چرا حساسيت برخي افراد به عوارض جانبي داروها بيشتر است؟
سوال: من به‌ندرت دارو مصرف مي‌كنم ولي زماني كه لازم است دارو مصرف كنم، هميشه آثار جانبي دارو را در بدنم مشاهده مي‌كنم. آيا به‌طور كلي برخي از افراد نسبت به عواض جانبي دارو حساس‌تر هستند؟
پاسخ : بله برخي افراد داراي حساسيت بيشتري به داروها هستند.
در سال ۱۹۷۸ يك متخصص داروسازي كه عضوي از يك گروه پژوهشي در لندن بود، يك دز آزمايشي از داروي فشار خوني به نام دبريسوكين را تزريق كرد و فورا روي زمين افتاد. بعدتر معلوم شد كه او يك متابوليز‌كننده‌ي ضعيف دارو بوده كه دچار افت شديد فشار خون شده است. برخي از افراد به داروهاي خاصي حساسيت دارند و بعضي نيز ممكن است واكنش‌هاي فردي به برخي از داروها را تجربه كنند. اما تفاوت در روش متابوليسم دارو در بدن، مي‌تواند فرد را درگير اثرات جانبي دارو كند. برخي از افراد دارو را بسيار سريع يا بسيار كند متابوليزه مي‌كنند كه هر دو مورد مي‌تواند موجب تجمع سطوح بالايي از آن دارو يا متابوليت‌هاي حاصل از متابولسيم آن در خون شود.
در دهه‌ي ۱۹۵۰ بود كه پزشكان كم‌كم متوجه وجود تفاوت‌هاي فردي در سرعت متابوليسم داروها شدند. در دهه‌ي ۱۹۷۰ پژوهشگران انگليسي دريافتند كه متابوليسم كند داروها مي‌تواند يك ويژگي توارثي باشد. در سال ۱۹۸۰ آنها نشان دادند كه در حدود ۹ درصد از جمعيت بريتانيايي از گروه افرادي هستند كه متابوليسم دارو در آنها كند است. از آن زمان وجود تنوع قابل‌توجهي از اين انديشه متخصصين در جمعيت‌ها و اقوام مختلف تاييد شده است.
البته اين تنوع موجود در ميان افراد مختلف هميشه محسوس نيست؛ به‌ويژه وقتي دارويي حاشيه‌ي امنيت وسيعي داشته باشد؛ يعني تفاوت زيادي بين دز موثر دارو و دزهايي كه موجب اثرات جانبي شديد مي‌شوند، وجود داشته‌باشد. تنوع در سرعت متابوليسم دارو مي‌تواند به‌ويژه درمورد داروهايي مهم باشد كه داراي حاشيه امنيت باريكي هستند. مثال‌هايي در اين مورد عبارتند از: خونريزي شديد ناشي از تركيب ضد‌انعقاد وارفارين؛ افزايش حساسيت به داروي بتا‌بلوكر پروپرانول كه فشار خون را پايين مي‌آورد و داروي ضدپلاكت كلوپيدوگرل كه به‌طور معمول براي پيشگيري از ايجاد لخته‌هاي خون قبل و بعد از آنژيوپلاستي تجويز مي‌شود. با مصرف مقداري از كدئين، يك واريانت ژنتيكي نادر منجر به اشكال تنفسي شديد و مرگ مي‌شود.
پيشرفت در علم ژنتيك مولكولي موجب افزايش توانايي پزشكان در پيش‌بيني حساسيت‌هاي دارويي مي‌شود. در حال حاضر پزشكان فقط براي تعداد كمي از داروها از آزمايش‌هاي اوليه براي مطالعه تنوع در متابوليسم دارو استفاده مي‌كنند.تعدادي از اين داروها شامل داروهاي ضد‌تشنج كاربامازپين و والپروئيك‌اسيد، داروي ضد‌نقرس راسبوريكاز و داروي سركوب‌گر سيستم ايمني آزاتيوپرين هستند. طيف وسيعي از داروها نسبت به تغيير در متابولسيم حساس هستند. اين داروها شامل داروهاي ضد‌افسردگي، رقيق‌كننده‌هاي خون، آنتي‌بيوتيك‌ها و بسياري ديگر مي‌باشند. براي بسياري از داروها آزمايش‌هاي درماني كه با مصرف دز پايين دارو آغاز مي‌شوند، مي‌توانند مشخص‌كننده‌ي اين باشند كه آيا بيمار به دارو حساسيت بيش از اندازه‌اي دارد يا نه.
هم انديشي ها