اثبات دوباره نبوغ لئوناردو داوينچي با بازسازي طرح او براي ساخت طولاني‌ترين پل جهان

لئوناردو داوينچي به حق نمونه بارز مردي از عصر رنسانس بود. او با نبوغ استثنايي‌اش بارها و بارها نه‌تنها هم‌عصرانش را متحير كرد، بلكه با گذشت بيش از ۵۰۰ سال از مرگش، همچنان استعدادهاي پنهان و طرح‌هاي فراموش‌شده‌اش موجب شگفتي پژوهشگران مي‌شود.

داوينچي كه از او به‌عنوان با استعدادترين انساني كه روي كره زمين زندگي كرده ياد مي‌كنند، بيشتر به دليل آثار شاخصش از جمله تابلوي «موناليزا» مشهور به لبخند ژوكوند و «شام آخر» مشهور است، اما طرح او براي پلي‌ كه قرار بود براي امپراتوري عثماني ساخته شود و به طولاني‌ترين پل روزگار خود بدل شود، حاكي از نبوغ بي‌نظير او در معماري نيز است. حال، يافته‌هاي پژوهشي جديد نشان مي‌دهد، در صورتي كه اين پل ساخته مي‌شد، نه‌تنها استحكام بسياري بالايي مي‌داشت، بلكه مي‌توانست انقلابي را در ساخت پل‌هاي طولاني پديد بياورد.

سلطان بايزيد دوم در سال ۱۵۰۲ از معماران خواست كه طرح‌هاي پيشنهادي خود را براي ساخت پلي كه قسطنطنيه (استانبول كنوني) را به همسايه مشهورش گالاتا متصل مي‌كرد به دربارش ارسال كنند. داوينچي هم در ميان كساني بود كه با فرستادن نامه‌اي به سلطان عثماني، طرحش براي ساخت اين پل شرح داد. شهرت داوينچي در همان روزگار هم به‌عنوان هنرمند و مخترعي بزرگ، از مرزهاي اروپا گذر كرده بود، اما ظاهرا طرح داوينچي با آنچه سلطان بايزد در ذهن داشت كاملا تفاوت داشت، به همين دليل سلطان تصميم گرفت خطر نكند و طرح معمولي‌تري را براي ساخت انتخاب كند.

طرح اصلي داوينچي كاملا به‌صورت تاقي طراحي شده بود تا امكان عبور و مرور كشتي‌هاي بادباني را امكان‌پذير كند

واضح است كه داوينچي قرن‌ها از مردمان روزگار خود جلوتر بود. اكنون، گروهي از پژوهشگران MIT (مؤسسه فناوري ماساچوست)، طرح داوينچي را پس از تجزيه‌و‌تحليل بازسازي كردند و دريافتند، آنچه نابغه فلورانسي در روزگار خود طراحي كرده بود، نه‌تنها طرحي بي‌نظير بود، بلكه در صورت ساخته‌شدن تا همين حالا هم به‌عنوان يكي از نمونه‌هاي برجسته‌ي مهندسي عصر رنسانس سالم باقي مي‌ماند.

پژوهشگران MIT پس از مطالعه مصالح، تجهيزات ساخت‌وساز و وضعيت زمين‌شناختي منطقه خليج شاخ طلايي (كه قرار بود پل روي آن ساخته شود) ماكتي از اين پل ساختند. داوينچي در توضيحات خود مصالح و تجهيزات لازم براي ساخت اين پل را مشخص نكرده، اما كارلي باست و همكارانش دريافتند كه تنها مصالح موجود در آن زمان كه زير بارِ چنين پلي عظيمي فرو نمي‌ريخت، سنگ بود. علاوه بر اين، پژوهشگران فرض را بر اين گذاشتند كه چنين پلي به‌تنهايي و با اتكا به نيروي جاذبه و بدون هيچ ملات يا بستي براي نگهداشتن سنگ‌ها مي‌توانست استوار و محكم باقي بماند.

 كارلي باست در كنار ماكت ۸۱ سانتي‌متري پل داوينچي

باست و همكارانش براي آزمايش استحكام اين پل، ۱۲۶ قالب سنگي را به‌صورت سه‌بعدي چاپ كردند. ماكتي كه باست و همكارانش ساختند، ۵۰۰ برابر از طرح اصلي پل داوينچي كوچك‌تر بود كه قرار بود ۲۸۰ متر طول داشته باشد. در حالي كه پل داوينچي تقريبا حدود ۴ برابر از پل جرج واشينگتن (در منهتن نيوريوك) و چهارونيم برابر از پل گلدن‌گيت (در سانفرانسيسكو) كوتاه‌تر بود، اما در روزگار خود به طولاني‌ترين پل جهان بدل مي‌شد.

باست در اين خصوص گفت:

(طرح داوينچي) به‌شدت جاه‌طلبانه بود. اين پل (اگر ساخته مي‌شد) تقريبا ۱۰ برابر طولاني‌تر از پل‌هاي عصر خودش مي‌بود.

اكثر پل‌هاي آن زمان به‌صورت تاق‌هاي نيم‌دايره‌اي طراحي مي‌شدند كه نياز به ۱۰ ستون يا بيشتر داشتند تا پل را محكم نگه دارند. اما طرح داوينچي كاملا تاقي شكل بود كه قسمت فوقاني آن مسطح و قسمت تهتاني آن نيز به‌قدري بلند بود كه عبور و مرور كشتي‌هاي بادباني را از زير پل امكان‌پذير مي‌كرد. پژوهشگران در ابتدا قالب‌هاي چاپ سه‌بعدي را با يك داربست سرهم كردند، اما بعد از اتمام كار، داربست را برداشتند و متوجه شدند كه پل همان‌طور كه از نابغه‌اي مانند داوينچي انتظار مي‌رفت بدون داربست و سازه‌هاي اضافي ديگر كاملا سرپا و استوار باقي مي‌ماند. باست اين طراحي را نمايانگر «نبوغ هندسه» دانست و گفت كه پل تنها با فشردگي مصالح مستحكم مي‌شد.

آيا اين طرح تنها يك طراحي سَردستي بود، كاري كه داوينچي مي‌توانست ظرف ۵۰ ثانيه ترسيم كند يا اينكه عميقا به آن فكر كرده بود؟ دانستن اين موضوع دشوار است.

او در ادامه افزود، اما آزمايشي كه از روي طراحي داوينچي انجام گرفت نشان مي‌دهد كه او زماني را صرف فكر كردن به آن كرده است. در حالي كه نتايج يافته‌هاي اخير هنوز در هيچ‌كدام از نشريات علمي معتبر منتشر نشده، باست و همكارانش نتايج يافته‌هاي خود را هفته گذشته در «كنفرانس بين‌المللي چارچوب‌‌ها و سازه‌هاي فضايي» در بارسلون، اسپانيا شرح دادند.