دليل جريمه 5 ميليارد دلاري گوگل چيست
اتحاديه‌ي اروپا جريمهاي به مبلغ ۴.۳ ميليارد يورو (۵ ميليارد دلار) بر گوگل تحميل كرده است. اين مبلغ، بزرگترين جريمهاي است كه تاكنون توسط يك سازمان دولتي و به‌دليل اقدامات انحصارگرايانه تعيين شده است.
اما چرا گوگل بايد متحمل پرداخت چنين جريمه‌ي سنگيني شود؟ آيا اعمال چنين جريمهاي قابل توجيه است؟ در اين مطلب تلاش مي‌كنيم به اين سوالات پاسخ دهيم.
چرا گوگل توسط اتحايه‌ي اروپا جريمه شده است؟
اتحاديه‌ي اروپا سه مورد را به‌عنوان دلائل اصلي اين مسئله ارائه كرده است؛ تمامي اين موارد به سيستم عامل اندرويد مربوط مي‌شوند:
گوگل از سازندگان موبايل‌هاي اندرويدي مي‌خواهد تا اپليكيشن جستجو و مرورگر كروم را به‌صورت پيش‌فرض روي موبايل‌هاي خود نصب كنند. در غير اين‌صورت، محصولات اين شركت‌ها نمي‌توانند به فروشگاه اپليكيشن‌هاي گوگل دسترسي داشته باشند.
گوگل مبالغي را به برخي از توليدكنندگان عمده‌ي موبايل‌هاي همراه و اپراتورهاي مخابراتي پرداخت كرده تا اپليكيشن جستجوي گوگل را به‌عنوان نرم‌افزاري اختصاصي روي دستگاه‌هاي خود نصب كنند.
گوگل به توليدكنندگاني كه اپليكيشن‌هاي از پيش نصب‌شده‌ي اين شركت را روي محصولات خود نصب مي‌كنند، اجازه نمي‌دهد موبايل‌هاي‌شان را با سيستم‌هاي عامل جايگزين اندرويد (يا سيستم‌هاي عامل توسعه‌داده‌شده برپايه‌ي اندرويد) عرضه كنند.
از نگاه اتحاديه‌ي اروپا چنين اقداماتي انحصارگرايانه هستند و موجب شديدتر شدن انحصار اين شركت در حوزه‌ي موتورهاي جستجو خواهند شد. در زمينه‌ي سيستم‌عامل اندرويد، گوگل هميشه تلاش كرده تا متخصصان رايانه‌هاي شخصي را به‌سوي ابزارهاي همراه سوق دهد؛ البته بدون اين‌كه اين افراد در كار خود با اشكالي مواجه شود.
پيشينه‌ي مسئله
حدودا يك سال پيش نيز شركت آمريكايي گوگل به‌خاطر برخي ديگر از اقدامات انحصارگرايانه متحمل جريمهاي ۲.۴ ميليارد يورويي (۲.۸ ميليارد دلاري) از سوي اتحاديه‌ي اروپا شده بود. در اين پرونده، پررنگ‌تر جلوه دادن يافته‌هاي مربوط به سرويس خريد گوگل در مقايسه با ديگر سايت‌هاي مقايسه‌ي ارزش، دليل محكوم شدن اهالي مانتن‌ويو بود.
يافته‌هاي مربوط به سرويس خريد گوگل در نتايج جستجو بالاتر از يافته‌هاي ديگر وب‌سايت‌هاي مقايسه‌ي ارزش قرار مي‌گرفتند؛ اما دليل اين مسئله برتري سرويس خريد گوگل بر رقباي آن نبود، بلكه يك‌پارچه‌سازي سرويس خريد با موتور جستجوي گوگل باعث مي‌شد چنين اتفاقي روي دهد.
براي درك بهتر پرونده‌ي اخير گوگل، بهتر است ابتدا نگاهي داشته باشيم به رابطه‌ي ميان گوگل و ديگر شركت‌هاي حاضر در اكوسيستم اندرويد.
ماهيت متن‌باز اندرويد
اندرويد تا حد زيادي يك پروژه‌ي متن‌باز تلقي مي‌شود. شركت‌هايي مانند سامسونگ، HTC، ال‌جي و آمازون مي‌توانند به هر شكلي كه مي‌خواهند از اندرويد در محصولات خود استفاده كنند.
بسياري از شركت‌ها براي كاهش هزينههايشان به استفاده از اندرويد روي آورده‌اند. آن‌ها به‌جاي صرف هزينه جهت انجام تحقيقات و استخدام نيروي متخصص به‌منظور توسعه‌ي سيستم‌عامل، از اندرويد كمك مي‌گيرند تا محصولي كامل را به بازار عرضه كنند. اشخاص عادي نيز مي‌توانند به هر شكلي كه درانديشه متخصصين دارند از اندرويد استفاده كنند.
رابطه‌ي ميان گوگل، توليدكنندگان و اپراتورهاي مخابراتي
براي استفاده از اندرويد لازم نيست مجوز خاصي از گوگل دريافت كنيد يا هزينه‌اي به اين شركت پرداخت نماييد. اما اگر مي‌خواهيد در محصول خود از فروشگاه اپليكيشن‌هاي گوگل و باقي اپليكيش‌هاي اين شركت استفاده كنيد، بايد از قوانين و شرايطي كه توسط گوگل وضع شده‌اند تبعيت كنيد. جريمه‌ي گوگل توسط اتحاديه‌ي اروپا نيز به همين قوانين و شرايط مربوط مي‌شود.
شركت‌ها براي كاهش هزينههايشان به استفاده از اندرويد روي آورده‌اند
اگر شركتي بخواهد محصولي را با سيستم عامل اندرويد و فروشگاه اپليكيشن‌هاي گوگل به فروش برساند؛ بايد در محصول خود از سرويس جستجوي گوگل استفاده كند. هرچند نصب مرورگر كروم اجباري نيست، اما ساكنان مانتن‌ويو برخي مشوق‌هاي مالي را براي توليدكنندگان و اپراتورهاي مخابراتي ارائه مي‌كنند تا در محصولات خود از اين مرورگر به‌صورت پيش‌فرض استفاده كنند. در عين حال، گوگل در مورد رابط متخصصي ارائه‌شده توسط توليدكنندگان مختلف (براي مثال، رابط متخصصي اختصاصي شركت‌هايي همچون سامسونگ، HTC و ال‌جي) دخالت چنداني نمي‌كند.
اهميت فروشگاه اپليكيشن‌ها
بسياري از متخصصان براساس اپليكيش‌هايي كه در دسترس‌شان خواهد بود، يك موبايل هوشمند را انتخاب مي‌كنند. اين همان مسئله‌اي است كه منجر به شكست موبايل‌هاي ويندوزي شد. از سوي ديگر، بسياري از متخصصان نيز به‌خاطر وابستگي به اپليكيشن‌هايي همچون iMessage و فيس‌تايم به پلتفرم اپل وفادار مانده‌اند. يكپارچه بودن با مجموعه اپليكيشن‌هاي گوگل نيز از جمله دلائلي است كه متخصصان، ابزارهاي اندرويدي را انتخاب مي‌كنند.
مسئله‌ي عرضه‌وتقاضا در فروشگاه‌هاي اپليكيشن مسئله‌اي دو طرفه است. از طرفي، متخصصان به فروشگاه‌هايي كه اپليكيشن‌هاي محدودي ارائه مي‌كنند روي خوش نشان نمي‌دهند؛ از سوي ديگر، توسعه‌دهندگان نيز علاقه‌اي ندارند تا ساخته‌هاي خود را در فروشگاه‌هايي عرضه كنند كه متخصصان كمي از آن‌ها استفاده مي‌كنند.
مسئله‌ي عرضه و تقاضا در فروشگاه‌هاي اپليكيشن مسئله‌اي دو طرفه است
گوگل برخلاف اپل، با استفاده از دستگاه‌هاي خودش زمينه‌ي موفقيت فروشگاه اپليكيشن‌هايش را فراهم نكرده است. در عوض، ديگر شركت‌ها بنابر سليقه‌ي مشتريان انواع دستگاه‌هاي اندرويدي را توليد مي‌كنند. اغلب متخصصان نيز از محصولات شركت‌هايي مانند سامسونگ و هواوي استقبال مي‌كنند؛ اين در حالي است كه موبايل‌هاي خانواده‌ي نكسوس گوگل تنها مورد استقبال گروه خاصي از متخصصان قرار گرفته‌اند. با اين حال، به لطف عرضه‌ي دستگاه‌هاي خانواده‌ي پيكسل، موبايل‌هاي اختصاصي گوگل هم اخيراً به جايگاه بهتري در ميان عموم متخصصان دست پيدا كرده‌اند.
اگر اين توليدكنندگان وجود نداشتند، فروشگاه اپليكيشن‌هاي گوگل نمي‌توانست به مجموعه‌ي بزرگي از متخصصان دست پيدا كند و در نتيجه نمي‌توانست به مكاني جذاب براي توسعه‌دهندگان تبديل شود. حال كه فروشگاه اپليكيشن‌هاي گوگل به عنصري كليدي در پلتفرم اندرويد تبديل شده است، اهالي مانتن‌ويو از اين فروشگاه به‌عنوان يك اهرم قدرت در مقابل توليدكنندگان ابزارهاي اندرويدي استفاده مي‌كنند.
اتحادهاي نه‌چندان دلچسب
وقتي توليد‌كننده‌اي اقدام به توليد يك دستگاه ويندوزي مي‌كند، تعهد مي‌دهد تا محصولي ويندوزي ارائه كند. در مقابل، توليدكنندگان دستگاه‌هاي مجهز به اندرويد تعهد نمي‌دهند محصولي بر پايه‌ي استانداردهاي گوگل ارائه كنند؛ اما آن‌ها در هر صورت راهي جز استفاده از سيستم‌عامل اندرويد و فروشگاه اپليكيشن‌هاي گوگل ندارند.
در صورتي كه گوگل بخواهد همانند كروم‌بوك‌ها، تجربه‌اي هماهنگ‌تر براي متخصصان اندرويد فراهم كند، راهي ندارد جز اين كه توليدكنندگان را مجبور كند تا رويه‌هاي جاري‌شان را تغيير دهند. در عين حال، شركت‌هايي كه براي هماهنگ‌سازي تجربه‌ي متخصصي در اندرويد با گوگل همكاري مي‌كنند، با يكديگر رقيب هستند و اين مسئله كارها را پيچيده‌تر مي‌كند. اما كار وقتي بيشتر پيچيده مي‌شود كه بدانيم گوگل تنها به‌دنبال سلطه بر دنياي موبايل نيست؛ اهالي مانتن ويو مي‌خواهند در زمينه‌ي جستجو، مرورگر وب، سرويس پست الكترونيك و ديگر سرويس‌ها نيز حاكميت را در دست داشته باشند.
درس‌هايي از گذشته
هرچند پرونده‌ي انحصارگرايي گوگل كاملا مشابه پرونده‌ي انحصارگرايي مايكروسافت نيست؛ اما كليّت ماجرا كمابيش يكسان است. مايكروسافت نيز در گذشته به‌دليل اقدامات ضدرقابتي و انحصارگرايانه مجازات شده است؛ در ادامه به‌طور خلاصه با دو مورد از درگيري‌هاي قانوني اهالي ردموند آشنا مي‌شويم.
درگيري‌هاي حقوقي مايكروسافت
كميسيون اروپا در سال ۲۰۰۴، مايكروسافت را به پرداخت جريمه‌ي ۴۹۷ ميليون يورويي (۷۸۴ ميليون دلاري) محكوم كرد. اين محكوميت به اين دليل بود كه ردموندي‌ها از برتري ويندوز در بازار سيستم‌هاي عامل استفاده كرده بودند تا Windows Media Player را به رايج‌ترين اپليكيشن در ميان اپليكيشن‌هاي مشابه تبديل كنند؛ در نتيجه، مايكروسافت مجبور به عرضه‌ي ويرايشي اختصاصي از ويندوز XP شد كه ويرايش N نام داشت. اين ويرايش از ويندوز فاقد نرم‌افزارهاي Media Player و Movie Maker بود. يك سال بعد، كميسيون تجارت عادلانه‌ي كره نيز احكام مشابهي عليه مايكروسافت صادر كرد كه منجر به عرضه‌ي دو ويرايش اختصاصي از ويندوز با نام‌هاي K و KN شد.
گوگل تنها به دنبال سلطه بر دنياي موبايل نيست
در سال ۲۰۰۹، اتحاديه‌ي اروپا ادعا كرد كه عرضه‌ي مرورگر Internet Explorer به‌همراه ويندوز برخلاف قوانين مبارزه با انحصارگرايي است. اين ادعا در واكنش به شكايت سال ۲۰۰۷ شركت Opera مطرح شده بود كه مرورگري براي رقابت با Internet Explorer عرضه مي‌كرد. ساكنان ردموند در واكنش به اين مسئله، به‌جاي فراهم آوردن امكان دانلود مرورگرهاي مختلف، ويرايشي از ويندوز ۷ را عرضه كردند كه ويرايش E نام داشت و فاقد هرگونه مرورگر وب بود.
در هر دو مورد، توليدكنندگان اين آزادي را به‌دست آوردند تا دستگاه‌هاي‌شان را با مرورگر وب و برنامه‌هاي پخش چندرسانه‌اي موردعلاقه‌ي خودشان عرضه كنند. با اين وجود، اكثر آن‌ها ترجيح مي‌دادند از محصولات مايكروسافت استفاده كنند. از سوي ديگر، افرادي كه ويندوز را به‌صورت جداگانه خريداري مي‌كردند نيز با محصولي مواجه مي‌شدند كه ارزشي برابر با نمونه‌هاي قبلي داشت؛ اما بخشي از كارايي خود را از دست داده بود.
درگيري‌هاي حقوقي اپل
گوگل و مايكروسافت تنها شركت‌هايي نيستند كه به‌خاطر اقدامات‌شان مجبور به پرداخت جريمه شده‌اند. در سال ۲۰۱۲، دولت آمريكا شركت اپل و چندين ناشر بزرگ را به‌دليل همدستي در افزايش ارزش و جلوگيري از كاهش ارزش برخي جزوه رايگان‌هاي الكترونيكي به دادگاه فراخواند. هرچند ناشران توانستند به‌گونه‌اي اين دعوي حقوقي را خاتمه دهند؛ اما كوپرتينونشين‌ها در نهايت مجبور به پرداخت جريمهاي ۴۵۰ ميليون دلاري شدند.
اما چرا اپل در چنين شرايطي قرار گرفته بود؟ وقتي اپل در سال ۲۰۱۰ دست به عرضه‌ي آيپد زد، يكي از بزرگترين نقاط قوت اين محصول، متخصصد آن به‌عنوان ابزار خواندن جزوه رايگان‌هاي الكترونيكي بود. اپل از نفوذ خود به‌عنوان يكي از بزرگان دنياي فناوري استفاده مي‌كرد تا به سلطه در بازار جزوه رايگان‌هاي ديجيتال برسد و آينده‌ي اين بازار را با دستان خود شكل دهد.
سوال‌هايي كه بايد از خود بپرسيم
هنگامي كه با چنين مواردي مواجه مي‌شويم، بايد برخي سوالات را از خود بپرسيم:
۱. آيا شركت‌ها بايد در مسير فعاليت خود باقي بمانند؟
برخي شركت‌ها در يك حوزه رشد مي‌كنند و از اين مسئله براي رقابت در حوزه‌اي ديگر استفاده مي‌كنند. اين مورد چيزي است كه چندان به مذاق دولت‌ها خوش نمي‌آيد.
۲. آيا آينده در حال تغيير است؟
دو دهه پيش، مرورگرهاي اينترنت و برنامه‌هاي پخش محتواي چندرسانه‌اي به‌صورت فيزيكي عرضه مي‌شدند. اين نرم‌افزارها ويژگي‌هايي را به سيستم‌هاي عامل اضافه مي‌كردند كه بخشي از آن سيستم‌هاي عامل نبودند. خريد نرم‌افزار به‌شكل فيزيكي كاملا طبيعي بود و شركت‌ها از همين طريق كسب درآمد مي‌كردند. اما امروزه اغلب نرم‌افزارها به‌همراه رايانه‌هاي روميزي يا ابزارهاي همراه عرضه مي‌شوند. در غير اين‌صورت، اين محصولات از نگاه متخصصان ناقص و ناكامل خواهند بود.
۳. آيا تعيين مرزها اشكال شده است؟
امروزه شركتي كه يك سيستم‌عامل را با مجموعه‌اي از نرم‌افزارها و سرويس‌ها ارائه مي‌كند، در حقيقت وارد فضاي رقابتي در چندين صنعت مختلف شده است. آيا انجام چنين كاري، صرفا برآورده كردن خواسته‌هاي مشتري است؟ يا فراتر رفتن از مرزهاي قابل‌قبول براي شركت‌ها؟
۴. آيا متمركزسازي و انحصارگرايي دو روي يك سكه هستند؟
فروشگاه‌هاي اپليكيشن اپل (App Store) و گوگل (Google Play Store) دو مرجع اصلي دريافت اپليكيشن‌هاي موبايل هستند. اين بدين معني است كه اهالي كوپرتينو و مانتن‌ويو در عمل، كنترل نرم‌افزارهاي استفاده‌شده در موبايل‌هاي همراه همه‌ي ما را در اختيار دارند. آيا چنين وضعيتي قابل‌پذيرش است؟ يا اين‌كه قوانين بايد كمك كنند تا فروشگاه‌هاي اپليكيشن غيرمتمركز پا به عرصه‌ي حيات بگذارند؟
۵. مرزها تا چه حد مهم هستند؟
آمازون، اپل، فيسبوك، گوگل، مايكروسافت، توئيتر و ديگر شركت‌هاي مشابه آن‌ها، غول‌هاي عرصه‌ي فناوري در ايالات متحده هستند كه اقدامات آن‌ها جهان را تحت تاثير قرار مي‌دهد. اما نبايد از تلاش‌هاي سازمان‌هاي دولتي براي محدودسازي قدرت چنين شركت‌هايي شگفت‌زده شد. سياست‌هاي جهاني بر نحوه‌ي تعامل مردم با شركت‌هاي بزرگِ خارجي، همچون هواوي از چين، سامسونگ از كره و سوني از ژاپن تاثير مي‌گذارند.
به موضوع گوگل و جريمه‌ي ۵ ميليارد دلاري‌اش بازگرديم. ساكنان مانتن‌ويو بايد در آينده راه و رسم تعامل‌شان با توليدكنندگان محصولات اندرويدي را مورد بازبيني قرار دهند و در راهبردهاي تجاري خود تجديدانديشه متخصصين كنند. آيا به‌دست آوردن سهمي از فروش اپليكيشن‌ها در فروشگاه Google Play براي گوگل كفايت نمي‌كند؟
انديشه متخصصين شما متخصصان اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران در رابطه با اين مسئله چيست؟
هم انديشي ها