مهندسي بي‌نهايت: بوئينگ 747، ملكه آسمان‌ها

جامبوجت افسانه‌اي بوئينگ اولين هواپيماي پهن پيكر جهان است كه براي گسترش سفرهاي بين‌ قاره‌اي و به‌منظور پاسخ به نياز فزاينده‌ي شركت‌هاي هواپيمايي براي نقل و انتقال مسافران در حجم بالا پا به عرصه‌ي حيات گذاشت. در ابتداي تولد اين پرنده، بسياري بر اين عقيده‌ب ودند كه اندازه‌ي بسيار بزرگ بوئينگ ۷۴۷ نه‌تنها باعث خواهد شد اين پرنده در انجام وظيفه‌ي اصلي خود، يعني جابجايي مسافران ناموفق باشد؛ بلكه وزن بسيار بالاي آن اشكالاتي براي باند فرودگاه‌ها رقم خواهد زد و احتمالا دچار سوانح زيادي خواهد شد.

اما برخلاف تمام بدبيني‌ها، نه‌تنها اين پرنده تا چندين دهه از لحاظ مختلف بي‌رقيب ماند؛ بلكه هنوز هم به حضور موفقيت‌آميز خود در آسمان ادامه مي‌دهد و تا كنون بيش از ۱۵۰۰ فروند از آن توليد شده است. بوئينگ ۷۴۷ حاصل تلاش ۵۰ هزار نفر از كاركنان بوئينگ بود كه با لقب «باورنكردني‌ها» شناخته‌ مي‌شدند. اين افراد شامل كاركنان ساختماني، مكانيك‌ها، مهندسان، كاركنان اداري و مديراني بودند كه بوئينگ ۷۴۷ افسانه‌اي را به واقعيت تبديل كردند. جالب است كه با وجود محدوديت‌هاي موجود در دهه‌ي ۶۰ ميلادي، آن‌ها اين كار را در كمتر از ۱۶ ماه به انجام رساندند.

در سال ۱۹۶۳، نيروي هوايي ايالات متحده مجموعه‌اي از برنامه‌هاي مطالعاتي جهت توليد يك هواپيماي ترابري سنگين را شروع كرد. مسئولان نيروي هوايي معتقد بودند جت ترابري سي-۱۴۱ استارليفتر پاسخگوي نيازهاي نيروي هوايي نيست و نياز به يك هواپيماي ترابري بزرگ‌تر احساس مي‌شد. سه شركت لاكهيد مارتين، داگلاس و بوئينگ در مناقصه‌ي نيروي هوايي براي ساخت هواپيماي ترابري فوق‌سنگين شركت كردند؛ اما بوئينگ و داگلاس اين مناقصه را به لاكهيد واگزار كردند؛ مناقصه‌اي كه منجر به توليد غول ترابري دنياي غرب، سي‌-۵ گَلَكسي شد.

هواپيماي ترابري سنگين C-5 Galaxy

شكست بوئينگ در اين مناقصه به‌معناي از دست رفتن قراردادي ارزشمند براي اين شركت آمريكايي بود. اين شكست باعث شد بوئينگ بيش از گذشته توجه خود را به‌سوي بازار هواپيماهاي مسافربري معطوف كند. در آن دوران، به‌ لطف استقبال از جت‌هاي مسافربري نظير بوئينگ ۷۰۷ و DC-8، بازار سفرهاي دوربرد هوايي در حال گسترش بود. حتي پيش از شكست بوئينگ در مناقصه‌ي هواپيماي ترابري نيروي هوايي، ژوان تريپ، رئيس شركت هوايي پان امريكن كه از بزرگ‌ترين شركت‌هاي هوايي آن دوران بود، به بوئينگ پيشنهاد داده بود هواپيمايي دوبرابر بزرگ‌تر از بوئينگ ۷۰۷ توليد كند.

شكست در مناقصه‌ي نيروي هوايي تنها دليل بوئينگ براي ساخت ۷۴۷ نبود. در آن دوران ترافيك هوايي رو به افزايش بود و ساخت هواپيمايي چند برابر بزرگ‌تر از ۷۰۷ امكان كاهش هزينه‌ي بليط و كاهش ترافيك هوايي را فراهم مي‌كرد. بوئينگ تصميم گرفت از برخي تكنولوژي‌هاي توسعه‌يافته در طرح هواپيماي باري‌اش نيز در ۷۴۷ استفاده كند؛ مهم‌ترين آن‌ها موتورهاي داراي ضريب كنارگذر بالا بود كه براي طرح هواپيماي ترابري ارتش توسعه يافته بودند.

DC-8 (سمت راست) و بوئينگ ۷۰۷ (سمت چپ)

در سال ۱۹۶۵، جو ساتر از گروه طراحي بوئينگ ۷۳۷ به تيم طراحي ۷۴۷ منتقل شد تا فرايند طراحي ۷۴۷ را مديريت كند. وي با مديران شركت‌هاي هوايي مختلف از جمله پان امريكن به رايزني پرداخت تا از نيازهاي مشتريان بالقوه‌ي محصول آينده‌ي بوئينگ آگاه شود. در آن زمان اين اعتقاد وجود داشت كه هواپيماهاي مسافربري دوربرد در نهايت جاي خود را به هواپيماهاي مسافربري مافوق‌صوت خواهند بخشيد؛ همين مسئله باعث شد طراحان جانب احتياط را رعايت كنند و ۷۴۷ را به‌گونه‌اي طراحي كنند كه بتوان آن را به‌آساني به يك هواپيماي ترابري تبديل كرد.

يكي از دلايل وجود كوهان نمادين ۷۴۷ در قسمت بالاي هواپيما نيز به همين مسئله بازمي‌گردد. در طرح هواپيماي باري ارتش خواسته شده بود امكان بارگيري از قسمت دماغه‌ي هواپيما وجود داشته باشد. به‌همين دليل بوئينگ در طرح پيشنهادي‌اش به ارتش، كابين خلبان را به قسمت كوهان مانند بالاي هواپيما منتقل كرده‌بود. طراحان بوئينگ تصميم گرفتند اين قسمت كوهان مانند را در طراحي ۷۴۷ نيز مورد استفاده قرار دهند. اضافه كردن اين قسمت باعث مي‌شد در نمونه‌هاي ترابري بارگيري از قسمت دماغه‌ي ۷۴۷ امكان‌پذير باشد و همچنين اين امكان وجود داشت تا در اين قسمت كوهان مانند تعداد بيشتري مسافر جاي داده شوند. بر همين‌ اساس، ملكه‌ي آسمان در نهايت در سه پيكربندي مختلف به‌ مشتريان ارائه شد: گونه‌ي مسافربري، گونه‌ي باري و گونه‌اي تبديل‌پذير كه مي‌تواند بنا به نياز مشتري جهت حمل مسافر يا بار مورد استفاده قرار گيرد.

بوئينگ ۷۴۷ به‌قدري بزرگ بود كه مسئولان بويينگ مجبور شدند براي ساخت اين هواپيما بزرگ‌ترين كارخانه‌ي توليد هواپيما را در اِوِرِت واشنگتن بنا كنند. نتيجه‌ي كار، پرنده‌اي غول‌آسا بود؛ اولين ۷۴۷ ساخته‌شده ۶۸.۵ متر طول داشت و سكان عمودي آن به ارتفاع يك ساختمان شش طبقه بود. وقتي كابين اين هواپيما در حالت تحت فشار قرار مي‌گرفت، وزن هواي داخل كابين به يك تن مي‌رسيد. بخش حمل بار مي‌توانست ۳۴۰۰ چمدان را حمل كند و براي خالي شدن تنها به ۷ دقيقه وقت نياز داشت. سطح بال اين هواپيما بزرگ‌تر از يك زمين بسكتبال است؛ اما جالب اين است كه سيستم ناوبري بين‌المللي نصب‌شده روي آن از لپ‌تاپ‌هاي مدرن نيز سبك‌تر بود.

سرانجام در سي‌ام سپتامبر ۱۹۶۸ اولين ۷۴۷ از خط توليد خارج شد و خبرنگاران و نمايندگان بيست و شش شركت خريدار اين هواپيما از اين پرنده‌ي غول‌پيكر بازديد كردند. در ماه‌هاي پس از آن، كاركنان بوئينگ وقت خود را جهت آماده‌سازي اين پرنده براي پرواز اوليه صرف كردند. عروس آسمان براي اولين بار روز نهم فوريه‌ي ۱۹۶۹ بال به آسمان گشود؛ در اين پرواز جك ودل كنترل هواپيما را در دست داشت و برايان ويگل به‌عنوان كمك‌خلبان وي را همراهي مي‌كرد. با وجود اشكال جزئي در يكي از فلپ‌هاي هواپيما، پرواز اوليه‌ي اين پرنده موفقيت‌آميز بود. در نهايت عروس آسمان در دسامبر ۱۹۶۹ تأييديه‌ي پرواز را دريافت كرد و اجازه يافت وارد سيستم حمل و نقل هوايي شود.

اولين پيش‌نمونه‌ي بوئينگ ۷۴۷

گونه‌ي اوليه‌ي بوئينگ ۷۴۷ سري ۱۰۰ ناميده مي‌شد كه مشخصه‌ي اصلي آن وجود سه پنجره در هركدام از طرفين طبقه‌ي فوقاني آن بود. به‌دليل اينكه طبقه‌ي فوقاني در ابتدا صرفا به‌عنوان فضاي استراحت مسافران درجه‌ي يك (First Class) به‌كار مي‌رفت؛ شركت بوئينگ به همين تعداد پنجره بسنده كرده‌ بود. اما پس از مدتي شركت‌ها تصميم گرفتند از اين قسمت براي جاي دادن صندلي‌هاي مسافران درجه يك استفاده كنند كه باعث شد شركت بوئينگ تعبيه‌ي ۵ پنجره در هر سمت طبقه‌ي فوقاني را به‌عنوان يك گزينه‌ي اختياري به مشتريان ارائه دهد.

بوئينگ ۷۴۷ سري ۱۰۰

گونه‌ي SP بوئينگ ۷۴۷ نوعي اختصاصي از اين هواپيما بود كه با درخواست مشترك شركت‌ هواپيمايي پان امريكن و هواپيمايي ملي ايران ايجاد شد. هدف از ساخت اين نمونه، دست‌يابي به هواپيمايي بود كه بتواند پروازهاي مستقيم بين ايالات متحده و خاورميانه را به انجام برساند. از انديشه متخصصين ظاهري، اصلي‌ترين تفاوت گونه‌ي SP با مدل اوليه‌ي ۷۴۷ به بدنه‌ي كوتاه‌تر و سكان‌هاي عمودي و افقي بزرگ‌تر مربوط مي‌شود. در اين گونه، برد هواپيما به ۱۰,۸۰۰ كيلومتر رسيده‌ بود؛ اين مسئله امكان برقراي پروازهاي مستقيم ميان تهران و نيويورك را فراهم كرد كه در زمان خود طولاني‌ترين پرواز تجاري بدون توقف در جهان بود. هردو شركت پان امريكن و هواپيمايي ملي ايران در سال ۱۹۷۶ استفاده از اين هواپيما را شروع كردند و در مجموع تعداد ۴۵ فروند از اين نمونه توليد شد.

بوئينگ ۷۴۷ اس‌پي

سري ۲۰۰ بوئينگ ۷۴۷ پس از سري ۱۰۰ به بازار عرضه شد. در اين سري، بهبودهايي در قدرت موتور هواپيما و حداكثر وزن برخواست آن ايجاد شده بود. عرضه‌ي مدل‌هاي اختصاصيِ باري، تبديل‌پذير و تركيبي (باري و مسافربري) نيز با عرضه‌ي سري ۲۰۰ شروع شد. مدل باري سري دويست با كد F شناخته مي‌شد كه توانايي حمل ۳۷۸ تن بار داشت. مدل تبديل‌پذير با كد C شناخته مي‌شد كه مي‌توانست نقش يك هواپيماي مسافربري را ايفا كند؛ اما با حذف صندلي‌ها و استفاده از ورودي بار در دماغه‌ي هواپيما، مي‌توانست به‌عنوان يك هواپيماي باري نيز مورد استفاده قرار گيرد. گونه‌ي تركيبي با كد M شناخته مي‌شود كه علاوه‌ بر حمل بار، مي‌تواند ۲۳۸ مسافر را در سه‌كلاس حمل كند.

سومين سري از خانواده‌ي ۷۴۷ با عنوان سري ۳۰۰ شناخته مي‌شود. تفاوت اصلي اين سري با سري‌هاي قبلي به كشيدگي طبقه‌ي فوقاني هواپيما مربوط مي‌شود كه در مدل‌هاي قبلي به‌عنوان يك گزينه‌ي اختياري به خريداران ارائه مي‌شد. در اين سري با انجام به‌سازي‌هاي آيروديناميك جزئي، حداكثر سرعت هواپيما از ۰.۸۴ ماخ به ۰.۸۵ ماخ افزايش پيدا كرده‌ است. پلكان مارپيچي طبقه‌ي دوم نيز جاي خود را به يك پلكان مستقيم داده‌ است كه فضايي بيشتري براي تعبيه‌ي صندلي‌هاي اضافه فراهم مي‌كند. براي سري ۳۰۰ نيز يك نمونه‌ي تركيبي (باري و مسافربري) توليد شد كه با كد M شناخته مي‌شود.

كابين خلبان بوئينگ ۷۴۷ سري ۴۰۰

استفاده از موتورهاي اصلاح‌شده و اعمال تغييراتي در بال‌ها از جمله نصب بالك‌هاي ۱.۸ متري باعث شده است مصرف سوخت در اين هواپيما ۴ درصد كاهش پيدا كند. كاهش مصرف سوخت و اضافه شدن مخزن سوخت در دم هواپيما باعث شده است برد اين نمونه به بيش از ۱۴ هزار كيلومتر برسد.

آخري گونه از بوئينگ ۷۴۷ با عنوان سري ۸ شناخته مي‌شود كه در نوامبر ۲۰۰۵ معرفي شد. دليل استفاده از عدد ۸ در نام‌گذاري اين سري، تأكيد بر اين مسئله است كه بوئينگ ۷۴۷ سري ۸ از فناوري‌هاي نوين به‌كاررفته در بوئينگ ۷۸۷ دريم‌لاينر بهره‌مند شده است. از جمله‌ي اين فناوري‌ها مي‌توان به استفاده از بالك‌هاي جديد در نوك بال‌ها و موتورهاي GEnx-2B ساخت جنرال الكتريك اشاره كرد. مجموع تغييرات اعمال‌شده در سري ۸ باعث شده است مصرف سوخت و كربن توليدشده توسط اين هواپيما كاهش يابد. تغييرات اعمال‌شده كاهش وزن و مصرف سوخت هواپيما را به‌ همراه داشته‌اند و به‌علاوه باعث شده‌اند تعداد قطعات تشكيل‌دهنده‌ي هواپيما نيز كاهش يابد.

گونه‌ي باري سري ۸ اولين بار در فوريه‌ي ۲۰۱۰ پرواز كرد؛ اولين پرواز نمونه‌ي مسافربري نيز در مارس ۲۰۱۱ انجام شد. در گونه‌ي باري سري ۸، ظرفيت حمل بار به ميزان ۱۶ درصد در مقايسه با گونه‌ي باري سري ۴۰۰ افزايش يافته است. در گونه‌ي مسافربري نيز امكان نصب ۵۱ صندلي بيشتر از سري ۴۰۰ وجود دارد و محفظه‌ي حمل بار گونه‌ي مسافربري سري ۸ مي‌تواند ۲۶ درصد بار بيشتري در خود جاي دهد. افزايش ظرفيت محفظه‌هاي حمل بار بالاي سر مسافران، طراحي مجدد پلكان و تغيير در طراحي داخلي كابين نيز از جمله به‌روزرساني‌هاي اعمال‌شده در سري ۸ بوئينگ ۷۴۷ است.

بوئينگ ۷۴۷ سري ۸

نمي‌توانيم از بوئينگ ۷۴۷ و گونه‌هاي مختلف آن صحبت كنيم و از ايرفورس‌ وان يا هواپيماي اختصاصي رئيس جمهور ايالات متحده سخني به‌ميان نياوريم. در واقع هر هواپيمايي كه وظيفه‌ي حمل رئيس‌جمهور ايالات متحده را بر عهده داشته باشد، «Air Force One» ناميده مي‌شود. در حال حاضر وظيفه‌ي حمل رئيس‌جمهور بر عهده‌ي دو فروند بوئينگ ۷۴۷ از سري ۲۰۰‌ بي است كه با شماره‌ي دم ۲۸۰۰۰ و ۲۹۰۰۰ ثبت شده‌اند. در ساختار نيروي‌ هوايي آمريكا اين هواپيماها با نام VC-25A شناخته مي‌شوند.

اين دو هواپيما از توانايي سوخت‌گيري هوايي برخوردار هستند و از انديشه متخصصين تئوريك برد آن‌ها نامحدود است. دستگاه‌هاي سخت‌افزاري موجود در هواپيما در برابر سيگنال‌هاي الكترومغناطيسي مقاوم‌سازي شده‌اند. ابزارهاي ارتباطِ امن موجود در اين هواپيما به ايرفورس‌ وان اجازه مي‌دهند در صورت حمله به ايالات متحده به‌عنوان يك مركز فرماندهي متحرك عمل كند.

فضاي داخلي اين پرنده معادل ۳۷۱ مترمربع است كه به سه سطح تقسيم شده و سوئيت اختصاصي رئيس‌جمهور، دفتر كار و اتاق كنفرانس را شامل مي‌شود. اين هواپيما همچنين به يك سوئيت پزشكي مجهز است كه مي‌تواند به‌عنوان اتاق عمل نيز مورد استفاده قرار گيرد و يك پزشك در تمام سفرهاي هوايي، رئيس جمهور را همراهي مي‌كند. دو آشپزخانه‌ي موجود در ايرفورس وان مي‌توانند در هر نوبت غذاي لازم براي ‍۱۰۰ نفر را فراهم كنند. اين هواپيما همچنين قسمت‌هايي جهت اقامت همراهان رئيس‌جمهور نظير مشاوران، افسران امنيتي، خبرنگاران و ديگر مهمانان را در خود جاي داده است.

هرچند بوئينگ ۷۴۷ هواپيمايي ايمن به‌حساب مي‌آيد؛ اما در تاريخ پرواز اين پرنده، چندين مورد حوادث و سوانح دلخراش رخ داده‌ است. در ادامه به‌طور خلاصه به چند مورد از اين سوانح اشاره مي‌كنيم.

پيش از هرچيز به حادثه‌‌اي كه ۲۷‌ مارس ۱۹۷۷ در فرودگاه لوس‌رودئو در اسپانيا رخ داد اشاره مي‌كنيم. در اين حادثه كه مرگبارترين حادثه‌ي تاريخ هوانوردي نيز به‌شمار مي‌رود، مجموعا ۵۸۳ نفر جان خود را از دست دادند. در ۲۷ مارس ۱۹۷۷، به‌دليل عمليات تروريستي در فرودگاه لاس‌پالماس اسپانيا، تعداد زيادي از پروازها به فرودگاه لوس‌رودئو كه امروزه با عنوان فرودگاه تنريف شمالي شناخته مي‌شود منتقل شدند و اين مسئله موجب شلوغي بيش از حد اين فرودگاه شده بود.

در اين ميان بوئينگ ۷۴۷ سري ۲۰۰ متعلق به شركت‌ هواپيمايي KLM و بوئينگ ۷۴۷ سري ۱۰۰ متعلق به شركت پان امريكن نيز از جمله هواپيماهايي بودند كه به فرودگاه لوس‌رودئو منتقل شدند. به‌واسطه‌ي نبود ديد كافي و اشكالات ارتباطي بين برج مراقبت و بوئينگ ۷۴۷ خطوط هوايي KLM، در حالي كه بوئينگ ۷۴۷ متعلق به پان امريكن هنوز در حال تاكسي روي باند بود، بوئينگ ۷۴۷ شركت KLM اقدام به برخواستن از باند كرد و با بوئينگ ۷۴۷ شركت پان امريكن برخورد كرد. در اين حادثه تنها ۶۱ نفر كه در قسمت جلوي بوئينگ ۷۴۷ پان امريكن حضور داشتند زنده ماندند.

از ديگر تراژدي‌هاي هوايي كه بوئينگ ۷۴۷ در آن حضور داشت، مي‌توان به پرواز شماره‌ي ۰۰۷ خطوط هوايي كره‌ي جنوبي اشاره كرد كه باعث مرگ ۲۴۶ مسافر و ۲۳ خدمه‌ي اين هواپيما شد. بوئينگ ۷۴۷ سري ۲۰۰ خطوط هوايي كره‌ي جنوبي، روز ۳۱‌ آگوست ۱۹۸۳ در ساعت ۳ و ۵۰ دقيقه‌ي صبح به وقت گرينويچ، فرودگاه جان‌ اف كندي نيويورك را به مقصد سئول ترك كرد. اين فرودگاه پس از توقفي جهت سوخت‌گيري مجدد در فرودگاه آنكورج در آلاسكا راهي سئول شد.

به دليل خطاي ناوبري، اين هواپيما تدريجا از مسير اصلي پرواز خود منحرف شد؛ انحرافي كه باعث شد اين هواپيما در ساعت ۱۵ و ۵۱ دقيقه به وقت گرينويچ به محدوده‌ي هوايي انحصاري كامچاتكا در اتحاد جماهير شوروي وارد شود. هرچند اين هواپيما با گذر از كامچاتكا آسمان شوروي را به‌سلامت ترك كرد، اما مدت كوتاهي بعد مجددا با پرواز برفراز جزيره‌ي ساخالين وارد آسمان شوروي شد. اين بار بخت با سرنشينان هواپيما يار نبود و يك هواپيماي رهگير شوروي با شليك دو موشك، بوئينگ ۷۴۷ را به قعر دريا فرستاد.

مسير حركت هواپيماي خطوط هوايي كره

علاوه‌ بر موارد فوق كه از شناخته‌شده‌ترين حوادث بوئينگ ۷۴۷ هستند، مي‌توان به حادثه‌ي بمب‌گذاري در بوئينگ ۷۴۷ خطوط هوايي هندوستان در سال ۱۹۸۵ اشاره كرد. اين هواپيما كه از بمبئي به‌سمت كانادا در حال پرواز بود، در نزديكي سواحل ايرلند به‌وسيله‌ي بمبي كه درون هواپيما كار گذاشته شده‌ بود منهدم شد و در دريا سقوط كرد. در اين حادثه ۳۰۷ مسافر و ۲۲ خدمه جان خود را از دست دادند.

در حادثه‌اي ديگر به‌دليل نقص در تعميرات هواپيما، ۵۰۵ نفر از ۵۰۹ مسافر و ۱۵ خدمه‌ي بوئينگ ۷۴۷ خطوط‌ هوايي ژاپن، جان خود را از دست دادند. به‌واسطه‌ي نقص در تعميرات هواپيما، بخشي از قسمت عقب هواپيما از جمله سكان‌ عمودي آن حين پرواز كنده شد. اين مسئله باعث از كار افتادن سيستم هيدروليك هواپيما شد و در نتيجه خلبانان كنترل اكثر سطوح‌ كنترلي هواپيما را از دست دادند. پس از نزديك به ۳۰ دقيقه پرواز وحشتناك، هواپيما به سطح زمين برخورد كرد و به‌جز چهار نفر، تمامي سرنشينان و خدمه‌ي هواپيما به كام مرگ رفتند.

تصويري از بوئينگ ۷۴۷ ژاپني كه نشان مي‌دهد سكان عمودي به‌طور كامل كنده شده است

هزينه‌هاي بالاي طراحي و ساخت بوئينگ ۷۴۷ در كنار هزينه‌هاي سرسام‌آور ساخت كارخانه‌ي اورت، بوئينگ را به استقراض از بانك‌ها وادار كرده‌ بود. در ماه‌هاي پاياني تكميل اين پروژه، تقاضاهاي مكرر بوئينگ براي دريافت وام ادامه يافت. بخت با بوئينگ يار بود و توانسته بود وام‌هاي مورد نيازش را دريافت كند؛ اگر بوئينگ نمي‌توانست اين وام‌ها را دريافت كند، نه‌تنها سرنوشت ملكه‌ي آسمان، بلكه سرنوشت شركت بوئينگ به‌ خطر مي‌افتاد. همچنين عدم استقبال از ۷۴۷ مي‌توانست حيات بوئينگ را به‌ خطر بيندازد؛ اما ريسك اين شركت جواب داد و ۷۴۷ به يك موفقيت بزرگ تبديل شد، ريسكي كه باعث شد بوئينگ سال‌ها بر بازار هواپيماهاي پهن‌پيكر تسلط داشته باشد.

در تاريخ بيست و هشتم ژوئن ۲۰۱۴، بوئينگ هزار و پانصدمين ۷۴۷ توليدي را به خطوط هوايي لوفتانزا تحويل داد. جالب است بدانيد كه فروش ۷۴۷ امروزه از اين تعداد نيز فراتر رفته؛ ركوردي كه بدون شك فوق‌العاده است. اين هواپيما را مي‌توان يكي از موفق‌ترين ساخته‌هاي تاريخ هوانوردي دانست؛ پرنده‌اي كه با گذشت چندين دهه از عمرش هنوز جوان به‌ انديشه متخصصين مي‌رسد.