هرآنچه بايد درباره رزبري پاي بدانيد

با عرضه رزبري پاي در سال ۲۰۱۲، دنياي كامپيوترهاي تك‌بورد به‌كلي دگرگون شد؛ به‌طوري‌كه علاقه‌مندان به دنياي رباتيك و ساخت سرورهاي كوچك، كيبورد و... مي‌توانستند تنها با صرف هزينه‌اي ناچيز (براي جوامع غيرايراني) به كامپيوتري كوچك، اما توانمند دست پيدا كنند كه مي‌تواند به قلب پروژه آن‌ها تبديل شود.

رزبري پاي به‌واسطه ابعاد كوچكش مي‌تواند در هرآنچه دامنه خلاقيت‌هاي انساني پاسخ‌گو است، استفاده شود. براي مثال، مي‌توان از رزبري پاي براي ساخت فايل سرور خانگي و سرور VPN يا حتي كنسول بازي نيز استفاده كرد. البته باتوجه‌به سخت‌افزار دستگاه بيشتر مي‌توان از آن براي اجراي بازي‌هاي قديمي و نوستالژيك استفاده كرد.

با مطرح‌تر‌شدن رزبري پاي، مدرسه‌ها و دانشگاه‌ها نيز با درك قابليت‌ها و توانايي‌ها به استفاده از اين محصول روي آوردند و با استفاده از آن مفاهيم مختلف اعم از برنامه‌نويسي را يادگيري مي‌دهند.

رزبري پاي به كامپيوترهاي تك‌بوردي گفته مي‌شود كه براي راه‌اندازي پروژه‌هاي مختلف از آن استفاده مي‌شود. اين كامپيوترها ابعاد بسيار كوچكي (در حد و اندازه‌هاي كف دست و حتي كوچك‌تر) دارند و عموماً براي پروژه‌هايي چون يادگيري يا ساخت محصولاتي چون كيبورد يا حتي سرورهاي ساده استفاده مي‌شوند.

با اينكه رزبري پاي به‌طور‌مستقيم براي عموم متخصصان يادآور همين كامپيوترهاي تك‌بورد خواهد بود، حالا و پس از گذشت بيش از ۱۰ سال، رزبري پاي با افزايش دامنه محصولاتش اين برند را وارد محصولات ديگري چون ماژول‌هاي دوربين نيز كرده است.

به‌بيان ديگر، رزبري پاي نه‌تنها شامل محصول اصلي اين شركت مي‌شود؛ بلكه با تبديل‌شدن به‌ برندي تجاري، ماژول‌هاي سخت‌افزاري و بوردهاي توسعه، منابع تغذيه، كابل، كيس، دوربين، ماوس، كيبورد و حتي صفحه‌نمايش لمسي را نيز شامل مي‌شود. درحال‌حاضر، برند رزبري پاي و محصولات زيرمجموعه آن آن‌قدر وسيع است كه نياز شما به طيف وسيعي از محصولات جانبي را به‌كلي رفع مي‌كند.

رزبري پاي از زمان پيدايش تاكنون، مدل‌هاي مختلفي را روانه بازار كرده است كه آخرين مدل آن با نام رزبري پاي ۴ در سال ۲۰۱۹ معرفي شد. اولين مدل رزبري پاي در سال ۲۰۱۲ با مشخصات جالبي عرضه شد. اين دستگاه از يك درگاه يو‌اس‌بي و پردازنده‌ي ۷۰۰ مگاهرتزي و ۵۱۲ مگابايت رم استفاده مي‌كرد و از هم اتصال بي‌سيم WiFi يا بلوتوث خبري نبود؛ البته همچنان امكان اضافه‌كردن ماژول‌هاي مختلف به‌صورت اكسترنال وجود داشت.

رفته‌رفته با افزايش متخصصد دستگاه و نياز به ارائه سخت‌افزاري قوي‌تر، تيم توسعه‌دهنده رزبري پاي نيز مدل‌هايي با پيكربندي‌هاي مختلف و صدالبته ارزش‌هاي متفاوت راهي بازار كردند؛ اقدامي كه سبب افزايش بيش‌از‌پيش متخصصد رزبري پاي شد.

رزبري پاي ۴ در‌مقايسه‌با مدل‌هاي قديمي پيشرفت‌هاي شگرفي را به‌خود ديده است. اين بورد از پردازنده‌ي چهارهسته‌اي با فركانس ۱٫۵ گيگاهرتز و پردازنده‌ي گرافيكي VideoCore VI با فركانس ۵۰۰ مگاهرتز بهره مي‌برد و از ۸ گيگابايت رم، دو پورت USB 3.0، دو پورت USB 2.0، يك پورت گيگابيت اترنت و دو پورت micro HDMI همراهي مي‌كند. ارتباط بي‌سيم رزبري پاي ۴ نيز شامل بلوتوث ۵٫۰ و WiFi دوبانده مي‌شود.

علاوه‌براين، كابران مي‌توانند با استفاده از هدر ۴۰ پين GPIO، دامنه‌ي فعاليت‌ها و دستگاه‌هاي قابل‌اتصال به رزبري پاي را نيز افزايش دهند. درحقيقت، دامنه‌ي متخصصي رزبري پاي به‌حدي است كه مي‌توان از آن براي پروژه‌هاي كلان‌تر و حتي ساخت كامپيوتر دسكتاپ استفاده كرد؛ به‌طوري‌كه حتي خود تيم توسعه‌دهنده‌ي رزبري پاي با عرضه رزبري پاي ۴۰۰، كامپيوتري كامل با توانايي پخش ويدئوهاي 4K را در قالب كيبورد عرضه كرده‌اند!

مدل‌هاي مختلف رزبري پاي بين ۲۵ تا ۷۵ دلار ارزش دارند؛ اما در سال ۲۰۱۵ دو مدل بسيار ارزان‌ارزش با نام‌هاي رزبري پاي Zero و رزبري پاي Zero W به‌ترتيب با ارزش ۵ و ۱۰ دلار معرفي شدند. هر دو مدل به سخت‌افزار ضعيف‌تري درمقايسه‌با رزبري پاي ۴ مجهز شده‌اند؛ اما همچنان از نسل اول رزبري پاي حداكثر ۴۰ درصد سريع‌تر هستند. مدل زيرو از پردازنده تك‌هسته‌اي ۱ گيگاهرتزي ساخت برودكام بهره مي‌برد و در كنار آن به ۵۱۲ مگابايت رم، پورت microUSB، پورت miniHDMI و درگاه microSD مجهز شده است. مدل Zero W نيز از سخت‌افزاري مشابه استفاده مي‌كند، با اين تفاوت كه از بلوتوث و شبكه WiFi همراهي مي‌كند.

در سال ۲۰۲۱ نيز، رزبري پاي Zero 2 W معرفي شد كه اصلي‌ترين به‌روزرساني آن درمقايسه‌با نسل قبل استفاده از تراشه‌ي BCM2710A1 برادكام شامل ۴ هسته‌ي پردازشي Cortex-A53 با فركانس ۱ گيگاهرتز بود كه به‌مراتب قدرت بيشتري درمقايسه‌با نسل پيشين دراختيار متخصصان قرار مي‌داد. همان‌طور‌كه گفتيم، رزبري پاي شامل مدل‌هاي بسياري مي‌شود؛ اما به‌طور‌كلي چند مدل اصلي براي خريد در‌دسترس علاقه‌مندان قرار دارد كه مشخصات هريك به‌شرح زير است:

رزبري پاي به‌طورپيش‌فرض تنها شامل بورد مي‌شود و براي تأمين برق بايد آداپتور جداگانه‌اي تهيه كرد. البته باتوجه‌به ۱۵ واتي‌بودن منبع تغذيه مي‌توانيد از شارژرهاي موبايل نيز براي تأمين انرژي استفاده كرد.

بسته‌ي كامل رزبري پاي نيز در‌دسترس قرار داد و به‌همراه ماوس، كيبورد، منبع تغذيه ۱۵ وات، كيس رزبري پاي، دو كابل micro HDMI و يك كارت حافظه microSD با ظرفيت ۱۶ گيگابايت فروخته مي‌شود. مبتديان در‌زمينه‌ي راه‌اندازي و استفاده از رزبري پاي مي‌توانند از‌طريق دفترچه راهنماي موجود در اين بسته، شيوه‌ي استفاده از رزبري پاي خود را فرابگيرند.

مؤسسه‌ي رزبري پاي در‌كنار بوردهاي (ميني‌كامپيوتر) خود، اكوسيستمي براي فروش لوازم جانبي مهيا كرده است. براي مثال، به‌همراه هر مدل مي‌توان كيس مختص به آن را نيز سفارش داد تا بسته‌بندي جمع‌و‌جورتري داشته باشيد.

علاوه‌بر خود بنياد رزبري پاي، شركت‌هاي سوم‌ شخص نيز محصولات جذابي براي مدل‌هاي مختلف رزبري پاي توليد مي‌كنند. كيس‌هايي فلزي مانند Argon Neo با هزينه‌اي نسبتاً اران امكان آوركلاك‌كردن ساده‌ترِ پردازنده را فراهم مي‌كند.

بااين‌همه، موضوع به همين‌جا ختم نمي‌شود و تقريباً هرآنچه فكرش را بكنيد براي رزبري پاي توليد شده است؛ از دوربين تا فن و كيبورد و حتي نمايشگرهاي ۷۰ با محفظه‌اي اختصاصي براي رزبري پاي!

مي ۲۰۱۷، شركت طراحي المنت ۱۴ «پي دسكتاپ» را با ارزش ۶۰ دلار معرفي و در آن بورد رزبري پاي ۳ را به كامپيوتر دسكتاپ قدرتمند تبديل كرد. اين شركت فقط به طراحي كيس براي اين بورد بسنده نكرد و از رابط mSATA براي اتصال انواع SSD، يك كنترلر قدرتمند، ساعت و باتري ساعت و تبديل يو‌اس‌بي نيز استفاده كرد. گرچه اين محصول سبب تبديل‌شدن بورد رزبري پاي ۳ به كامپيوتر گيمينگ نمي‌شود، امكانات افزوده‌شده به آن رزبري پاي را به دستگاهي متخصصدي‌تر تبديل مي‌كند.

در سال ۲۰۲۰ نيز، ماژول دوربيني ۱۲٫۳ مگاپيكسلي براي رزبري پاي منتشر شد كه از حسگر IMX477 ساخت سوني استفاده مي‌كرد. اين ماژول به‌دليل ارزش گران ۵۰ دلاري و همراه‌نبودن لنز با محصول با استقبال كمي مواجه شد؛ اما همچنان سطح توانايي‌هاي دستگاه براي تبديل‌شدن به محصولي فراتر از توانايي‌هاي خود را به‌نمايش مي‌گذاشت. در همان‌ سال، پروژه‌اي در كيك‌استارتر با نام CloverPI آغاز شد كه هدف آن اتصال ۴ رزبري پاي به‌ يكديگر و استفاده از قدرت پردازشي آن به‌عنوان يك كامپيوتر واحد بود.

محصولات رزبري پاي به‌منظور اجراي هرچه‌بهتر وظايف از سيستم‌عامل رزبين (Raspbain) استفاده مي‌كنند كه برپايه‌ي لينوكس دبيان توسعه يافته است. اين سيستم‌عامل از نرم‌افزارهاي استاندارد لينوكس مانند مرورگر وب، سرويس دريافت رايانامه، ابزارهاي سيستمي مختلف از‌جمله ابزارهاي برنامه‌نويسي تحت جاوا و پايتون و برنامه‌اي با نام اسكرچ بهره مي‌برد كه ابزاري براي يادگيري كدنويسي به كودكان است. افزون‌براين، كودكان مي‌توانند با استفاده از بازي Minecraft: Pi Edition دانش برنامه‌نويسي خود را افزايش دهند.

رزبين محيط گرافيكي پيشرفته‌اي ندارد و در آن سعي شده است تا باتوجه‌به منابع محدود سخت‌افزاري، تمركز اصلي روي كارايي سيستم‌عامل باشد و نه جلوه‌ي ظاهري آن؛ بنابراين، اگر رزبين شما را راضي نمي‌كند، مي‌توانيد از آرچ، لينوكس اوبونتو، ورژن غير‌رسمي و ۶۴ بيتي لينوكس جنتو و بسياري از سيستم‌عامل‌هاي ديگر استفاده كنيد.

اگر مي‌خواهيد كامپيوتر كوچك خود را به مدياسنتر تبديل كنيد، دو سيستم‌عامل OpenElec و OSMC نيز گزينه‌هاي مناسبي براي تبديل سخت‌افزار شما به سينماي كامپيوتريِ خانگي و كم‌هزينه به‌شمار مي‌روند.

حتي مايكروسافت در سال ۲۰۱۵ نسخه‌اي از ويندوز ۱۰ را براي رزبري پاي توسعه داد. ويندوز ۱۰ با هسته‌ي IoT، نسخه‌ي رايگاني از ويندوز دسكتاپ است كه براي پيشبرد پروژه‌هاي سخت‌افزاري ارائه شده است. در سال ۲۰۱۶، مديرعامل شركت رزبري پاي اعلام كرد كه علاقه‌مند است محصولاتش از ويندوز ۱۰ دسكتاپ همراهي كنند؛ ولي اين اتفاق منوط به تصميم مديران شركت مايكروسافت است. البته او از شرايط حاكم و همراهي محصولات اين شركت از ويندوز ۱۰ IoT ابراز رضايت كرد.

متأسفانه پس از معرفي ويندوز ۱۱، نسخه‌اي اختصاصي مانند آنچه در ويندوز ۱۰ ديديم، براي رزبري پاي معرفي نشد؛ اما تيم‌هاي مختلفي از سراسر جهان نسخه‌اي از ويندوز ۱۱ را براي رزبري پاي توسعه داده‌اند كه شباهت زيادي به نسخه IoT ويندوز ۱۰ دارد.

پس از تهيه‌ي رزبري پاي و ابزارهاي موردنياز، مي‌توانيد از اين لينك براي شروع و راه‌اندازي رزبري پاي خود اقدام كنيد؛ ولي براي انجام پروژه‌هاي جذاب و ورود به دنياي بي‌پايان رزبري پاي مي‌توانيد از اين لينك استفاده كنيد كه در آن توضيحات ساخت دستگاه‌هايي چون روتر WiFi، پسورد منيجر، آيفون تصويري و حتي موبايل هوشمند بدون سيم‌كارت بيان شده است.

تبديل رزبري پاي به دستگاهي كارآمد آن‌هم بدون طي‌كردن كلاس‌هاي پيشرفته و دانش‌هاي پيچيده به‌خودي‌خود جذاب است؛ ولي تبديل اين سخت‌افزار به دستگاهي براي بازي طعم ديگري دارد. به‌كمك اين لينك مي‌توانيد دستگاه خود را به كنسول قديمي براي بازي با عناوين خاطره‌انگيز تبديل كنيد. اين راهكار يكي از پروژه‌هاي محبوب براي متخصصان مبتدي اين محصولات به‌شمار مي‌رود. با اين راهنما مي‌توانيد عناوين قديمي مانند استرويدز و سوپر ماريو ۶۴ و سونيك را بازي كنيد.

اگر به توانايي‌هاي خود اطمينان داريد و مي‌خواهيد كارهاي ماجراجويانه‌تر و پيشرفته‌تري انجام دهيد، ۱۰ كار خلاقانه‌ي انجام‌شده با رزبري پاي را در اين لينك ببينيد. اين كامپيوتر كوچك ۳۵ دلاري مي‌تواند به شما در انجام پروژه‌هايي مانند ساخت اسكيت برقي، درهاي هوشمند با تشخيص چهره، آينه‌هاي جادويي و... كمك كند.

اگر مي‌خواهيد رزبري پاي را به تلويزيون وصل كنيد يا هواپيماي بدون سرنشين بسازيد، قطعاً اينترنت اولين معلم شما خواهد بود.

به‌عنوان اولين معلم، فروم رسمي همراهي رزبري پاي گزينه بسيار خوبي به‌شمار مي‌رود؛ اما به‌طوركلي، سايت‌هاي انگليسي‌زبان بسياري در سراسر وب وجود دارند كه مي‌توانيد پروژه مدانديشه متخصصين خود را با جست‌وجويي ساده پيدا كنيد. اگر زبان انگليسي شما قوي نيست، وب‌سايت‌هاي فارسي‌زبان بسياري نيز وجود دارند كه مي‌توانيد از آن‌ها براي افزايش دانش خود استفاده كنيد. ويدئو‌هاي موجود در يوتيوب را نيز فراموش نكنيد. براي آگاهي از آخرين اخبار و پروژه‌هاي انجام‌شده با استفاده از اين دستگاه‌ها، مي‌توانيد به مجله‌ي رسمي شركت مراجعه كنيد.

ظهور رزبري پاي به‌قدري محكم و استوار بود كه به ظهور رقبايي براي اين شركت منجر شد. شركت‌هاي رقيب با ديدن پيشرفت روزافزون رزبري پاي تصميم به ارائه‌ي محصولاتي مشابه گرفتند. از محصولات اخير مي‌توان به +Rock Pi 4 Model C و Hardkernel Odroid-N2L اشاره كرد كه از پردازنده‌ي مركزي و گرافيكي قدرتمندتري از رزبري پاي ۴ بهره مي‌برند.

ورود رزبري پاي به‌ دنياي كامپيوترهاي تك‌بورد سبب شد تا پروژه‌هاي DIY يا خويش‌ساخت در ميان افراد بيشتري راه پيدا كند و گستره خلاقيت‌هاي متخصصان را محك بزند. درواقع، براي رزبري پاي هيچ محدوديتي وجود ندارد و مي‌توان هرآنچه به ذهن خطور مي‌كند، ساخت. حتي محدوديت‌هاي سخت‌افزاري و ارتباطي نيز دغدغه‌اي بزرگ نخواهد بود و با كيت‌هاي گسترش‌دهنده و ماژول‌هاي مختلف مي‌توان دامنه توانايي‌هاي رزبري پاي را نيز افزايش داد.

با اينكه استفاده از رزبري پاي به دانش برنامه‌نويسي نياز دارد، با انجام پروژه‌هاي ساده و ابتدايي، مي‌توانيد مهارت‌هاي خود را نيز افزايش دهيد و درنتيجه به‌سوي پروژه‌هاي بزرگ‌تر و حرفه‌اي‌تر قدم برداريد. در اين راه فراموش نكنيد كه جامعه‌ي متخصصان رزبري پاي و فروم‌هاي مربوط به آن فعالانه شما را در اين زمينه ياري خواهند كرد و با پرسش‌هاي درست، به پاسخ‌هاي متخصصدي نيز دست پيدا خواهيد كرد. درنهايت، فراموش نكنيد كه «گوگل» و «يوتيوب» دو يار اصلي شما در اين مسير هستند و هميشه متخصصدي‌ترين پاسخ‌ها را به شما ارائه خواهند كرد.