موج دوم كوويد ۱۹؛ نگراني‌ها از بازگشت ويروس كرونا با رفع محدوديت‌ها در چين
براي نخستين‌بار در چند ماه گذشته، استان چيني هوبئي كه ويروس كرونا ابتدا درآن‌جا ظاهر شد، به دليلي مثبت درحال جلب توجهات است. آن‌طور كه چيني‌ها ادعا مي‌كنند، موارد ابتلا به كوويد ۱۹، بيماري ناشي از ويروس جديد در هوبئي عملا به صفر رسيده است و مقام‌ها پس از تقريبا ۶۰ روز قرنطينه‌ي بي‌سابقه، هفته‌ي گذشته محدوديت‌هاي ورود و خروج را در استان برداشتند. اكنون دانشمندان و ديگر كشورهاي دنيا تحولات اخير در هوبئي را از نزديك تماشا مي‌كنند تا دريابند آيا كاهش اقدامات سختگيرانه به‌منظور جداسازي افراد، به ظهور موارد جديد منجر مي‌شود يا نه. تجزيه‌وتحليلي اوليه نشان مي‌دهد كه تاكنون اين نگراني‌ها برطرف نشده است.
بن كاولينگ، همه‌گيرشناس در دانشگاه هنگ‌كنگ كه وضعيت چين را دنبال مي‌كند، مي‌گويد «اكنون زمان كاهش قرنطينه فرا رسيده است؛ اما بايد نسبت به موج دوم عفونت‌ها گوش به زنگ باشيم.» اگر موج دوم از راه برسد، كاولينگ پيش‌بيني مي‌كند كه تا پايان ماه آوريل (اوايل ارديبهشت) شاهد آن باشيم.
آنچه در هوبئي و سرتاسر چين پيش خواهد آمد، به بسياري از كشورهاي اروپايي و آن دسته از ايالات آمريكا بستگي خواهد داشت كه به‌منظور تلاش براي توقف انتشار ويروس كرونا، مسافرت به درون مرزهايشان را محدود و اغلب كسب‌وكارها، مدارس و دانشگاه‌ها را تعطيل كرده و از مردمشان خواسته‌اند در خانه بمانند. مدل‌سازي از شيوع ويروس در بريتانيا نشان مي‌دهد كه براي نگاه‌داشتن شمار افراد مبتلا به عفونت شديد كوويد ۱۹ در بيمارستان در سطوح مديريت‌شدني، اقدامات انجام‌شده درزمينه‌ي دوري‌گزيني اجتماعي در اين كشور ازجمله بستن مدارس و دانشگاه‌ها ممكن است تا دو سال آينده در مناطق بزرگ ضروري باشد. اما اگر چين بتواند نشان دهد كه بدون ظهور چشمگير موارد كوويد ۱۹، قادر به برداشتن قرنطينه است، احتمالا حفظ محدوديت‌ها براي طولاني‌مدت ضروري نخواهد بود.
آزمايش گسترده
استان‌هاي چين اكنون با استفاده از آزمايش‌هاي گسترده و پيگيري ارتباطات افراد، عفونت‌هاي تازه را شناسايي خواهند كرد و با حفظ برخي دوري‌گزيني‌هاي اجتماعي تلاش مي‌كنند تا از بازگشت ويروس ممانعت به عمل آورند. اين كشور همچنين به جز شهروندان خود، مرزهايش را به‌روي ساير افراد بسته است تا از ورود موارد ابتلا از مناطق ديگر جلوگيري كند. ساكنان پس از بازگشت به چين به‌مدت ۱۴ روز قرنطينه خواهند شد.
اما برخي پژوهشگران معتقدند كه وضعيت در چين متفاوت است؛ زيرا دولت اين كشور به‌طور سختگيرانه به مقابله با ويروس رفته و از اقدامات دوري‌گزيني اجتماعي براي كاهش سرعت انتشار و آزمايش گسترده و جداسازي افراد آلوده به‌منظور قطع منابع احتمالي انتقال استفاده كرده است. اين راهكار به چين كمك كرد تا شيوع ويروس كرونا جديد را مهار كند؛ اما ديگر كشورها نظير ايتاليا و اسپانيا ازطريق دوري‌گزيني اجتماعي و بدون آزمايش گسترده و پيگيري ارتباطات افراد، عمدتا بر كاهش سرعت ويروس تمركز كرده‌اند. كاولينگ مي‌گويد وقتي اين كشورها بخواهند به زندگي پيش از دنياگيري بازگردند، با چالش‌هايي بيشتر مواجه خواهند شد.
كارخانه‌ها در استان هوبئي پس از تعطيلي طولاني‌مدت دوباره بازگشايي شده‌اند
با اين حال به‌گفته‌ي گابريل لئونگ، پژوهشگر بيماري‌هاي عفوني در دانشگاه هنگ‌كنگ، باتوجه به سهولت انتقال ويروس بين افراد و احتمال پنهان‌ماندن برخي افراد آلوده تا به امروز، خطر همه‌گيري تازه در چين بالا است. لئونگ مي‌گويد اين احتمال وجود دارد كه حفظ قرنطينه در يك‌جا كفايت نكند و سركوب ويروس مستلزم به‌كارگيري دوباره‌ي اقدامات شديد باشد. او در ادامه افزود «تنش بين سلامت و حفاظت از اقتصاد و بهداشت رواني در آينده‌ي پيش‌بيني‌پذير، هر حكومتي را تحت فشار خواهد گذاشت.»
كاهش محدوديت‌ها
زندگي در هوبئي كه سكونتگاه نزديك به ۶۰ ميليون نفر است، هنوز به وضع عادي بازنگشته است؛ اما مردم به آرامي درحال ترك خانه‌هايشان و بازگشت به محل كار هستند و كارخانه‌ها نيز درحال بازگشايي است. با اين حال به‌گفته‌ي مقام‌هاي دولتي، دانشگاه‌ها، مدارس و مراكز مراقبت از كودكان تا زمان «ارزيابي علمي از وضعيت كنترل همه‌گيري» تعطيل باقي مي‌مانند. همچنين مسافرت به شهر ووهان، مركز استان هوبئي و خروج از آن كماكان تا ۸ آوريل (۲۰ فروردين) محدود خواهد بود. تا آن زمان، مردم براي ورود و خروج بايد تست تشخيص ويروس كرونا دهند. از ۱۸ مارس (۲۸ اسفند) تاكنون تنها يك مورد جديد ابتلا به ويروس كرونا در هوبئي گزارش شده است.
يك تيم بريتانيايي با مدل‌سازي رياضي تلاش كرده است دريابد كه آيا افزايش جابه‌جايي‌ها به‌دنبال كاهش محدوديت‌هاي سفر در ۶ استان چين با بيش‌ترين شمار موارد ابتلا به كوويد ۱۹ به رشد عفونت‌هاي جديد منجر شده است يا نه. در اين استان‌ها شامل هوبئي، پكن، گوانگ‌دونگ، هنان، هونان و چجيانگ، قرنطينه به رساندن موارد كوويد ۱۹ به نزديك صفر كمك كرده است.
تيم پژوهشي به سرپرستي نيل فرگوسن و استيون رايلي، پژوهشگران بيماري‌هاي عفوني در امپريال كالج لندن دريافت كه با افزايش جابه‌جايي‌ها و فعاليت‌هاي اقتصادي در تمام استان‌هاي يادشده‌ي چين به جز هوبئي در اواخر فوريه، شمار عفونت‌هاي تازه نزديك صفر مانده است. با آغاز دوباره‌ي فعاليت‌ها در هوبئي در مارس، شمار موارد جديد در اين استان نيز پايين مانده است. دانشمندان نتيجه گرفتند كه پس از مهار ويروس با قرنطينه‌ي شديد، «چين با موفقيت سياست سخت‌گيرانه‌ي دوري‌گزيني اجتماعي‌اش را تا حدودي كنار گذاشته است.»
اندرو تاتم، پژوهشگر بيماري‌هاي نوظهور در دانشگاه ساوت‌همپتون بريتانيا مي‌گويد «تا اينجا كه خوب بوده است؛ اما بايد با احتياط به يافته‌ها توجه كرد.» سطوح جابه‌جايي و فعاليت اقتصادي ظاهرا تنها در چجيانگ به ميزان پيش از دنياگيري رسيده است و ۵ استان ديگر هنوز فقط نيمي از فعاليت‌هاي پيشين را ازسرگرفته‌اند. با اين حال ممكن است بين افزايش فعاليت‌ها و گزارش‌ها از موارد تازه‌ي ابتلا تأخير وجود داشته باشد. تاتم مي‌گويد «ما در مرحله‌ي انتظار و مشاهده هستيم. اينكه با بازگشت سطوح جابه‌جايي به وضع عادي، نمودارها چگونه به‌انديشه متخصصين آيند، بسيار جالب‌توجه خواهد بود.»
موج دوم
لئونگ مي‌گويد اگر بخش درخورتوجهي از مردم، بين ۵۰ و ۷۰ درصد آلوده و اكنون ايمن شده باشند، ويروس به‌سختي قادر به احياء دوباره‌ي خود در جامعه خواهد بود؛ اما او اشاره مي‌كند كه حتي در ووهان كه تقريبا دارنده‌ي بيش از نيمي از ۸۱ هزار مورد ابتلا به كوويد ۱۹ در چين است، شمار افراد آلوده و اكنون ايمن‌شده دربرابر بيماري احتمالا زير ۱۰ درصد است؛ بدين معنا كه افراد بسيار زيادي همچنان دربرابر ابتلا به ويروس كرونا آسيب‌پذير هستند. واكسن درصد افراد ايمن را افزايش خواهد داد؛ اما انتظار نمي‌رود كه دستيابي به آن تا پيش از دست‌كم يك سال آينده امكان‌پذير شود. به‌گفته‌ي لئونگ، اعداد و ارقام موجود، خيال ما را آسوده نمي‌كنند.
تاتم مي‌گويد به‌منظور مشاهده‌ي خطر كاهش قرنطينه، ناگزير فقط بايد به هنگ‌كنگ نگاه كنيم تا آنچه را كه با احياء مجدد ويروس در آنجا رخ داد، بينيم. هنگ‌كنگ به‌همراه سنگاپور و تايوان با آزمايش گسترده‌ي افراد و پيگيري ارتباطات، انتشار اوليه‌ي ويروس كرونا را مهار كردند؛ اما درطول هفته‌ي گذشته، هر سه منطقه‌ي يادشده شاهد رشد عفونت‌هاي تازه بوده‌اند. اغلب موارد تازه مسافران خارجي هستند؛ اما برخي انتقال‌هاي محلي نيز شناسايي شده است. هر سه كشور اكنون به‌طور موقت ورود مسافران بين‌المللي را ممنوع كرده‌اند و درحال بازگردانندن ساكنانشان به قرنطينه‌اي دوهفته‌اي هستند.
به‌گفته‌ي تاتم، سطح اقدامات انجام‌شده براي مهار ويروس بايد به‌تدريج و با احتياط فوق‌العاده و نظارت و پيگيري نزديك كاهش يابد.
آزمايش و پيگيري
ماموران در ورودي خياباني در پكن دماي بدن افراد را مطالعه مي‌كنند
چين هنوز درحال اجراي نظارت گسترده‌ي ملي بر كوويد ۱۹ است. استان‌ها براي تمام ساكنان يك كد كيوآر صادر كرده‌اند كه اطلاعاتش را مطابق با جزئيات سلامت و تاريخچه‌ي سفر افراد، هنگام اسكن افشا مي‌كند. اگر فردي در مناطق ايمن در چين بوده يا تحت قرنطينه قرار داشته يا آزمايشش براي تشخيص كرونا منفي باشد، «وضعيت سبز» به‌معناي كم‌ترين خطر را دريافت مي‌كند و مي‌تواند بين استان‌ها جابه‌جا، به بيمارستان‌ها و نواحي سكونتگاهي وارد و سوار مترو و قطار شود.
پيگيري افراد بدين نحو نه‌تنها از اختلاط افراد آلوده با ديگران جلوگيري مي‌كند، بلكه درصورت شناسايي مورد جديد عفونت، دولت مي‌تواند جابه‌جايي‌هاي آن فرد را رديابي كند و از مخاطبان احتمالي وي مطلع شود. كاولينگ اين شيوه‌ي نظارت را «شكلي پيشرفته از آزمايش و پيگيري» مي‌نامد كه به چين امكان خواهد داد تا حد امكان و در سريع‌ترين زمان ممكن افراد آلوده‌ي بيشتر را شناسايي و آن‌ها را از ديگران جدا كند.
اكنون پرسش بزرگ اين است كه آيا نظارت اين چنيني، همه‌گيري دوباره‌ي ويروس كرونا را متوقف خواهد كرد يا نه. كاولينگ تصور مي‌كند كه اگر ديگر شهرها به اندازه‌ي ووهان ملزم به انجام آزمايش شوند، با اشكال مواجه خواهند شد. انجام تست در كانون انتشار ويروس در چين در بالاترين حد خود به ۱۰ هزار آزمايش در روز رسيد. كاولينگ، تمركز بيش از حد بر آزمايش و جداسازي را خطرناك مي‌داند و معتقد است كه اقدامات درزمينه‌ي دوري‌گزيني اجتماعي همچنان از اهميت برخوردار خواهد بود.
به‌انديشه متخصصين مي‌آيد كه شهرهاي چيني نگران خطرات كاهش زودهنگام قرنطينه هستند. موزه‌ها و جاذبه‌هاي گردشگري در شانگهاي كه در ۱۸ روز گذشته باز بودند، از ۳۰ مارس (۱۱ فروردين) دوباره بسته شدند و سينماها نيز مجددا تعطيل شده‌اند. با اين حال، برخي محدوديت‌ها در شانگهاي لغو شده است: مردم اكنون براي خروج از محوطه‌هاي سكونتگاهي ملزم به داشتن مجوز نيستند و پيك‌ها نيز مي‌توانند به اين نواحي وارد شوند. همچنين مقام‌هاي شهر پيش‌تر با استفاده از پهپاد و ربات، مردم را به پوشيدن ماسك در برخي مكان‌هاي عمومي وادار مي‌كردند؛ اما اين قانون اكنون كنار گذاشته شده است.
اكثر كشورها ازجمله ايتاليا، اسپانيا و ايالات متحده اكنون با طغيان همه‌گيري ويروس كرونا مواجه هستند و به سياست‌هاي دوري‌گزيني اجتماعي و واداركردن افراد به ماندن در خانه تكيه كرده‌اند. چين اين اقدامات را به‌كار بست؛ اما بيمارستان‌هاي جديد نيز ساخت و مردم را به‌طور گسترده آزمايش كرد. مقام‌ها سپس خانه‌به‌خانه دماي بدن افراد را مطالعه و هركس را كه تب داشت، آزمايش و موارد مثبت را از ديگران جدا كردند. به‌گفته‌ي كاولينگ، اين اقدامات اضافي امكان توقف ويروس را به چين داد. ديگران درحال پيروي از چين هستند؛ اما اين كار را دقيقا به همان شيوه انجام نمي‌دهند.
هم انديشي ها