كشف گونه‌اي ناشناخته از نهنگ چهار پا در پرو
اجداد نهنگ‌ها و دلفين‌هاي امروزي از يك حيوان كوچكِ چهار پا و سُم‌دار تكامل پيدا كردند كه در حدود ۵۰ ميليون سال قبل در دوره ائوسن ميانه (تقريبا ۴۸ تا ۳۸ ميليون سال قبل) در جنوب آسيا زندگي مي‌كرد. فسيلي از اين حلقه گمشده كه قبلا در هند كشف شده نشان مي‌داد كه نياي نهنگ‌ها در هنگام خطر به آب مي‌آمدند اما براي زاد و ولد و تغذيه دوباره به خشكي بازمي‌گشتند. آن‌ها ممكن است مدت زيادي را در آب‌هاي كم عمق صرف كرده و از گياهان آبزي و بي‌مهرگان و نهايتا ماهي‌هاي كوچك و دوزيستان تغذيه كرده باشند.
شواهد فسيلي نشان مي‌دهد كه اين پستانداران باستاني حدود ۴۱٫۲ ميليون سال قبل سفر خود را از غرب آفريقا شروع كرده، در سراسر اقيانوس اطلس شنا كردند و خود را به شمال آمريكاي شمالي رساندند. اما كشف شگفت‌انگيز فسيل يك نهنگ ۴۱٫۲ ميليون ساله در سواحل پرو اين داستان را تغيير داد؛ درواقع نهنگ‌هاي باستاني ابتدا به‌جاي آمريكاي شمالي به آمريكاي جنوبي سفر كردند.
گونه‌ي به‌تازگي كشف شده «پرگوستوس پاسفيكوس (Peregocetus Pacificus)» نام‌گذاري شده كه در زبان لاتين به معناي «نهنگ مسافر اقيانوس آرام» است. بقاياي به خوبي حفظ‌شده اين نهنگ در سال ۲۰۱۱ در منطقه باستان‌شناسي پلايا مديا لونا در پرو كشف شد و ديرينه‌شناسان توانستند بخش اعظمي از اسكلت اين جانور را از جمله فك، پاهاي جلو و عقب و بخشي از ستون فقرات و دم را بازسازي كنند. پژوهشگران با تاريخ‌گذاري رسوبات دريايي كه فسيل در آن كشف شد، آن را متعلق به دوره ائوسن ميانه دانستند. اكنون با دركنار هم قرار دادن اين شواهد فسيلي، تصور مي‌شود كه پرگوستوس پاسفيكوس، ۴۱٫۲ ميليون سال قبل سفر حماسي را به سوي جهان نو شروع كرده باشد.
بازسازي هنري پرگوستوس پاسفيكوس، گونه‌ي به‌تازگي كشف شده در سواحل پرو
پرگوستوس پاسفيكوس آن‌طور كه دندان‌هاي تيز و قيچي مانندش نشان مي‌دهد، گوشتخوار بوده است. و همچون نهنگ‌هاي امروزي ماهي‌هاي بزرگ استخواني را مي‌خورده است. بااين‌حال، پرگوستوس پاسفيكوس داراي دندان‌هايي شبيه به گوشتخواران مدرن مانند سگ‌سانان بوده، به‌خصوص اينكه دندان‌هاي آسياي بزرگ و كوچك بسيار نوك‌تيزي داشته است.
كشف جديد تأثيري شگرف بر درك ما از تكامل نهنگ‌ها دارد
آب‌بازسانان امروزي (نهنگ‌ها، دلفين‌ها و گراز ماهي‌ها) رديف دندان‌هاي ساده و يكدستي به مانند خوك‌ها دارند و شكار را نمي‌جوند، بلكه آن را گرفته و به‌صورت كامل مي‌بلعند. استخوان‌هاي لگن اين پستانداران پس از هزاران سال از ناحيه ستون فقرات جدا شده تا بتوانند به‌طور مؤثرتري حركت كنند، در همين حال، با شناوري بيشتر در محيط با جاذبه پايين‌تر آب، منابع تكاملي كمتري به پاهاي قويشان اختصاص يافته است. اندام‌هاي جلويي به باله تبديل شدند و اندام‌هاي تهتاني نيز به مرور كوچك شده يا به كلي از بين رفتند.
اوليوير لامبرت، ديرينه‌شناسي از مؤسسه سلطنتي علوم طبيعي بلژيك و نويسنده اصلي پژوهش جديد در بيانيه‌اي گفت:
اين اولين نمونه از اسكلت كامل يك نهنگ چهار پا در تمامي اقيانوس آرام است و احتمالا قديمي‌ترين نمونه در قاره آمريكا و كامل‌ترين نمونه در خارج از هند و پاكستان است.
تجزيه و تحليل فسيل پرگوستوس پاسفيكوس نشان مي‌دهد كه اين پستاندار به خوبي با زندگي در خشكي و دريا سازگاري داشته و از اين جهت قابل مقايسه با سمورهاي دريايي و سگ‌هاي آبي است. اين حيوان نسبتا بزرگ بود و طول آن به حدود ۴ متر مي‌رسيد كه تقريبا دو برابر بزرگ‌تر از سمورهاي دريايي امروزي است.
ايندوهايس، از اجداد خزدار نهنگ‌هاي امروزي
توانايي‌هاي خشكي حيوان با سُم‌هاي كوچكي در نوك انگشتان دست و جهت‌گيري استخوان‌هاي لگن قابل تشخيص است كه نشان مي‌دهد روي زمين راه مي‌رفته است. در همين حال، استخوان‌هاي دم آن بسيار شبيه به سمور دريايي و سگ آبي است كه نشان مي‌دهد دُم نقش مهمي در توانايي‌هاي آبزيش داشته است. درنهايت به‌گفته پژوهشگران، اندازه انگشتان و پاهايش وجود زائده‌هاي پره‌داري را نشان مي‌دهد.
اين كشف، شناخت تازه‌اي در مورد گسترش جغرافيايي نهنگ‌هاي باستاني در اين مرحله از تاريخ تكامليشان به دست مي‌دهد. به‌گفته پژوهشگران، نهنگ‌هاي چهار پا به احتمال زياد با عبور از اقيانوس اطلس جنوبي از سواحل غربي آفريقا به آمريكاي جنوبي رسيدند. در آن دوره قاره‌هاي آمريكا و آفريقا نيمي از فاصله كنوني را با هم داشتند. و علاوه‌بر اين، پرگوستوس پاسفيكوس از هم‌نوايي جريان‌هاي اقيانوسي به سمت غرب نيز بهره برد و خود را به آمريكاي جنوبي رساند. هنگامي كه اين پستاندار به آمريكاي جنوبي رسيد، در اقيانوس آرام در امتداد سواحل پرو ساكن شد و درنهايت به آمريكاي شمالي هم رفت.
لامبرت گفت:
ما به جست‌وجو در لايه‌هاي باستاني حتي قديمي‌تر از پلايا مديا لونا ادامه خواهيم داد. به اين جهت ممكن است كه در آينده آب‌بازسانان باستاني بيشتري را نيز كشف كنيم.
اريك فيتزجرالد، متخصص ديرينه‌شناسي مهره‌داران در موزه ويكتوريا در ملبورن، استراليا كه مشاركتي در اين پژوهش نداشته به Gizmodo گفت:
كشف اخير، كشفي شگفت‌انگيز است كه براساس يك اسكلت فسيلي كامل انجام گرفته و نشان مي‌دهد كه نهنگ‌هاي باستاني قادر به شنا كردن و راه رفتن بودند و خيلي زودتر از آنچه قبلا تصور مي‌شد به قاره آمريكا سفر كرده‌اند. اين كشف تأثيري شگرف بر درك ما از نحوه‌ي تكامل نهنگ‌ها خواهد گذاشت. درواقع اين امكان وجود دارد كه فصل كاملي از داستان تكامل نهنگ‌ها در آمريكاي جنوبي و نواحي ديگري در سواحل اقيانوس آرام و اقيانوس‌هاي جنوبي اتفاق افتاده باشد كه ما از آن خبر نداشته‌ايم.
اين بازسازي بخش‌هاي حفظ شده اسكلت پرگوستوس پاسفيكوس را در هر دو حالت راه رفتن روي خشكي و شنا در آب نشان مي‌دهد
فليكس ماركس ديرينه‌شناس از دانشگاه ليژ بلژيك، كشف جديد را «بسيار چشمگير» و همين‌طور «بسيار سر راست و ساده» دانست و از اين بابت آن را متوجه انتقاد زيادي ندانست. ماركس كه دوست صميمي لامبرت، نويسنده اصلي پژوهش جديد است، گفت كه نمي‌تواند رعايت بي‌طرفي كامل را تضمين كند؛ اما صرف‌انديشه متخصصين از اختلاف‌انديشه متخصصينها، به‌گفته‌ي وي اين فسيل جديد بسيار قانع‌كننده است و به دانشمندان شناخت بهتري نسبت به نحوه‌ي گسترش نهنگ‌ها در سراسر جهان داده است.
ماركس گفت:
ما براي مدتي است كه مي‌دانيم، نهنگ‌هاي چهار پا به آمريكاي شمالي سفر كرده‌اند، اما فسيل به‌تازگي كشف شده، اولين سابقه (فسيلي) قابل‌اعتماد در آمريكاي جنوبي و همين‌طور حتي نخستين فسيل از نيمكره‌ي جنوبي است. مشتاقم بدانم كه نهنگ‌ها تا كجا پيش رفته‌اند، شايد نهنگ‌هاي باستاني زماني سر از سواحل شيلي هم در آورده باشند.
او در ادامه افزود:
اين پژوهش همين‌طور بار ديگر ظرفيت بالاي پرو به‌عنوان يك «گنجينه فسيلي ارزشمند» را نشان داد. اين ناحيه، به لحاظ سوابق باستاني، محلي در كلاس جهاني است كه انتظار دارم با ادامه مطالعه‌ها شگفتي‌هاي بيشتري را نيز در آن كشف كنيم.
ماركس در ادامه نيز گفت كه داستان تكامل نهنگ به وضوح پيچيده‌تر از آن است كه قبلا تصور مي‌شد و اين اطمينان وجود دارد كه در آينده شگفتي‌هاي بيشتري از آب‌بازسانان در نيمكره جنوبي كشف شود.
هم انديشي ها