از سال ۱۹۸۰ تا به امروز نزديك به ۳۰ ميليون نفر در سرتاسر جهان به ويروس اچ‌آي‌وي مبتلا شده‌اند. اين آمار در ايران به گفته‌ي پروين افسر كازروني تا پايان شهريورماه سال جاري ۳۶ هزار و ۵۷۱ نفر است. اگرچه راه‌هاي درماني متعددي براي درمان ويروس اچ‌آي‌وي پشنهاد شده كه در حال حاضر متخصصد دارند؛ اما همچنان خيلي از مبتلايان مرگ را انتظار مي‌كشند. در اين ميان توسعه‌ي راه‌هاي درماني مؤثرتر و واكسن براي محافظت از ابتلا، تمركز اصلي پژوهشگران به شمار مي‌رود.
در حال حاضر دو پژوهش مهم در قاره‌ي آفريقا با هدف پيدا آزمايش واكسن براي ويروس HIV توسط دو شركت بزرگ داروسازي در جريان هستند.
شركت جانسون اند جانسون (Johnson & Johnson) با همكاري مركز ملي سلامت آمريكا (NIH) و بنياد خيريه‌ي بيل و مليندا گيتس در حال آزمايش واكسني تركيبي هستند. اولين مرحله‌ي باليني از اين واكسن با شركت ۲۶۰۰ زن در قاره‌ي آفريقا در طول سه سال آينده شروع خواهد شد. اولين مرحله از اين آزمايش با تزريق واكسن، سيستم ايمني بدن آماده و در مرحله‌ي دوم بدن آماده‌ي پاسخ‌گويي به ويروس مي‌شود. اين واكسن تركيبي از پروتئين‌هاي به‌دست‌آمده از سويه‌هاي (استرين) مختلف ويروس اچ‌آي‌وي است كه همانند كاشي در كنار هم قرار گرفته‌اند. پژوهشگران اميد دارند اين واكسن بتواند در برابر سويه‌هاي مختلف ويروس اچ‌آي‌وي بدن فرد را مقاوم كند.
پال استافل، مدير ارشد بخش پژوهش‌هاي علمي شركت جانسون اند جانسون، در مصاحبه‌اي با رويترز مي‌گويد:
پيشرفت‌هاي خيلي خوبي داشته‌ايم. هدف ما رسيدن به اثربخشي بالاي ۵۰ درصدي واكسن بوده است كه خوشبختانه به بالاي اين هدف رسيده‌ايم.
در نوامبر سال ۲۰۱۶ مراحل آزمايشي واكسن ديگري با نام HVTN 702 در آفريقاي جنوبي شروع شد. به گفته‌ي خبرگزاري رويترز براي اولين بار در تاريخ دو آزمايش بزرگ باليني به‌طور هم‌زمان در حال پيگري هستند.
در كنار پژوهش شركت جانسون اند جانسون، شركتي ديگر با نام ViiV مراحل آزمايش باليني داروي خود را در كشور‌هاي آفريقاي مركزي شروع كرده است. در اين آزمايش ۳۲۰۰ زن در بازه‌هاي زماني دوماهه مقداري از داروي تجربي Cabotegravir را دريافت مي‌كنند. از سرمايه‌گذاران پژوهش شركت ViiV مي‌توان به مركز ملي سلامت آمريكا (NIH) و بنياد خيريه‌ي بيل و مليندا گيتس اشاره كرد. اين شركت اميد دارد تا سال ۲۰۲۲ به نتايج اوليه‌ي خود دست پيدا كند.
تا به امروز پژوهشگران تلاش‌هاي زيادي براي پيدا كردن واكسن و راه‌ها درماني براي مبارزه با ويروس اچ‌آي‌وي و بيماري ايدز كرده‌اند و به انديشه متخصصين مي‌رسد سال ۲۰۱۷ نقطه‌ي عطفي در تمامي اين تلاش‌ها به‌حساب مي‌آيد.
در اين سال پژوهشگران دانشگاه تمپل در آمريكا با بهره‌گيري از تكنيك كريسپر موفق به حذف كامل ويروس اچ‌آي‌وي از بدن موش‌ها شدند. در پژوهشي ديگر، دانشمندان كشف كردند كه دارو‌هايي كه در درمان سرطان متخصصد دارند مي‌توانند به درمان بيماري ايدز هم كمك كنند.
كريستين لانفير، مدير يك مركز سلامتي در آمريكا در مورد دو آزمايش شروع‌شده در آفريقا مي‌گويد:
يك قدم پيشرفت در مباحثه پيشگيري به اندازه‌ي ده‌ها قدم پيشرفت در مباحثه درمان ارزشمند است. ايجاد راه‌هاي پيشگيري يا كاهش سرعت پيشرفت ويروس در بدن فرد ميزبان مي‌تواند به زندگي ميليون‌ها نفر كمك كند. هر دو پژوهشي كه در قاره‌ي آفريقا شروع شده‌اند، پيشرفت‌هاي مهمي در مباحثه پيشگيري از ويروس به ارمغان خواهند آورد. پژوهش‌هاي بيشتر در اين زمينه به معناي سرعت بالاتر در رسيدن به هدف است.
ويروس اچ‌آي‌وي غير قابل پيش‌بيني است. اين ويروس مي‌تواند به داروهاي آزمايش‌شده‌ي گذشته مقاوم شود يا حتي راه درماني آزمايش‌شده روي يك سويه، بر سويه‌ي ديگر جوابگو نباشد. از طرف ديگر روش‌هاي درماني در گذر زمان محك واقعي مي‌خورند. لانفير در ادامه‌ي صحبت‌هاي خود مي‌گويد:
هيچ يك از پژوهش‌هاي انجام‌گرفته كافي به انديشه متخصصين نمي‌رسند؛ چرا كه هر روش احتمالا بر طيف خاصي از افراد يا حتي منطقه‌ي جغرافيايي مؤثر خواهد بود. با اين حال هر دوي اين پٰژوهش‌ها بر عدم دريافت روزانه‌ي روش‌هاي درماني مثل قرص و دريافت اپيزوديك و دوره‌اي درمان استوار هستند.
اگرچه پژوهش‌هاي زيادي در سرتاسر جهان در مورد ويروس اچ‌آي‌وي و راه‌هاي مؤثر پيشگيري از آن يا درمان بيماري ايدز در جريان است؛ اما تا رسيدن به راه‌هاي اثربخش و نهايي، زمان نامشخصي مانده است. با اين حال مي‌توان به آينده اميدوار باقي ماند.
هم انديشي ها