آيا مصونيت طبيعي حاصل از ابتلا به كوويد بهتر از واكسن است؟

مدت كوتاهي پس از انتشار اخبار ماه گذشته در مورد نتايج خيره‌كننده واكسن‌هاي آزمايشي مدرنا و فايزر، رند پال، عضو حزب جمهوري‌خواه و از سناتورهاي ايالات متحده مقايسه‌ي مباحثه‌برانگيزي را توييت كرد. به گفته‌ي‌ پال، واكسن‌هاي جديد ۹۰ و ۹۴٫۵ درصد مؤثر هستند ولي ابتلاي طبيعي به كوويد ۱۹، از واكسن بهتر و ۹۹٫۹۹۸۲ درصد مؤثر است.

پال يكي از افراد بسياري است كه خسته از دستورهاي خانه‌نشيني و خسارت‌هاي اقتصادي، از مزيت‌هاي ابتلا به ويروس كرونا سخن مي‌گويد. امسال  ابتلاي اين سناتور به بيماري تشخيص داده شد و او استدلال كرده است كه اگر بتوانيم دوره‌اي از كوويد ۱۹ را تحمل كنيم، محافظت بيش‌تري به دست مي‌آوريم و خطرات كمتري نسبت ‌به واكسيناسيون دارد.

جنيفر گومرمان، ايمونولوژيست دانشگاه تورنتو، مي‌گويد اشكال اين استدلال آن است كه پيش‌بيني اينكه چه كسي بدون آسيب ديدن از عفونت جان سالم به در مي‌برد، دشوار است. وي گفت با توجه به تمام ناشناخته‌ها (مانند ظرفيت بيمارستان منطقه يا قدرت پاسخ ايمني فرد)، انتخاب بيماري به‌ جاي واكسن تصميم بسيار بدي است. به گفته‌ي گومرمان، مزيت اصلي واكسن اين است كه قابل پيش‌بيني و بي‌خطر است. واكسن به‌طور بهينه براي ايجاد پاسخ ايمني مؤثر طراحي شده است.

كدام‌ يك پاسخ ايمني قوي‌تري ايجاد مي‌كند: عفونت طبيعي يا واكسن؟

پاسخ كوتاه: نمي‌دانيم. اما متخصص كارشناسان مي‌گويند واكسن‌هاي كوويد ۱۹ مطابق پيش‌بيني از بيماري جلوگيري مي‌كنند و گزينه‌ي بسيار بي‌خطرتري هستند.

واكسن برخي از عوامل بيماري‌زا مانند باكتري پنوموكوك، نسبت‌به عفونت طبيعي ايمني بهتري ايجاد مي‌كند. شواهد اوليه نشان مي‌دهند كه واكسن‌هاي كوويد ۱۹ نيز ممكن است در اين گروه قرار گيرند. داوطلباني كه واكسن مدرنا را دريافت كرده بودند، نسبت ‌به افرادي كه به كوويد ۱۹ مبتلا شده بودند، آنتي‌بادي‌هاي (از نشانگرهاي پاسخ ايمني) بيشتري داشتند. اگرچه در موارد ديگر عفونت طبيعي نسبت ‌به واكسن قوي‌تر است. براي مثال، ابتلا به اوريون كه در مردان موجب عقيم شدن مي‌شود، ايمني مادام‌العمر حاصل مي‌كند؛ اما برخي از افراد كه يك يا دو دوز واكسن دريافت مي‌كنند، هنوز به اين بيماري مبتلا مي‌شوند.

در افرادي كه به بيماري خفيف دچار هستند، محافظت ايمني كه بتواند از عفونت دوم پيشگيري كند، ممكن است طي چند ماه از بين برود. بيل هانج، اپيدميولوژيست دانشكده بهداشت عمومي دانشگاه هاروارد، مي‌گويد: «اين افراد ممكن است بيش از ديگران از مزيت واكسن بهرمند شوند.»

تنوع در پاسخ ايمني حاصل از عفونت طبيعي ممكن است به‌ علت تفاوت در مقدار ويروسي باشد كه فرد در معرض آن قرار گرفته است. درمورد واكسن، همه دوز يكساني دريافت مي‌كنند. دكتر گومرمان مي‌گويد: «ما مي‌دانيم چه دوزي استفاده مي‌شود و مي‌دانيم آن دوز در ايجاد پاسخ ايمني مؤثر است. بنابراين، در صورت استفاده از واكسن، اين متغير حذف مي‌شود.»

من جوان، سالم و در خطر پايين كوويد هستم. چرا به‌جاي دريافت واكسني كه با عجله توليد شده است، در زمينه‌ي ابتلا به بيماري ريسك نكنم؟

متخصص كارشناسان در پاسخ خود اتفاق ‌انديشه متخصصين دارند: كوويد ۱۹ گزينه‌ي بسيار خطرناك‌تري است. ماريون پپر، ايمونولوژيست دانشگاه واشينگتن، مي‌گويد: «واضح است بهبودي از واكسن براي بدن نسبت‌ به عفونت طبيعي كمتر اشكال‌ساز است، عفونت طبيعي خطرات بيشتري دارد.»

مخصوصا افراد چاق يا دچار بيمار‌ي‌هايي مانند ديابت، نسبت ‌‌به موارد شديد كوويد ۱۹ حساس هستند. به‌طور كلي، به ‌انديشه متخصصين مي‌‌رسد اين ويروس براي افراد جوان‌تر خطر كمتري داشته باشد و عملكرد زنان در مقابله با آن بهتر از مردان است. اما فراتر از اين تعميم‌هاي كلي، پزشكان نمي‌دانند چرا برخي افراد به‌شدت بيمار مي‌شوند و از دنيا مي‌روند؛ درحالي‌كه ديگران علائمي ندارند. به‌عنوان مثال، چندين مطالعه نشان داده‌اند كه افرادي حامل جهش‌هاي خاص در ژن‌هاي ايمن، در برابر بيماري حساس‌تر هستند. دكتر گومرمان مي‌گويد: «... بنابراين، عامل خطري وجود دارد كه ارتباطي با سن ندارد.»

در مطالعه‌ي بيش از ۳ هزار فرد داراي سن ۱۸ تا ۳۴ سال كه به‌ علت كوويد ۱۹ بستري شده بودند، ۲۰ درصد به مراقبت‌هاي ويژه نياز داشتند و ۳ درصد جان باختند. دكتر ايوان مالدونادو، متخصص بيماري‌هاي اطفال و متخصص كارشناس بيماري‌هاي عفوني، مي‌گويد:

درست است كه بيشتر افراد بستري نمي‌شوند، بيشتر افراد به بخش مراقبت‌هاي ويژه نمي‌روند يا نمي‌ميرند؛ اما هيچ‌كس در برابر بيماري شديد مصون نيست. حتي اگر خود افراد در معرض خطر بالاي كوويد نباشند، دوستان و خانواده‌هاي آن‌ها ممكن است درمعرض خطر باشند.

تقريبا از هر سه نفري كه از كوويد بهبود پيدا مي‌كند، يك نفر تا ماه‌ها پس از بهبودي از اشكالات مزمني مانند خستگي شديد و تپش قلب شكايت مي‌كند. اين‌ گروه شامل افراد داراي سن كمتر از ۳۵ سالي مي‌شود كه از قبل دچار اشكالات سلامتي نبوده‌اند. برخي از بازماندگان كوويد همچنين نشانه‌هاي نگران‌كننده‌اي نشان مي‌دهند كه حاكي از آن است كه بدن آن‌ها به خودش حمله كرده است و علائمي شبيه لوپوس و آرتريت روماتوئيد (روماتيسم مفصلي) دارند.

در مقابل، واكسن‌هاي كوويد خطر شناخته‌شده‌ي كمي به همراه دارند. آن‌ها روي ده‌ها هزار نفر آزمايش شده‌اند و حداقل تاكنون هيچ عارضه‌ي جانبي جدي نداشته‌اند. دكتر هانج مي‌گويد:

وقتي واكسيناسيون ميليون‌ها نفر را آغاز كنيد، ممكن است رويدادهاي بسيار بسيار نادري پيدا كنيد. اما بايد بدانيمآن‌ها بسيار نادر و بسيار نادرتر از رويدادهاي نامطلوب همراه‌ با عفونت طبيعي هستند.

من به كوويد مبتلا شده‌ام. آيا واكسن براي من بي‌خطر است؟ اگر چنين است، چه زماني مي‌توانم واكسن را دريافت كنم؟

متخصص كارشناسان مي‌گويد واكسن براي هر كسي كه زماني مبتلا به كوويد بوده، بي‌خطر و احتمالا حتي مفيد است. در جلسه‌اي كه روز چهارشنبه تشكيل شد، دكتر منصف السلاوي، مشاور ارشد برنامه واكسيناسيون كوويد ۱۹ آمريكا، گفت تا ۱۰ درصد از شركت‌كنندگان در كارآزمايي‌هاي باليني واكسن‌ها، بدون اينكه بدانند به ويروس آلوده شده بودند. پاسخ‌هاي ايمني آن‌ها در برابر واكسن در حال تجزيه‌و‌تحليل است.

اگر قبلا دچار كوويد ۱۹ شده‌ايد، مي‌توانيد مدتي براي واكسن صبر كنيد.

مطالعات انجام‌شده به‌وسيله‌ي گروه دكتر پپر و ديگران نشان داده است كه پاسخ ايمني طي چند ماه اول پس از عفونت كامل مي‌شود؛ اما افرادي كه دچار كوويد مي‌شوند، طي آن مدت از قدري محافظت برخوردار هستند. وي مي‌گويد: «ما كسي را نديديم كه نوعي پاسخ ايمني حاصل نكند. فكر نمي‌كنم لازم باشد آن افراد عجله كنند و همانند افرادي كه به‌شدت در برابر بيماري آسيب‌پذير هستند، به‌ دنبال دريافت واكسن باشند.»

كميته مشورتي اقدامات ايمن‌سازي (ACIP) كه توصيه‌هايي در مورد توزيع واكسن به مركز كنترل و پيشگيري از بيماري ارائه مي‌دهد، در جلسه‌ي روز چهارشنبه گفت افرادي كه عفوني نشده‌اند، بايد نسبت ‌به كساني كه در ۹۰ روز گذشته دچار ويروس شده‌اند، در اولويت باشند. دكتر مالدونادو مي‌گويد: «در آينده بايد متوجه شويم كه آيا ۹۰ روز عدد صحيحي است يا نه. در حال ‌حاضر افرادي كه شواهدي از عفونت اخير دارند، احتمالا نبايد اول از همه واكسينه شوند؛ زيرا واكسن بسيار كمي در دسترس است.»