روسيه هم مدعي اثربخشي ۹۲ درصدي واكسن خود است؛ اما دانشمندان آن را رد مي‌كنند
روز چهارشنبه تنها دو روز پس از آنكه فايزر و بيون‌تك كارايي بالاي ۹۰ درصد واكسن خود را اعلام كردند، روسيه نيز ادعا كرد كه واكسن توليدي‌اش در كارآزمايي مربوط به اثربخشي، موفقيتي خيره‌كننده به‌دست آورده است. بااين‌حال، دانشمندان گزارش روس‌ها را باورناپذير و موجب خنده مي‌دانند.
مؤسسه تحقيقات همه‌گيرشناسي و ميكروب‌شناسي گاماليا در مسكو، در بيانيه‌اي مطبوعاتي گفت تجزيه‌وتحليل موقت نتايج يك كارآزمايي بزرگ‌مقياس كه هم‌اكنون در روسيه درحال اجرا است، اثربخشي ۹۲ درصدي واكسن «اسپوتنيك وي» را به نمايش گذاشت. اين بيانيه به‌نقل از وزير بهداشت روسيه مي‌گويد نتايج نشان داد كه اسپوتنيك وي راهكاري كارآمد براي توقف انتشار عفونت ويروس كرونا است. بااين‌حال، بيانيه اشاره كرد كه بازبيني كارآزمايي درمجموع تنها ۲۰ مورد ابتلا به كوويد ۱۹ را در گروه‌هاي واكسينه‌شده و دارونما پوشش داده است؛ عددي كه به باور متخصصان روس و غيرروس، بسيار كم‌تر از آن است كه قانع‌كننده باشد.
درمقابل، متخصص كارشناسان اشاره مي‌كنند كه فايزر و بايون‌تك براي طرح ادعا درباره‌ي اثربخشي واكسن خود، ۹۴ مورد ابتلا را تجزيه‌وتحليل كردند. ديگر سازندگان واكسن نيز قصد دارند صبر كنند تا شمار كلي بيماران كوويد ۱۹ در كارآزمايي‌هايشان به دست‌كم ۵۰ نفر يا بيشتر برسد تا ارزش واكسن را ارزيابي كنند.
سوتلانا زاويدوا، وكيل روس و مدير انجمن سازمان‌هاي كارآزمايي باليني كه تحقيقات و توسعه‌ي واكسن كوويد ۱۹ را از نزديك در روسيه پيگيري مي‌كند، مي‌گويد «توضيح اعلانيه [گاماليا] بسيار دشوار است. نگرانم كه آن‌ها به نتايج فايزر نگاه كرده و دو درصد بدان اضافه كرده باشند.» وين كاف، مدير نهاد غيرانتفاعي پروژه‌ي واكسن‌هاي انساني نيز ادعاي روس‌ها رو معتبر و باوركردني نمي‌داند.
واكسن گاماليا كه با همراهي صندوق سرمايه‌گذاري مستقيم روسيه ساخته شده است، از دو دوز مختلف تشكيل مي‌شود. هر دو دوز ظاهرا به آدنوويروس‌هاي بي‌ضرر به‌عنوان حامل‌هاي ارسال ژن متكي هستند. پژوهشگران اين ويروس‌ها را به‌نحوي مهندسي كرده‌اند كه ژن اسپايك يا پروتئين سطحي سارس كوو ۲ (ويروس كروناي جديد) را دربرداشته باشند. دوز اول از آدنوويروس ۲۶ (Ad26) به‌عنوان حامل پروتئين سطحي ويروس كرونا استفاده مي‌كند؛ درحالي‌كه دوز دوم، آدنوويروس ۵ (Ad5) را به‌كار مي‌گيرد. ۲۰ بيمار كوويد ۱۹ كه در بيانيه‌ي مطبوعاتي گاماليا به آن‌ها اشاره مي‌شود، ازميان بيش از ۱۶ هزار نفر در مطالعه‌اي ۴۰ هزار نفره شناسايي شدند. شركت‌كنندگان ۲۱ روز پس از دريافت دوز Ad26 و زماني‌كه به‌منظور دريافت تقويت‌كننده‌ي Ad5 به محل كارآزمايي مراجعه كردند، براي تشخيص كوويد ۱۹ ارزيابي شدند.
جان مور، پژوهشگر واكسن در كالج پزشكي ويل كرنل مي‌گويد «سازمان غذا و داروي آمريكا گزارشي درباره‌ي ۲۰ مورد ابتلا را قبول نخواهد كرد.» او با اشاره به رئيس‌جمهور روسيه، به اعلانيه‌ي روس‌ها با عنوان «پوتينولوژي» نگاه مي‌كند. مور مي‌گويد:
چرا روسيه اين كار را مي‌كند؟ اين مسابقه‌ي بين‌المللي واكسن است. آن‌ها مي‌خواهند نشان دهند كه هم‌پاي رقبايشان در ديگر كشورها هستند. اين به‌وضوح اعلانيه‌اي عجولانه است. اما به‌معني اشتباه‌بودنش نيست.»
بيانيه‌ي مطبوعاتي گاماليا مي‌گويد مطالعه، هيچ عوارض جانبي مهمي پيدا نكرد؛ اما جولي مك‌الراث، پژوهشگر واكسن از مركز تحقيقات سرطان فرد هاتشينسون مي‌گويد حامل Ad5 او را نگران مي‌كند. مك‌الراث ماه گذشته درنگارش يادداشتي در نشريه‌ي لنست مشاركت داشت كه نگراني‌ها درباره‌ي استفاده از Ad5 به‌عنوان حامل در واكسن‌هاي كوويد ۱۹ را افزايش داد؛ زيرا اين نوع آدنوويروس، ۱۳ سال پيش با فاجعه‌اي در يك مطالعه درباره‌ي واكسن HIV ارتباط داشت. در آن كارآزمايي، گيرندگان واكسن درمقايسه با گروه دارونما نرخ بالاتر عفونت HIV را داشتند و حامل Ad5 به‌عنوان مظنون اصلي براي اين اشكال شناخته شد. به‌گفته‌ي مك‌الراث، «قطعا براي پايان‌دادن به دنياگيري به راهبردهاي مختلف واكسن نياز داريم؛ ازاين‌رو به ديدن داده‌هاي بيشتر پس از فاصله‌ي زماني طولاني‌تر چشم دوخته‌ام.»
- روسيه ادعا مي‌كند نخستين واكسن كروناي تاييدشده در جهان را ساخته است
- واكسن كروناي فايزر و ۱۰ نكته كه بايد درباره آن بدانيد
يك ماه پيش از آغاز اجراي كارآزمايي اثربخشي اسپوتنيك وي در ماه سپتامبر، گاماليا تاييديه‌ي بسيار مباحثه‌برانگيزي را از مقام‌هاي نظارتي روسيه دريافت كرد كه به آن‌ها اجازه مي‌داد واكسن را به افراد خارج از كارآزمايي باليني تزريق كنند. بيانيه‌ي گاماليا مي‌گويد واكسن در «مناطق قرمز» بيمارستان‌هاي روسيه به‌كاررفته است؛ يعني كاركنان مراقبت‌هاي بهداشتي و ديگر گروه‌هاي درمعرض خطر بالا. به‌نقل از بيانيه، گاماليا تحت مجوز دريافت‌شده، ۱۰ هزار نفر را واكسينه كرده است. گاماليا بدون ارائه هيچ‌گونه شواهد مدعي است كه استفاده از واكسن روي افرد خارج از كارآزمايي‌ها نيز نرخ اثربخشي بالاي ۹۰ درصد محصول آن‌ها را تأييد كرد.
فايزر و بايون‌تك و اغلب ديگر شركت‌ها پروتكل‌هاي كارآزمايي خود را دراختيار عموم قرار داده‌اند؛ اما اين اطلاعات درباره‌ي كارآزمايي گاماليا دردسترس نيست. الكساندر گينتسبورگ، مدير گاماليا در بيانيه، واكسيناسيون گسترده عليه كوويد ۱۹ را در هفته‌هاي پيش‌رو وعده مي‌دهد. اگر واكسن گاماليا به‌طور گسترده دردسترس قرار گيرد، آيا زاويدوا باتوجه‌به افزايش سرعت شيوع ويروس كرونا در روسيه، آن را دريافت خواهد كرد؟ او پاسخ منفي مي‌دهد و قصد دارد اندكي بيشتر صبر كند.
هم انديشي ها