كوويد 19 چگونه بر فصل آنفولانزاي آينده تأثير خواهد گذاشت؟
ماه مارس، وقتي نيم‌كره‌ي جنوبي در حال مبارزه با كوويد ۱۹ بود و خود را براي فصل آنفلوانزا آماده مي‌كرد، چريل كوهن و همكارانش در مؤسسه‌ي ملي بيماري‌هاي واگيردار آفريقاي‌جنوبي (NICD) طرحي را براي يادگيري از اين بلاي مضاعف راه‌اندازي كردند. آن‌ها اميدوار بودند تعاملات ميان ويروس‌هاي تنفسي فصلي و SARS-CoV-2، عامل كوويد ۱۹ را مطالعه كنند. آيا عفونت با يكي از آن‌ها خطر ابتلاي فرد به ديگري را تغيير مي‌دهد؟ افراد در حالت ابتلا به هر دو مورد دچار چه وضعيتي خواهند شد؟
بااين‌همه، فصل آنفولانزا و پاسخ‌ها هرگز نيامدند. مركز بيماري‌هاي تنفسي و مننژيت NICD كه كوهن سرپرستي آن را برعهده دارد، از پايان مارس فقط يك مورد آنفولانزا را ثبت كرد. كوهن مي‌گويد: «در سال‌هاي گذشته، سيستم‌هاي نظارتي كشور در اين دوره به‌طور متوسط حدود ۷۰۰ مورد را ثبت مي‌كردند. ما از سال ۱۹۸۴، بر آنفولانزا نظارت مي‌كنيم و اين حالت بي‌سابقه بوده است.» كوهن مي‌گويد احتمالا برخي از موارد به‌دليل بسته‌بودن موقت كلينيك‌ها و اجتناب افراد داراي علائم خفيف از آمدن به مراكز درماني از قلم افتاده است. علاوه‌بر‌اين، محدوديت‌هاي مسافرتي، تعطيلي مدارس، فاصله‌گيري اجتماعي و زدن ماسك تقريبا از انتشار ويروس آنفولانزا در آفريقاي‌جنوبي جلوگيري كرده است. داستان‌هاي مشابهي از استراليا و نيوزيلند و بخش‌هايي از آمريكاي جنوبي نيز ظاهر شده است.
پاسي پنتينن، رئيس برنامه‌ي آنفولانزا و بيماري‌هاي تنفسي در مركز اروپايي كنترل و پيشگيري بيماري، مي‌گويد نيم‌كره‌ي شمالي اميدوار است اين‌چنين خوش‌‌اقبال باشد. موارد معدود آنفولانزا در جنوب ممكن است به‌معناي انتشار عفونت ناچيزي در شمال باشد؛ اما جان مك‌كولي، دانشمند ويروس‌شناس و مدير مركز جهاني آنفولانزا در مؤسسه‌ي فرانسيس كريك، هشدار مي‌دهد اگر در ماه‌هاي اكتبر و نوامبر و دسامبر دستور خانه‌نشيني و اقدامات فاصله‌گيري اجتماعي اجرا نشود، آنفولانزا بسيار راحت‌تر از نيم‌كره‌ي جنوبي منتشر خواهد شد.
بسياري از كشورها از بيم اينكه كوويد ۱۹ و آنفولانزاي فصلي بيمارستان‌ها را زيرفشار قرار دهند، در حال راه‌اندازي كارزارهايي براي افزايش واكسيناسيون آنفولانزا هستند.
براي متخصص كارشناسان بهداشت، چشم‌انداز فصل آنفلوانزا در جريان دنياگيري ويروس كرونا وحشت‌آور است. بيمارستان‌ها و كلينيك‌ها كه درحال‌حاضر زيرفشار قرار دارند، با خطر هجوم عفونت‌هاي تنفسي جديد ازجمله آنفولانزا و ويروس سين‌سيشيال تنفسي (RSV) رو‌به‌رو هستند. ويروس سين‌سيشيال تنفسي پاتوژن فصلي ديگري است كه موجب بيماري شديدي در كودكان كم‌سن و افراد سال‌خورده مي‌شود.
ازآنجاكه نيم‌كره‌ي جنوبي تا حد زيادي نجات يافته است، پژوهشگران شواهد كمي درباره‌ي چگونگي تأثير كوويد ۱۹ روي روند شيوع آنفولانزا دارند. ايان بار، معاون مدير مركز هماهنگ‌كننده‌ي ارجاع و پژوهش درزمينه‌ي آنفولانزا سازمان جهاني بهداشت در ملبورن، مي‌گويد يكي از نگراني‌هاي بزرگ عفونت هم‌زمان است؛ يعني اينكه مردم هم‌زمان دچار كوويد ۱۹ و آنفولانزا شوند. او مي‌گويد: «معمولا آلوده‌شدن با دو يا سه ويروس بدتر از عفوني‌شدن با يك ويروس است.»
عواقب عفونت هم‌زمان با SARS-CoV-2 كاملا مطالعه نشده است. ماه آوريل، تيمي از دانشگاه استنفورد دريافت از ميان ۱۱۶ نفر در كاليفرنياي‌شمالي كه نتيجه‌ي آزمايش آن‌ها ماه مارس مثبت بود، ۲۴ نفر حداقل براي يك پاتوژن تنفسي ديگر نيز مثبت بودند كه عمدتا از گروه رينوويروس‌ها و انتروويروس‌ها (عامل علائم سرماخوردگي) و نيز RSV بودند. گرچه مطالعه‌ي مذكور تفاوتي در نتايج بيماران مبتلا به كوويد ۱۹ با و بدون عفونت‌هاي ديگر پيدا نكرد، براي نتيجه‌گيري جامع بسيار كوچك است.
ابتلا به يك ويروس مي‌تواند احتمال ابتلاي فرد به ويروس ديگر را تغيير دهد. سما نيكبخش و تيمش در دانشگاه گلاسكو هم روابط مثبت و هم روابط منفي را ميان جفت‌هاي مختلف ويروس‌هاي تنفسي پيدا كرده‌اند. آن‌ها حتي پس از تصحيح براي عوامل مداخله‌گري كه موجب مي‌شوند دو ويروس خود را هم‌زمان يا در زمان‌هاي جداگانه نشان دهند (مانند گرايش آن‌ها به ظهور و ازبين‌رفتن با فصول)، همچنان همين نتايج را به‌دست آوردند.
نيكبخش مي‌گويد عفونت‌هاي هم‌زمان با آنفولانزا و ويروس‌هاي تنفسي ديگر نسبتا نادر است و تعاملاتي كه گروه او ميان آنفولانزا و ديگر ويروس‌ها پيدا كرده‌اند، نشان‌دهنده‌ي وجود اثرهاي محافظتي بوده است. براي مثال، به‌انديشه متخصصين مي‌رسد عفوني‌شدن با يك نوع ويروس آنفولانزا (آنفولانزا نوع A) احتمال ابتلاي هم‌زمان به رينوويروس را كاهش دهد (مكانيسم پشت‌صحنه‌ي اين پديده هنوز مشخص نيست).
نيكبخش بيشتر درباره‌ي RSV نگران است كه ظاهرا تعاملات مثبتي با CoV-OC43 دارد كه گونه‌اي از ويروس‌هاي كرونا و از همان جنس ويروس SARS-CoV-2 است. او مي‌گويد اين امكان وجود دارد كه ابتلا به كوويد ۱۹ بتواند ميزان حساسيت فرد به RSV را افزايش دهد يا برعكس. تعيين تعاملات احتمالي ميان كوويد ۱۹ و عفونت‌هاي ديگر به مطالعه‌ي تعداد زيادي بيمار نياز دارد كه براي SARS-CoV-2 و ديگر ويروس‌هاي تنفسي آزمايش شده باشند.
بنيامين سينگر، پزشك مراقبت‌هاي ويژه و ريوي در دانشگاه نورث‌وسترن، مي‌گويد آزمايش‌هاي تشخيصي سريع دوگانه هم براي پژوهش و هم براي تصميمات درماني مهم خواهد بود. سازمان غذا و داروي آمريكا مجوز استفاده‌ي اضطراري را براي آزمايش‌هاي تركيبي آنفولانزا-كوويد ۱۹ صادر كرده است كه شركت كياژن و شركت بايوفاير و مركز كنترل و پيشگيري از بيماري آمريكا توسعه داده‌اند.
زمستان قريب‌الوقوع نيم‌كره‌ي شمالي همچنين موجب توجه جديدي به واكسن‌هاي آنفولانزا شده كه ممكن است همان‌طوركه سيستم‌هاي بهداشتي با دنياگيري درگير هستند، شمار پذيرش‌هاي بيمارستاني را كاهش دهد. سازندگان واكسن آنفولانزا ازجمله گلاكسواسميت‌كلاين و آسترازنكا اعلام كرده‌اند توليد خود را براي فصل ۲۰۲۱-۲۰۲۰ افزايش مي‌دهند. مركز كنترل و پيشگيري از بيماري انتظار دارد ميزان توليد واكسن درمقايسه‌با سال گذشته ۲۰ ميليون دُز افزايش پيدا كند.
اگر فصل آنفلوانزا محدودتر از قبل باشد، چه؟ پنتينن مي‌گويد صرف منابع در كارزار واكسيناسيون از پاسخ‌هاي كوويد ۱۹ خواهد كاست. وي مي‌افزايد بااين‌حال نرخ واكسيناسيون در اروپا مدت‌ها كمتر از بهينه بوده است. ناگفته نماند نرخ واكسيناسيون در ميان افرد بزرگ‌سال (جمعيت هدف براي واكسن آنفولانزا در بيشتر كشورها) دامنه‌اي از ۲ تا ۷۲/۸ درصد داشته است. پنتينن مي‌گويد: «فكر مي‌كنم بهتر است محتاط باشيم و حداقل روي واكسيناسيون به‌اندازه‌ي قبل تلاش كنيم.»
جا خالي‌دادن نيم‌كره‌ي جنوبي دربرابر گلوله آنفولانزا ممكن است نقطه‌ي كور ديگري ايجاد كند: ويروس آنفولانزاي در گردش كمتر به‌معناي سرنخ‌هاي كمتري درزمينه‌ي واريانت‌هاي ژنتيكي شايعي است كه احتمالا در فصل آنفولانزاي آينده نقش خواهند داشت. مك‌كولي مي‌گويد فصلي كه در آن شيوع آنفولانزا اندك است، تنگنايي ژنتيكي ايحاد مي‌كند و واريانت‌هاي آنفولانزاي باقي‌مانده احتمالا سازگارترين آن‌ها خواهند بود. مشخص نيست با بازگشت دوباره‌ي آنفولانزا كدام نوع غالب خواهد بود.
بار و مك‌كولي عضو مؤسسه‌هايي هستند كه نمونه‌هاي آنفولانزا را براي تصميم‌گيري درباره‌ي تركيب واكسن سال آينده جمع‌آوري و تجزيه‌و‌تحليل مي‌كنند. اين مؤسسه‌ها مي‌گويند درمقايسه‌با سال‌هاي گذشته، نمونه‌هاي بسيار كمتري از بيماران به‌دست آن‌ها رسيده است. فقدان داده‌هاي كافي مي‌تواند به ساخت واكسني با اثربخشي كمتر براي نيم‌كره‌ي جنوبي در سال ۲۰۲۱ منجر شود. اجزاي اين تركيب بايد تا پايان سپتامبر مشخص شود.
هم انديشي ها