اجراي بيش از ۸۰ كارآزمايي باليني به‌منظور يافتن درماني براي عفونت ويروس كرونا

چين بيش از ۸۰ كارآزمايي بالينيِ درحال اجرا يا در انتظار اجرا درزمينه‌ي درمان‌هاي بالقوه‌ي بيماري كوويد ۱۹ دارد. اين بيماري كه ناشي‌از ويروس كرونا جديد است، تاكنون حداقل ۱۷۰۰ نفر را كشته و بيش از ۷۱ هزار نفر را بيمار كرده است. در اين ميان، داروهاي سنتي چين نيز دركنار داروهاي مدرن قرار گرفته‌اند. هيچ درمان شناخته‌شده‌اي وجود ندارد و پزشكان براي كمك به اين بيماران اشتياق زيادي دارند، اما دانشمندان هشدار مي‌دهند كه تنها كارآزمايي‌هايي كه به‌طور دقيق انجام شده باشد، نشان خواهد داد كه كدام روش درماني واقعا تأثيرگذار است.

سوميا سواميناتان، دانشمند ارشد سازمان جهاني بهداشت مي‌گويد تيم‌هاي اين سازمان بسياري از كارآزمايي‌هاي باليني چين را مورد ارزيابي قرار داده و نيز درحال تهيه‌ي طرحي براي يك پروتكل كارآزمايي باليني هستند كه بتواند به‌طور هم‌زمان در سرتاسر جهان اجرا شود. اگر كارآزمايي‌هاي چين كه شمار شركت‌كنندگان در برخي از آن‌ها به ۶۰۰ نفر نيز مي‌رسد، براساس استانداردها و روش‌هاي دقيقي مانند درانديشه متخصصين گرفتن گروه‌هاي كنترل، تصادفي‌سازي و اندازه‌گيري نتايج باليني طراحي نشود، تمام اين تلاش‌ها بدون حاصل خواهد بود. بنابراين، سازمان جهاني بهداشت براي تعيين استانداردها از همين آغاز كار، درحال همكاري با دانشمندان چيني است. براي مثال، مراحل بهبود يا افول يك فرد بايد بدون توجه به درماني كه مورد آزمايش قرار مي‌گيرد و به روش يكساني اندازه‌گيري شود.

پروتكل كارآزمايي باليني سازمان جهاني بهداشت به گونه‌اي طراحي شده است كه انعطاف‌پذير باشد و به پژوهشگران سرتاسر جهان اين امكان را بدهد كه طي زمان، نتايج خود را با هم تلفيق كنند. در اين كارآزمايي‌ها دو يا سه درمان داراي پشتوانه‌ي علمي ازجمله يك داروي تركيبي HIV (لوپيناوير و ريتوناوير) و يك داروي ضدويروسي آزمايشي به‌نام رمدسيوير مورد مقايسه قرار خواهند كرد. سواميناتان مي‌گويد:

هدايت درست كارآزمايي‌هاي باليني يك اولويت است زيرا اگر ما اطلاعاتي درمورد چيزي كه اثر دارد و چيزي كه اثر ندارد، به دست آوريم، از هم‌اكنون بيماران مي‌توانند از مزيت آن بهره ببرند.

پزشكان درحال مطالعه وضعيت افراد مبتلا به بيماري كوويد ۱۹ در بيمارستان جينينتان در ووهان چين

چين از قبل كارآزمايي‌هاي باليني خود براي آزمايش داروها را آغاز كرده است. پايگاه Chinese Clinical Trial Registry يك پايگاه داده متشكل‌از اطلاعات زيست‌پزشكي در چين است كه اين پژوهش‌ها را نيز در ميان ده‌ها كارآزمايي باليني ديگر درزمينه‌ي درمان‌هاي موجود، رويه‌هاي آزمايشي و داروهاي سنتي جاي داده است. حجم شواهد حمايت‌كننده از هريك از اين درمان‌ها متفاوت است.

دو داروي HIV كه در كارآزمايي‌ها مورد مطالعه قرار مي‌گيرند، مهاركننده‌ي آنزيمي هستند كه ويروس براي تكثير به آن نياز دارد. داروهاي مذكور در مطالعات حيواني موجب كاهش سطوح ويروس‌هاي كروناي عامل سندرم تنفسي حاد بسيار سخت (سارس) و سندرم تنفسي خاورميانه (مرس) شده‌اند. رمدسيوير، آنالوگ نوكلئوتيدي ساخته‌شده به‌وسيله‌ي شركت بيوتكنولوژي گيلياد (Gilead) در كاليفرنيا است. اين دارو نيز نيز در حيوانات تاحدودي دربرابر ويروس كرونا موفق عمل كرده است. پژوهشگران در ماه ژانويه گزارش كردند كه يك نفر در آمريكا پس از درمان با رمدسيوير از عفونت كوويد ۱۹ جان سالم به در برد.

طي هفته‌ي اول فوريه، چين براي آزمايش داروي رمدسيوير دو كارآزمايي كنترل‌شده با دارونما را راه‌اندازي كرده است كه شامل ۷۶۰ نفر مبتلا به بيماري كوويد ۱۹ مي‌شود. شيبو جيانگ، ويروس‌شناس دانشگاه فودان در شانگهاي مي‌گويد اين مطالعات بايد تا پايان ماه آوريل به پايان برسد و رمدسيوير مي‌تواند تا ماه مه ازسوي مقامات چيني تأييد شود هرچند تا آن زمان ممكن است اپيدمي برطرف شده باشد.

چين چندين آزمايش نيز راه‌اندازي كرده است كه داروي كلروكين را مورد آزمايش قرار مي‌دهند. كلروكين يك داروي ضدمالاريا است كه در محيط كشت سلولي موجب مرگ ويروس كروناي جديد شده است كه اخيرا SARS-CoV-2 نام گرفته است. پژوهشگران همچنين درحال مطالعه‌ي اين موضوع هستند كه آيا استروئيدها موجب كاهش التهاب در افراد دچار عفونت شديد كوويد ۱۹ شده يا به آن‌ها آسيب مي‌رسانند. يزدان يزدان‌پناه، اپيدميولوژيست آژانس بهداشت فرانسه (INSERM) در پاريس مي‌گويد:

ديدن اين نتايج جالب خواهد بود. درصورت ادامه‌ي شيوع بيماري، پزشكان سرتاسر جهان به اين اطلاعات نياز خواهند داشت.

در مطالعه‌اي ديگر كه يك كارآزمايي كنترل‌شده‌ي ۳۰۰ نفري است، سرم بازماندگان كوويد ۱۹ مورد آزمايش قرار خواهد گرفت. ايده‌ي اصلي آزمايش آن است كه آنتي‌بادي‌هايي كه فرد مبتلا به ويروس براي مبارزه با ويروس مي‌سازد، مي‌تواند به‌سرعت به فردي كه تازه دچار ويروس شده، كمك كند تا با ويروس مبارزه كند. اين رويكرد هنگام استفاده درمورد ويروس‌هاي ديگر در دهه‌هاي گذشته، موفقيت متوسطي حاصل كرده است.

دو كارآزمايي مبتني‌بر سلول‌هاي بنيادي نيز در اين فهرست ديده مي‌شود. در يك مورد، گروهي از پژوهشگران در بيمارستان دانشگاه چجيانگ، سلول‌هاي بنيادي حاصل‌از خون قاعدگي را وارد بدن ۲۸ نفر مي‌كنند و نتايج حاصل از اين رويه را با افرادي كه اين درمان را دريافت نكرده‌اند، مقايسه مي‌كنند. تا به امروز، شواهد ناچيزي وجود دارد كه نشان دهد سلول‌هاي بنيادي مي‌توانند عفونت‌هاي ويروس كرونا را پاك كنند.

سواميناتان مي‌گويد سازمان جهاني بهداشت نمي‌تواند آنچه را كه پژوهشگران انجام مي‌دهند، كنترل كند اما اين سازمان در زمان شيوع سال ۲۰۱۶، دستورالعمل‌هايي را درمورد اخلاقيات اجراي كارآزمايي‌ها منتشر كرده است و به‌زودي نيز گزارش مختصر و ساده‌تري دراين مورد منتشر خواهد كرد.

درزمينه‌ي آزمايش داروهاي سنتي نيز حدود ۱۵ كارآزمايي در رجيستري چين ثبت شده است كه انتظار مي‌رود درمجموع بيش از ۲ هزار نفر در اين آزمايش‌ها شركت داشته باشند. يكي از بزرگ‌ترين اين آزمايش‌ها، آزمايشي است كه داروي شوانگ‏هوانگ‏ليان را مورد مطالعه قرار مي‌دهد. شوانگ‏هوانگ‏ليان يك داروي گياهي چيني است كه حاوي عصاره‌هايي از ميوه‌ي خشك ليان كيائو (Forsythiae Fructus) است كه گياهي از خانواده ياس زرد است. گفته مي‌شود كه بيش از دو هزار سال است كه گياه مذكور براي درمان عفونت‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين كارآزمايي ۴۰۰ شركت‌كننده خواهد داشت، ازجمله يك گروه كنترل كه تحت درمان‌هاي استاندارد قرار مي‌گيرند.

ما براي آزمايش داروهاي سنتي نياز به يك روش علمي داريم.

درحالي‌كه كارآزمايي‌هاي مذكور درحال انجامند، پژوهشگران درحال جستجوي داروهاي جديدي هستند كه بتوانند با ويروس‌هاي كروناي مختلف ازجمله ويروس‌هايي كه هنوز ظاهر نشده‌اند، مبارزه كنند. پروتئين ميخ‌مانندي كه روي سطح ويروس‌هاي عامل سارس، مرس و كوويد ۱۹ ديده مي‌شود، ممكن است بتواند به‌عنوان هدف دارويي مورد استفاده قرار گيرد. جيانگ و پژوهشگران ديگر تركيبات و آنتي‌بادي‌هايي را پيدا كرده‌اند كه آن برجستگي‌ها را اشغال مي‌كنند و شايد بتوانند مانع‌از حمله‌ي ويروس‌هاي كرونا به سلول‌هاي انساني شوند.

اميلي اربلدينگ، ميكروبيولوژيست مؤسسه‌ي ملي بهداشت آمريكا در مريلند هشدار مي‌دهد كه چنين مطالعاتي هنوز در مراحل اوليه قرار دارند و هنوز لازم است كه تركيبات به شكل دارو درآمده و روي حيوانات آزمايش شوند. اين مؤسسه در اوايل فوريه اعلام كرد كه براي پيشبرد پژوهش‌هاي مرتبط با كوويد ۱۹ اعتبار مالي فوري اعطا مي‌كند. جيانگ با اشاره به وجود امكانات و محدوديت زماني، مي‌گويد سازمان جهاني بهداشت باشد پيشرفت كارآزمايي‌ها را تحت نظارت قرار داده و همگام با آن‌ها، توصيه‌هايي در زمينه‌ي اينكه كدام درمان‌ها بايد بيشتر مطالعه شوند و كدام درمان‌ها را بايد رها كرد، ارائه كند. او اميدوار است كه پس از پايان شيوع نيز پژوهش درمورد درمان‌هاي بهتر و گسترده‌تر ادامه پيدا كند. او مي‌گويد:

من از اين مسئله نگرانم كه اين بار نيز مانند وضعيت زمان سارس شود و كارها آغاز شده و سپس به پايان برسد (ادامه پيدا نكند).