احساس خستگي مداوم مي‌تواند ناشي از اشكال جدي سلامتي باشد

احساس خستگي، تجربه‌اي معمول است. مايكل گراندنر، مدير برنامه‌ي پژوهش‌هاي خواب و سلامتي در دانشگاه آريزونا مي‌گويد كه ارائه‌دهندگان مراقبت‌هاي بهداشتي غالبا شكايات مرتبط با خستگي را مورد توجه قرار نمي‌دهند زيرا نشانه‌هايش بسيار كلي است و ارزيابي پزشكي آن هم مي‌تواند چالش‌برانگيز باشد.

درحالي‌كه خستگي اغلب موقتي و قابل درمان بوده و مسئله‌ي چندان نگران‌كننده‌اي نيست، متخصص كارشناسان مي‌گويند خستگي كه به‌طور ناگهاني تشديد شده يا مانع از انجام فعاليت‌هاي روزانه‌ي شما شود، مي‌تواند نشانه‌اي از وجود يك اشكال سلامتي يا اختلال خواب باشد. گراندنر مي‌گويد:

به‌انديشه متخصصين مي‌رسد كه خواب همچون يك قناري در معدن زغال‌سنگ باشد (كنايه از چيزي كه نخستين هشداردهنده‌ي خطر است)؛ خواب نسبت به تمام اتفاقاتي كه در بدن مي‌افتد، حساس است. بنابراين وقتي تغييري در خواب پيش مي‌آيد، بايد از خود بپرسيد چه چيزي درحال اتفاق افتادن است.

اغلب مردم به‌طور مكرر در گفتگوهاي خود از واژه‌هاي خستگي يا خواب‌آلودگي استفاده مي‌كنند. ازانديشه متخصصين پزشكي، نوعي خستگي كه با واژه‌ي tiredness نشان داده مي‌شود و خستگي كه براي آن از واژه‌ي fatigue استفاده مي‌شود، يكسان نيست. درك تفاوت اين موارد نخستين گام مهم به‌سوي تشخيص وجود يا برطرف كردن آن‌ها است. خواب‌آلودگي نياز به خوابي است كه بيدار ماندن را حتي در هنگام رانندگي، كار كردن يا تماشاي يك فيلم و حتي پس از مصرف كافئين دشوار مي‌كند. از طرف ديگر خستگي مفرط (fatigue) نوعي عميق‌تر از يك ناتواني، خواه جسمي يا ذهني براي انجام دادن كاري مانند رفتن به يك فروشگاه است كه قصد انجام آن را داريد. خستگي (tiredness) در ميان اين دو محدوده قرار مي‌گيرد: تمايل به استراحتي كه نسبت‌به خستگي مفرط، كمتر ناتوان‌كننده و نسبت به خواب‌آلودگي كمتر آشكار است. شما در حين خستگي هنوز مي‌توانيد كارايي داشته باشيد. درهر صورت، خستگي مسئله‌ي رايجي است. در مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۱۴، ۴۵ درصد از افراد بالغ مي‌گفتند كه طي هفته‌ي گذشته دچار ضعف خواب يا خواب ناكافي بوده‌اند. حدود ۲۰ درصد از افراد گزارش مي‌كردند كه مرتبا دچار خواب‌آلودگي هستند. مطالعه‌اي كه در سال ۲۰۱۷ منتشر شد، نشان مي‌داد كه ۷۶ درصد از افراد، هنگام كار احساس خستگي مي‌كنند.

شايد علت احساس خستگي شما خواب ناكافي باشد. براساس گزارش مركز كنترل و پيشگيري از بيماري‌ها، يك‌سوم آمريكايي‌ها حد توصيه‌شده‌ي ۷ ساعت يا بيشتر خواب شبانه را ندارند. از آن جايي كه نيازها بسيار متفاوت است، براي بسياري از افراد، حتي ۷ ساعت خواب كافي نيست.

محروميت از خواب تنها يك مسئله‌ي آزاردهنده نيست. اين وضعيت موجب افزايش خطر تصادفات رانندگي مي‌شود و با اشكالات سلامتي نظير ديابت نوع۲، بيماري قلبي‌عروقي و افسردگي همراه است. ناتانيل واتسون، مدير كلينيك خواب هاربرويو در دانشگاه واشنگتن در سياتل مي‌گويد:

كمبود خواب مي‌تواند روي خلق‌و‌خو و روابط تأثير بگذارد و حتي كافئين نمي‌تواند آن را برطرف كند. جايگزيني براي خواب وجود ندارد.

واستون توضيح مي‌دهد كه هيچ‌كس ۱۰۰ درصد زماني را كه در رختخواب است، نمي‌خوابد، بنابراين ممكن است زمان بودن در رختخواب ۸ ساعت باشد ولي فرد فقط ۷ ساعت خوابيده باشد و اين مسئله بايد مورد توجه قرار گيرد.

در اين ميان، فيزيولوژي خواب، هرچند به‌صورت موقتي، به شما كمك مي‌كند. مثلا پديده‌اي كه ايستايي خواب ناميده مي‌شود، چيزي است كه به شما كمك مي‌كند پس از بيدار شدن‌هاي معمولي طي خواب شبانه كه در طول يك شب معمولا چند بار رخ مي‌دهد، دوباره به خواب برويد. اما اگر زنگ ساعت شما در مرحله‌ي عميقي از خواب به صدا درآيد، ايستايي خواب بيدار شدن از خواب در هنگام صبح را نيز دشوار مي‌كند. اين خمودگي به‌تدريج طي نيم ساعت پس از فشردن زنگ ساعت برطرف مي‌شود.

همچنين اينكه برخي اوقات در اثر استرس شب‌هاي سختي داشته باشيد يا خوابتان منقطع شود، طبيعي است و حتي اگر خواب شبانه‌ي خوبي داشته باشيد، ممكن است درنتيجه‌ي ريتم‌هاي شبانه‌روزي معمول، در هنگام بعدازظهر حالت خواب‌آلودگي را داشته باشيد.

سن مسئله‌ي ديگري است كه بايد در انديشه متخصصين داشته باشيد؛ اگرچه شواهد موجود تا حدي دور از انتظار است. مطالعات نشان مي‌دهند كه با افزايش سن، الگوهاي خواب به روش‌هاي قابل پيش‌بيني تغيير مي‌كنند. ممكن است ابتدا با طول كشيدن زمان به خواب رفتن آغاز شود. شما ممكن است دفعات بيشتري از خواب بيدار شويد و زمان بيشتري را به حالت بيدار در شب بگذرانيد. زمان به خواب رفتن در زمان شب و بيدار شدن در هنگام صبح نيز كمي زودتر مي‌شود. يائسگي علت شايع ديگري از خواب منقطع است. اما لاخبار تخصصيا رضايت از خواب با افزايش سن كاهش نمي‌يابد. مطالعات انجام‌شده به‌وسيله‌ي گراندنر و ديگران نشان داده است كه شكايات درمورد خواب و خستگي پس از رسيدن به نقطه‌ي اوجي در بزرگسالي كاهش پيدا مي‌كند. به‌عبارت ديگر اگر درگير خستگي هستيد، نبايد افزايش سن را مقصر بدانيد. گراندنر مي‌گويد:

پيري با خوابي كه كمي كم‌عمق‌تر و منقطع‌تر است، همراه است اما لاخبار تخصصيا با كاهش رضايت‌مندي از خواب همراه نيست. اگر فرد مسني هستيد كه واقعا از خواب خود ناراضي هستيد، اين واقعا يك اشكال است.

متخصص كارشناسان پيشنهاد مي‌كنند با هر سني كه داريد، اگر خستگي موجب مي‌شود كه بيشتر روزهاي شما سخت شوند، ابتدا به يك كلينيك مراقبت‌هاي اوليه برويد تا درمورد علل رايج خستگي ازجمله افسردگي، بيماري خودايمني، سطوح ويتامين و اشكالات تيروئيد ارزيابي انجام شود.

مراجعه به پزشك مي‌تواند تمام وضعيت‌ها را مشخص كند. دوستان من درمورد خستگي‌هايي سخن مي‌گفتند كه منجر به تشخيص كمبود آهن، فيبروميالژي، سلياك، انسفاليت و موارد ديگر شد. اگر در يك كلينيك معمولي چيزي مشخص نشد، مراجعه به متخصص خواب كه ارزيابي او احتمالا شامل غربال‌گري براي آپنه خواب مي‌شود، ارزش دارد.

آپنه خواب موجب مي‌شود تنفس افراد به‌طور دوره‌اي حين خواب متوقف شود. اين اشكال ۱۰ درصد از افراد بزرگسال را تحت‌تأثير قرار مي‌دهد و نرخ آن در افرادي كه داراي اضافه‌وزن هستند، بيشتر است. بيشتر افراد نمي‌دانند كه دچار اين اشكال هستند. واتسون مي‌گويد حدود ۸۵ درصد از افرادي كه دچار آپنه‌خواب هستند، شناسايي نشده و تحت درمان قرار نمي‌گيرند.

نتيجه‌گيري: متخصص كارشناسان مي‌گويند خستگي اشكالي است كه بايد به آن توجه كرد و علل آن اغلب قابل درمان هستند.

واتسون مي‌گويد:

اگر احساس خواب‌آلودگي مي‌كنيد و اين مسئله در زندگي شما اشكال ايجاد كرده، نبايد فكر كنيد مسئله‌اي طبيعي است. ما بايد بدانيم كه اگر خواب خود را در اولويت قرار دهيم، به بهترين نسخه از خودمان بدل مي‌شويم.