تاريخچه‌ي اسرارآميز اولين ويروس كرونا
در سال ۲۰۱۶ معلمي ۴۵ ساله در يونان به بخش اورژانس بيمارستان هايجيا در آتن مراجعه كرد. او كه فردي غيرسيگاري و بدون هيچ اشكال جسماني مهمي بود، علائمي غيرمعمولي داشت: تب بالاي ۳۹ درجه، سرفه خشك و سردرد شديد. وقتي پزشك اورژانس او را معاينه كرد، متوجه شد كه بخش تحتاني ريه‌ي چپ وي هنگام نفس كشيدن خس‌خس مي‌كند و راديوگرافي قفسه‌ي سينه وجود ناهنجاري را در ريه‌ي او تأييد كرد. پزشكان با تصور اينكه اين مورد يك ذات‌الريه باكتريايي است، او را با آنتي‌بيوتيك تحت درمان قرار دادند. اما طي دو روز آينده وضعيت زن وخيم‌تر شد و نتيجه‌ي آزمايش ذات‌الريه منفي در آمد.
با دشوار شدن تنفس، اكسيژن‌رساني به او انجام شد و داروهاي ديگري براي‌اش تجويز شد. در همين حين، بيمار براي انواع مختلفي از عوامل احتمالي ازجمله سويه‌هاي مختلف آنفلوانزا، باكتري مسبب بيماري لژيونر، سياه سرفه و ديگر بيماري‌هاي مهم تنفسي مورد آزمايش قرار گرفت. نتيجه‌ي تمام آزمايش‌ها و نيز آزمايش سارس و مرس منفي بود.
درحقيقت، تنها نتيجه‌ي يك آزمايش مثبت در آمد؛ اما اين نتيجه چنان شگفتآور بود كه پزشكان را بر آن داشت كه آزمايش را تكرار كنند. نتيجه همان بود: بيمار دچار عفونت آشنا ولي مرموزي بود كه به‌عنوان 229E شناخته مي‌شد: اولين ويروس كروناي انساني كه كشف شده بود. وخامت اوضاع معلم مذكور، براي پژوهشگراني كه در اوايل دهه‌ي ۱۹۶۰ 229E را كشف كردند، شگفتآور بود؛ زيرا آن‌ها به‌دنبال ويروس‌هاي عامل سرماخوردگي مي‌گشتند.
تا اواسط قرن بيستم، دانشمندان تكنيك‌هايي را براي شناسايي برخي ويروس‌ها به كار گرفته، اما بسياري از سويه‌ها ناشناخته باقي مانده بودند؛ به‌نحوي كه حدود ۳۵ درصد از افرادي كه دچار سرماخوردگي مي‌شدند، مبتلا به ويروس‌هايي بودند كه دانشمندان نمي‌توانستند شناسايي كنند. در سال ۱۹۶۵، دوروتي هامره، پژوهشگر در دانشگاه شيكاگو اين نقطه‌ي كور پزشكي را به‌عنوان يك چالش درانديشه متخصصين گرفت. او همان‌طور كه كشت بافت‌هاي دانشجويان مبتلا به سرماخوردگي را مورد مطالعه قرار مي‌داد، نوع جديدي از ويروس را كشف كرد كه به 229E معروف شد.
دكتر ديويد تايرل، در جريان كارآزمايي باليني سال ۱۹۶۶ ويروس سرماخوردگي را درون بيني بيمار قرار مي‌دهد
در همين زمان، گروهي از پژوهشگران در انگلستان تحت هدايت دكتر ديويد تايرل درحال كسب دانش بيشتر درمورد سرماخوردگي بودند. آن‌ها نيز، چيزي را كه به‌انديشه متخصصين مي‌رسيد نوع جديدي از ويروس باشد، از كشت بافت جدا كردند. وقتي گروه تايرل آن را زير يك ميكروسكوپ الكتروني مورد مطالعه قرار دادند، متوجه شدند كه مانند ويروسي است كه در دهه‌ي ۱۹۳۰ از مرغ‌هاي مبتلا به برونشيت جدا شده بود. اين عامل بيماري‌زا اولين ويروس كرونايي بود كه عفونت‌زايي آن در انسان تأييد شد. دكتر كن مكينتاش، پژوهشگر از دانشكده‌ي پزشكي هاروارد مي‌گويد:
اين ويروس‌ها هميشه در حيوانات، عوامل بيماري‌زاي بسيار مهمي بوده‌اند. اين ويروس به‌نام ويروس برونشيت پرندگان در مرغ‌ها وجود داشت و ازانديشه متخصصين تجاري بسيار مهم بوده و واكسني نيز براي آن موجود بود.
اين پژوهش اوليه نكته‌ي جالبي را از پژوهش‌هاي گذشته نشان مي‌دهد. درحالي‌كه مطالعات بيولوژيكي امروزه با رعايت استانداردهاي دقيق و سختگيرانه انجام مي‌شود، نيم قرن پيش اين چيزها كمي آزادانه‌تر بود. گزارش معاصر يك روزنامه از يافته‌هاي تايرل به اين موضوع اشاره مي‌كند كه چگونه تيم وي اطمينان حاصل مي‌كرد كه ويروسي كه آن‌ها جدا كرده بودند، از قبل در كشت ارگان‌هايي كه آن‌ها درون آن رشد مي‌يافتند، وجود نداشت. آن‌ها نمونه‌هايي از محيط كشت را در بيني ۱۱۳ داوطلب قرار دادند و تنها يك نفر از آن‌ها سرما خورد.
دكتر كن مكينتاش از دانشكده‌ي پزشكي هاروارد بخشي از تيمي بود كه ويروس كروناي OC43 را در سال ۱۹۶۷ كشف كرد
در زمان كشفيات هامره و تايرل، دكتر مكينتاش عضوي از تيمي در مؤسسه‌ي ملي بهداشت بود كه آن‌ها نيز به‌دنبال عوامل بيماري‌زاي سرماخوردگي بودند. تيم دكتر مكينتاش ويروس OC43 را كشف كرد كه يكي از ويروس‌هاي كرونا رايج انساني است كه موجب عفونت‌هاي تنفسي مي‌شود.
در سال ۱۹۶۸ اصطلاح «كروناويروس» براساس اين مشاهده كه ويروس زير ميكروسكوپ الكتروني داراي سطح تاجداري است كه مانند لايه‌ي خارجي خورشيد (تاج: كرونا) است، ابداع شد. درحالي‌كه در آن زمان، كشف ويروس‌هاي كروناي جديدي مانند 229E و OC43 مورد توجه رسانه‌هاي زيادي قرار گرفت، دكتر مكينتاش به خاطر مي‌آورد كه جامعه‌ي علمي تا زمان پيدايش سارس در سال ۲۰۰۳، فعالانه روي مطالعه ويروس‌هاي كرونا تمركز نكرد. از آن‌جايي كه ويروس‌هاي 229E و OC43 موجب بيماري به‌نسبت خفيفي در مردم مي‌شدند، پزشكان مي‌‌توانستند آن‌ها را مانند سرماخوردگي‌هاي ناشي‌از ويروس‌هاي ديگر و به كمك داروهاي كاهنده‌ي تب و سرفه، درمان كنند.
پس از آغاز شيوع سارس در سال ۲۰۰۳ در چين و درنهايت ۲۹ كشور جهان، ويروس‌هاي كرونا دركانون توجه قرار گرفتند. اگرچه بيماري مذكور فقط ۸۰۹۶ فرد را آلوده كرد (موارد تأييدشده)، جان ۷۷۴ نفر را گرفت كه نرخ مرگ‌و‌مير تكان‌دهنده‌اي بود. اين امر موجب شد پژوهشگران دوباره اين گروه از ويروس‌ها را مورد مطالعه قرار دهند. دكتر مكينتاش به‌خاطر مي‌آورد:
وقتي سارس آمد، ناگهان، جهانِ ويروس‌هاي كرونا تغيير كرد و بسيار بزرگ‌تر و تخصصي‌تر شد.
از آن زمان، دو ويروس كروناي ديگر كه آن‌ها نيز موجب سرماخوردگي مي‌شدند (NL63 و HKU1)، كشف شدند. سال ۲۰۱۲ يعني حدودا ۵۰ سال پس از كشف ويروس 229E بود كه سرانجام ژنوم كامل آن توالي‌يابي شد. در اين ميان، چندين گزارش موردي نشان مي‌داد كه 229E به‌طور بالقوه مي‌تواند موجب بروز علائم تنفسي شديدي در بيماراني شود كه دچار نقص سيستم ايمني هستند، اگرچه براي بيشتر افراد اثرات آن عمدتا محدود به سرماخوردگي مي‌شد.
اگرچه از زمان شيوع سارس، ويروس‌هاي كرونا مورد مطالعه‌هاي زيادي قرار گرفته‌اند، هنوز كاملا مشخص نيست كه چرا اين سه ويروس كرونا (SARS-CoV-1 عامل سارس، MERS-CoV عامل مرس و SARS-CoV-2 عامل كوويد ۱۹) منجر به بروز علائم شديدتر و نرخ مرگ‌و‌مير بالاتري شده‌اند، درحالي‌كه چهار ويروس كرونا انساني شناخته‌شده‌ي ديگر بسيار ملايم‌تر هستند.
وجه اشتراك اين ويروس‌ها خفاش‌ها هستند. به‌انديشه متخصصين مي‌رسد، تمام ويروس‌هاي كروناي شناخته‌شده‌اي كه انسان را آلوده مي‌كنند، از خفاش‌ها منشا گرفته باشند و سپس ازطريق حيوان ديگري به انسان منتقل شده باشند (بازارهاي خيس و غرفه‌هاي مواد غذايي در فضاي باز محيط كاملا مناسبي براي انتقال بين‌گونه‌اي ويروس‌ها هستند). براي مثال، ويروس OC43 به‌وسيله‌ي گاو به انسان منتقل شده و احتمالا از قرن ۱۸ درحال گردش بوده است. درحالي‌كه ويروس MERS-CoV از شتر به انسان منتقل شد. پژوهشگران درمورد ويروس كروناي جديد يعني SARS-CoV-2 نيز به نقش احتمالي يك واسطه‌ي حيواني مشكوك هستند.
بيماري معلم يوناني درنهايت بهبود يافت و او هرگز به استفاده از دستگاه تنفس مصنوعي نيازي پيدا نكرد. اسكن ريه‌هاي او كه دو سال بعد از مراجعه‌ي اوليه‌اش به اورژانس گرفته شد، نشان مي‌داد كه بهبود يافته و سالم هستند. بااين‌حال، اين پاسخ شديد به چيزي كه بيشتر مردم آن را فقط يك سرماخوردگي درانديشه متخصصين مي‌گيرند، نشان‌دهنده‌ي يكي از دشوارترين جنبه‌هاي برخورد با ويروس‌هاي كرونا است: آن‌ها داراي طيف وسيعي از علائم هستند و تأثيرات سلامتي گسترده‌اي در جمعيت دارند.
دكتر وين ماراسكو كه روي شيوع‌هاي سارس و مرس كار كرده است، درحال مطالعه آنتي‌بادي‌هايي است كه بتوان از آن‌ها براي درمان كوويد ۱۹ استفاده كرد
دكتر وين ماراسكو، پژوهشگر مؤسسه‌ي سرطان دانا فاربر در بوستون كه سارس، مرس و كوويد ۱۹ را مورد مطالعه قرار داده است، مي‌گويد:
اگر در شيوع فعلي به طيف بيماري نگاه كنيد، مي‌بينيد برخي افراد علائمي نداشته و برخي افراد از دنيا مي‌روند.
دكتر مكينتاش گمان مي‌كند ويروس‌هاي كرونا همچنان در آينده نيز موجب سردرگمي پژوهشگران شوند. اول به اين خاطر كه ويروس‌هاي كرونا بزرگ و پيچيده هستند و دوم اينكه مي‌توانند به‌نسبت به‌راحتي در سطح ژنتيكي تغيير كنند. وي همچنين، خاطرنشان مي‌كند كه اين ويروس‌ها مي‌توانند به‌نسبت راحت درون يك سلول نوتركيبي حاصل كنند و چنين جهش‌هايي احتمالا همان چيزي هستند كه به پيداش ويروس‌هاي كروناي عامل سارس و ويروس كروناي عامل همه‌گيري جهاني فعلي منجر شده است. دكتر مكينتاش مي‌گويد:
درميان ويروس‌هاي جانوري، ويروس‌هاي كرونا داراي بزرگ‌ترين ژنوم RNA هستند و از اين‌رو حاوي اسرار زيادي هستند.
هم انديشي ها