چگونه انسان مدت‌ها پيش از قرن بيستم، چهره زمين را دگرگون كرد؟
نمونه‌هاي بي‌شماري درزمينه‌ي اينكه چگونه جوامع بشري در حال تغيير سياره‌ي زمين است، وجود دارد: ساخت جاده‌ها و خانه‌ها، پاك‌سازي جنگل‌ها براي كشاورزي، حفر تونل‌هاي قطار، تخريب لايه‌ي ازن، تسريع انقراض گونه‌ها، تغيير اقليم و اسيدي‌كردن اقيانوس‌ها. تأثيرات انساني در همه‌جا ديده مي‌شود. جوامع انساني به‌حدي زمين را تغيير داده‌اند كه ديگر معكوس‌كردن بسياري از اين اثرها غيرممكن است. برخي پژوهشگران بر اين باورند كه اين تغييرات چنان عظيم‌اند كه نشانه‌ي آغاز عصر فعاليت انسان در تاريخ زمين، يعني دوران آنتروپوسن هستند.
كميته‌اي از زمين‌شناسان براساس شاخصي برجسته پيشنهاد كرده است زمان آغاز عصر آنتروپوسن اواسط قرن بيستم باشد. اين شاخص انتشار گسترده‌ي غبار راديواكتيو حاصل از آزمايش‌هاي هسته‌اي در اوايل دهه‌ي ۱۹۵۰ است؛ اما اين كلام آخر نيست. كسي از اين موضوع اطمينان ندارد كه جوامع صنعتي و جهاني امروزه به آن اندازه ماندگار باشند كه عصر زمين‌شناسي جديدي تعريف كنند. شايد ما به‌جاي دوره‌اي طولاني و ماندگار، تنها رويدادي كوچك در اين مسير باشيم.
برخي از پژوهشگران نيز درباره‌ي انتخاب يك خط نازك روي سابقه‌ي زمين‌شناسي زمين براي نشان‌دادن آغاز تأثيرات انساني مخالف‌اند. شايد آنتروپوسن در مناطق مختلف جهان در زمان‌هاي متفاوتي آغاز شده باشد. به‌عنوان مثال، نخستين نمونه‌هاي كشاورزي در مناطق مختلف جهان در زمان‌هاي مختلفي پديدار و به تأثيرات عظيمي روي محيط منجر شد. اين تأثيرات طي پاك‌سازي زمين، تخريب زيستگاه، انقراض، فرسايش و انتشارات كربني اتفاق افتاد كه براي هميشه اقليم زمين را تغيير داد.
فعاليت‌هاي انساني نظير سوزاندن مناظر، مدت‌ها پيش از عصر اتمي چهره‌ي زمين را دگرگون كرد
اگر چندين نقطه‌ي شروع وجود داشته باشد، دانشمندان بايد به سوالات پيچيده‌تري پاسخ دهند؛ مانند اينكه در بخش‌هاي مختلف جهان، چه زماني كشاورزي شروع به تغيير مناظر طبيعي كرده است. اين سؤال دشواري است؛ زيرا باستان‌شناسان معمولا روي تعداد محدودي از محوطه‌هاي باستان‌شناسي و مناطق جهان تمركز مي‌كنند و مكان‌هايي را در اولويت قرار مي‌دهند كه به‌انديشه متخصصين مي‌رسد در آنجا كشاورزي زودتر از همه آغاز شده است. تا‌به‌امروز، براي باستان‌شناسان غيرممكن بوده است كه بتوانند تصويري سياره‌اي از تغييرات استفاده از زمين طي زمان ارائه كنند.
پاسخ‌هاي جهاني متخصص كارشناسان محلي
براي يافتن پاسخ اين پرسش حدود ۲۵۰ دانشمند باستان‌شناس و انسان‌شناس و جغرافي‌دان از سرتاسر جهان باهم همكاري كردند تا دانش خود را درزمينه‌ي اين موضوع به‌اشتراك بگذارند كه چگونه انسان‌ها از ۱۰ هزار سال پيش تا سال ۱۸۵۰، از زمين در ۱۴۶ منطقه از جهان استفاده كرده‌اند. اين پروژه ازانديشه متخصصين شمار دانشمندان مشاركت‌كننده، بزرگ‌ترين پروژه‌ي باستان‌شناسي است كه تاكنون انجام شده است. در اين پژوهش، از رويكرد جمع‌سپاري استفاده شد و دانشمندان مختلف اطلاعات باستان‌شناسي خود را به‌ويژه در مناطقي باهم به‌اشتراك گذاشتند كه به‌ندرت در مطالعات گذشته به آن‌ها توجه كرده بودند. دليل استفاده از اين رويكرد آن بود كه انتشارات علمي هميشه شامل داده‌هاي اصلي موردنياز براي مقايسه‌هاي جهاني نمي‌شود. علاوهبراين، پژوهشگران مختلف از فرمت‌هاي متفاوتي براي پروژه‌هاي خود استفاده مي‌كنند و اين امر تلفيق و تجزيه‌و‌تحليل اين اطلاعات را در مقياس وسيع دشوار مي‌سازد.
هدف پژوهشگران مطالعه‌ي حاضر اين بود كه نتايج ساده و مفهومي را ارائه كنند و نيز همه‌ي افراد ديگر بتوانند از داده‌هاي آن‌ها استفاده كنند. آن‌ها اين اطلاعات را به‌صورت الكترونيك دراختيار عموم مردم قرار داده‌اند.
انيميشن نشان‌دهنده‌ي گسترش كشاورزي متمركز در سرتاسر جهان در ۱۰ هزار سال گذشته (براساس نتايج پروژه‌ي ArchaeoGLOBE)
تأثيرات اوليه و گسترده بشر
در مطالعه‌ي مذكور اطلاعات باستان‌شناسي از سرتاسر زمين جمع‌آوري شد؛ اما از برخي مناطق داده‌هاي بيشتري دردسترس بود. اين مناطق عبارت بودند از: جنوب‌غربي آسيا، اروپا، شمال چين، استراليا و آمريكاي‌شمالي. دليل اين امر احتمالا آن است كه باستان‌شناسان در اين مناطق بيش از مناطق ديگري مانند بخش‌هايي از آفريقا و جنوب‌شرق آسيا و آمريكاي‌جنوبي كاوش كرده‌اند.
براساس گزارش باستان‌شناسان، تقريبا نيمي از مناطق مطالعه‌شده تا ۶ هزار سال پيش شكلي از كشاورزي داشته‌اند. اين امر نشان‌دهنده‌ي رواج اقتصاد كشاورزي در سرتاسر زمين است. علاوهبراين، نشان مي‌دهد آغاز كشاورزي زودتر و گسترده‌تر از چيزي است كه در مدل‌هاي رايج تاريخ استفاده از زمين پيشنهاد مي‌شود (يعني HYDE). توجه به اين امر مهم است؛ زيرا دانشمندان اقليم‌شناس اغلب از اين پايگاه داده براي برآورد تغييرات اقليمي آينده استفاده مي‌كنند. براساس پژوهش جديد، اين موضوع مي‌تواند موجب كمتر از حد برآوردشدن اثرهاي مرتبط با استفاده از زمين و تغييرات اقليمي شود. نتايج اين مطالعه همچنين نشان داد به‌طور كلي، دام‌داري (پرورش حيواناتي مانند گاو و گوسفند براي غذا و ديگر منابع) جايگزين شكار و چرا شد و در بيشتر مناطق، كشاورزي جايگزين فعاليت‌هاي پيشين شد؛ گرچه استثاناهايي نيز وجود داشت. در چندين منطقه، وارونگي‌هايي رخ داد و كشاورزي به‌سادگي جايگزين چرا نشد؛ بلكه اين فعاليت‌ها براي مدتي دركنار هم وجود داشتند.
ريشه‌هاي عميق آنتروپوسن
نمايي از دشت كاپاي در بويوتيا يونان كه از ۳۳۰۰ سال پيش تاكنون در آن كشاورزي مي‌شود
داده‌هاي جهاني باستان‌شناسي نشان مي‌دهد تغيير محيط به‌وسيله‌ي انسان در مناطق مختلف جهان در زمان‌هاي متفاوتي آغاز شد و با پيدايش كشاورزي سرعت گرفت. با‌اين‌حال، تا سه‌هزار سال پيش بخش اعظم سياره‌ي زمين به‌وسيله‌ي شكارچي‌گردآورندگان و كشاورزان و دام‌داران تغيير يافته بود. براي هدايت اين سياره به‌سوي آينده‌اي بهتر، بايد درك كنيم چگونه به اينجا رسيديم. پيام باستان‌شناسي كاملا آشكار است: هزاران سال طول كشيده تا سياره‌ي دست‌نخورده‌ي زمين به سياره‌ي انساني امروز تبديل شود و بدون تكيه بر تخصص باستان‌شناسان، انسان‌شناسان، جامعه‌شناسان و ديگر دانشمندان انساني، هيچ راهي براي درك كامل اين سياره‌ي انساني وجود ندارد.
هم انديشي ها