نگراني دانشمندان درباره عفونت كوويد ۱۹ در حيوانات
تصميم اخير دولت دانمارك براي كشتار ميليون‌ها مينك (از خانواده راسو) به خاطر نگراني در مورد ويروس كرونا كه عملا صنعت ملي مهمي را از بين برده، موجب جلب توجه دانشمندان و طرفداران محيط زيست به آسيب‌پذيري حيوانات در برابر ويروس عامل دنياگيري كوويد ۱۹ و پيامدهاي عفونت حيوانات براي انسان شده است. احتمال نگران‌كننده‌تر اين است كه ويروس بتواند در حيوانات جهش پيدا كند و براي انسان مسري‌تر يا خطرناك‌تر شود. در دانمارك، ويروس از انسان به مينك و سپس دوباره به انسان منتقل شده و طي اين فرايند، جهش پيدا كرده است.
به‌جز رويداد سرريز اوليه از گونه‌اي ناشناخته به انسان، مينك‌ها تنها حيواناتي هستند كه ويروس كرونا را به انسان منتقل مي‌كنند. حيوانات ديگري نظير سگ و گربه نيز درنتيجه‌ي مواجهه با انسان آلوده شده‌اند؛ اما مورد شناخته‌شده‌اي از فردي كه درنتيجه‌ي تماس با حيوانات خانگي به اين ويروس دچار شده باشد، موجود نيست.
نسخه‌هاي ويروس كه در مينك‌ها جهش پيدا كرده و به انسان سرايت كرده‌اند، نسبت به قبل مسري‌تر نيستند يا موجب بيماري شديدتري در انسان نمي‌شوند. اما يكي از واريانت‌ها كه تاكنون در ۱۲ نفر پيدا شده است، در آزمايش‌هاي آزمايشگاهي، پاسخ‌دهي كمتري در برابر آنتي‌بادي‌ها نشان مي‌دهد. مقامات بهداشت دانمارك نگران بودند كه كارآيي واكسن‌هاي درحال ساخت براي اين واريانت كاهش پيدا كند و تصميم گرفتند براي پيشگيري از انتشار آن، تمام اقدامات ممكن را انجام دهند. اين اقدامات شامل كشتار تمامي مينك‌هاي اين كشور و قرنطينه‌ي بخش شمالي كشور مي‌شود كه ويروس جهش‌يافته در آن پيدا شد. بريتانيا ورود مسافراني كه از كشور دانمارك مي‌آيند و شهروند بريتانيا نيستند، ممنوع كرده است.
سازمان جهاني بهداشت و دانشمندان خارج از دانمارك گفته‌اند هنوز مدركي مبني بر اينكه واريانت مذكور روي واكسن‌ها اثري داشته باشد، پيدا نكرده‌اند. اگرچه آن‌ها از تصميم دانمارك براي كشتن مينك‌ها انتقاد نكرده‌اند.
مينك‌ها تنها حيواناتي نيستند كه مي‌توانند به ويروس كرونا آلوده شوند. سگ، گربه، ببر، همستر، ميمون، راسوي اهلي و موش‌هاي مهندسي‌شده ازانديشه متخصصين ژنتيك نيز آلوده شده‌اند. به انديشه متخصصين مي‌رسد كه سگ‌ها و گربه‌ها و نيز ببرها چندان از بيماري متاثر نشوند. حيوانات ديگري كه در مطالعات آزمايشگاهي استفاده مي‌شوند، پاسخ‌هاي متفاوتي نشان داده‌اند.
متخصص كارشناسان بهداشت عمومي نگران هستند كه هرگونه‌ي داراي قابليت عفوني شدن، بتواند به مخزني تبديل شود كه به ويروس اجازه بدهد در هر زماني مجددا ظاهر شود و انسان‌ها را آلوده كند. همان‌طور كه در مينك‌ها نشان داده شده است، احتمال جهش ويروس در گونه‌هاي حيواني ديگر وجود دارد. اگرچه به انديشه متخصصين مي‌رسد بيشتر جهش‌ها بي‌ضرر باشند، اين امكان وجود دارد كه SARS-CoV-2 بتواند از راه نوتركيبي با ويروس كروناي ديگر، به ويروسي خطرناك‌تر تبديل شود. متخصص كارشناسان حفاظت از محيط زيست همچنين در مورد تأثير آن روي گونه‌هاي جانوري كه هم‌اكنون دچار اشكال هستند، نگراني دارند.
يكي از روش‌هاي مطالعه‌ي حساسيت گونه‌هاي جانوري، مطالعه‌ي ژنوم حيوانات و مطالعه اين مسئله بوده است كه كدام يك از آن‌ها داراي توالي ژنتيكي كدكننده‌ي پروتئيني است كه گيرنده‌ي ACE2 ناميده مي‌شود و به ويروس كمك مي‌كند به سلول ميزبان متصل شود. در اين راستا، گروهي از پژوهشگران ژنوم بيش از ۴۰۰ حيوان را مطالعه كردند. گروه ديگري نيز مطالعه‌ي مشابهي روي نخستي‌ها انجام دادند كه اغلب با ويروس‌هاي تنفسي انساني عفوني مي‌شوند.
آماندا دي ملين، انسان‌شناس دانشگاه كلگري و يكي از نويسندگان مقاله‌ي نخستي‌ها، مي‌گويد: «يكي از فرضيات براي انجام اين پژوهش آن بود كه فكر مي‌كرديم كَپي‌هاي بزرگ به علت رابطه‌ي ژنتيكي نزديك با انسان ، در معرض خطر بالايي قرار دارند.» او و همكارانش مي‌خواستند تمام نخستي‌هاي ديگر و خطر احتمالي آن‌ها را نيز مطالعه كنند. اين پژوهشگران علاوه بر مطالعه ژنوم حيوانات، تعامل پروتئين اسپايك ويروس و گيرنده‌هاي متفاوت ACE2 را با مدل‌سازي كامپيوتري مورد مطالعه قرار دادند. يافته‌هاي دو مقاله يكديگر را تقويت كردند و نشان دادند كه ميمون‌هاي دنياي قديم و تمام كپي‌ها در معرض خطر قرار دارند. هر دو مقاله اوايل سال جاري به‌صورت پيش‌چاپ منتشر شد.
دكتر ملين و همكارانش به مسئولان پارك‌هاي طبيعي و باغ‌وحش‌ها در مورد خطر ناشي از ويروس كرونا هشدار داده‌اند. بسياري از اين مراكز محدوديت‌هاي تعامل انسان‌و نخستي‌ها را افزايش داده‌اند. زرين ماچاندا از دانشگاه تافتس كه در اوگاندا رفتار شامپانزه‌ها را مطالعه مي‌كند، مي‌گويد پارك ملي كيباله به علت دنياگيري اقدامات ايمني را افزايش داده است. وي مي‌گويد: «ما هميشه در مورد ويروس‌هاي تنفسي احتياط مي‌كنيم؛ زيرا چنين ويروس‌هايي علت اصلي مرگ شامپانزه‌ها در پارك ملي كيباله هستند. حتي سرماخوردگي انساني غمي‌تواند كشنده باشد.»
توني گلدبرگ، دامپزشكي از دانشگاه ويسكانسين و رئيس پروژه EcoHealth در كيباله، مي‌گويد شاهد ويراني ناشي از بيماري تنفسي در ميان شامپانزه‌ها بوده است. شيوع مرگ‌باري كه در اين پارك در سال ۲۰۱۳ رخ داد، نتيجه‌ي راينوويروس انساني نوع C بود كه شايع‌ترين علت سرماخوردگي در جهان است. تا آن زمان، اين ويروس هرگز در شامپانزه‌ها ديده نشده بود. دكتر گلدبرگ مي‌گويد اتفاق بد اين است كه SARS-CoV-2 به مخزني حيواني منتقل شود و در آن بتواند دوباره ظهور كند. پژوهشگران ديگر به دنبال يافتن نشانه‌هايي از ويروس كرونا، در حال مطالعه‌ي گونه‌هاي جانوري مختلف از نهنگ بلوگا گرفته تا موش آهويي هستند.
كيت زاواتسكي، هماهنگ‌كننده نظارت بر حيوانات يك پروژه‌ي آزمايشي در مورد حيوانات خانگي و حيوانات ديگر در دانشكده دامپزشكي كامينگز در دانشگاه تافتس، مي‌گويد: «تا به امروز، ۲۸۲ نمونه از حيوانات وحشي از ۲۲ گونه‌ي مختلف را آزمايش كرده‌ايم و هيچ‌يك از آن‌ها مثبت نبوده است.» آن‌ها همچنين ۵۳۸ حيوان خانگي از جمله حيوانات خانواده‌هاي داراي افراد مبتلا به كوويد ۱۹ را آزمايش كردند و هيچ‌يك از آن‌ها داراي نشانه‌هاي ويروس فعال نبود.
دكتر زاواتسكي مي‌گويد آزمايشگاه همچنين آزمايش خون براي آنتي‌بادي انجام داد كه نشان‌دهنده‌ي مواجهه با ويروس است و آنتي‌بادي‌هايي پيدا كرد. به انديشه متخصصين مي‌رسد حيوانات خانگي دچار عفونت مي‌شوند اما بيمار نمي‌شوند يا ويروس را منتقل نمي‌كنند.
تاكنون، مينك‌ها در دانمارك تنها مورد شناخته‌شده از عفوني شدن حيوان به‌وسيله‌ي ويروس و سپس جهش پيدا كردن و انتقال مجدد آن به انسان هستند. اِما هودكرافت از دانشگاه بازل سوئيس، نسخه‌هاي جهش‌يافته‌ي مختلف از ويروس كرونا را كه در اروپا منتشر شده است، دنبال مي‌كند و اطلاعات علمي منتشرشده به‌وسيله‌ي مقامات بهداشت دانمارك را مطالعه كرده است. وي تصميم دولت براي اقدام سريع در اين مورد و ازبين‌بردن مينك‌ها را تحسين مي‌كند و مي‌گويد: «بسياري از كشورها قبل از اقدام ترديد مي‌كنند و منتظر مي‌مانند كه اين امر مي‌تواند در رويارويي با SARS-CoV-2 ويران‌گر باشد.»
هم انديشي ها