ارتباط رگ هاي خوني تومور و سيستم ايمني در روند درمان سرطان

 برخي از درمان‌هاي سرطان با هدف قرار دادنِ رگ‌هاي خوني كه بافتِ تومور را تغذيه مي‌كنند، از رشد تومور جلوگيري مي‌كنند در حالي كه برخي ديگر تلاش مي‌كنند با اثر روي سيستم ايمني و تقويت آن، تومور را از بين ببرند. محققان دانشكده‌ي پزشكي بايلور تأثير متقابل رگ‌هاي خونيِ تومور و سيستم ايمني را بر عملكرد يكديگر يافتند و پيشنهاد دادند كه با در انديشه متخصصين داشتن اين تأثير دوگانه، مي‌توان باعث بهبود نتايج در درمان سرطان شد.

 دكتر شيانگ ژانگ، نويسنده‌ي سرپرست اين تحقيقات كه دانشيارِ بيولوژيِ مولكولي سلولي و همچنين دانشيار مركز سرطان سينه‌ي «لستر و سو اسميت» در دانشكده بايلور است، مي‌گويد:

يكي از شاخصه‌هاي موفقيت تومورهاي سرطاني، توانايي آنژيوژنز (رگ زايي) آن‌ها است. يعني تومورهاي سرطاني، رگ‌هاي خوني جديدي مي‌سازند كه اكسيژن و مواد غذايي مورد نياز را براي رشد توده‌ي سلوليِ خود، فراهم مي‌كند... درماني كه باعث جلوگيري از اين آنژيوژنز تومورِ سرطاني شود، باعث جلوگيري از رسيدن مواد غذايي به تومور مي‌شود و از اين طريق موجب جلوگيري از رشد اين تومورِ سرطاني خواهد شد. با اين حال همين روش درمان برخلاف انتظار مي‌تواند باعث رشد و پيشرفت تومور، اثرات نامطلوب و ايجاد مقاومت به درمان شود.

فرآيند رگ زايي (آنژيوژنز)

براي درك بهتر اين تناقض آشكار دكتر ژانگ و همكارانش، نگاهي نزديك‌تر و دقيق‌تر به عملكرد تومور در سرطان سينه داشتند.

ژانگ مي‌گويد:

ما در تلاشيم تا تصوير واضحي از نحوه‌ي رشد و زندگي تومور در سرطان سينه به دست آوريم. محيط تومور در حالت كلي از دو سري سلول‌ تشكيل يافته است كه شامل سلول‌هاي تومورال اصلي و همچنين سلول‌هاي ديگري كه به رشد تومور كمك مي‌كنند، مي‌شود. دانشمندان اين سلول‌ها را به زيرگروه‌هاي جمعيتي تقسيم و آن‌ها را جداگانه مطالعه مي‌كنند. ما فكر مي‌كنيم براي اينكه به فهم كامل‌تري از كل محيط  تومور برسيم، بايد تومور را همراه با تمام سلول‌هاي كه به تومور كمك مي‌كنند، مطالعه كنيم. ما براي اولين بار اين رويكرد و كشفيات را براي فهم ارتباط بين رگ‌هاي خوني تومور و سيستم ايمني به كار برده‌ايم.

 بر خلاف ازدياد اين رگ‌هاي خوني، آن‌ها كار خود را بسيار ضعيف انجام مي‌دهند؛ زيرا ساختار و عملكرد آن‌ها غير طبيعي است. براي مثال اين رگ‌ها خون كافي به تومور نمي‌رسانند كه اين باعث مي‌شود مقدار مواد غذايي و اكسيژن رسيده به تومور محدود شود. همچنين اشكالات ساختاري اين رگ‌ها باعث بدخيم شدن تومور مي‌شود؛ به‌گونه‌اي كه بعضي از سلول‌هاي سرطاني از شكاف‌هاي موجود در رگ، وارد عروق خوني مي‌شوند و متاستاز (پيشروي سرطان در قسمت‌هاي ديگر بدن) مي‌دهند.

فرآيند متاستاز

همچنين رگ‌هاي خوني غير طبيعيِ تومور، باعث تداخل با سلول‌هاي ايمني ضد تومور و داروهاي كه قصد رسيدن به تومور دارند، مي‌شوند. به‌تازگي فرايند طبيعي سازي عروق كه به معني بازگرداندن عروق خوني تومور به عملكرد و ساختار طبيعي است، به‌عنوان يك استراتژيِ اميدواركننده براي بهبود درمان‎هاي ضد عروق خوني در انديشه متخصصين گرفته مي‌شود. طبيعي سازي عروق مي‌تواند مانع پيشرفت سرطان و متاستاز آن شود يا حداقل آن را محدود كند. همچنين مي‌تواند باعث بهبود پاسخ به داروها و شيمي‌درماني و پرتودرماني شود. با اين حال چگونگيِ طبيعي سازيِ عروق تومور، به مقدار بسيار كمي شناخته شده است.

 دكتر ژانگ و همكارانش با استفاده از نتايج مطالعه خود در مورد طبيعتِ تومور، يك سري از سلول‌هاي ايمني به نام لنفوسيت T را يافتند كه اين سلول‌ها مي‌توانند باعث ترويج فرايند طبيعي سازي رگ شوند. ژانگ در اين باره چنين توضيح مي‌دهد: 

تنظيم متقابل همواره درست است. اگر ما ساختار عروق تومور را به سمت عروق طبيعي تغيير دهيم، مي‌توانيم سلول‌هاي T را براي نفوذ به تومور تحريك كنيم. اين تنظيمات متقابل بين رگ‌هاي خوني و سيستم ايمني قبل از اين آشكار نشده بود.

ژانگ در ادامه‌ي اظهاراتش اشاره مي‌كند:

هر دو روش درمان سرطان، يعني درمانِ ضد‌ رگِ خوني و درمان دارويي (ايمونوتراپي) در حالت باليني مورد استفاده قرار مي‌گيرند و درجه‌هاي مختلفي از موفقيت در درمان سرطان به دست مي‌آيد... براي مثال ايمونوتراپي (يعني دادن داروهايي به فرد سرطاني كه موجب افزايش قدرت سيستم ايمني بدن فرد مي‌شود) در برخي از انواع سرطان‌ها مانند سرطان پوست و سرطان ريه موفقيت‌آميز است؛ ولي اگر همين سرطان‌ها هم كمي خشن و بدخيم باشند، اين درمان به شرطي پاسخگو خواهد بود كه به مدت طولاني ادامه پيدا كند. با اين حال هنوز بيماران زيادي وجود دارند كه به اين نوع از درمان پاسخ نمي‌دهند. همچنين ما مي‌دانيم درمان ضد رگ خوني هم برخلاف پيش‌بيني‌هايي كه مي‌شد با وجود تلاش‌هاي فراوان به موفقيت چشمگيري نرسيده است؛ اما قادر نيستيم بفهميم چرا اين روش هم به نتيجه نرسيده است.

نتيجه كارهاي محققان حاكي از آن است كه در درمان سرطان، وجود سلول‌هاي ايمني و فعاليت آن‌ها در حول طبيعت تومور و همچنين ساختار عروقي تومور، بسيار مهم هستند؛ چون وجود هر دوي اين‌ها كنار يكديگر باعث مي‌شود كه تومور به ايمونوتراپي پاسخ دهد. ژانگ در انتها مي‌گويد:

يافته‌هاي ما نشان مي‌دهند كه درمان‌هاي ضد سرطان همراه با داشتنِ رگ‌هاي خوني سالم، در پاسخ ايمني ضد تومور بسيار مؤثر هستند. از اين‌رو احتمال اين وجود دارد كه ما بتوانيم با همراه كردن اين دو نوع درمان با يكديگر به نتايج بهتري در درمانِ سرطان دست يابيم. با اين حال ما هنوز هم از داشتن يك راه حلِ متخصصدي در بالين براي درمان سرطان دور هستيم؛ اما اميدواريم كه اساس يك انديشه متخصصينيه‌ي درماني را پايه‌گذاري كنيم؛ براي محققاني كه هم‌زمان از دو روش درمان متفاوت و با توجه به نشانگرها و استراتژي‌هاي درمان آن دو روش، استفاده مي‌كنند.