هشدار دانشمندان: تغييرات اقليمي زمين را نابود خواهد كرد
گروهي بين‌المللي متشكل از نزديك به ۱۱ هزار دانشمند پيغام مهمي براي دنيا فرستاده‌اند كه براساس آن، اگر تغييراتي سريع و عميق و پايدار را در زندگي‌هايمان اعمال نكنيم، به‌زودي مصيبتي وصف‌ناشدني براي انسان از راه خواهد رسيد.
دانشمندان جهان ۴۰ سال است درباره‌ي بحران اقليمي قريب‌الوقوع هشدار داده‌اند؛ اما تا‌به‌امروز، خواسته‌هاي همگاني آنان توجهات اندك را جلب كرده و تغييراتي به‌مراتب كمتر را سبب شده است. اكنون آن‌ها در كشاكش وضعيت اضطراري اقليمي و با وجود دورنمايي نه‌چندان روشن، بارديگر براي آگاه‌سازي دنيا تلاش كرده‌اند. توماس نيوسام، دانشمند محيط‌زيست از دانشگاه سيدني مي‌گويد:
دانشمندان تعهد اخلاقي دارند كه هر تهديد عظيم را به بشر هشدار دهند. باتوجه‌به داده‌هايي موجود، واضح است كه با وضعيت اضطراري اقليمي مواجه هستيم.
دو سال پس از تأليف يكي از مباحثه‌برانگيزترين مقاله‌هاي اقليمي كه بزرگ‌ترين گروه بين‌المللي از دانشمندان آن را تأييد كردند، نيوسام و همكارانش با نوشتن مقاله‌اي هشدار فوري ديگري به تمام دنيا داده‌اند. مقاله‌ي جديد كه موج نگراني‌هاي محيط‌زيستي اخير در سطح جهاني همراه آن بوده، داده‌هاي عمومي و موجود ۴۰ ساله را واكاوي كرده و مصرف انرژي، درجه‌ي حرارت سطحي، جمعيت، جنگل‌زدايي، يخ‌هاي قطبي، نرخ باروري و البته انتشار كربن را پوشش داده است.
مقاله‌ي اخير كه نخستين‌بار روز گذشته منتشر شد، از همين‌حالا حجم چشمگير و درخورتوجه‌اي از حمايت و موافقت را به‌خود جلب كرده است و در فهرست حاميان آن، نام دانشمنداني از ۱۵۰ كشور مختلف دنيا به‌چشم مي‌خورد. مؤلفان مي‌نويسند:
بحران اقليمي از راه رسيده و با سرعتي بيش‌ازپيش‌بيني اغلب دانشمندان در حال گسترش است. اين بحران شديدتر از حد انتظارها است و اكوسيستم‌هاي طبيعي و سرنوشت بشر را تهديد مي‌كند.
- كنترل جمعيت و تغييرات اقليمي؛ آيا تصورات ما همگي غلط بوده است؟
- ۵۰ تريليون دلار؛ شرح تفكيك هزينه‌‌هاي لازم براي رسيدن به اهداف توافق پاريس
نتايج پژوهش اخير نكته‌ي تازه‌اي دربرندارد؛ اما بر اهميت راهكارهاي مشخص و نشانه‌هاي نگران‌كننده نظير تشديد توليد گوشت، نابودي درختان، نرخ زاد‌و‌ولد و انتشار كربن تأكيد كرده است. ويليام ريپل، بوم‌شناس دانشگاه ايالتي اورگن مي‌گويد:
با وجود مذاكرات جهاني و مهم ۴۰ ساله، به‌طور عمده تغيير خاصي در راه و روشمان اعمال نكرده‌ايم و اساسا در حل اين بحران ناكام مانده‌ايم.
به‌گفته‌ي مؤلفان، به‌منظور توقف بدترين عواقب بحران اقليمي، بايد رويه‌هاي جاري را به‌كلي تغيير دهيم و تمام سوخت‌هاي فسيلي باقي‌مانده را درون زمين رها و به‌جاي آن، فناوري جذب كربن و تجديدپذير را پيگيري كنيم و به مصرف غذاهاي گياهي‌تر و ارائه‌ي خدمات تنظيم خانواده براي تمام افراد، به‌ويژه دختران و زنان جوان، روي آوريم.
مولفان اذعان مي‌كنند كشورهاي ثروتمندتر به‌نحو اجتناب‌ناپذيري پيش‌گام تغييرات يادشده خواهند بود؛ اما اگر كل دنيا واقعا درباره‌ي آينده‌اي خالي از كربن جدي است، به‌ضرورت بايد از كشورهاي فقيرتر نيز همراهي كند.
هم‌زمان با حكم‌فرمايي جوامع در نشر آلايندگي‌ها، بايد به‌سرعت نابودي زيستگاه و تنوع زيستي را متوقف و معكوس كنيم و به جنگل‌ها و ديگر زيستگاه‌هاي طبيعي امكان رشد و ذخيره‌سازي كربن را بدهيم. مؤلفان برآورد مي‌كنند صرفا با همين راهكارهاي طبيعي مي‌توانيم به تحقق يك‌سوم از بلندپروازي‌هاي توافق پاريس دست پيدا كنيم. دانشمندان مي‌گويند:
اهداف ما بايد از رشد توليد ناخالص داخلي و پيگيري ثروت به‌سوي اكوسيستم‌هاي پايدار و بهبود تندرستي انسان به‌واسطه‌ي اولويت‌بندي نيازهاي اساسي و كاهش نابرابري تغيير كند.
واضح است با وجود اغلب رهبران كنوني جهان، چرخش يادشده تغيير سياست عظيمي محسوب مي‌شود؛ اما خبر خوشحال‌كننده اين است كه اگر دنيا موفق شود، تندرستي و سلامت بشر و زمين، تنها خانه‌مان، در عالم بسيار بهتر حاصل خواهد شد.
در چند سال اخير، اوضاع در مسير اميدواركننده‌اي در حال حركت بوده است. انرژي‌هاي خورشيدي و بادي در دهه‌ي گذشته بيش از ۳۰۰ درصد رشد كرده‌اند و حجم واگذاري سوخت‌هاي فسيلي به بيش از هفت‌تريليون دلار رسيده و ارزش‌گذاري كربن به آهستگي در حال رواج بيشتر است. ناگفته نماند اقدامات اقليمي گسترده‌ي اشخاص و شركت‌ها و كشورها نيز اهميت بسزايي داشته است.
با اين اوصاف، مؤلفان معتقدند اگر مي‌خواهيم از رسيدن به نقطه‌ي اوج برگشت‌ناپذير يا گلخانه‌سازي فاجعه‌بار زمين اجتناب كنيم كه به‌طرز فزاينده‌اي خارج از كنترلمان خواهد بود، بايد همچنان اقدامات بسيار زياد ديگري انجام دهيم. نيوسام دراين‌باره مي‌گويد:
هرچند اوضاع بد است، كاملا نااميد نيستيم و مي‌توانيم براي حل وضع اضطراري اقليمي گام‌هايي برداريم.
پژوهش جديد اقليمي در نشريه‌ي BioScience منتشر شده است.
هم انديشي ها