ابتلا به كوويد ۱۹ چه بلايي بر سر ريه‌هاي بيماران مي‌آورد؟
بيماري ناشي از ويروس كرونا جديد كه با عنوان كوويد ۱۹ شناخته مي‌شود، در اواخر سال ۲۰۱۹ و اوايل سال ۲۰۲۰ در شهر ووهان چين به‌صورت خوشه‌هايي از ذات‌الريه ظاهر شد كه علت نامشخصي داشت. درادامه، مشخص شد علت ذات‌الريه ويروس جديدي است كه بعدها Sars-CoV-2 نام گرفت. اكنون سازمان جهاني بهداشت شيوع اين ويروس را به‌عنوان همه‌گيري جهاني اعلام كرده است.
بيشتر افراد مبتلا به كوويد ۱۹، تنها به علائم خفيف شبه‌سرماخوردگي دچار شده‌اند. سازمان جهاني بهداشت مي‌گويد حدود ۸۰ درصد از افراد مبتلا به اين بيماري بدون نياز به درمان خاصي بهبود مي‌يابند. گفتني است تنها حدود يك نفر از هر شش نفر به‌شدت بيمار و ازانديشه متخصصين تنفسي دچار اشكال مي‌شود. چگونه كوويد ۱۹ مي‌تواند به بيماري شديدتري تبديل شود كه همراه‌با ذات‌الريه است و چه تأثيري بر ريه‌ها مي‌گذارد؟
پروفسور جان ويلسون، رئيس كالج سلطنتي استراليا و متخصص بيماري‌هاي تنفسي مي‌گويد افراد مبتلا به كوويد ۱۹ را مي‌توان به چهار گروه تقسيم كرد:
ذات‌الريه چگونه به‌وجود مي‌آيد؟
به‌گفته‌ي ويلسون، تب و سرفه‌ي مبتلايان به كوويد ۱۹ نتيجه‌اي از رسيدن عفونت به درخت تنفسي، يعني مسيرهاي هوايي است كه هوا را بين ريه‌ها و فضاي خارج هدايت مي‌كنند. پوشش درخت تنفسي آسيب مي‌بيند و ملتهب مي‌شود كه اين امر به نوبه‌ي خود، اعصاب موجود در پوشش مجاري هوايي را تحريك مي‌كند. در اين وضعيت، ذره‌اي گرد‌وغبار مي‌تواند موجب بروز سرفه شود. ريه‌ها پر از مواد التهابي مي‌شوند و در اين حالت ديگر نمي‌توانند اكسيژن كافي به خون برسانند و توانايي بدن براي گرفتن اكسيژن و دفع كربن‌دي‌اكسيد كاهش مي‌يابد و همين امر، علت معمول مرگ و ذات‌الريه شديد است.
ذات‌الريه چگونه درمان مي‌شود؟
پروفسور كريستين جنكينز، رئيس بنياد ريه استراليا و پزشك برجسته‌ي متخصص بيماري‌هاي تنفسي مي‌گويد:
در‌حال‌حاضر، چيزي نداريم كه از ابتلاي مردم مبتلا به كوويد ۱۹ مانع شود. پژوهشگران در حال مطالعه داروهاي مختلف هستند و اميدواريم تركيبات دارويي مؤثر روي اين بيماري شناسايي شود. فعلا به‌جز درمان‌هاي حمايتي، هيچ درمان مشخصي وجود ندارد. منظور از درمان‌هاي حمايتي، خدماتي است كه به افراد تحت مراقبت‌هاي ويژه ارائه مي‌شود. ما به آن‌ها به‌صورت مصنوعي اكسيژن‌رساني مي‌كنيم تا زماني‌كه ريه‌ها عملكرد طبيعي خود را بازيابي كنند.
ويلسون مي‌گويد بيماران دچار ذات‌الريه‌ي ويروسي درمعرض خطر ابتلا به عفونت‌هاي ثانويه نيز هستند؛ بنابراين با داروهاي ضدويروسي و آنتي‌بيوتيك‌ها نيز درمان مي‌شوند. او درباره‌ي شيوع كنوني مي‌گويد در برخي از موقعيت‌ها، اين رويه كافي نيست و ذات‌الريه تسكين نمي‌يابد و بيماران زنده نمي‌مانند.
ذات‌الريه كوويد ۱۹ متفاوت است؟
جنكينز مي‌گويد ذات‌الريه كوويد ۱۹ با موارد شايعي متفاوت است كه مردم به‌‌علتش در بيمارستان بستري مي‌شوند. بيشتر انواع ذات‌الريه كه درباره‌ي آن مي‌دانيم و به‌‌علتش افراد را در بيمارستان بستري مي‌كنيم، از نوع باكتريايي هستند و آنتي‌بيوتيك‌ها روي آن‌ها اثر مي‌گذارد.
ويلسون مي‌گويد شواهدي وجود دارد كه نشان مي‌دهد ذات‌الريه كوويد ۱۹ ممكن است شديدتر باشد. به‌گفته‌ي او، در ذات‌الريه ناشي از ويروس كرونا به‌جاي بخش‌هاي كوچكي از ريه، همه‌ي آن درگير مي‌شود. او دراين‌باره توضيح مي‌دهد كه وقتي ريه‌ها دچار عفونت مي‌شود، اگر عفونت به كيسه‌هاي هوايي نيز برسد، بدن در واكنش به آن ابتدا سعي مي‌كند ويروس را از بين ببرد و تكثير آن را محدود كند. بااين‌حال، ممكن است اين مكانيسم در برخي از گروه‌ها ازجمله افراد دچار اشكالات قلبي و ريوي و ديابتي و سال‌خورده دچار اختلال شود.
جنكينز مي‌گويد به‌طوركلي افراد بيشتر از ۶۵ سال درمعرض خطر ابتلا به ذات‌الريه هستند. افراد دچار اشكالاتي مانند ديابت يا سرطان يا بيماري‌هاي مزمن تأثيرگذار روي قلب، ريه‌ها، كليه يا كبد و نيز افراد سيگاري و استراليايي‌هاي بومي و نوزادان ۱۲ ماهه و كوچك‌تر نيز همين وضعيت را دارند.
سن عامل پيش‌بيني‌كننده‌ي مهمي از خطر مرگ دراثر ذات‌الريه است. ذات‌الريه هميشه براي افراد سال‌خورده شديد است و درواقع، يكي از علل اصلي مرگ‌ومير در اين افراد محسوب مي‌شود. به‌خاطر داشته باشيد مهم نيست چقدر سالم يا فعال هستيد، با افزايش سن، خطر ابتلا به ذات‌الريه بيشتر مي‌شود. علت آن است كه سيستم ايمني به‌طورطبيعي با افزايش سن ضعيف و مبارزه با عفونت‌ها و بيماري‌ها براي بدن سخت‌تر مي‌شود.
نتايج تجزيه‌و‌تحليل جديدي نشان مي‌دهد برخي از افراد مبتلا به كوويد ۱۹ دچار اثرهاي بلندمدتي مي‌شوند. پزشكان با مطالعه وضعيت ۱۲ بيمار بهبوديافته از اين بيماري دريافتند چندين مورد از آن‌ها دچار كاهش ظرفيت ريوي شده‌اند. اوون سانگ، مدير پزشكي مركز بيماري‌هاي عفوني HKHA در كنفرانسي مطبوعاتي گفت:
اگر آن‌ها كمي تندتر راه بروند، به نفس‌نفس مي‌‌افتند. عملكرد ريه در برخي بيماران ۲۰ تا ۳۰ درصد كاهش پيدا مي‌كند.
پزشكان پس از اسكن ريه‌هاي بيماران نشانه‌هايي از واردشدن آسيب به اين عضو را مشاهده كردند. اين اندازه نمونه براي اعلام اين موضوع كم است كه كوويد ۱۹ لاخبار تخصصيا موجب آسيب بلندمدت مي‌شود؛ اما بايد براي پزشكان نشانه‌اي هشداردهنده درباره‌ي ضرورت مراقبت از عوارض احتمالي باشد.
هم انديشي ها