جراحي ليزيك جايگزيني مناسب براي عينك است؟

ليزيك (LASIK) نوعي عمل جراحي چشم است كه عبارت كامل آن Laser Assisted In-situ Keratomileusis و به‌معناي «عمل ليزر در ضخامت قرنيه» است. در حالت كلي، اكثر افرادي كه عمل ليزيك را انجام مي‌دهند، به ۲۰.۲۵ قدرت بينايي يا بيشتر دست پيدا مي‌كنند. اين ميزان قدرت ديد براي انجام اكثر فعاليت‌هاي روزمره پاسخ‌گو است. بااين‌حال، درنهايت اكثر افراد مسن در هنگام رانندگي در شب و مطالعه به عينك احتياج دارند.

تاكنون، جراحي ليزيك عملكرد موفقي از خود نشان داده است. عوارض ناشي از فقدان بينايي در ليزيك ناچيز است و اكثر افراد از نتايج آن راضي بوده‌اند. عوارض جانبي خاص و رايج ليزيك شامل خشكي چشم و اختلالات موقت تصويري است؛ ولي اين‌ها پس از چند هفته يا چند ماه برطرف مي‌شوند و تعداد افراد كمي دچار اشكالات طولاني‌مدت خواهند شد.

نتايج عمل ليزيك به عيوب انكساري و ساير عوامل چشم شما بستگي دارد. افراد مبتلا به نزديك‌بيني خفيف بيشترين نتايج موفقيت‌آميز را از عمل ليزيك دريافت مي‌كنند. درمقابل، نتايج ليزيك افرادي كه به درجات بالايي از نزديك‌بيني يا دوربيني و نيز آستيگماتيسم مبتلا هستند، از قابليت پيش‌بيني كمتري برخوردار است. درادامه، اين موضوع را بيان خواهيم كرد كه كدام نوع عمل جراحي چشم برايتان مناسب خواهد بود.

روش‌هاي جراحي چشم انواع مختلفي دارند. دراين‌ميان، ليزيك بهترين روش شناخته شده كه بيش از باقي روش‌ها بسياري از مقالات از اصطلاح ليزيك براي انواع تمام روش‌هاي جراحي استفاده مي‌كنند و معمولا تصاوير پيرامون روي شبكيه‌ي چشم متمركز مي‌شود. در حالت‌هاي نزديك‌بيني يا دوربيني يا آستيگماتيسم، تصاوير در بخش‌هاي ديگر هم متمركز مي‌شود كه همين مسئله باعث تاري ديد خواهد شد.

نزديك‌بيني وضعيتي است كه شما اشياي نزديك را به‌وضوح مي‌بينيد؛ اما در ديدن اشياي دورتر دچار تاري دير هستيد. در اين حالت، طول كره‌ي چشم فرد بزرگ‌تر از حالت عادي است و قرنيه تحدب بيشتري دارد. بنابراين، به‌جاي آنكه نقطه‌ي كانوني عدسي روي شبكيه قرار بگيرد، در مقابل آن تشكيل مي‌شود. ازاين‌رو، فرد نزديك‌بين اشياي نزديك را به‌وضوح مي‌بيند؛ ولي براي اشياي دورتر، تاري ديد دارد.

دوربيني برخلاف نزديك‌بيني، وضعيتي است كه مي‌توانيد اشياي دور را به‌وضوح ببينيد؛ اما اشياي نزديك تار ديده مي‌شوند. در اين حالت، طول كره‌ي چشم كمتر از حالت طبيعي يا قرنيه بيش‌ازحد صاف است. ازاين‌رو، نقطه‌ي كانوني عدسي پشت شبكيه تشكيل مي‌شود. بنابراين، فرد دوربين گاهي اشياي نزديك و گاهي اشياي دور را تار مي‌بيند.

آستيگماتيسم باعث تاري ديد كلي مي‌شود. در آن حالت، قرنيه به‌شكل غيريكنواختي صاف يا محدب مي‌شود و ديد فرد را در فواصل دورونزديك تار مي‌كند. در روش سنّتي، تاري ديد با شكستن اشعه‌هاي نور به‌وسيله‌ي عينك يا لنز تماسي رفع مي‌شود. بااين‌حال، افراد به‌دلايل مختلف ترجيح مي‌دهند عينك و ساير ابزار اصلاح ديد را كنار بگذارند و بدون شيئي اضافه‌ از قدرت ديد برخوردار باشند؛ ازاين‌رو، به‌سراغ عمل‌هاي جراحي چشم مي‌روند.

قبل از عمل جراحي چشم، پزشك وضعيت چشم شما را دقيق ارزيابي خواهد كرد. سپس، با استفاده از نوعي ليزر برشي خاص، انحناي قرنيه را به‌دقت تغيير مي‌دهد. با هر پالس پرتوِ ليزر، مقدار كوچكي از بافت قرنيه برداشته مي‌شود تا انحناي قرنيه صاف‌تر يا شيب‌دارتر شود.

اغلب جراحان زبانه‌اي روي قرنيه ايجاد مي‌كنند و قبل از تغيير شكل قرنيه، آن را به بالا مي‌كشند. درمجموع، هر تكنيك مزايا و معايب خاص خود را دارد. جراحان چشم ممكن است در انواع خاصي از روش‌هاي ليزر چشم تخصص داشته باشند. تفاوت روش‌هاي جراحي چشم جزئي است و لاخبار تخصصيا هيچ‌كدام از آن‌ها به‌وضوح بهتر از ديگري نيستند. درواقع، اين وضعيت شما است كه مشخص مي‌كند كدام نوع عمل جراحي چشم مفيد خواهد بود.

در عمل پي‌آركي (PRK)، به‌جاي ايجاد زبانه، پوسته‌ي خارجي (اپيتليوم) قرنيه برداشته مي‌شود. در اين وضعيت، قرنيه به سه يا چهار روز زمان نياز دارد تا اثر تراشيدگي آن بهبود پيدا كند. براي افرادي كه درگير ورزش‌هاي تماسي يا مشاغل اجراي قانون يا شغل‌هاي نظامي هستند، ممكن است روش پي‌آركي درمقايسه‌با ساير روش‌ها ايمن‌تر تصور شود؛ زيرا چشمان اين افراد بيش از سايرين درمعرض آسيب قرار دارد. بااين‌حال در عمل ليزيك استاندارد هم، خطر پارگي كره‌ي چشم بسيار كم است و پي‌آركي درمقايسه‌با ليزيك استاندارد مزيت چشمگيري در اصلاح نزديك‌بيني ندارد.

عمل لازك مشابه عمل ليزيك است، با اين تفاوت كه زبانه‌ي روي قرنيه را دستگاه برش خاصي به‌نام ميكروكراتوم ايجاد مي‌كند و قرنيه را درمعرض ماده‌ي اتانول قرار مي‌دهد. اين روش به جراح اجازه مي‌دهد قرنيه‌ي كمتري از بين ببرد. اين گزينه بيشتر مناسب افرادي است كه قرنيه‌هاي نازك‌تري دارند. براي افرادي كه درمعرض آسيب‌هاي شديد چشمي هستند، لازك مزيتي درمقايسه‌با ليزيك ندارد.

در اپي ليزيك، جراح پوسته‌ي خارجي قرنيه يا همان اپيتليوم را از بخش وسط قرنيه جدا مي‌كند و آن را با استفاده از تيغه‌ي مكانيكي برش و بارديگر با ليزر شكل مي‌دهد. اين روش بسيار به لازك شبيه است.

لنزهاي ايمپلنت به‌وسيله‌ي عمل جراحي در داخل چشم قرار مي‌گيرد تا بينايي فرد بهبود پيدا كند. درواقع، جاي‌گذاري اين نوع لنزها در چشم به‌عنوان بخشي از عمل آب‌مرواريد همچنين، اين روش جايگزين ليزيك براي آن دسته از سالمنداني است كه ممكن است در آينده، به جراحي آب‌مرواريد نياز داشته باشند. لنزهاي تماسي براي افراد جوان دچار درجه‌ي بالايي از نزديك‌بيني متخصصدي ندارد؛ ازاين‌رو، لنزهاي ايمپلنت به آن‌ها پيشنهاد مي‌شود؛ اما براي ديگر افراد استفاده از لنزهاي ايپمپلنت اولين گزينه‌ي پيشنهادي نيست.

بيوپتيك تركيبي از يك يا چند تكنيك لنزهاي ايمپلنت و ليزيك است كه براي درمان نزديك‌بيني و دوربيني چشم افراد استفاده مي‌شود. البته، اين روش هم جزو روش‌هاي پيشنهادي به اكثر افراد نيست.

به‌طوركلي، جراحي ليزري چشم مناسب آن دسته از افرادي است كه دچار عيوب انكساري معمولي چشم هستند و اشكالات نامعمول ديگر ندارند. جراح شما براي ارزيابي شرايط چشمتان پرسش‌هايي مطرح مي‌كند تا مطمئن شود عمل جراحي چشم با نتايج موفقي همراه خواهد بود. در جراحي ليزري، پزشك به اين نكات توجه مي‌كند:

• سابقه‌ي زوال پيشرفته‌ي چشمي يا نازكي قرنيه داشته‌ايد؟ درواقع، حتي اگر خودتان چنين اشكالي نداشته‌ايد؛ اما در خانواده‌تان يك نفر به اين عارضه مبتلا بوده است، در انتخاب روش جراحي چشم شما تأثيرگذار خواهد بود.
• سابقه‌ي ابتلا به آسيب‌هاي چشم و پلك در شما مطالعه مي‌شود.
• وضعيت خشكي چشم شما چگونه است؟ چنانچه دچار خشكي چشم باشيد، جراحي ليزيك مي‌تواند وضعيت شما را بدتر كند.
• اگر مردمك‌هاي چشمان شما در نور كم بزرگ هستند، ممكن است ليزيك گزينه‌ي مناسب شما براي جراحي نباشد.
• عمل جراحي چشم افراد مبتلا به عارضه‌ي گلوكوم، ممكن است باعث افزايش فشار چشم آن‌ها شود.
• آب مرواريد هم از ديگر اشكالاتي است كه پزشك جراح بايد از وجود آن مطلع شود.

 در اين مواقع، لازم است درباره‌ي ليزيك بيشتر فكر كنيد:

• چنانچه دچار نزديك‌بيني خيلي شديدي هستيد، مزاياي عمل ليزيك ممكن است خطرهاي احتمالي آن را توجيه نكند.
• اگر بينايي شما نسبتا خوب است و در بعضي مواقع خاص، به عينك احتياج داريد، احتمالا ارزش خطر ندارد كه سراغ عمل ليزيك برويد.
• چنانچه تاري ديد شما ناشي از پيرچشمي باشد، عمل ليزيك پيشنهاد نمي‌شود.
• اگر ورزش‌كار هستيد و در ورزش‌هاي تماسي مانند بوكس شركت مي‌كنيد، چشم شما درمعرض آسيب قرار دارد و در اين حالت، عمل ليزيك ممكن است گزينه‌ي خوبي نباشد.

جراح چشم وضعيت سلامت عمومي شما را هم بايد ارزيابي كند. برخي از شرايط پزشكي درظاهر ارتباطي با جراحي چشم ندارند؛ اما مي‌توانند خطرهاي ناشي از عمل ليزيك را افزايش دهند:

• هر نوع بيماري مانند آرتريت روماتوئيد و لوپوس و اچ‌آي‌وي كه ناشي از سيستم ايمني بدن شما باشد.
• استفاده از داروهاي ضدفشارخون
• ابتلاي به ديابت
• افسردگي يا برخي بيماري‌هاي مزمن دردناك مانند ميگرن و سندروم روده تحريك‌پذير و فيبروميالژيا.

اگر دچار نزديك‌بيني هستيد، قدرت ديدتان در طول سال‌هاي نوجواني يا حتي بزرگ‌سالي دچار تغيير خواهد شد و به تغيير عينك و لنز نياز خواهيد داشت. بنابراين، سن افرادي كه قصد دارند عمل ليزيك چشم انجام دهند، بايد بيشتر از ۱۸ سال باشد. شرايطي مانند بارداري و شيردهي و مصرف داروهاي استروئيد مي‌تواند باعث تغييرات قدرت ديد شما شوند؛ ازاين‌رو قبل از عمل ليزيك، اجازه دهيد وضعيت شما به حالت پايدار برسد.

هرچند عوارضي مانند كمبود ديد جزو اشكالات نادر بعد از ليزيك هستند، عوارضي مانند خشكي چشم و اختلالات موقت تصويري معمولا مشاهده مي‌شوند. بااين‌حال، چنين اشكالاتي پس از چند هفته يا چند ماه برطرف مي‌شوند و تنها عده‌ي كمي از افراد طولاني‌مدت درگير اين عوارض هستند.

 عمل ليزيك باعث كاهش موقت توليد اشك مي‌شود. در شش ماه نخست پس از عمل ليزيك، ممكن است دچار خشكي چشم شويد كه با گذشت زمان اين اشكال بهبود پيدا خواهد كرد. حتي پس از بهبود نيز، اين امكان وجود دارد هرازگاهي دچار خشكي چشم شويد.

بعد از عمل جراحي چشم، ممكن است ديد شما در شب ضعيف‌تر شود. پس از ليزيك، ممكن است دچار دوبيني شويد. همچنين، اين احتمال وجود دارد كه هاله‌هايي در ديد شما ظاهر شوند يا نور محيط چشمتان را اذيت كند. چنين علائمي معمولا بين چند روز تا چند هفته طول مي‌كشد.

چنانچه ليزر بافت كمتري از حد نياز را از چشم شما برداشته باشد، ديد واضح‌تري از حدانتظارتان به‌دست نخواهيد آورد. اين اشكال بيشتر در افراد نزديك‌بين شايع است. بنابراين در اين حالت، ممكن است در عرض يك سال به عمل جراحي دومي نياز پيدا كنيد.

چنين حالتي زماني ايجاد مي‌شود كه بافت برداشته‌شده از چشمتان بيشتر از حالت عادي باشد. ايراد اين حالت درمقايسه‌با حالت قبل، سخت‌تر رفع مي‌شود.

آستيگماتيسم مي‌تواند ناشي از حذف بافت ناقص باشد. در اين حالت، احتمالا نياز به جراحي اضافي يا استفاده از عينك يا لنزهاي تماسي وجود خواهد داشت.

 البته، از‌بين‌رفتن ديد جزو عوارض نادر جراحي چشم است. بااين‌حال، بعضي از افراد پس از عمل ليزر، قدرت ديد سابق خود را ندارند.

اكثر افرادي كه تصميم مي‌گيرند عمل ليزيك انجام دهند، انتظار دارنددر بسياري از شرايط، ديد قدرتمندي پيدا كنند و اشكال ديد آن‌ها تا چند دهه حل شود. درواقع، شما مي‌خواهيد بدون مزاحمت عينك يا هر ابزار ديگري شنا كنيد و پس از بيداري صبح‌گاه به‌دنبال عينك خود نگرديد. بااين‌حال، اين احتمال وجود دارد كه پس از ليزيك هم، در شرايط كم‌نور به عينك نياز داشته باشيد.

بيشتر افراد اعلام كرده‌اند از جراحي ليزيك چشمانشان بسيار راضي بوده‌اند؛ اما نتايج درازمدت اين نوع عمل مشخص نيست و چندان نيز مطالعه نشده است. افزون‌براين، روش‌ها و فناوري‌هاي مربوط‌به ليزيك در طول زمان، پيشرفت و بهبود پيدا كرده است. همين مسئله باعث مي‌شود نتيجه‌گيري از داده‌هاي گزارش‌شده دشوارتر باشد. اين نكته را هم در انديشه متخصصين بگيريد كه با گذشت زمان، عيوب چشمي شما مي‌تواند با افزايش سن بيشتر شود و قدرت ديد شما به‌خوبي بينايي بعد از عمل نباشد.

وقتي صحبت از مناسب‌بودن عمل ليزيك چشم مي‌شود، پاسخ قطعي خاصي وجود ندارد. بااين‌حال قبل از هرگونه تصميمي، انتظارها و خطرهاي اين عمل را در انديشه متخصصين بگيريد و مطمئن شويد به نتايج موردانتظارتان خواهيد رسيد.