تاكيد دانشمندان بر لاخبار تخصصي تعريف مجدد گونه‌هاي در معرض خطر

براساس نتايج يك پژوهش جديد، تصميم گيري‌هاي حفاظتي براساس تعداد افراد يك جمعيت ممكن است نتواند از روند كاهشي حيوانات بزرگي كه سرعت رشد و توليدمثل كمي دارند، جلوگيري كند. آستانه‌هاي بحراني نرخ‌هاي حياتي مانند نرخ مرگ‌و‌مير و باروري در بين نرها و ماده‌هاي سنين مختلف، مي‌تواند نشان‌دهنده‌ي قريب‌الوقوع بودن فروپاشي جمعيت قبل از رسيدن تعداد اعضاي آن جامعه به نقطه‌ي غير قابل بازگشت باشد. دكتر شرمين دسيلوا مي‌گويد:

پيشنهاد ما اين است كه تلاش‌هاي حفاظتي براي نجات فيل‌هاي آسيايي و ديگر جانوران عظيم‌الجثه با هدف حفظ فضاي امن جمعيتي آن‌ها كه تركيبي از نرخ‌هاي كليدي حياتي است كه از يك سرعت رشد غيرمنفي همراهي مي‌كند، انجام شود.

اين مطالعه كه در مجله‌ي Frontiers in Ecology and Evolution منتشر شده است، نشان مي‌دهد تركيبي از نرخ‌هاي حياتي كليدي كه رشد جمعيت را كنترل مي‌كنند، درمقايسه‌با روندهاي كوتاه‌مدت اندازه و توزيع جمعيت، شاخص بهتري از پايداري يك گونه است.

به‌عقيده‌ي دسيلوا، تاريخ اين موضوع را ثابت مي‌كند. مطالعات ژنوميك آخرين ماموت‌هاي جداافتاده روي جزيره‌ي ورانگل (بين روسيه و آلاسكا) نشان داده است كه اگرچه آن‌ها توانسته‌اند با جمعيتي درحدود ۳۰۰ راس، تا هزاران سال پس از انقراض جوامعي كه روي سرزمين اصلي زندگي مي‌كردند، باقي بمانند ولي جهش‌هاي ژنتيكي متعددي در ژنوم آن‌ها تجمع يافت كه درنهايت موجب انقراض آن‌ها شد. به‌عبارت ديگر، جمعيت‌هاي اين جانوران عظيم‌الجثه مي‌توانند مدت‌ها قبل از ناپديد شدن آن‌ها ازلحاظ زيست‌شناسي ناپايدار شود.

دسيلوا توضيح مي‌دهد كه فيل‌هاي آسيايي در فهرست قرمز اتحاديه بين‌المللي حفاظت از محيط زيست به‌عنوان يك گونه‌ي در معرض خطر درانديشه متخصصين گرفته مي‌شوند زيرا به‌انديشه متخصصين مي‌رسد جمعيت آن‌ها در كمتر از يك قرن، حداقل ۵۰ درصد كاهش داشته است. درحال حاضر كمتر از ۵۰ هزار فيل وحشي آسيايي وجود دارد. سرعت توليدمثل فيل‌هاي آسيايي وحشي بسيار كند است و بيشتر آن‌ها در طول ۶ سال و حتي بيشتر تنها يك فرزند به دنيا مي‌آورند.

دسيلوا با استفاده از مدل‌سازي رياضي دريافت كه توليدمثل تقريبا بهينه و ماندگاري بالاي بچه‌فيل‌ها براي حفظ رشد جمعيت فيل‌ها در مواجهه با افزايش ملايم در نرخ مرگ‌و‌مير فيل‌هاي ماده‌ي بالغ، ضروري است. اين رويكرد يك اولويت حفاظتي آشكار را براي فيل‌هاي آسيايي نشان مي‌دهد؛ گونه‌اي كه بيشتر آن‌ها بدون عاج هستند.

دسيلوا بر اين نكته تاكيد مي‌كند كه كليد نجات فيل‌هاي آسيايي انجام اقداماتي درجهت افزايش بقاي بچه فيل‌ها و به‌خصوص ماده‌ها است. درحالي‌كه توجه جهان روي تجارت عاج متمركز شده است، بزرگ‌ترين تهديد براي جوامع در معرض خطر فيل‌هاي آسيايي، از دست دادن زيستگاه و پس از آن، تجارت غيرقانوني اعضا و خود حيوانات زنده است. از دست دادن زيستگاه مي‌تواند موجب كند شدن نرخ تولد و افزايش مرگ‌و‌مير شود. براي گونه‌هاي داراي توليدمثل آهسته حتي تغييرات تدريجي موحب تفاوت عظيمي مي‌شود اما طول عمر بالاي آن‌ها ممكن است خطر انقراض را به‌خوبي نشان ندهد.

در تلاش‌هاي حفاظتي براي حفظ ديگر گونه‌هاي بزرگ داراي رشد و توليدمثل آهسته مانند زرافه‌ها، كرگدن‌ها، شترهاي بلخي و گوريل‌هاي شرقي مي‌توان از مدل‌سازي اثرات متقابل بين نرخ‌هاي حياتي بهره برد. اطلاعات مرتبط با اين گونه‌ها در حيات‌وحش كمياب است ولي اين اطلاعات يك ضرورت فوري محسوب مي‌شوند.

پژوهشگران پيشنهاد مي‌كنند به‌جاي تكيه روي تعداد افراد جمعيت يا برآورد احتمال انقراض، منابع حفاظتي براي نجات اين جانوران عظيم‌الجثه روي شناسايي نقاط سرازيري جمعيتي آن‌ها و نحوه‌ي حفظ جمعيت‌ها در فضاهاي امن جمعيت نيز صرف شود. دسيلوا نتيجه‌گيري مي‌كند كه:

جانوران داراي رشد و توليدمثل كم نيازمند مديريت پيشگيرانه مناسب قبل از رسيدن شمار جمعيت به حد بحراني هستند؛ يعني زماني‌كه احتمال بازگشت سرمايه بيشتر و احتمال انقراض جمعيت‌ها كمتر است.