ويروس كرونا؛ بيماري‌هاي زمينه‌اي شايع تشديدكننده كوويد ۱۹ كدام‌اند؟
فشار خون بالا، ديابت و بيماري قلبي عروقي به‌قدري شايع هستند كه هركس اين مقاله را مي‌خواند، احتمالا شخصي مبتلا به دست‌كم يكي از بيماري‌ها را مي‌شناسد. اين بيماري‌ها همچنين سه «بيماري زمينه‌اي» مهم به‌شمار مي‌آيند كه براساس سوابق باليني بيش از همه با موارد شديد ابتلا به كوويد ۱۹ ارتباط دارند. هرچند ۸۰ درصد از موارد كوويد ۱۹ خفيف هستند، گزارش‌هاي باليني فاش مي‌كنند كه ويروس كرونا جديد مي‌تواند به‌جز سالخوردگان و افراد ضعيف، ديگر گروه‌ها را نيز درمعرض خطر قرار دهد.
اين ايده كه ويروس تنها جان افراد مسن‌تر را تهديد مي‌كند، از تمركز بيش از حد بر نرخ مرگ‌ومير كوويد ۱۹ سرچشمه مي‌گيرد. اين نرخ كه سازمان بهداشتي جهاني هفته‌ي گذشته در به‌روزرساني تازه، آن را ۳/۴ درصد اعلام كرد، در گروه‌هاي سني متفاوت است و هرچه سن مبتلايان بيشتر باشد، احتمال مرگ افزايش مي‌يابد. اما شواهد همچنين نشان مي‌دهند كه كوويد ۱۹ براي تمام گروه‌هاي سني كشنده‌تر از آنفولانزاي فصلي است و در افراد زير ۵۰ سال نرخ مرگ‌ومير ۶ تا ۱۰ برابر بالاتر دارد. علاوه بر اين، مرگ تنها خطر محسوب نمي‌شود و موارد شديد ابتلا به كوويد ۱۹ در بزرگسالان جوان بسيار شايع‌تر از آن است كه احتمالا فكر مي‌كنيد.
به‌عنوان مثال، مطالعه‌اي تازه كه در ۲۸ فوريه در نشريه‌ي پزشكي نيوانگلند منتشر شد، وضعيت بيماري را در ۱۰۹۹ بيمار آلوده به ويروس كرونا مطالعه كرد. اغلب موارد غيرشديد (۶۰ درصد) نوجوانان و بزرگسالان بين ۱۵ تا ۴۹ سال بودند كه مي‌تواند نشان دهد اين گروه سني از تأثير شديد ويروس مصون مانده است. درحقيقت موارد شديد دربين اين گروه جمعيتي جوان‌تر اندكي فراوان‌تر بود. از ۱۶۳ مورد شديد گزارش‌شده در اين مطالعه، ۴۱ درصد بزرگسالان جوان، ۳۱ درصد از گروه سني ۵۰ تا ۶۴ سال و ۲۷ درصد بالاي ۶۵ سال بودند. تنها گروه سني كه از ابتلاي شديد به كوويد ۱۹ مصون مانده، ظاهرا كودكان زير ۱۴ سال است.
مقايسه نرخ مرگ‌ومير كوويد ۱۹ و آنفلوانزا
براساس گزارشي باليني از بيش از ۷۲ هزار بيمار كه مركز كنترل و پيشگيري از بيماري‌هاي چين در ۲۱ فوريه منتشر كرد و بزرگ‌ترين مطالعه درباره‌ي كوويد ۱۹ تا به امروز به‌شمار مي‌آيد، نسل هزاره (متولدين دهه ۶۰ و ۷۰) و نسل زد (متولدين دهه ۸۰ به بعد) نيز به همان اندازه‌ي گروه‌هاي سني بزرگ‌تر ممكن است به ويروس كرونا مبتلا شوند. درنتيجه به‌جاي تكيه بر سن به‌عنوان معيار براي تعيين اينكه كوويد ۱۹ بيش از همه چه كسي را تهديد مي‌كند، پزشكان مي‌گويند بهتر است به بيماري‌هاي زمينه‌اي شايع و چگونگي ارتباط آن‌ها با نرخ مرگ‌ومير گزارش‌شده در مطالعه‌ي يادشده نگاه بيندازيم. انجام اين كار مي‌تواند سرنخ‌هايي را از نحوه‌ي مراقبت از خودمان و عزيزانمان ارائه دهد. تدروس آدانوم، دبيركل سازمان بهداشت جهاني در جلسه‌اي مطبوعاتي گفت:
نرخ مرگ‌ومير اين شيوع بالا است و نبايد آن را براساس سن كمتر يا بيشتر دسته‌بندي كنيم. وقتي براي شخصي كه ممكن است جوان‌تر يا مسن‌تر باشد، اهميت قائل نباشيم، نمي‌توانيم بگوييم كه به ميليون‌ها نفر اهميت مي‌دهيم. زندگي هر شخص اهميت دارد.
اشكالات قلبي عروقي
ويروس كرونا جديد ريه‌ها را تخريب مي‌كند؛ اما بيماري نهفته‌اي كه بيش از همه با شديدترين موارد ابتلا به كوويد ۱۹ ارتباط دارد، اشكالات قلبي است. تقريبا ۱۵ ميليون نفر در ايران (يك‌سوم جمعيت بزرگسال ۳۰ سال به بالا) فشار خون بالا دارند. به‌همين ترتيب ديابت نيز نامي آشنا محسوب مي‌شود و تقريبا از هر ۸ ايراني (نزديك به ۸ ميليون نفر در تمام گروه‌هاي سني) يك نفر با اختلال متابوليك دست‌وپنجه نرم مي‌كند. اين دو بيماري مزمن هردو مي‌توانند زمينه‌ي ابتلا به اصلي‌ترين عامل مرگ‌ومير در جهان را فراهم كنند: بيماري قلبي و عروقي. براساس آمارهاي رسمي وزارت بهداشت ايران، تقريبا در هر ۵ دقيقه يك نفر در كشور براثر عوارض قلبي از دنيا مي‌رود.
هرچند تأثير به‌خصوص كوويد ۱۹ بر سيستم قلبي عروقي هنوز نامعلوم است، به‌نقل از كالج قلب و عروق آمريكا «گزارش‌هايي از آسيب حاد قلبي، آريتمي قلب، افت فشار خون، تندتپشي و نسبت بالايي از بيماري‌هاي قلبي و عروقي مرتبط در افراد آلوده به ويروس كرونا جديد، به‌خصوص آن دسته از موارد نيازمند به مراقبت شديدتر وجود دارد.» مطالعه‌ي ۱۵۰ بيمار در ووهان چين، مركز انتشار ويروس كرونا نشان داد كه در افراد مبتلا به بيماري‌هاي قلبي عروقي، خطر مرگ پس از آلودگي به ويروس به‌نحو چشمگير افزايش يافته است.
بالارفتن خطر مرگ در افراد داراي ناراحتي‌هاي قلبي بدين دليل است كه قلب و ريه‌ها به‌شدت به يكديگر وابسته هستند. با انجام سريع دم و بازدم، ضربان قلب به‌طور خودكار افزايش مي‌يابد؛ اما اگر قلب شما از قبل ضعيف باشد يا شريان‌هاي مسدودشده داشته باشيد، بدين معني است كه براي به‌گردش درآوردن خون و اكسيژن در سرتاسر بدن خود بيش از فردي معمولي تلاش مي‌كنيد.
ارين ميكوز، متخصص قلب و مدير بخش سلامت قلب و عروق زنان در دانشكده پزشكي جانز هاپكينز آمريكا مي‌گويد اگر ويروس جديد وارد جوامع ما شود، واقعا بايد نگران بيماران قلبي بود. به‌گفته‌ي او «قلب اين بيماران درطول زندگي روزمره در پمپاژ كارآمد اشكال دارد. اكنون يك عفونت تنفسي جدي را به وضعيت كنوني اضافه كنيد. اين واقعا نقطه‌ي اوج است.»
بيماري قلبي درعين حال عرصه‌اي ديگر است كه ويروس كرونا در آن پيامد ابتلا به آنفلوانزا را منعكس مي‌كند. آنفلوانزا از مدت‌ها پيش به‌عنوان محركي براي بروز حمله‌هاي قلبي و بيماري‌هاي قلبي عروقي شناخته شده و به‌قدري اثرگذار بوده است كه برخي پزشكان به اين فكر افتاده‌اند كه شايد اين ويروس فصلي عاملي مستقيم در ابتلا به بيماري‌هاي يادشده به‌شمار مي‌آيد. مطالعه‌اي كه در سال ۲۰۱۸ در نشريه‌ي پزشكي نيوانگلند منتشر شد، نشان داد كه طي هفت روز از تشخيص آنفلوانزا، احتمال حمله‌ي قلبي در افراد ۶ برابر افزايش يافته بود. ميكوز مي‌گويد:
من تصور نمي‌كنم جامعه به‌طور كامل اين مسئله را جدي بگيرد. ما مي‌دانيم كه ويروس‌ها مي‌توانند به حمله‌ي قلبي يا سكته‌ي مغزي منجر شوند.
علاوه بر اين، افراد مي‌توانند به‌طور هم‌زمان به بيش از يك بيماري ويروسي مبتلا شوند كه اين مسئله هرنوع بيماري قلبي موجود را بيش‌ازپيش تشديد مي‌كند. در مطالعه‌ي اوليه‌اي از بيماران آلوده به ويروس كرونا در ووهان، چهار درصد از موارد تأييدشده به ويروسي دوم اغلب آنفلوانزا آلوده شده بودند. به‌گفته‌ي ميكوز «اگر سيستم ايمني شما از قبل ضعيف باشد، به‌دليل مقابله‌ي بدن با يك عامل بيماري‌زاي بزرگ، بسيار مستعد ابتلا به عفونت دوم هستيد.» به‌همين دليل ميكوز مي‌گويد مركز كنترل و پيشگيري از بيماري‌هاي ايالات متحده و انجمن قلب آمريكا توصيه كرده‌اند كه بيماران قلبي با رشد شيوع ويروس كرونا، اقدامات احتياطي بيشتر شامل دريافت واكسن براي آنفلوانزا و ذات‌الريه‌ي باكتريايي انجام دهند.
تأثير بيماري‌هاي زمينه‌اي
۴۰ درصد از ايرانيان مبتلا به فشار خون بالا از بيماري خود اطلاع ندارند
وقتي صحبت از مسائل قلب به ميان مي‌آيد، بسياري از افراد ممكن است درمعرض خطر بيماري‌هاي نهفته‌اي باشند كه اصلا از ابتلاي خود به آن‌ها خبر ندارند. به‌عنوان مثال، فشار خون بالا يا پرفشاري خون به تصلب شرايين يا فرآيندي منجر مي‌شود كه به موجب آن در ديواره‌ي رگ‌هاي خوني فرد، پلاك‌هاي متراكم فيبري و چربي رشد مي‌كند. اگر يكي از اين پلاك‌ها فرسوده يا پاره شود، مي‌تواند رگ خوني را مسدود كند و به حمله‌ي قلبي يا سكته‌ي مغزي منجر شود.
به‌گفته‌ي ميكوز، افراد ظاهرا سالم بسياري با فشار خون بالا وجود دارند. مركز كنترل و پيشگيري از بيماري‌ها برآورد مي‌كند كه ۱۰۸ ميليون آمريكايي پرفشاري خون دارند؛ اما دست‌كم ۱۱ ميليون نفر از بيماري خود اطلاع ندارند. همچنين به‌نقل از مقام‌هاي وزارت بهداشت ايران، از ميان تقريبا ۱۵ ميليون بيمار مبتلا به فشار خون بالا، ۴۰ درصد آن‌ها از بيماري خود آگاهي ندارند. در همين نقطه است كه تهديد عفونت‌هاي تنفسي نظير آنفلوانزا يا ويروس كرونا به‌ميان مي‌آيد. اين عفونت‌ها مي‌توانند به بروز عارضه‌ي «طوفان سيتوكين» منجر شود كه در سرتاسر بدن فرد جريان مي‌يابد (آنچه به‌محض آلودگي به ويروس كرونا بر سر بدن مي‌آيد را مي‌توانيد در اين مقاله مطالعه كنيد).
مطالعه‌اي اوليه از بيماران در ووهان، «ميوكارديت شديد» يا سندرم نامعمول عامل فرسودگي عضلات قلب را شناسايي كرد. ميكوز مي‌گويد:
ما به‌ويژه درباره‌ي افرادي كه هيچ سابقه‌اي از بيماري قلبي عروقي ندارند، مي‌دانيم كه التهاب مي‌تواند محركي براي پارگي پلاك باشد. ديابت نيز مي‌تواند عامل ايجاد تصلب شرايين شود و پارگي اين پلاك‌ها را تسريع و افراد را بيش‌ازپيش دربرابر عفونت‌ها آسيب‌پذير كند
باتوجه به آنكه ما درميانه‌ي فصل آنفلوانزا و بحران ويروس كرونا جديد هستيم، ميكوز توصيه مي‌كند كه بيماران قلبي و ديابتي اطمينان يابند كه داروهاي معمول خود را به اندازه‌ي كافي دراختيار دارند و تمام افراد نيز مطالعه كنند كه فشار خونشان تحت كنترل است.
بيماري‌هاي تنفسي مزمن
فراتر از سلامت قلب، شيوع ويروس كرونا جديد براي افراد مبتلا به بيماري‌هاي تنفسي مزمن نظير فيبروز سيستيك، بيماري مزمن انسدادي ريه، آسم يا آلرژي و همچنين افراد داراي آسيب ريوي مرتبط با مصرف سيگار، پيامدهايي جدي دارد. حتي موارد خفيف سرماخوردگي يا آنفلوانزا مي‌توانند اين بيماري‌ها را تشديد كنند و احتمال بستري‌شدن افراد را در بيمارستان افزايش دهند.
يك تمايز نگران‌كننده‌ي كوويد ۱۹، دوره‌ي نهفتگي طولاني بيماري پيش از ظهور علائم است كه مي‌تواند از دو تا ۱۴ روز به‌طول انجامد تمايز ديگر نيز نبود كيت تشخيصي كافي براي آزمايش تمام افراد مشكوك است. اين دو اشكال به بروز شرايطي منجر شده است كه در آن اعضاي جامعه مي‌توانند آلوده به ويروس و ناقل باشند و درعين حال هيچ اطلاعي از بيماري خود نداشته باشند. انيد نپتون، متخصص ريه از دانشكده‌ي پزشكي دانشگاه جانز هاپكينز مي‌گويد:
من به هر فرد مبتلا به بيماري تنفسي مزمن توصيه مي‌كنم پيش از مسافرت به‌ويژه استفاده از حمل‌ونقل عمومي بنشيند و براي محافظت از خود برنامه‌ريزي كند. اين برنامه مي‌تواند به‌سادگي افزايش دوز داروهاي روزانه يا به دقت شناسايي بيمارستان‌هاي نزديكي باشد كه داراي متخصصان تنفسي هستند. اين توصيه همچنين به‌معني نرفتن به مهماني‌هاي خاص يا دورهمي‌هايي است كه نمي‌دانيد افراد حاضر از كجا آمده‌اند يا وضع سلامتشان چگونه است. بيش از همه، بيماران نبايد از رفتن به‌دنبال مشاوره‌ي حرفه‌اي ابا داشته باشند.
نتپون در ادامه افزود:
گاهي اوقات بيماران احساس مي‌كنند كه بي‌جهت دلواپس هستند و به‌طور نامناسب شرايط خود را به اطلاع پزشكشان مي‌رسانند. وقتي حجم عظيمي از اطلاعات غلط در عرصه‌ي عمومي وجود دارد و وقتي ما هنوز درباره‌ي ويروس اطلاعاتي اندك داريم، وقتش است كه از راه‌هاي ارتباطي با پزشكان خود استفاده كنيد.
مهار سرطان
درميانه‌ي شيوع گسترده‌ي كرونا در ايران، بهترين راهكار پيشگيري، ماندن در خانه است
افراد مبتلا به سرطان نيز از جمله كساني هستند كه بايد درباره‌ي بيماري‌هاي تنفسي نگران باشند. افرادي كه به‌دليل ابتلا به لوسمي (سرطان خون) يا سرطان غدد لنفاوي تحت درمان‌هاي شديد هستند و آن دسته افرادي كه پيوند مغز استخوان انجام داده‌اند، از جمله بيماران مستعد ابتلا به ذات‌الريه شامل نمونه‌هاي ويروسي محسوب مي‌شوند. به‌همين خاطر است كه سيستم ايمني اين افراد غالبا درنتيجه‌ي تومورهايشان يا به‌دليل درمان‌هاي دريافتي مختل شده است. لئونارد ليكتنفيلد، نائب‌رئيس انجمن سرطان آمريكا در آتلانتا مي‌گويد:
بيماراني كه سابقه‌ي درمان سرطان را دارند نيز ممكن است با وجود آنكه ظاهرا بهبود يافته‌اند، از مانديشه متخصصين ايمونولوژيك درمعرض خطر باشند.
اين بيماران سرطاني گاهي اوقات آنقدر آسيب ديده‌اند كه نمي‌توانند واكسن دريافت كنند و بايد به محافظت حاصل‌شده از ايمن‌سازي افراد جامعه اتكا كنند. درحال حاضر مداخله‌ي انفرادي براي بيماران سرطاني آسيب‌پذير، فاصله‌گيري اجتماعي و اقدامات بهداشتي شديد براي خانواده‌هايشان و كادر مراقبت بهداشتي است. ليكتنفيلد مي‌گويد:
محافظت از اين افراد دشوار است؛ زيرا به‌طور بديهي بيماران سرطاني در مراحل مختلفي از بيماري‌شان هستند و افراد مي‌خواهند با عزيزانشان باشند؛ اما همگي ما مسئوليت مشترك داريم و بايد گام‌هاي مناسب را براي محافظت از خودمان و عزيزانمان برداريم.
هم انديشي ها