كيت تست ويروس كرونا چگونه كار مي‌كند؟

علائم بيماري كوويد 19 كه براثر آلودگي به ويروس كرونا جديد ظاهر مي‌شود، شباهت بسيار زيادي به علائم آنفلوانزا دارد و تنها راه براي تشخيص نهايي آن، انجام آزمايش دركنار مطالعه سي‌تي‌اسكن سينه است. در ايران و اغلب ديگر كشورها فعلا به‌دليل كمبود كيت‌هاي آزمايش، تست ويروس كرونا تنها از افراد بيمار و بستري در بيمارستان گرفته مي‌شود؛ اما با افزايش دسترسي به كيت‌هاي آزمايشگاهي ممكن است بيماران بيشتري با دستور پزشك موفق به انجام اين آزمايش شوند.

اگر به‌دليل داشتن تب، سرفه و تنگي نفس پزشك تصميم بگيرد از بيمار تست ويروس كرونا گرفته شود، براي دريافت نتيجه چه مراحلي بايد طي شود؟ كيت تست ويروس چطور كار مي‌كند و چرا برخي‌اوقات احتمال دارد نتيجه اشتباه باشد؟ براي پاسخ به اين پرسش‌ها با اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران همراه باشيد.

انجام آزمايش براي ويروس كرونا جديد، تفاوت چنداني با آزمايش آنفلوانزا ندارد. پزشكان اول بايد نمونه‌ي آزمايش را كه براي وجود ويروس مطالعه خواهد شد، از بيمار بگيرند. متخصصان بهداشت مي‌گويند ويروس كرونا با تكثير در دستگاه تنفسي موجب بروز بيماري تنفسي مي‌شود؛ بنابراين متخصصان باليني از طريق دهان و بيني از گلو نمونه‌برداري مي‌كنند و ممكن است خلط سينه‌ي بيماران با سرفه‌ي تر را نيز برداشت كنند.

• ويروس كرونا چيست؟ علائم بيماري، نحوه انتقال و روند شيوع
• هزينه تست ويروس كرونا و دستورالعمل هدايت بيماران كرونايي براي پزشكان
• كيت‌هاي تشخيص سريع كرونا در راه ايران

به‌گفته‌ي دكتر ديويد هوپر، رئيس واحد كنترل عفونت در بيمارستان عمومي ماساچوست آمريكا، بعيد است كه ديگر مايعات بدن مورد آزمايش قرار گيرند؛ زيرا بيماري كوويد ۱۹ تاكنون مانند آنفلوانزا بوده و در ريه‌ها متمركز است. از اين‌رو متخصصان بهداشت به‌طور معمول ديگر انواع مواد بدن نظير مدفوع، ادرار يا خون را آزمايش نخواهند كرد؛ هرچند اين رويه ممكن است در آينده تغيير كند.

به‌محض آنكه نمونه جمع‌آوري و در لوله يا ويال استريل ذخيره شد، به آزمايشگاهي فرستاده مي‌شود كه به كيت آزمايش ويروس كرونا دسترسي دارد. در آزمايش‌هاي داراي مجوز سازمان غذا و داروي آمريكا، نمونه‌ها اول خنك شده و با بسته‌ي يخ و به‌طور ايده‌آل در شب‌هنگام به آزمايشگاه واجد شرايط ارسال مي‌شوند. نمونه‌هاي يخ‌زده را تنها مي‌توان براي ۷۲ ساعت نگه‌داري كرد؛ اما اگر تأخير در ارسال اجتناب‌ناپذير شود، مي‌توان از يخ خشك براي حفظ نمونه‌ها استفاده كرد. انتظار بيش از حد ممكن است به تخريب ويروس و مواد ژنتيكي‌اش منجر شود و درنهايت نتيجه‌ي منفي كاذب را به‌دنبال داشته باشد.

به‌محض آنكه نمونه‌ها به آزمايشگاه برسند، متخصصان متخصص از روشي به‌نام RT-PCR يا واكنش زنجيره‌اي پليمراز رونوشت‌بردار معكوس استفاده مي‌كنند تا به‌دنبال ويروس كرونا بگردند. آزمايشي مشابه كه گاهي‌اوقات براي شناسايي آنفلوانزا استفاده مي‌شود، به متخصصان باليني امكان مي‌دهد تا ببيند آيا توالي ژنتيكي معيني در نمونه موجود است يا نه.

درست همان‌طور كه هرگونه داراي DNA منحصربه‌فرد است، هر ويروس نيز كد ژنتيكي مخصوص خود را دارد. اين كد كه ژنوم ويروسي ناميده مي‌شود، طرح كلي ويروس را با تكثير آن فراهم مي‌كند. اساسا آزمايش ويروس كرونا با تعيين اين مسئله انجام مي‌شود كه آيا هر نمونه‌ي معين حاوي ژنوم مجزاي ويروس كرونا است يا نه. بدين منظور، متخصصان اول هرگونه اطلاعات ژنتيكي را از نمونه‌هاي گلو و خلط سينه استخراج مي‌كنند. سپس مواد ژنتيكي پالايش‌شده با مجموعه‌اي از شناساگرها ازجمله برخي انواع نشات‌گرفته از خود ويروس كرونا تركيب مي‌شوند و در مرحله‌ي نهايي درون دستگاه آزمايش قرار مي‌گيرند. اگر نمونه‌ي بيمار حاوي ويروس كرونا باشد، در آن صورت مواد ژنتيكي ويروس تكثير مي‌شوند و دستگاه، نتيجه‌ي مثبت را نشان خواهد داد. درنهايت متخصصان نتيجه‌ي مثبت را تأييد مي‌كنند.

ازآنجا كه آزمايش در نمونه‌ي جمع‌آوري‌شده از بيمار به‌دنبال مواد ژنتيكي ويروسي مي‌گردد، كيفيت نمونه بسيار مهم است. مقدار ويروسي كه بيمار به بيرون مي‌ريزد يا مكان انجام آزمايش نيز اهميت دارد. بيمار ممكن است با پيشرفت بيماري ويروس بيشتري از بدنش خارج كند و همچنين ويروس مي‌تواند نزديكي بيشتري به بخش‌هاي معين از دستگاه تنفسي داشته باشد. به‌عنوان مثال، اگر ويروس به سمت پايين دستگاه تنفسي كشيده شده باشد، در آن صورت نمونه‌ي گلو ممكن است تأثيري كمتر از نمونه‌ي خلط سينه داشته باشد.

باوجود دسترسي محدود به كيت‌هاي آزمايش، انجام آزمايش تنها براي افراد بسيار بدحال و بستري در بيمارستان انجام مي‌شود؛ از اين‌رو باتوجه با سرعت بالاي انتشار ويروس و ظهور هيچ‌گونه علامت در برخي افراد آلوده، احتمال دارد موارد بسيار بيشتري از ابتلا به ويروس كرونا جديد وجود داشته باشد. باوجود نبود هيچ واكسن و درمان قطعي براي كوويد ۱۹، تنها راه پيشگيري از آن رعايت مناسب بهداشت شخصي و شستشوي مكرر دست‌ها است.