نسيم طالب، نويسنده‌اي كه براي نگارش جزوه رايگان قوي سياه (The Black Swan) شهرت دارد و به‌همان اندازه، مطالعات رياضي او در زمينه‌ي تجارت زبان‌زد است، زماني بيت كوين داشت. نويسنده‌ي مذكور كه به‌تازگي بيت‌كوين‌هاي خودش را فروخته است، توضيح مي‌دهد كه اين‌روزها رمزارز يادشده آن‌چنان كه بايد، پايدار و متخصصدي نيست. بسياري از فعالان حوزه‌ي بيت‌كوين با اون موافق هستند.
براساس گزارشي از وب‌سايت بيت‌كوين مگزين، پتانسيل بيت‌كوين (BTC) به‌عنوان ارزي رايج و پركاربرد در سراسر جهان تا به امروز به‌صورت كامل آشكار نشده است؛ اما اين بدان معنا نيست كه در مسير دستيابي به هدف يادشده قرار ندارد. امروزه اين ارز ديجيتال بيش از هر زمان ديگري در تاريخ دارايي‌ها مستعد آينده‌اي روشن است.
مسيري براي تبديل‌شدن به يك دارايي متخصصدي
سوالي كه در سه‌سال گذشته به‌صورت مداوم مطرح شده، اين است كه آيا بيت‌كوين واقعا مطابق با موارد استفاده‌ي آن به‌عنوان پول الكترونيك همتابه‌همتا و بدون‌مرز عمل مي‌كند؟ بسياري افراد شش‌ماه آخر سال ۲۰۱۷ را به ياد دارند؛ دوره‌اي كه دلالان مشتاق و ديوانه در برهه‌اي از هيجان مفرط و نامعقول، ارزش بيت‌كوين را به‌صورت تصنعي بالا بردند. همين موضوع سبب شد تا ارزش رمزارز مذكور شديدا افت كند و در سال بعد نيز اين ركود حفظ شود.
رويدادهاي سال ۲۰۱۷ باعث شد تا دارندگان بيت‌كوين كمپين بازاريابي «طلاي ديجيتال» را راه‌اندازي كنند. تقاضا براي اينكه بيت‌كوين به نوعي دارايي جهت «ذخيره‌ي ارزش» تبديل شود، پيشبرد روايتي بود كه براي هيچ فرد ديگري فايده نداشت و تصورات بسياري از افراد را درباره‌ي رمزارز يادشده خدشه‌دار كرد. در شرايط مذكور چندين سؤال پيش آمد؛ آيا بيت‌كوين پشت زرق‌وبرق ظاهري خود، فاقد ارزش ذاتي واقعي است؟ آيا اين رمزارز تنها به وسيله‌اي واقعا سوداگرانه تبديل شده و ارزش آن، تنها براي فروش به احمقاني كه بعدتر وارد اين حوزه شده‌اند بالاتر مي‌رود؟ آيا بيت‌كوين تنها يك ترفند پانزي پيچيده بود كه در آن خريداران اوليه، كوين‌ها را به هم‌دستانشان مي‌فروختند تا آن‌ها با تلاش در توييتر، بيت‌كوين را با ارزش چه‌بسا بيشتري بفروشند؟
امروزه بيت‌كوين بيش از هر زمان ديگري در تاريخ دارايي‌ها مستعد آينده‌اي روشن است
پيش‌تر در چندسال گذشته، تحليل‌هاي بي‌شماري درباره‌ي چگونگي تبديل بيت‌كوين به دارايي متخصصدي نگاشته شده؛ بااين‌حال شوربختانه بيت‌كوين تاكنون به اين اهداف دست نيافته است. استدلال بسياري از سرمايه‌گذاران حوزه‌ي بيت‌كوين هم‌اكنون بسيار شبيه به طالب است؛ اما آن‌ها ترجيح مي‌دهند بيت‌كوين‌هايشان را حفظ كنند؛ زيرا معتقد هستند كه ارزش اين رمزارز حداقل تا حدودي افزايش خواهد يافت. البته ممكن است در آينده، شبكه‌ي بلاك‌چين جديدي راه‌اندازي شود كه توانايي انجام پرداخت‌ها با كارمزد مناسب‌تري را داشته باشد. بسياري تصور مي‌كنند كه اتريوم همان شبكه‌ي موعود است؛ اما اگر از كاركرد هزينه‌هاي گَس آگاه باشند، به‌سرعت مي‌فهمند كه هزينه‌ي اتريوم آن‌چنان زياد است كه حتي در صورت داشتن سرعت بيشتر، كارايي لازم را نخواهد داشت.
در كنفرانس‌هاي چندسال گذشته درباره‌ي بيت‌كوين، عموما موضوعات مختلفي مورد مباحثه و تبادل انديشه متخصصين قرار گرفته است و در راس آن‌ها، احياي مجدد بيت‌كوين و خطرات آن، امنيت و موارد استفاده از بيت‌كوين قرار داشته‌اند. در اين جلسات، موضوعي مطرح شد كه نشان مي‌داد موارد استفاده از بيت‌كوين در آمريكاي جنوبي بسيار زياد است. براي مطالعه صحت مسئله، يكي از دوستان نويسنده‌ي بيت‌كوين مگزين عازم آنجا شد و دريافت كه هنوز متخصصي‌هاي بيت‌كوين در اين قاره گسترش نيافته و ارز ديجيتال يادشده، آن‌گونه كه تصور مي‌شد موارد استفاده‌ي چنداني ندارد.
چنين موضوعي، تنها ترديدها را افزايش داد و ثابت كرد ارزش بيت‌كوين آن‌چنان ثبات ندارد كه مردم به استفاده از آن ترغيب شوند. البته برخي افراد كه براي مهاجرت و ساخت دوباره‌ي آينده‌ي خودشان از كشورهاي ديگر عازم فلوريداي آمريكا بودند، از بيت‌كوين به‌عنوان راهكاري براي انتقال سرمايه‌هايشان استفاده مي‌كردند؛ بااين‌حال، چنين متخصصدي به‌تنهايي براي توجيه هياهوي ايجادشده براي آن كافي نبود.
به‌طور معمول، اخبار منتشرشده درباره‌ي مقبوليت كمِ بيت‌كوين باعث مي‌شود كه ترديدها درباره‌ي متخصصدهاي رمزارز يادشده بيشتر شود؛ اما با توجه به نيمه‌ي پر ليوان مي‌توان دريافت كه حتي تعداد كم موارد استفاده بهتر از فقدان آن است. بيت‌كوين براي رشد در اندازه‌اي كه براي متخصصدي‌ترشدن لازم است، بايد مرحله‌ي ديدماني را سپري كند. همچنين، بايد «قانون اعداد بزرگ» روي بيت‌كوين اعمال شود تا به ارزش بازاري رسيد كه در آن، نوسانات از بين مي‌رود. قانون اعداد بزرگ در انديشه متخصصينيه‌ي احتمالات، قضيه‌اي است كه نتايج حاصل از تكرار آزمايش به دفعات بسيار زياد را توصيف مي‌كند.
قانون اعداد بزرگ
همان‌گونه كه بسياري از ما با انجام مطالعات در حوزه‌ي آمار پي برده‌ايم، براي اولين‌بار جيكوب برنولي قضيه‌ي مذكور را درباره‌ي اعداد بزرگ ثابت كرد. برنولي ادعا كرد كه اندازه‌ي كوچك نمونه درقياس با ابعاد كلي انبوهه‌ي مورد مطالعه، اندكي متفاوت خواهد بود و با افزودن نمونه‌هاي بيشتر به ابعاد كلي آزمايش، تا زماني‌كه تعداد نمونه برابر با انبوهه باشد، رابطه با انبوهه همگرا مي‌شود. به بيان ساده‌تر، برطبق اين قانون هر چقدر تعداد دفعات تكرار آزمايش بيشتر شود، ميانگين نتايج به مقدار مورد انتظار نزديك‌تر مي‌شود.
ترفند در نمونه‌هاي آماري اين است كه بفهميم اين نمونه بايد به چه ميزان بزرگ باشد كه بتواند در حاشيه‌اي مناسب، انبوهه را دنبال كند. قانون اعداد بزرگ درباره‌ي اقتصاد نيز اعمال مي‌شود. در اين حالت، هرچقدر يك شركت بزرگ‌تر مي‌شود، براي حفظ رشد درصدي بايد محصولات بيشتري توليد كند.
قانون يادشده را مي‌توان روي توليد ناخالص داخلي كشورها نيز اعمال كرد. لازم نيست كشورهاي كوچك‌تر به‌اندازه‌ي كشورهاي بزرگ توليد داشته باشند تا بتوانند مقدار درصدي از توليد ناخالص داخلي خودشان را حفظ كنند. بيت‌كوين نيز از چنين قاعده‌اي مستثني نيست و هرچقدر بيشتر رشد كند، نوسانات كمتري خواهد داشت؛ زيرا براي تغيير ارزش رمزارز يادشده برحسب درصد، خريدوفروش آن ارزش دلاري بيشتري را مي‌طلبد. به عبارت ديگر با افزايش ارزش بازار بيت‌كوين، درصد تغيير ارزش، چه در جهت منفي و چه در جهت مثبت بسيار كمتر خواهد شد؛ زيرا براي تغيير ارزش، به‌صورت فزاينده‌اي به سرمايه و شتاب بيشتري نياز خواهد بود.
براي مثال، زماني‌كه بيت‌كوين ۱۰ هزار دلار ارزش داشت، تغيير ۵ هزار دلاري يعني ۵۰ درصدي ارزش اين ارز ديجيتال امكان‌پذير بود. بااين‌حال، تغيير ۵ هزار دلاري زماني‌كه ارزش بيت‌كوين ۵۰ هزار دلار است بسيار متحمل به‌انديشه متخصصين مي‌رسد؛ اما نشان‌دهنده‌ي تنها ۱۰ درصد تغيير ارزش در اين سطح است. براساس قانون اعداد بزرگ با افزايش ارزش بازار بيت‌كوين، تغيير ارزش و دستكاري نوسانات به‌صورت فزاينده‌اي دشوار خواهد بود و احتمال سواستفاده از ارزش كاهش مي‌يابد.
مرحله‌ي مقبوليت بيت‌كوين
براي اينكه بيت‌كوين به‌عنوان يك ارز درجيتال، متخصصدي باشد بايد رشد ارزش بازار آن ادامه يابد. بيت‌كوين درابتدا نوظهور بود و به‌عنوان پول اينترنتي جادويي و ارزي براي توسعه‌دهندگان شناخته مي‌شد. در روزهاي ابتدايي رمزارز مذكور، تصور مي‌شد كه بهترين متخصصد آن انجام معاملات فراتر از سرحدات بين توسعه‌دهندگاني است كه روي پروژه‌هاي مشترك كار مي‌كنند.
براساس قانون اعداد بزرگ با افزايش ارزش بازار بيت‌كوين، تغيير ارزش و دستكاري نوسانات به‌صورت فزاينده‌اي دشوار خواهد بود
نويسنده‌ي بيت‌كوين مگزين پيش از انتشار اوراق سفيد ساتوشي ناكاموتو براي چندين‌سال در Electronic Arts شاغل بود. شركت مذكور، در سراسر جهان استوديوها و فروشگاه‌هاي شخص ثالثي براي توسعه‌دهندگان دارد و به‌گفته‌ي اين نويسنده، در آن زمان فعاليت روي پروژه‌هايي كه در مناطق زماني مختلفي قرار داشتند و حل مسائلي كه مربوط به محل به‌خصوصي بودند چندان دشوار نبود؛ اما ارسال پول دردسرهايي داشت. بيت‌كوين اين اشكالات را حل كرد؛ بااين‌حال انجام معامله با بيت‌كوين و نگه‌داري آن، براي بيشتر افراد جز توسعه‌دهندگان پيچيده بود. بعدتر، مردم همراه‌با ساير ارائه‌دهندگان خدمات مالي ورود به حوزه‌ي بيت‌كوين را آغاز كردند و صرافي‌ها رفته‌رفته پا به ميدان گذاشتند.
در اواخر سال ۲۰۱۶ و سال ۲۰۱۷، ارزش بيت‌كوين به يك‌باره بالا رفت و رمزارزهاي ديگري ظاهر شدند كه برخي از آن‌ها براي كلاه‌برداري ساخته شده بودند. در جلسات و كنفرانس‌هاي مربوط به بيت‌كوين، شخصيت‌هاي جديدي وارد عرصه شدند: كلاهبرداراني كه سود سريع را وعده مي‌دادند، دلالان طلا، آن‌دسته از متخصصان خدمات مالي كه ديگر به انجام معاملات در بورس اوراق بهادار مجاز نبودند، افرادي كه در زندان بوده‌اند و غيره. آن‌ها ارزهاي ديجيتال را فرصتي آني براي دستيابي به دارايي نقد قلمداد كردند و در اواخر سال ۲۰۱۷، بازار بيت‌كوين را به محدوده‌اي فراتر از حد مجاز آن سوق دادند. اين رويداد باعث لطمه به بسياري از افراد شد و بهبود، ساخت و بازيابي مشروعيت بيت‌كوين سه‌سال طول كشيد.
البته ما هنوز در مرحله‌ي حدوگمان هستيم؛ اما اين مرحله بسيار سنجيده‌تر از چهار سال پيش است. بااين‌حال، براي رشد ارزش بازار تا اندازه‌اي كه تراكنش‌هاي گسترده‌تر امكان‌پذير باشد، وجود مرحله‌ي يادشده ضروري به‌انديشه متخصصين مي‌رسد. شايد اين سؤال پيش آيد كه حدوگمان ما درباره‌ي چه چيزي است؟ بيت‌كوين ارزي جهاني با متخصصد بسيار گسترده خواهد بود و با ساير سرمايه‌گذاري‌هاي فاركس (خريد ارز خارجي و كسب سود با بالا رفتن ارزش آن نسبت به ارزهاي ديگر) هيچ تفاوتي ندارد. به‌جاي حدس‌وگمان در مورد رشد توليد ناخالص داخلي و توسعه‌ي اقتصادي يك كشور، گمانه‌زني درباره‌ي بيت‌كوين مربوط به شرط‌بندي روي اين است كه اقتصاد ديجيتال بدون نياز به واسطه‌هاي مالي در آن سوي مرزها رشد خواهد كرد و ارزش ارزهاي وابسته به بانك‌هاي مركزي كاهش خواهد يافت.
از انديشه متخصصين نگارنده‌ي مطلب، تمامي موارد يادشده به‌سرعت در حال وقوع است و حدس‌و‌گمان‌ها درباره‌ي آينده‌ي بيت‌كوين تحقق خواهد يافت. همان‌گونه كه گمانه‌زني‌ها نويد مي‌دهند، راه بيت‌كوين براي استفاده‌ي بيشتر در دنياي واقعي هموارتر مي‌شود. درحالي‌كه سال قبل ارزش بازار بيت‌كوين ۲۰۰ ميليارد دلار بود، هنگام نگارش اين مقاله شاخص مذكور به بالاتر از يك‌تريليون دلار رسيده است
در سال ۲۰۲۱، شركت‌هاي بيشتري كه به‌صورت ديجيتالي معامله مي‌كنند، بيت‌كوين را در ترانامه‌هاي خودشان نگه خواهند داشت و عملكرد آن‌ها از شركت‌هاي ديگر جهان كه روي مقدار مشخصي از ارزهاي خارجي سرمايه‌گذاري كرده‌اند چندان متفاوت نخواهد بود. سرمايه‌گذاري اولين شركت بزرگ، يعني مايكرواستراتژي (MicroStrategy) روي بيت‌كوين بسيار خبرساز شد؛ بااين‌حال ارزش بازار شركت مذكور در آن دوره تنها يك‌ميليارد دلار بود. سرمايه‌گذار بعدي در صف خريد بيت‌كوين با ارزش بازار ۶۷۰ ميليارد دلار تسلا بود. هرچه تعداد بيشتري از شركت‌ها خبر ورودشان به حوزه‌ي بيت‌كوين را اعلام كردند، اخبار مربوط به آن‌ّها به‌صورتي فراينده تأثير كمتري داشت. اين وضعيت تا جايي پيش رفته است كه سرمايه‌گذاري شركت‌هاي كوچك، تأثير زيادي روي ارزش بيت‌كوين ندارد؛ اين همان قانون اعداد بزرگ است.
موارد استفاده از بيت‌كوين در آينده
در پايان مي‌توان نتيجه گرفت كه با افزايش ارزش بيت كوين تا سقف ۵۰۰ هزار دلار، معاملات بيشتر و استفاده‌ي روزمره از اين رمزارز را شاهد خواهيم بود. از هم‌اكنون، پروژه‌هايي ساخته شده است كه موارد استفاده‌ي تراكنش‌هاي چندگانه را امكان‌پذير مي‌كند. BAKKT، كوين‌بيس (Coinbase) و Gemini كيف‌پول‌هايي دارند كه به متخصص امكان مي‌دهد بيت‌كوين و ارزهاي ديجيتال ديگر را به تجار يا بين دوستانشان ارسال كنند. درآينده، تسلا بيت‌كوين را به‌عنواني راهكاري براي پرداخت پول خودروها قبول مي‌كند و پلتفرم‌هاي Paydrop و Wyre پرداخت حقوق نيروي سادهان و پيمانكاران را با بيت‌كوين امكان‌پذير مي‌كنند.
اين مقاله حاوي توصيه يا پيشنهاد اقتصادي اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران نيست. خطر از دست دادن سرمايه در هر سرمايه‌گذاري وجود دارد و سرمايه‌گذار بايد پس از مطالعه و تحقيق، تصميم نهايي را خود اتخاذ كند و مسئوليت تبعات آن را بر عهده بگيرد.
هم انديشي ها