نخواهند بود.

در سال ۱۹۹۶، پيتِر گوتْمَن (Peter Gutmann)، يكي از دانشمندان حوزه‌ي علم كامپيوتر، مقاله‌اي ارائه داده است كه مي‌توان با استفاده از ميكروسكوپ‌هاي مبتني‌بر نيروي مغناطيسي اقدام به بازيابي داده‌هاي روي‌نويسي شده كرد. در سال ۲۰۰۱ اين دانشمند چندين مقاله با عناوين مشابه را ارائه داد.

به منظور محافظت دربرابر اين نوع از بازيابي داده، پيتر گوتمن و كالين پلوم روشي از داده‌هاي تميز كننده‌ي غيرقابل برگشت (disk scrubbing) كه تحت عنوان «روش گوتمن» شناخته مي‌شود طراحي كردند كه به وسيله‌ي چندين بسته‌ي نرم‌افزاري تميزكاري ديسك استفاده مي‌شود.

اولين و مهم‌ترين انتقادي كه به مقاله‌ي بازيابي داده‌هاي روي‌نويسي شده‌ي گوتمن وارد است، مشخص نبودن مقدار داده‌ي روي‌نويسي شده‌ي قابل بازيابي است. اگرچه ممكن است انديشه متخصصينيه‌ي گوتمن در نگاه اول صحيح باشد، اما هيچ‌گونه شواهد عملي مبني‌بر قابل بازيابي بودن داده‌هاي روي‌نويسي شده وجود ندارد و طبق تحقيقات گوناگون صورت گرفته، داده‌هاي روي‌نويسي شده قابل بازيابي نيستند.

شيوه‌ي روي‌نويسي داده‌ها در درايوهاي حالت جامد (SSD) كاملاً متفاوت از درايوهاي هارد ديسك (HDD) است كه حداقل بازيابي برخي از داده‌ها را ساده‌تر مي‌كند. بيشتر درايوهاي حالت جامد، براي ذخيره‌ي داده‌ها در صفحات و بلوك‌ها از حافظه‌ي فلش استفاده مي‌كنند.

صفحات و بلوك‌هاي ياد شده به وسيله‌ي آدرس‌هاي بلوك منطقيِ (LBA) مديريت شده به وسيله‌ي لايه‌ي انتقال فلش (FTL)، مورد استفاده قرار مي‌گيرد. هنگامي كه لايه‌ي انتقال فلش يك سكتور را اصلاح مي‌كند، داده‌هاي جديد را در مكان ديگري نوشته و نقشه را به‌روزرساني مي‌كند تا داده‌ي جديد در آدرس‌هاي بلوك منطقيِ مورد هدف ظاهر شود. درنتيجه، داده‌هاي پيش اصلاح موجود در محل، با استفاده از نرم‌افزارهاي بازيابي اطلاعات، قابل بازيابي خواهند بود.

گاهي اوقات، داده‌هاي موجود در درايوهاي فيزيكي مانند هارد ديسك‌هاي داخلي و خارجي، درايوهاي قلمي و ... گم شده يا با فشردن كليد Delete حذف مي‌شوند. گاهي هم ممكن است به خاطر وقايع ناگواري مانند حملات ويروسي، حذف شدن‌هاي تصادفي يا فشردن اتفاقي كليدهاي تركيبي Shift + Delete، شاهد حذف شدن داده‌هاي مهم باشيد. در اين چنين مواردي، به‌راحتي از نرم‌افزارهاي بازيابي اطلاعات براي بازگرداني يا بازيابي فايل‌ها و داده‌ها بهره گرفته مي‌شود.

مشابه با حذف شدن يك فايل، فرمت شدن سيستم فايل هم به تمامي اطلاعات مربوط به فايل‌هاي قبلي و ساختار ديسك آسيب مي‌زند؛ با اين تفاوت كه مقدار داده‌هاي پاك شده بستگي به فرمت سيستم دارد.

به‌عنوان مثال، فرمت كردن با FAT موجب تخريب شدن مقدار زيادي از داده‌ها و بازنويسي آن بخش با صفرها خواهد شد. اين موضوع، به‌طور قابل توجهي احتمال بازيابي داده‌ها را كاهش خواهد داد. برخي از سيستم‌هاي فايل مانند NTFS، در صورت روي‌نويسي شدن با همان سيستم فايل، احتمال بازيابي كلي بالايي دارند. اما ساير سيستم‌هاي فايل در حالت مشابه، فرصت كم‌تري براي بازيابي خواهند داشت. به‌عنوان نمونه، نوشتن سيستم فايل XFS روي FAT، احتمال بازيابي فايل‌هاي FAT را بيشتر مي‌كند.

در مورد آسيب سيستم فايل، تعداد فايل‌هاي قابل بازيابي بستگي به ميزان آسيب ديدگي و دردسترس بودن اطلاعات تخصيص يافته براي نرم‌افزار بازيابي دارد. اگر به منظور تعمير سيستم فايل، اطلاعات كافي به نرم‌افزار بازيابي داده ارائه شده باشد و فايل‌هاي قبلي به‌طور دقيق تعيين مكان شده باشند، مي‌توان مقدار قابل توجهي از آن را بازيابي كرد.

در فهرست خرابي‌هاي منطقي هارد ديسك، بد سكتور منطقي يكي از رايج‌ترين مواردي است كه نمي‌توان فايل‌هاي داده را از يك سكتور خاص درايوهاي رسانه‌اي، بازيابي كرد. براي حل كردن اين اشكال، از نرم‌افزارهايي به منظور اصلاح سكتورهاي منطقي درايو ذخيره‌سازي رسانه‌اي استفاده مي‌شود. اگر راهكار ياد شده كافي نباشد، بخش سخت‌افزاري حاوي سكتورهاي بد منطقي بايد تعويض شوند.

بازيابي اطلاعات از سخت‌افزاري كه آسيب فيزيكي ديده، شامل فنون مختلفي است. برخي از آسيب ديدگي‌ها را مي‌توان به وسيله‌ي تعويض كردن بخشي از هارد ديسك تعمير كرد. اگرچه اين كار مي‌تواند يك هارد ديسك را قابل استفاده كند اما هنوز ممكن است آسيب منطقي هم وجود داشته باشد. يك روش اختصاصي ايميج‌گيري از ديسك وجود دارد كه از آن براي بازيابي هر بيت قابل خواندن از سطح ديسك استفاده مي‌شود. هنگامي كه اين ايميج به دست آمده و در يك محل قابل اطمينان ذخيره مي‌شود، مي‌توان با خيال راحت فايل ايميج را به منظور تحليل آسيب ديدگي‌هاي منطقي تحليل و مطالعه كرد. در اين صورت نوسازي و احياي بيشتر سيستم فايل اصلي ممكن خواهد بود.

يكي از رايج‌ترين تصورات اشتباه در مورد تعميرات سخت‌افزاري هارد ديسك و بازيابي داده اين است كه يك برد مدار چاپي (PCB) آسيب ديده را مي‌توان طي فرايند بازيابي به‌سادگي با يك PCB مشابه از يك درايو سالم تعويض كرد. اما اين موضوع ممكن است فقط براي موارد نادري از هارد ديسك‌هايي كه قبل از سال ۲۰۰۳ توليد شده است، صادق باشد.

در هارد ديسك‌هاي جديد اين كار غيرممكن است. بردهاي الكترونيكي درايوهاي ذخيره‌سازي پيشرفته، به‌طور معمول داراي داده‌ي سازگاري اختصاصي شده براي درايو (معمولا شامل يك نقشه از بد سكتورها و پارامترهاي ميزان‌سازي) و ديگر اطلاعات مورد نياز براي دسترسي صحيح داده در درايو است. بردهاي تعويض شده به منظور بازيابي مؤثر تمامي داده‌ها، اغلب نيازمند اين اطلاعات هستند.

برد تعويض شده ممكن است نياز به برنامه‌ريزي دوباره داشته باشد. برخي از شركت‌هاي سازنده‌ي هارد ديسك مانند سيگيت اين اطلاعات را در يك EEPROM ترتيبي ذخيره مي‌كنند كه مي‌توان آن را حذف كرده و به برد تعويض شده منتقل كرد.

هر درايو هارد ديسك داراي يك منطقه‌ي سيستمي (system area) يا منطقه‌ي خدماتي (Service area) است كه به‌عنوان برد فرستنده عمل مي‌كند. اين بخش از درايو كه براي مصرف‌كنندگان نهايي به‌طور مستقيم غيرقابل دسترس است، معمولا داراي فرم‌ور (سفت‌افزار) درايو و داده‌هاي سازگار پذيري هستند كه به عملكرد درايو در محدوده‌ي پارامترهاي عادي كمك مي‌كند. يكي از كارهاي منطقه‌ي سيستمي، ثبت سكتورهاي معيوب داخل درايو است. بخش ياد شده اساسا جايي را كه درايو مي‌تواند در آن داده بنويسد يا از نوشتن داده در آن معذور است، به درايو اطلاع مي‌دهد.

فهرست‌هاي سكتور هم در تراشه‌هاي مختلف متصل به برد مدار چاپي ذخيره شده و براي هر درايو هارد ديسك منحصر‌به‌فرد هستند. اگر داده‌ي موجود در برد مدار چاپي با داده‌ي ذخيره شده روي پلاتر مطابقت نداشته باشد، درايو ذخيره‌سازي به درستي قادر به كاليبراسيون و تنظيم نخواهد بود. با اين اوصاف، به دليل يافت نشدن داده‌هاي منطبق با داده‌هاي ذخيره شده روي برد مدار چاپي، هدهاي هارد ديسك در اغلب موارد فقط صداي كليك خواهند داد.

متخصص كارشناسان بازيابي اطلاعات هميشه نياز به دسترسي مستقيم فيزيكي به سخت‌افزار آسيب ديده ندارند. در صورتي كه داده‌هاي از دست رفته با استفاده از فنون نرم‌افزاري قابل بازيابي باشند، مي‌توان عمليات بازيابي را با بهره‌مندي از نرم‌افزارهاي دسترسي از راه دور مبتني‌بر اينترنت، LAN يا انواع ديگري از اتصالاتي مانند TeamViewer، انجام داد و به مكان فيزيكي رسانه‌ي ذخيره‌سازي آسيب ديده دسترسي داشت. اين فرايند تفاوت چنداني با روشي كه خود متخصص اصلي آن را اجرا مي‌كند، ندارد.

بازيابي داده از راه دور نيازمند يك اتصال اينترنتي پايدار و با پهناي باند مناسب است. بااين‌حال، اين روش در زمان نياز به دسترسي سخت‌افزاري مانند آسيب ديدگي فيزيكي هارد ديسك، متخصص ندارد.

به‌طور معمول براي موفقيت‌آميز بودن بازيابي اطلاعات، كه بسته به نوع آسيب ديدگي داده و فرايند بازيابي مورد نياز متفاوت است، ۴ مرحله وجود دارد كه در ادامه‌ي مقاله هر يك از اين مراحل را شرح خواهيم داد.

هارد ديسك را بايد به گونه‌اي تعمير كرد كه در وضعيت مناسبي قرار بگيرد، تا حداقل بتوان داده‌ها را از روي آن خواند. به‌عنوان نمونه، اگر عملكرد هدهاي يك هارد ديسك خوب نباشد يا دچار اشكال باشد، حتماً بايد نسبت به تعويض آن‌ها اقدام كرد. يا اگر برد مدار چاپي معيوب شده باشد، نيازمند رفع عيب يا تعويض خواهد بود. همچنين در صورتي كه موتور اسپيندل اشكال داشته باشد، پلاترها و هدهاي هارد ديسك بايد به يك درايو ذخيره‌سازي جديد منتقل شوند.

هنگام آسيب ديدگي درايو هارد ديسك، انتقال داده‌ها از درايو معيوب، اولين اولويت است. استفاده‌ي طولاني مدت از يك درايو ذخيره‌سازي معيوب، احتمال رخداد از دست رفتن داده‌هاي بيشتر را افزايش مي‌دهد. ايجاد يك ايميج از اطلاعات هارد ديسك، باعث ايجاد اطمينان از وجود يك رونوشت (Copy) از داده‌ها در درايو ذخيره‌سازي ديگر خواهد شد. درنتيجه، اجراي آزمون سلامتي و روش‌هاي بازيابي كاملاً ايمن خواهد بود و مي‌توان بدون آسيب رساني به منبع اصلي داده‌ها، فرايند بازيابي را شروع كرد.

پس از كلون كردن درايو معيوب به يك درايو ذخيره‌سازي جديد، درايو آسيب ديده براي شروع عمليات بازيابي داد‌هاي از دست رفته، مناسب و آماده خواهد بود. دلايل زيادي ممكن است در عيوب منطقي يك درايو دخيل باشد. به احتمال قوي استفاده از كلون، تعمير جدول پارتيشن يا ركورد راه‌انداز اصلي (MBR) را به منظور خواندن ساختار داده‌اي سيستم فايل و بازيابي داده‌ي ذخيره شده، ممكن خواهد كرد. ركورد راه‌انداز اصلي، اولين سكتور از هارد ديسك رايانه است كه اطلاعات پارتيشن‌ها روي آن قرار داشته و فرايند راه‌اندازي رايانه طبق آن شروع مي‌شود. در واقع، MBR اطلاعات چگونگي تقسيم‌بندي منطقي يك حافظه شامل سيستم فايل‌ها را ذخيره و نگه‌داري مي‌كند.

آسيب ديدگي داده زماني رخ مي‌دهد كه به‌عنوان مثال، يك فايل روي سكتور معيوب درايو نوشته شود. اين مورد يكي از شايع‌ترين دلايل معيوب شدن يك درايو ذخيره‌سازي است؛ به اين معني كه قابل خواندن بودن داده‌ها، مستلزم نوسازي خواهد بود. اسناد معيوب را مي‌توان به وسيله‌ي چندين روش نرم‌افزاري يا ازطريق نوسازي سند با بهره‌مندي از يك ويرايش‌گر مبناي ۱۶ (Hex Editor) بازيابي كرد. انجام اين عمليات فوق‌العاده پيچيده بوده و نيازمند تخصص متخصص خاصي است.

روند استفاده از درايو حالت جامد (SSD)، به‌ويژه با فراگير شدن اولترابوك‌ها در حال افزايش است. بديهي است كه به خاطر جديد بودن فناوري درايو حالت جامد، بازيابي اطلاعات از آن سخت‌تر از هارد ديسك معمول است. بااين‌حال، مي‌توان تعدادي از فنون مورد استفاده براي بازيابي داده‌ي حذف يا فرمت شده را در SSD به كار برد.

متأسفانه با تمامي اين تفاسير، هنوز هم بازيابي اطلاعات از SSD داراي آسيب ديدگي فيزيكي بسيار گران است. هزينه‌اي كه براي تعمير و بازيابي اطلاعات يك SSD تخمين زده مي‌شود، معادل ۳۵۰۰ دلار است. اين هزينه در صورت همراهي سازنده مي‌تواند به حدود ۷۰۰ دلار كاهش يابد. اميدواريم كه اين هزينه در آينده‌اي نزديك كاهش چشم‌گيري داشته باشد.

اگرچه نرم‌افزارهاي بازيابي اطلاعات و متخصصان اين حوزه به خوبي قادر به بازگرداندن داده‌هاي مهم از دست رفته هستند، اما انجام اين كار خطرناك، وقت‌گير و هزينه‌بر است. يكي از بهترين اقداماتي كه مي‌توانيد با انجام آن، مانعِ از دست رفتن طولاني مدت داده‌ها شويد، همراه‌گيري دائم از اطلاعات هارد ديسك در فواصل زماني مشخص است. براي اين كار مي‌توانيد از خدمات دهندگان همراه‌گيري ابري استفاده كنيد يا يك هارد ديسك همراه در مكان امني از خانه داشته باشيد. همچنين بايد مراقب جريان برق ناگهاني و فرمت شدن تصادفي داده‌ها باشيد. قبل از انجام تمامي اين كارها بايد از آسيب ديدن داده‌هاي مهم خود جلوگيري كنيد.

در بخش جاري براساس نتايج آزمون‌هاي صورت گرفته روي نرم‌افزارهاي بازيابي، ميزان موفقيت بازيابي اطلاعات، دارا بودن قابليت‌هاي منحصر‌به‌فرد، به‌روز بودن، همراهي از سيستم‌عامل‌هاي جديد، راحتي استفاده و طراحي رابط متخصصي آن‌ها اقدام به معرفي برترين نرم‌افزارهاي بازيابي اطلاعات براي دو سيستم عامل ويندوز ۱۰ و مك اواس خواهيم كرد.

مبناي اين مطالعه، نسخه‌ي كامل و پولي نرم‌افزارهاي بازيابي اطلاعات است. اگرچه برخي از نرم‌افزارهاي موجود در مقاله ارزش بالايي دارند، اما در صورت نياز مي‌توانيد آن‌ها را به‌طور آزمايشي و در مدت زمان محدود مورد استفاده قرار دهيد تا ديگر نيازي به خريد آن هم نباشد. در نهايت مي‌توانيد با در انديشه متخصصين گرفتن نقاط قوت و ضعف يا ويژگي‌هاي خاص نرم‌افزار بازيابي اطلاعات، يكي از آن‌ها را انتخاب كنيد.

نرم‌افزار Ontrack EasyRecovery به‌عنوان قدرتمندترين نرم‌افزار بازيابي اطلاعات مشهور بوده و هنوز هم شايسته‌ي اين نام است. قبلا قدرتمندي نرم‌افزار ياد شده بيشتر از ظرافت طراحي رابط متخصصي آن قابل توجه بود. اما اكنون با كپي برداري از طراحي رابط متخصصي نرم‌افزار Stellar Phoenix، بهره‌مندي از قدرتمندترين نرم‌افزار بازيابي اطلاعات بيش از پيش راحت‌تر شده است. اين تغيير پيچيدگي كار با آن را به ميزان زيادي كاهش داده است.

نرم‌افزار EasyRecovery داده‌هاي بيش‌تري را نسبت به ساير نرم‌افزارهاي موجود در اين مقاله بازيابي مي‌كند. درنتيجه نرم‌افزار ياد شده به‌عنوان قدرتمندترين ابزار بازيابي اطلاعات در اين فهرست رتبه‌ي اول را به خود اختصاص خواهد داد. لايسنس اين نرم‌افزار مشابه با Seagate Premium Recovery Suite، به صورت ساليانه است؛ اما خوشبختانه برخلاف نرم‌افزار سيگيت كه داراي محدوديت تعداد بازيابي ۲۴ عددي به ازاي هر متخصص است، نرم‌افزار EasyRecovery فاقد هرگونه محدوديت است.

نسخه‌ي هوم، پروفشنال و تكنيكال نرم‌افزار EasyRecovery به ترتيب با برچسب ارزش ۷۹، ۱۳۹ و ۴۹۹ دلاري به فروش مي‌رسد. نسخه‌ي پروفشنال و تكنيكال مورد استفاده براي سيستم عامل مك اواس اندكي گران‌تر از نسخه‌ي ويندوز است اما قدرت آن مورد آزمايش قرار نگرفته است. نسخه‌ي پيشنهادي ما براي بازيابي اطلاعات در سيستم عامل مك اواس، نرم‌افزار Alsoft DiskWarrior است كه با ارزش ۱۱۹.۹۵ دلار دراختيار خريداران قرار دارد.

• بازيابي اطلاعات فوق‌العاده سريع و دقيق
• غني از گزينه‌هاي پيشرفته‌ي تخصصي
• قابليت حذف ايمن و غيرقابل بازگشت داده
• همراهي از SSD، هارد ديسك و پيكربندي RAID
• قابليت توقف موقتي و از سر گيري فرايند بازيابي
• سازگار با سيستم‌هاي فايل‌هاي HFS ،HFS+ ،FAT ،ExFAT و NTFS

• فاقد پيش‌نمايش فايل‌هاي بازيابي شده
• نبود گزينه‌ي ايميج‌گيري از ديسك معيوب

همان‌طور كه از نام نرم‌افزار Stellar Phoenix Windows Data Recovery برمي‌آيد، رابط متخصصي آن به صورت درخشان (Stellar) طراحي شده است و قدرت بازيابي فايل آن به گونه‌اي است كه گويي يك سيمرغ افسانه‌اي (Phoenix) خود را دوباره از نو خلق مي‌كند. نرم‌افزار ياد شده بين تمامي نرم‌افزارهاي بازيابي اطلاعات موجود در اين مقاله، داراي رابط متخصصي ساده‌تري است. زماني كه حرف از قدرت بازيابي تعداد بيش‌تري از فايل‌ها در ميان باشد، نرم‌افزار Stellar Phoenix نبايد فراموش شود.

اگرچه قدرت نرم‌افزار Kroll Ontrack EasyRecovery اندكي بيشتر از Stellar Phoenix است، اما هر دو نرم‌افزار ياد شده به‌طور مشترك برترين نرم‌افزار بازيابي اطلاعات هستند. استفاده از نرم‌افزار EasyRecovery سخت‌تر از Stellar Phoenix است. نرم‌افزار Stellar Phoenix با سيستم فايل‌هاي مختلفي از جمله FAT ،FAT32 ،FAT16 ،ExFAT و NTFS سازگار است و توانايي بازيابي تمامي فايل‌هاي چند رسانه‌اي مانند تصوير و ويدئو را دارد.

نسخه‌ي پروفشنال (Professional) نرم‌افزار Stellar Phoenix با ارزش ۹۹ دلار دراختيار متخصصان قرار دارد. نسخه‌ي تكنيكال (Technician) آن هم با ارائه‌ي قابليت‌هاي مضاعفي مانند بازيابي داده از راه دور و سيستم RAID، داراي ارزش 299 دلاري است. نسخه‌ي هوم (Home) نرم‌افزار Stellar Phoenix كه داراي برچسب ارزش ۵۹ دلار است، فاقد قابليت ايجاد فايل ايميج از هارد ديسك و بازيابي كل پارتيشن است. نسخه‌ي مك اين نرم‌افزار داراي نقاط ضعف زيادي است و قدرت بازيابي پاييني نسبت به رقباي خود دارد.

• بازيابي كامل فايل با قدرت و سرعت بالا
• رابط متخصصي درخشان و فوق‌العاده متخصصدي
• پيش‌نمايش فايل‌هاي بازيابي شده قبل از بازگرداني
• بازيابي سي‌دي و دي‌وي‌دي
• ساخت ايميج ديسك از هر درايو ذخيره‌سازي
• بازگرداني داده از ايميج ديسك
• حذف ايمن و غيرقابل بازگشت داده
• قابليت استفاده در حالت بوت
• بازيابي رايانامه
• قابليت بازيابي خام داده‌ها براساس فرمت فايل

• بازيابي فايل‌هاي حذف شده‌ي كمتر نسبت به نرم‌افزارهاي Prosoft يا Kroll Ontrack

نرم‌افزار بازيابي اطلاعات Alsoft DiskWarrior، ابزاري است كه اپل بايد آن را به نرم‌افزارهاي پيش‌فرض سيستم عامل مك اواس اضافه كند. اپل در گذشته ابزار شخص سومي را با AppleCare همراه كرد. اما اين ابزار براي آيمك يا مك‌بوك داراي حافظه‌ي ذخيره‌سازي SSD متخصصدي نيست. به جرات مي‌توان اظهار كرد كه نرم‌افزار DiskWarrior، بهترين ابزاري است كه مي‌توانيد براي رايانه‌ي مك خود خريداري كنيد. نرم‌افزار ياد شده با ارزش ۱۱۹.۹۵ دلار قابل سفارش است و همان‌طور كه متوجه شده‌ايد، فقط براي رايانه‌هاي مك متخصصد دارد.

• تعمير و بازسازي دايركتوري‌هاي مك براي بهبود عملكرد و ضريب اطمينان سيستم
• ابزارهاي مفيد تعمير و نگه‌داري
• مؤثر براي هارد ديسك و SSD
• پايش سلامت درايو
• رابط متخصصي ساده
• مقرون‌به‌صرفه

• پارتيشن ريكاوري OS X، بوت شدن به ابزار را پيچيده مي‌كند

نرم‌افزار Prosoft Data Rescue شهرتي طولاني مدت و برجسته‌اي در ميان نرم‌افزارهاي بازيابي اطلاعات دارد. آخرين نسخه‌ي ويندوز اين نرم‌افزار (Data Rescue 5 Windows)‌، سريع و قدرتمند است. رابط متخصصي آن براي متخصصان بازيابي اطلاعات كه ساعت‌ها وقت خود را صرف بازيابي داده‌ها مي‌كنند، مناسب است؛ اما براي متخصصان عادي، كه قصد بازيابي سريع فايل حذف شده را دارند، اندكي پيچيده و زمان‌بر است. البته بايد اظهار كرد كه اين موضوع اندكي در نسخه‌ي جديد نرم‌افزار بهبود يافته است.

اگرچه نرم‌افزار ياد شده خوب است، اما انتخاب اول ما براي سيستم عامل ويندوز مايكروسافت، نرم‌افزارهاي Stellar Phoenix و EasyRecovery است. نرم‌افزار Prosoft Data Rescue داراي نسخه‌ي ويژه‌ي مك است. اين نسخه قدرت بازيابي بالايي دارد و فاقد نقاط ضعف نسخه‌ي ويندوز است. نسخه‌ي استاندارد نرم‌افزار ياد شده با ارزش ۹۹ دلار و نسخه‌ي پروفشنال آن با ارزش ۲۹۹ دلار به فروش مي‌رسد.

• قدرت بازيابي فايل بالا
• كاوش سريع و مؤثر
• ذخيره‌ي داده‌ي فايل اسكن شده براي استفاده در آينده
• قابليت بازيابي درايو فايرواير، تاندربولت و RAID
• بازيابي تعداد نامحدود درايو
• قابليت پاك‌سازي بدون بازگشت داده

• رابط متخصصي فوق‌العاده پيچيده
• سرعت پايين كلون كردن ديسك
• محدود به بازيابي ۵ درايو

نرم‌افزار Disk Drill زمان را به عقب بازمي‌گرداند و تمامي فايل‌هاي از دست رفته را بازيابي يا بازسازي مي‌كند. نرم‌افزار ياد شده از تمامي رسانه‌هاي ذخيره‌سازي همراهي مي‌كند. به لطف اسكن عمقي و كامل نرم‌افزار و همراهي از فرمت‌هاي فايل مختلف، مي‌توان با اعمال فيلترهاي گوناگون، از آن بهره برد. نرم‌افزار Disk Drill براي هر دو سيستم عامل ويندوز و مك اواس دردسترس است. متأسفانه برخي از قابليت‌ها در هر دو نسخه‌ي نرم‌افزار براي رايانه‌هاي داراي حافظه‌ي SSD، قابل استفاده نيست و بازيابي موثري انجام نمي‌دهد. همچنين نسخه‌ي ويندوز نرم‌افزار ياد شده قابليت‌هاي كم‌تري نسبت به نسخه‌ي مك اواس دارد. بااين‌حال اگر دارنده‌ي رايانه‌ي مك مجهز به هارد ديسك هستيد، نرم‌افزار Disk Drill قابليت‌هاي پيشرفته‌ي بسياري را دراختيار شما خواهد گذاشت.

نرم‌افزار Disk Drill در سه نسخه‌ي بيسيك، پرو و اينترپرايز عرضه مي‌شود. نسخه‌ي بيسيك رايگان بوده و فقط مي‌توان ۵۰۰ مگابايت از داده‌ي از دست رفته را بازيابي كرد. نسخه‌ي پرو و اينترپرايز هم به ترتيب با برچسب ارزش ۸۹ و ۳۹۹ دلار قابل خريد هستند. متأسفانه نسخه‌ي پرو هم داراي محدوديت‌هايي مانند تك متخصصه بودن و كم بودن تعداد اسكن است.

نقاط قوت

• بازيابي فايل و فيلتر گذاري عالي
• داراي ويژگي‌هاي منحصر‌به‌فرد مانند محافظت از داده
• بازسازي بيش از ۳۰۰ فايل مختلف
• همراهي از سيستم فايل‌هاي مختلف
• قابليت توقف و ادامه‌ي كاوش
• همراه‌گيري به صورت ISO و DMG
• مقرون‌به‌صرفه (نسخه پرو)

• محدوديت در تعداد متخصص و اسكن

سازنده‌ي نرم‌افزار EaseUS، مدعي بازيابي فوق‌العاده ايمن و كامل داده‌هاي از دست رفته است. نرم‌افزار ياد شده قادر به بازيابي اطلاعات حذف و فرمت شده است. نرم‌افزار EaseUS مي‌تواند اطلاعاتي را كه مورد حمله‌ي ويروس‌ها واقع شده بازيابي كند. اين نرم‌افزار حتي قادر به بازيابي اطلاعات هارد ديسك آسيب ديده، پارتيشن معيوب يا سيستم عامل كرش كرده است.

نرم‌افزار EaseUS با تمامي پلتفرم‌ها از جمله ويندوز، مك اواس، اندرويد و iOS سازگار است و داراي نسخه‌ي مجزا براي هر پلتفرم است. نرم‌افزار ياد شده از تمامي دستگاه‌هاي داراي حافظه‌ي ذخيره‌سازي مانند آيپد، موبايل هوشمند، دوربين ديجيتال و... همراهي مي‌كند. رابط متخصصي نرم‌افزار EaseUS بسيار متخصص پسند است و براي راحتي كار مشابه با مرورگر فايل ويندوز ۱۰ طراحي شده است.

نرم‌افزار EaseUS در چهار نسخه‌ي رايگان، پرو، پرو پلاس و تكنيكال عرضه مي‌شود. نسخه‌هاي پولي آن به ترتيب داراي برچسب ارزش ۶۹.۹۵، ۹۹.۹۰ و ۲۹۹ دلاري هستند. نسخه‌ي رايگان محدود به بازيابي ۲ گيگابايت از داده‌هاي از دست رفته است. نسخه‌ي پرو پلاس فقط در قابليت بوت با نسخه‌ي پرو تفاوت دارد. نسخه‌ي تكنيكال هم صرفاً شامل همراهي و ارائه‌ي خدمات متخصص است كه در ايران متخصصد ندارد.

• نبود نياز به توان پردازشي زياد
• نرخ بازيابي داده‌ي بسيار مناسب
• قابليت بازيابي پارتيشن خام
• قابليت بازيابي هارد ديسك معيوب
• بازيابي تمامي فرمت‌هاي فايل
• همراهي از تمامي سيستم فايل به جز APFS

• نبود گزينه‌ي سفارشي‌سازي پيشرفته
• محدود به بازيابي ۱۰۰ مگابايت داده در نسخه آزمايشي

نرم‌افزار Recuva محصولي از شركت Piriform است. شركت ياد شده سازنده‌ي نرم‌افزار CCleaner است. اگر به‌دنبال نرم‌افزار بازيابي اطلاعات رايگان هستيد، نرم‌افزار Recuva برترين گزينه است. البته نرم‌افزار ياد شده هم داراي نسخه‌ي حرفه‌اي‌تري است كه با ارزش ۱۹.۹۵ دلار قابل سفارش است. نسخه پولي فقط در همراهي از هارد ديسك مجازي، به‌روزرساني خودكار، ايجاد فايل ايميج و همراهي متخصص حرفه‌اي با نسخه‌ي رايگان تفاوت دارد. ايجاد فايل ايميج در زمان آسيب ديدگي فيزيكي هارد ديسك فوق‌العاده ضروري است. اگرچه ممكن است قادر به يافتن برخي از فايل‌هاي حذف شده نباشد، اما در عوض رايگان بوده يا ارزش پاييني نسبت به رقبا دارد. نرم‌افزار Recuva فاقد نسخه‌ي مك است.

• ارزش كم
• داراي نسخه‌ي كاملاً رايگان
• رابط متخصصي ساده
• داراي قابليت پيش‌نمايش

• رابط متخصصي سنتي
• قدرت بازيابي ضعيف‌تر نسبت به رقبا
• نبود توانايي بازيابي فايل حذف شده در SSD

پس از مطالعه‌ي بخش يادگيريي اين مقاله، اكنون مي‌توانيد با آگاهي بيشتر و در انديشه متخصصين گرفتن نقاط قوت و ضعف، قدرت بازيابي و طراحي رابط متخصصي نرم‌افزارهاي بازيابي اطلاعات معرفي شده در اين مقاله، نرم‌افزار مورد انديشه متخصصين را انتخاب و سپس براي بازيابي داده‌هاي از دست رفته‌ي خود اقدام كنيد.

آيا تاكنون اقدام به استفاده از نرم‌افزارهاي بازيابي اطلاعات كرده‌ايد؟ ميزان موفقيت شما در بازيابي داده‌ها چطور بوده است؟ آيا تابه‌حال هارد ديسك خود را به متخصصان بازيابي اطلاعات سپرده‌ايد؟ نحوه‌ي عملكرد آن‌ها را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟