تحويل واكسن به مناطق دوردست با هواپيماي بدون سرنشين

در وانواتو كه كشوري جزيره‌اي و كوچك در جنوب اقيانوس آرام است، ۲۰ درصد از كودكان واكسن‌هاي خود را دريافت نمي‌كنند؛ زيرا دسترسي به روستاهاي اين منطقه دشوار است. در روستاي خليج كوك در ناحيه دورافتاده‌اي از جزيره‌ي آرومانگو در كشور وانواتو، جولي نوواي يك ماهه واكسن هپاتيت و سل را كه توسط يك هواپيماي بدون سرنشين ارسال شده بود، دريافت كرد. شايد اين واكسن، اولين واكسني نباشد كه به اين شيوه تحويل داده مي‌شود؛ اما در كشور وانواتو اين نخستين بار است. وانواتو اولين كشوري است كه قصد دارد برنامه‌ي واكسيناسيون كودكان خود را رسما با استفاده از هواپيماهاي بدون سرنشين اجرا كند. مادر جولي نوواي به نماينده‌ي يونيسف گفت:

من بسيار خوشحالم كه هواپيماهاي بدون سرنشين اين واكسن‌ها را به روستا آوردند؛ وگرنه من مجبور بودم براي گرفتن واكسن‌ها ساعت‌ها راه بروم. اين جا تنها ۱۵ دقيقه با خانه‌ي من فاصله دارد.

كشور وانواتو مجمع‌الجزايري متشكل از ۸۳ جزيره‌ي آتشفشاني است. دسترسي به بسياري از روستاها تنها ازطريق قايق و آن هم به‌دشواري امكان‌پذير است. برخي از روستاها نيز در نقاط مرتفع كوهستاني واقع شده‌اند كه در هنگام بارش زمين آنجا باتلاقي شده و دسترسي به محل را با اشكال رو‌به‌رو مي‌كند. همچنين بسياري از واكسن‌ها را بايد در يخچال نگه‌داري كرد و اكثر روستاهاي اين منطقه برق ندارند. طبق گزارش صندوق كودكان سازمان ملل متحد، در حدود ۲۰ درصد از ۳۵ هزار كودك زير پنج سال وانواتو، واكسن‌هاي خود را به‌طور كامل دريافت نمي‌كنند.

اين كشور با حمايت يونيسف، دولت استراليا و صندوق جهاني مبارزه با ايدز، سل و مالاريا از روز دوشنبه (۱۷ دسامبر ۲۰۱۸) اجراي برنامه‌ي هواپيماهاي بدون سرنشين خود را آغاز كرد. در ابتدا سه جزيره به اين منظور در انديشه متخصصين گرفته شده؛ ولي ممكن است در ادامه ديگر جزاير نيز وارد برنامه شوند.

جوزف هينگ و ربكا اولول در حال نشان دادن يك هواپيماي بدون سرنشين به كودكان. اين هواپيما براي تحويل واكسن به مناطق دورافتاده استفاده خواهد شد

بااين‌حال اين فعاليت‌ها در آينده ممكن است موجب بروز آشفتگي‌هاي غيرمعمولي شوند؛ كشور وانواتو يكي از مناطقي است كه هنوز هم آيين بارپرستي در آن مرسوم است و هواپيماهاي بدون سرنشين با اعتقاد بنيادي آن‌ها مطابقت دارند: كساني كه ايمان آورده‌اند، هداياي ارزشمندي از آسمان دريافت خواهند كرد! يك نماينده‌ي يونيسف مي‌گويد:

اين چيزي است كه بايد به‌دقت با آن برخورد شود.

برخلاف هواپيماهاي بدون سرنشين نظامي كه در ارتفاعات بالا پرواز مي‌كنند، هواپيماهاي بدون سرنشين تجاري بايد نزديك سطح زمين پرواز كرده و از بين درختان بگذرند و حتي با بارهايي نظير نمونه‌هاي خون بازگردند. با پيشرفت در تكنولوژي هواپيماهاي بدون سرنشين، ظرفيت استفاده از آن‌ها در زمينه‌ي سلامت جهاني نيز به‌شدت افزايش يافته و بسياري از كشورها و گروه‌هاي خيريه آن‌ها را براي رسيدن به اهداف خود در انديشه متخصصين مي‌گيرند.

اعضاي گروه در حال نشان دادن چگونگي باركردن واكسن‌ها براي يك پرواز آزمايشي يكي از هواپيماهاي بدون سرنشين در وانواتو

از سال ۲۰۱۶، زيپلاين يك شركت كاليفرنيايي بيش از ۸۰۰۰ پرواز را برفراز رواندا به‌منظور تحويل خون براي انتقال خون هدايت كرده است. هواپيماها توسط پرتاپگرهايي روانه‌ي پرواز مي‌شوند و در مقصدهاي خود فرود نمي‌آيند بلكه از ارتفاع كم بار خود را توسط چترهاي نجات كاغذي به زمين مي‌فرستند.

زيپلاين قصد دارد به‌زودي تحويل واكسن‌ها از اين طريق را در رواندا آغاز كند و در ادامه، اين كار را در كشور غنا نيز انجام دهد. واكسن‌هاي اضطراري هاري براي كودكاني كه توسط سگ‌ها گاز گرفته شده‌اند، اولويت اول آن‌ها خواهد بود. از سال گذشته، يونيسف يك كريدور هوايي آزمايشي را براي ارسال هواپيماهاي بدون سرنشين به مالاوي براي تحويل كمك‌هاي بشردوستانه از جمله واكسن‌ها اداره كرده است.

اما مورد اخير، اولين قرارداد تجاري براي تحويل واكسن‌هاي معمولي كودكان است. يونيسف مي‌گويد به استارتاپ استراليايي اسووپ آئرو، تنها براي محموله‌هايي كه سالم تحويل دهد، پول داده مي‌شود. اسووپ اين قرارداد را بعد از اثبات اينكه هواپيماهاي بدون سرنشين او قادرند تا ۴۸ كيلومتر روي جزاير و خشكي‌ها پرواز كنند، برنده شد. اين هواپيماها مي‌توانند حدود ۲/۲ كيلوگرم محموله‌ي حاوي واكسن، بسته‌هاي يخ و يك نمايشگر دما براي اثبات اينكه دماي داروها طي پرواز سرد مانده است، حمل كنند.

كشور وانواتو محيط كاملا مناسبي براي اين كار است. جمعيت آن كم و پراكنده است؛ دولت آن علاقمند است و اشكالاتي مانند شلوغي آسمان كه در كشور بزرگ‌تري مانند اندونزي ديده مي‌شود، وجود ندارد. بااين‌حال ما نمي‌خواهيم وعده‌ي بي‌جا بدهيم، ما قصد داريم اين كار را به‌آرامي شروع كنيم.

ميريام نامپيل پرستار ۵۵ ساله كه اين واكسن‌ها را تهيه كرد، در ناروين پورت يك شهر ساحلي زندگي مي‌كند. كلينيك او داراي يخچال‌هايي است كه با انرژي خورشيدي كار مي‌كنند. او گفت:

اين هواپيماها زندگي مرا تغيير خواهند داد. به‌طور معمول من بايد حدود دو ساعت براي رسيدن به هر مقصدي راه مي‌رفتم و بار واكسن‌ها نيز سنگين هستند. هزينه‌ي سفر با استفاده از قايق حدود ۷۰ دلار است كه بيش از توان مالي وزارت بهداشت است و تنها در روزهاي آرام، امن است.

اين هواپيماهاي بدون سرنشين سفيد‌، با گستره‌ي بال‌هايي كه به‌حدود ۲/۵ متر مي‌رسد، شبيه مرغابي هستند. منتها حركت آرام مرغابي را نداشته و شبح‌وار و آشفته پرواز مي‌كنند. اريك پك خلبان سابق نيروي هوايي استراليا كه يكي از بنيان‌گذاران اسووپ است، مي‌گويد:

اين هواپيما مي‌تواند در مناطق گرمسيري تا ارتفاع ۱۵۲ متري پرواز كند و نيز قادر است باران و بادهاي داراي سرعت ۴۸ كيلومتر بر ساعت را تحمل كند.

آقاي پك مي‌گويد به‌زودي اين هواپيماها سفرهاي ۱۲۹ كيلومتر را انجام خواهند داد و چون با شبكه‌ي جهاني ماهواره‌اي ارتباط برقرار مي‌كنند، مي‌توانند از هرجاي ديگري در جهان هدايت شوند و حتي اگر شبكه‌هاي محلي مختل شوند؛ چيزي كه به كرات اتفاق مي‌افتد، اين‌ها مي‌توانندپرواز كنند.

دكتر گوستيانا در حال نشان دادن دگمه‌ي برگشت به مبدا هواپيما كه هواپيما را به‌جايي كه از آن فرستاده شده است، باز مي‌گرداند

آقاي پك افزود:

اسووپ خلبان‌هاي محلي را يادگيري خواهد داد و به وزارت بهداشت كمك خواهد كرد كه هواپيماهاي بدون سرنشين خود را توليد كند.

براي معرفي هواپيماهاي بدون سرنشين وانواتو، پرستاران روستاييان و مقامات هواپيمايي را براي ديدن پرواز آزمايشي دعوت مي‌كنند.

آقاي يت گفت:

لازم است كه ما به مردم ياد بدهيم كه از جسمي كه وزوز كنان در ارتفاع نزديك آن‌ها در حال پرواز است، نترسند و نيز مطمئن شويم كه برخي از كودكان با استفاده از سنگ‌انداز، سنگي به‌سوي آن‌ها پرتاب نكنند. هواپيماهاي اسووپ نسبتا مقاوم هستند. در استراليا احتمال برخورد پرنده‌هاي بزرگ با آن‌ها وجود دارد؛ اما در كشور وانواتو چنين پرندگاني وجود ندارد.

يكي ديگر از موضوعاتي كه نياز به برخورد آرام دارد، اين است كه: مردم وانواتو هنوز به جنبش جان فروم اعتقاد دارند؛ يكي از بارپرستي‌هاي جنوب اقيانوس آرام كه طرفداران آن براي رسيدن محموله‌هاي ارزشمند از آسمان، دعا مي‌كنند. قدمت اين فرقه‌ها به بيش از صد سال مي‌رسد اما پس از جنگ جهاني به اوج خود رسيدند.

ساكنان جزيره كه اجدادشان توسط سفيدپوستان براي كار كردن در مزارع استراليا و فيجي ربوده شده بودند، پرندگان نقره‌اي را مي‌ديدند كه بار عظيمي از مواد مختلف شامل غذا، دارو، ابزار و سلاح با خود داشتند و گاهي نيز چيزهايي به آن‌ها مي‌رسيد. در اين زمان اين افسانه رواج پيدا كرد كه اين محموله‌ها هداياي از جانب اجداد گم‌شده‌ي آن‌ها هستند كه خارجي‌ها آن‌ها را به‌سرقت مي‌برند.

پس از پايان جنگ جهاني، اين فرقه‌ها براي فريب دادن پرنده‌ها براي بازگشت، فرودگاه‌ها يا هواپيماهاي مدل مي‌ساختند. جان فروم كسي بود كه در اذهان مردم با علامتي شبيه صليب نقش ناجي آن‌ها را داشت. در جزيره‌ي تانا جنبش فروم چنان قدرتمند بود كه يك حزب سياسي را بنيان‌گذاري كرد. در جريان جنبش مستقل دهه‌ي ۱۹۷۰ اين جنبش دربرابر ايجاد دولت ملي مقاومت كرد و به‌دنبال بازگشت به رسومات سنتي ملانزي بود.

وزارت بهداشت قصد دارد كه درنهايت بتواند اين هواپيماها را به جزيره‌ي تانا نيز ارسال كند. اين كار ممكن است موجب ايجاد واكنش‌هاي غيرقابل پيش‌بيني در اين منطقه شود. آقاي يت گفت:

ما با احتياط و به آرامي تكنولوژي را به مردم معرفي مي‌كنيم و واكنش‌ آن‌ها را مطالعه مي‌كنيم. اما افرادي كه بايد اين كار را انجام دهند، رهبران محلي هستند نه آمريكايي‌ها. هدف ما دست گذاشتن روي سيستم اعتقادي منطقه نيست بلكه فقط مي‌خواهيم مطمئن شويم كه كودكان منطقه دربرابر بيماري‌ها ايمن مي‌شوند.