كم خوني؛ علائم، دلايل ابتلا و روش‌هاي درمان

يكي از اشكالاتي كه ممكن است در طول زندگي براي افراد زيادي ايجاد شود، كم‌خوني است. در حقيقت كم‌خوني زماني رخ مي‌دهد كه تعداد گلبول‌هاي قرمز در حال گردش در بدن، كاهش پيدا كند؛ اين بيماري را مي‌توان شايع‌ترين اختلال خوني هم معرفي كرد.

بر اساس نتايج يكي از پژوهش‌هاي منتشرشده در نشريه The Lancet، تقريبا يك‌سوم جهان به يك نوع از كم‌خوني مبتلا هستند؛ البته نتايج اين پژوهش در سال ۲۰۱۵ ميلادي منتشر شد. معمولا اين بيماري به دليل ساير موارد بهداشتي ايجاد مي‌شود كه در توليد سلول‌هاي قرمز سالم بدن تداخل دارند يا ميزان خرابي و از بين رفتن سلول‌ها را افزايش مي‌دهد. در اين مقاله قصد داريم اشكال كم‌خوني را به صورت كامل، كالبدشكافي كنيم.

شايع‌ترين علائم و نشانه‌هاي كم‌خوني، خستگي است. البته نشانه‌هاي ديگري هم مي‌توانند حكايت از وجود اشكال كم‌خوني در افراد داشته باشند كه عبارتند از:

• رنگ پريدگي پوست
• ضربان قلب سريع يا نامنظم
• نفس‌هاي كوتاه و بريده بريده
• احساس درد در قفسه سينه
• سردرد

افرادي هم كه مبتلا به كم‌خوني خفيف هستند هم ممكن است علائم اندكي را تجربه كنند. البته اين امكان هم وجود دارد كه هيچگونه علائمي را تجربه نكنند.

•  احساس وزوز در گوش
• تغير در حس چشايي
• خارش در بدن
• تمايل به خوردن يخ
• ايجاد زخم در گوشه‌هاي دهان
• احساس درد در زبان
• افسردگي

بدن انسان براي ادامه حيات خود نيازمند RBCs بوده كه در حقيقت همان هموگلوبين شناخته مي‌شود. هموگلوبين انتقال‌دهنده پروتئين پيچيده‌اي بوده كه به مولكول‌هاي آهن متصل است. اين مولكول‌هاي پيچيده وظيفه انتقال اكسيژن از ريه به ساير نقاط بدن را بر عهده دارند؛ بنابراين كاملا واضح است نقش آن‌ها تا چه اندازه حياتي است.

برخي شرايط بهداشتي مي‌تواند منجر به پايين آمدن سطح گلبول‌هاي قرمز خون شود. كم‌خوني در انواع مختلفي وجود دارد و حتي برخي از آن‌ها هم علت خاصي ندارند. اين مسئله باعث مي‌شود تشخيص كم‌خوني در برخي افراد، دشوار شود.

اگر بخواهيم شما را با سه علت اصلي كم‌خوني آشنا كنيم، قطعا موارد زير از مهم‌ترين آن‌ها به حساب مي‌آيند. البته سعي كرديم موارد مهم را به صورت كامل تشريح و مورد مطالعه قرار دهيم.

كم‌خوني به دليل فقر آهن را مي‌توان به عنوان يكي از شايع‌ترين انواع كم‌خوني معرفي كرد و معمولا علت اصلي آن هم كاهش واحدهاي خوني است. كمبود آهن در خون باعث ايجاد اين اشكال مي‌شود.

هنگامي كه بدن واحدهاي مهم خوني را از دست دهد، آب را از بافت‌هاي فراتر از جريان خود مي‌كشد تا بتواند عروق خوني را پر كند. اين آب اضافي باعث رقيق شدن خون خواهد شد و نتيجه آن هم كاهش تعداد RBC است.

ريزش واحدهاي خوني مي‌تواند حاد، سريع يا مزمن باشد. برخي از دلايل ريزش سريع واحدهاي خوني را مي‌توان جراحي، زايمان يا تروما عنوان كرد. از دست دادن مزمن واحدهاي خوني مي‌تواند در بيشتر اوقات، علت اصلي كم‌خوني باشد. اين بيماري مي‌تواند به علت زخم معده، سرطان يا نوع ديگري از تومور اتفاق بيفتد.

ساير دلايل كم‌خوني ناشي از ريزش واحدهاي خوني را مي‌توان موارد زير عنوان كرد:

• شرايط دستگاه گوارش همانند زخم، بواسير، سرطان يا گاستريت
• استفاده از داروهاي ضدالتهابي غيراستروئيدي همانند آسپيرين و ايبوپرفون
• خونريزي شديد قاعدگي در بانوان

آهن مي‌تواند در حفظ بسياري از عملكردهاي بدن همانند انرژي و تمركز كلي، موثر باشد. البته نبايد از فرايندهاي دستگاه گوارش، سيستم ايمني و تنظيم دماي بدن هم غافل شويم. معمولا فوايد آهن تا زماني كه يك فرد به رشد كامل نرسد، مورد توجه قرار نمي‌گيرد و همين مسئله ممكن است باعث ايجاد خستگي، تپش قلب، رنگ پريدگي پوست و نفس نفس زدن شود.

حجم خون و توليد گلبول‌هاي قرمز در دوران بارداري به صورت چشمگيري افزايش مي‌يابد تا جنين در حال رشد با اكسيژن و مواد مغذي تامين شود؛ اين مسئله را مي‌توان به عنوان علت اصلي افزايش تقاضاي افراد براي مصرف آهن عنوان كرد.

در حقيقت بدن انسان به طور معمول و در دوران بارداري، جذب آهن را به حداكثر خواهد رساند كه همين مسئله مي‌تواند در كمبود آهن تاثير داشته باشد. كمبود آهن در دوران بارداري مي‌تواند خطر زايمان زودرس يا پايين بودن وزن نوزاد را افزايش دهد. همچنين ذخيره كم مقادير آهن هم مي‌تواند در اختلال رشد شناختي يا رفتاري نوزادان هم تاثيرگذار باشد. زنان بارداري كه دچار فقر آهن هستند، شرايط بهتري براي ابتلا به عفونت‌ها را دارند؛ علت اصلي اين موضوع را مي‌توان همراهي آهن از سيستم ايمني بدن عنوان كرد. واضح است كه مصرف مكمل‌هاي آهن براي زنان بارداري كه دچار كمبود آهن هستند، واجب و ضروري است، اما بايد زير انديشه متخصصين پزشك اين مصرف مكمل آهن انجام شود.

وجود مقادير كافي آهن در رژيم غذايي مي‌تواند در بازده مصرف انرژي هم تاثيرگذار باشد. آهن حامل اكسيژن به عضلات و مغز است. همچنين براي عملكرد ذهن و جسم هم بسيار موثر و البته قابل توجه است. سطح پايين آهن مي‌تواند منجر به عدم تمركز، افزايش تحريك‌پذيري و كاهش استقامت شود.

كمبود آهن در ميان ورزشكاران، علي‌الخصوص ورزشكاران زن به مراتب بيشتر ديده مي‌شود. به انديشه متخصصين مي‌رسد اين مسئله در ورزشكاران زن فعال در رشته‌هاي استقامت هم در برابر ساير فعاليت‌هاي ورزشي، نمود بيشتري دارد. برخي پژوهشگران معتقدند بانوان فعال در رشته‌هاي استقامت بايد ۱۰ ميلي‌گرم آهن بيشتر از حد مجاز در هر روز مصرف كنند.

كمبود آهن در ورزشكاران موجب كاهش عملكرد ورزشي و تضعيف فعاليت سيستم ايمني بدن خواهد شد. كمبود هموگلوبين مي‌تواند عملكرد بدن را هنگام فعاليت ورزشي كاهش دهد، زيرا توانايي بدن در انتقال اكسيژن به عضلات كاهش پيدا خواهد كرد.

در بزرگسالان، دوز مكمل‌هاي خوراكي مي‌تواند به اندازه ۶۰ الي ۱۲۰ ميلي‌گرم در روز باشد. اين دوزها به طور معمول براي زناني كه باردار هستند و از انديشه متخصصين ميزان آهن وضعيت خوبي ندارند، اعمال مي‌شود. ناراحتي معده را مي‌توان به عنوان يكي از اشكالات پيرامون مصرف مكمل آهن عنوان كرد، بنابراين تقسيم دوزها در طول روز مي‌تواند سودمند باشد.

بزرگسالاني كه داراي سيستم گوارش سالم هستند، ممكن است در معرض خطر بيشتري قرار داشته باشند؛ اين خطر ناشي از وجود مقادير زياد آهن در بدن است. همچنين افراد مبتلا به اختلال ژنتيكي هموكروماتوز هم در شرايط خوبي قرار ندارند و علت آن را مي‌توان جذب آهن بيشتر از غذا عنوان كرد. 

اين مسئله مي‌تواند باعث تجمع آهن در كبد و ساير بخش‌هاي بدن شود. همچنين ممكن است موجب ايجاد راديكال‌هاي آزاد شود كه در نهايت باعث آسيب‌رساني به كبد، قلب و لوزالمعده خواهد شد. البته خطر ابتلا به برخ از سرطان‌ها را هم افزايش خواهد داد.

فراموش نكنيد كه مصرف مكرر مكمل‌هاي آهن به طور همزمان مي‌تواند موجب ايجاد تهوع، استفراغ و درد معده شود، علي‌الخصوص اگر مكمل همراه با غذا مصرف نشود. در موارد بسيار شديد هم مصرف بيش از حد آهن مي‌تواند نارسايي اندام، خونريزي داخلي، اغماء، تشنج و حتي مرگ را به دنبال داشته باشد.

برخي پژوهش‌ها نشان داده‌اند كه مصرف زياد آهن مي‌تواند خطر ابتلا به سرطان كبد را افزايش دهد. همچنين تحقيقات ديگري هم وجود دارد كه نشان مي‌دهد ميزان بالاي آهن مي‌تواند خطر ابتلا به ديابت نوع دوم را افزايش دهد.

در هر صورت اين موارد را بايد به عنوان ريسك‌هاي مربوط به مصرف آهن در انديشه متخصصين داشته باشيد كه البته تمام هم نشده‌اند. اخيرا دانشمندان تحقيقاتي را پيرامون نقش احتمالي آهن اضافي در پيشرفت بيماري‌هاي عصبي همانند آلزايمر و پاركينسون آغاز كرده‌اند. اين احتمال وجود دارد كه آهن در آسيب مغزي نقش مستقيم داشته باشد؛ نتيجه اين موضوع را مي‌توان خونريزي در مغز عنوان كرد.

جالب است بدانيد نتايج برخي پژوهش‌ها روي موش‌هاي آزمايشگاهي حكايت از تاثير دوز بالاي آهن روي افزايش احتمال ابتلا به آرتروز داشته است.

در صورتي كه پزشكان تشخيص دهند يك فرد داراي مقادير بالاي آهن در بدن است، امكان دارد آزمايش آهن سرم را تجويز كنند. در ادامه شما را با محدوده طبيعي آهن در بدن آشنا خواهيم كرد.

آزمايش آهن سرم راهي براي پزشكان فراهم مي‌كند تا بتوانند ميزان آهن در بدن يك فرد را تشخيص دهند. در اين آزمايش از سرم استفاده مي‌شود؛ سرم مايعي است كه پس از خارج كردن سلول و لخته‌هاي خون از يك نمونه خوني باقي مي‌ماند. هدف اصلي اين آزمايش اين است كه پزشكان از وضعيت و محدوده طبيعي و غير طبيعي آهن در بدن انسان، اطمينان حاصل كنند. در حقيقت كمبود و ميزان بالاي آهن در خون مي‌تواند باعث بروز اشكالات جدي شود.

نتايج آزمايش آهن سرم مي‌تواند در تشخيص و معالجه هرگونه علائم افراد، عملكرد موثر داشته باشد. آن‌ها به طور معمول هم انواع ديگر آزمايش‌هاي سرم مربوط به آهن را انجام مي‌دهند. نمونه خون شما پس از مراجعه به آزمايشگاه توسط پزشك يا پرستار از بازو گرفته مي‌شود و براي آزمايش به واحدهاي مربوطه ارسال خواهد شد.

اين آزمايش مي‌تواند سطح كل آهن موجود در سرم را با واحد ميكروگرم در هر دسي ليتر خون نمايش دهد. علاوه بر تست آهن سرم، بسياري از افراد هم آزمايش سطح ترانسفرين سرم را انجام مي‌دهند كه نوعي پروتئين بوده و وظيفه انتقال آهن در خون را برعهده دارد.

سطح ترانسفرين مي‌تواند به پزشك كمك كند تا مشخص كند آهن زيادي در خون وجود دارد. واحد اندازه‌گيري ترانسفرين هم ميلي‌گرم در دسي ليتر است.

وجود مقادير خيلي زياد و خيلي كم آهن در بدن، مي‌تواند دلايل مختلفي داشته باشد. مقادير پايين مي‌تواند نشانگر اين باشد كه فرد در رژيم غذايي خود به اندازه كافي، آهن مصرف نمي‌كند يا به صورت صحيح مورد پردازش قرار نگرفته است.

براي خانم‌ها هم ممكن است چرخه‌هاي سنگين قاعدگي موجب كاهش سطح آهن در بدن شود. ساير عواملي كه مي‌توانند باعث پايين آمدن سطح آهن در بدن شوند را مي‌توان موارد زير عنوان كرد:

• خونريزي در دستگاه گوارش
• خونريزي در ساير بخش‌هاي بدن
• بارداري

وجود مقادير بالاي آهن در بدن مي‌تواند به علت مصرف زياد آهن توسط افراد باشد. همچنين در صورت ابتلا به بيماري هموكروماتوز ارثي هم وقوع اين پديده امكان‌پذير است.

دلايل وجود مقادير بالاي آهن شامل موارد زير مي‌شود:

• بيماري مزمن كبدي همانند سيروز كبدي، نارسايي كبد و هپاتيت
• مسموميت با آهن كه ناشي از مصرف خودسرانه مكمل‌ها است
• كم‌خوني هموليتيك كه در طي آن، تجزيه غيرطبيعي گلبول‌هاي قرمز باعث كاهش تعداد آن‌ها خواهد شد.
• تزريق گلبول‌هاي قرمز

مغز استخوان يك بافت نرم و اسفنجي در مركز استخوان بوده و نقش بسيار مهمي در ايجاد RBC ايفاء مي‌كند. در حقيقت اين بخش از بدن انسان موجب توليد مغز سلول‌هاي بنيادي بوده كه مي‌توانند به گلبول‌هاي قرمز، سفيد و پلاكت تبديل شوند.

البته مغز استخوان هم آسيب‌پذير است؛ به عنوان مثال بيماري سرطان خون مي‌تواند روي مغز استخوان تاثيرگذار باشد؛ اين يك نوع از انواع سرطان بوده كه موجب توليد گلبول‌هاي سفيد بيش از حد و غيرطبيعي شده و در نهايت توليد RBCs را با اختلال مواجه خواهد كرد.

اشكالات مغز استخوان مي‌تواند موجب كم‌خوني شود. به عنوان مثال كم‌خوني آپلاستيك زماني رخ مي‌دهد كه تعداد كمي سلول بنيادي در مغز وجود داشته باشد. در برخي موارد هم كم‌خوني زماني ايجاد خواهد شد كه رشد RBCs به صورت معمولي نباشد و مي‌توان به تالاسمي اشاره كرد؛ تالاسمي يك نوع ارثي كم‌خوني شناخته مي‌شود.

انواع مختلف كم‌خوني كه به علت كاهش يا نقص RBC وجود دارند را مي‌توان موارد زير عنوان كرد:

كم‌خوني سلولي باعث مي‌شود كه گلبول‌هاي قرمز همانند هلال، شكل بگيرند. آن‌ها ممكن است سريع‌تر از گلبول‌هاي قرمز سالم تجزيه شوند يا در رگ‌هاي خوني كوچك قرار گيرند. اين انسداد مي‌تواند موجب كاهش سطح اكسيژن شود و در نهايت باعث بروز درد در رگ‌هاي خوني شود.

اين مسئله مي‌تواند باعث شود كه بدن به دليل كمبود آهن، تعداد كمي گلبول قرمز توليد كند.

دلايل زير نقش زيادي در توسعه كم‌خوني ناشي از فقر آهن خواهند داشت:

• رژيم غذايي با منابع آهن محدود
• قاعدگي
• اهداي خون مكرر
• برخي شرايط گوارشي همانند بيماري كرون
• داروهاي تحريك‌كننده روده همانند ايبوپروفن

ويتامين B12 و فولات را مي‌توان دو ويتامين ضروري براي توليد RBCs عنوان كرد. در صورتي كه يك فرد به مقدار لازم از هر دو ويتامين را مصرف نكند، امكان دارد با كاهش تعداد گلبول قرمز خون مواجه شود. كم‌خوني مگالوبلاستيك و احتقاني را مي‌توان به عنوان نمونه‌هايي از كم‌خوني ناشي از كمبود ويتامين معرفي كرد. در صورتي كه بدن قادر به جذب موثر ويتامين‌هاي ذكر شده نباشد، احتمال ايجاد اين بيماري هم وجود دارد؛ اين نوع كم‌خوني را بيشتر در افراد مسن مشاهده مي‌كنيم.

برخي از علائم كم‌خوني را مي‌توان موارد زير عنوان كرد:

• احساس سوزن سوزن شدن
• احساس درد و قرمز شدن زبان
• زخم‌هاي دهان
• ضعف عضلاني
• خستگي و كمبود انرژي
• اختلالات بينايي
• افسردگي
• سردرگمي و ساير اشكالات مربوط به تمركز، تفكر و حافظه

البته نبايد عوارض طولاني مدت را هم ناديده گرفت كه شامل موارد زير مي‌شود:

• ناباروري كه معمولا قابل بازگشت است
• عوارض در دوران بارداري
• اختلالات مادرزادي
• اختلالات سيستم عصبي كه امكان دارد دائمي باشد
• اشكالات قلبي همانند نارسايي قلبي

مصرف مواد غذايي زير مي‌تواند روش درمان خوبي براي رفع كم‌خوني ناشي از كمبود ويتامين باشد.:

• شكلات تيره
• جگر گاو
• گوشت گاو
• تخم مرغ
• توفو
• لوبيا سفيد
• اسفناج
• ماهي
• شير كم چرب

توجه داشته باشيد كه ويتامين C هم نقش زيادي در جذب آهن توسط بدن دارد. شما مي‌توانيد اين ويتامين را با مصرف فلفل قرمز، پرتقال، توت فرنگي و كلم بروكلي به دست آوريد. با اين كه در برخي موارد و شرايط حساس، امكان دارد بيماران نيازمند دريافت واحدهاي خوني باشند، اما تغيير در رژيم غذايي مي‌تواند باعث رفع اشكال كم‌خوني شود.

در صورتي كه تغييرات رژيم غذايي نتواند باعث رفع اشكال كم‌خوني شود، پزشكان با تجويز مكمل‌ها سعي خواهند كرد تا اين اشكال را رفع كنند. معمولا اين مكمل‌ها به صورت خوراكي مصرف مي‌شوند، اما ممكن است به دليل شرايط سخت برخي افراد، مكمل‌ها از طريق تزريق وارد بدن شوند. همچنين در موارد بسيار شديد هم انتقال خون لازم است.

يكي از روش‌هاي جبران كم‌خوني ناشي از كمبود ويتامين را مي‌توان مصرف مكمل آهن عنوان كرد، اما بهتر است آن‌ها را با آب پرتقال مصرف كنيد، زيرا ويتامين C موجود در آب به بدن كمك مي‌كند تا بتواند مواد معدني را بهتر جذب كند. مكمل‌هاي آهن مي‌توانند عوارض جانبي همانند يبوست، اسهال، درد شكم، حالت تهوع، سوزش قلب و مدفوع سياه را رقم بزنند.

ويتامين B12 هم در كنار مواد غذايي كه توضيح داديم قابل جذب براي بدن خواهد بود، اما مكمل‌هاي آن در دسترس قرار دارد. همچنين فولات هم تاثير بسيار زيادي در رفع كم‌خوني دارد تا جايي كه امكان دارد برخي بيماران نيازمند مصرف فولات به مدت ۴ ماه باشند. اين دسته از افراد مي‌توانند مصرف مكمل‌هاي اسيد فوليك را در دستور كار قرار دهند، اما اين كار را بايد با تجويز پزشك انجام داد؛ در حقيقت مصرف خودسرانه آن توصيه نمي‌شود.

معمولا پزشكان مكمل‌هاي آهن و اسيد فوليك را در دوران بارداري تجويز مي‌كنند. يك متخصص بهداشت و درمان مي‌تواند دوزهاي خاصي از اين مكمل‌ها را براي بيماران تجويز كند. توجه داشته باشيد برخي مكمل‌ها ممكن است تداخل دارويي داشته باشند و براي اين حالت، بايد با پزشك مربوطه مشورت كرد.

طول عمر اين سلول‌ها به طور معمول در رگ‌هاي خوني، ۱۲۰ روز است، اما بدن ممكن است قبل از گذراندن چرخه طبيعي اقدام به نابودي آن‌ها كند. يكي از انواع كم‌خوني‌هاي ناشي از بين رفتن RBCs را مي‌توان كم‌خوني هموليتيك خودايمني معرفي كرد. اين اشكال هنگامي رخ مي‌دهد كه سيستم ايمني بدن، گلبول‌هاي قرمز خون را به عنوان يك ماده خارجي شناسايي كرده و به آن‌ها حمله مي‌كند.

عوامل بسيار زيادي مي‌توانند موجب تجزيه بيش از حد RBC شوند كه در ميان آن‌ها مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:

• عفونت
• برخي داروهاي خاص همانند آنتي بيوتيك‌ها
• فشار خون بالا
• سموم توليدشده توسط بيماري پيشرفته كليه يا كبد
• حملات خودايمني بدن
• زهر مار يا عنكبوت

طيف وسيعي از درمان‌هاي كم‌خوني وجود دارند و هر كدام از آن‌ها هم سعي مي‌كنند تعداد گلبول‌هاي قرمز خون را افزايش دهند. اين كار مي‌تواند باعث افزايش ميزان اكسيژن در خون هم شود.

كم‌خوني ناشي از فقر آهن: مكمل‌هاي آهن و تغيير در رژيم غذايي مي‌تواند بسيار موثر باشد. در صورت لاخبار تخصصي، پزشكان مي‌توانند با تجويز برخي از آزمايش‌ها، علت اصلي خونريزي‌هاي بيش از حد را شناسايي و مورد مطالعه قرار دهند.

كم‌خوني ناشي از كمبود ويتامين: درمان‌ها مي‌تواند شامل مكمل‌هاي غذايي و ويتامين B12 باشد. با مصرف اين موارد مي‌توان تا حد زيادي از ابتلا به كم‌خوني جلوگيري كرد.

تالاسمي: درمان‌ها شامل مكمل‌هاي اسيد فوليك، كپسول آهن و براي برخي افراد هم انتقال خون يا پيوند مغز استخوان خواهد بود. اين روش‌ها را مي‌توان به عنوان موثرترين روش‌هاي درمان كم‌خوني ناشي از بيماري ارثي تالاسمي عنوان كرد.

كم‌خوني ناشي از بيماري مزمن: پزشكان براي حل بيماري زمينه‌اي، تمركز خواهند كرد. در حقيقت برخي از بيماري‌هاي زمينه‌اي مي‌تواند باعث بروز كم‌خوني مزمن شود.

كم‌خوني آپلاستيك: درمان اين اشكال مي‌تواند با انتقال خون يا پيوند مغز استخوان حل شود.

كم‌خوني سلولي: در حالت عادي درمان اين نوع از كم‌خوني شامل اكسيژن درماني، داروهاي تسكين‌دهنده درد و مايعات وريدي است، اما استفاده از آنتي بيوتيك‌ها، مكمل‌هاي اسيد فوليك، انتقال خون و داروي سرطاني با نام هيدروكسي اوره هم مي‌تواند كارساز باشد.

كم‌خوني هموليتيك: برنامه درماني ممكن است شامل داروهاي سركوب‌كننده سيستم ايمني بدن، عفونت‌ها و پلاسمايفرز باشد كه موجب فيلتر خون خواهد شد.

رژيم‌هاي غذايي: در صورتي كه كمبودهاي غذايي به عنوان علت اصلي كم‌خوني شناخته مي‌شوند، مصرف غذاهاي غني از آهن به شما كمك مي‌كند. به عنوان مثال مي‌توان مواد غذايي زير را سرشار از آهن توصيف كرد:

• غلات و نان‌هاي غني شده با آهن
• سبزيجات با برگ سبز همانند اسفناج و كلم
• لوبيا
• برنج قهوه‌اي
• گوشت سفيد يا قرمز
• آجيل و دانه‌ها
• ماهي
• توفو
• تخم مرغ
• ميوه‌هاي خشك از جمله زردآلو، كشمش و آلو

بد نيست بدانيد كه برخي عوامل هم تاثير زيادي در افزايش آمار ابتلا خواهند داشت كه شامل موارد زير مي‌شوند:

• زايمان زودرس
• نوزادان در رده‌هاي سني ۶ ماه الي ۲ سال
• قاعدگي
• بانوان در شرايط بارداري
• رژيم‌هاي غذايي با ويتامين، مواد معدني و آهن پايين
• مصرف مداوم داروهايي همانند ايبوپروفن
• سابقه خانوادگي كم‌خوني
• اختلال در روده و تاثير آن در جذب مواد مغذي كه منجر به بيماري كرون هم مي‌شود.
• خونريزي به علت جراحي يا تروما
• ابتلا به بيماري‌هاي مزمن همانند ديابت، سرطان، آرتريت روماتوئيد، نارسايي قلبي به همراه بيماري كبدي

روش‌هاي مختلفي براي تشخيص كم‌خوني وجود دارد، اما متداول‌ترين روش را مي‌توان آزمايش خون دانست كه به CBC هم شناخته مي‌شود. اين آزمايش تعدادي از مولفه‌ها را شامل مي‌شود:

• سطح هماتوكريت كه شامل مقايسه حجم گلبول‌هاي قرمز با كل حجم خون است.
• سطح هموگلوبين
• تعداد RBC

CBC مي‌تواند نشانه‌اي از سلامتي كلي جسماني شما باشد. همچنين مي‌تواند به پزشك در تشخيص شرايط زمينه‌اي همانند سرطان خون يا بيماري‌هاي كليوي هم كمك كند. در صورتي كه ميزان RBC، هموگلوبين و هماتوكريت پايين‌تر از حد طبيعي باشد، فرد موردانديشه متخصصين به احتمال زياد به نوعي از كم‌خوني مبتلا شده است. با اين وجود، امكان دارد نتايج آزمايش خون يك فرد خارج از محدوده سلامت باشد. آزمايش CBC را نمي‌توان يك نتيجه قطعي براي تشخيص معرفي كرد، اما مي‌تواند يك نقطه شروع مفيد باشد.

كم‌خوني زماني رخ مي‌دهد كه تعداد كمي گلبول قرمز در بدن در حال گردش باشد. اين مسئله باعث كاهش ميزان اكسيژن بدن خواهد شد و در نهايت مي‌تواند منجر به بروز علائمي همانند خستگي، رنگ پريدگي پوست، درد در قفسه سينه و نفس نفس زدن‌هاي مداوم شود.

بيشتر از ۴۰۰ نوع از انواع مختلف كم‌خوني وجود دارد كه علل شايع آن‌ها را مي‌توان ريزش واحدهاي خون، كاهش يا اختلال در توليد RBC و از بين رفتن آن‌ها عنوان كرد. همانطور كه گفته شد، شايع‌ترين نوع كم‌خوني هم فقر آهن است. گاهي وقت‌ها به دليل مصرف رژيم غذايي فاقد مواد مغذي، بيماري كرون يا استفاده از داروهاي خاص هم ممكن است شاهد كم‌خوني باشيم.

پزشكان مي‌توانند با تجويز آزمايش خون CBC، كم‌خوني را تشخيص دهند. البته بسته به نوع كم‌خوني، درمان مي‌تواند متفاوت باشد، اما ممكن است شامل تجويز مصرف مكمل‌هاي آهن يا ويتامين، داروها، انتقال خون و پيوند مغز استخوان شود. با اين حال، تغيير رژيم غذايي مي‌تواند روش بسيار خوبي براي رفع اشكال كم‌خوني باشد.