روش‌هاي طبيعي براي پاكسازي ريه‌

پاكسازي ريه مي‌تواند براي افراد سيگاري، افراد مبتلا به بيماري‌هاي مزمن كه بر دستگاه تنفسي تأثير مي‌گذارد همانند آسم، افرادي كه به‌طور مرتب در معرض آلودگي هوا قرار دارند، بيماري انسداد ريوي مزمن و فيبروز كيستيك بسيار مفيد باشد. تنفس در هواي آلوده، دود سيگار و ساير سموم مي‌تواند به ريه‌ها آسيب برساند و اشكالاتي براي سلامتي انسان به وجود بياورد. توجه داشته باشيد كه حفظ سلامت ريه‌ها براي سالم ماندن ساير اعضاي بدن، ضروري است. براساس اعلام سازمان بهداشت جهاني (WHO)، قرار گرفتن در معرض آلودگي هوا سالانه ۴٫۲ ميليون نفر در سراسر جهان را به كام مرگ مي‌كشاند و از هر ۵ مرگ، يك مورد به دليل استعمال دخانيات است. در اين مقاله به معرفي برخي از روش‌هايي كه مي‌توان براي پاكسازي ريه‌ از آن‌ها بهره گرفت، خواهيم پرداخت.

سلامت ريه به منظور سلامت كلي فرد، ضروري و بسيار حائز اهميت است. ريه‌ها اندام‌هايي هستند كه به‌طور خودكار عمل پاكسازي را انجام مي‌دهند و زماني‌كه تماس با مواد آلاينده متوقف شود؛ براي نمونه زماني‌كه سيگار كشيدن تمام مي‌شود، شروع به درمان خود مي‌كنند. پس از اينكه ريه‌ها در معرض تماس با آلاينده‌ها همانند دود سيگار يا آلودگي هوا قرار مي‌گيرند، ممكن است قفسه سينه فرد دچار احساس سنگيني، گرفتگي يا التهاب شود. جمع‌ شدن خلط در ريه‌ها منجر به تجمع ميكروب‌ها و پاتوژن‌ها در گلو و موجب مي‌شود فرد در قفسه سينه خود احساس سنگيني مضاعف كند. افراد مي‌توانند به منظور پاكسازي ريه‌ها از مخاط و مواد تحريك‌كننده، از روش‌هاي خاصي استفاده كنند تا گرفتگي سينه و ساير علائم ناراحت‌كننده تا حد زيادي تسكين پيدا كند، برخي از اين روش‌ها ممكن است مجاري تنفسي را باز كنند، ظرفيت ريه را بهبود ببخشند و التهاب را كاهش بدهند. انجام اين كارها مي‌تواند در كاهش اثرات آلودگي و دود سيگار در ريه‌ها مؤثر باشد.

در اين قسمت از مقاله به معرفي برخي تمرينات تنفسي و انجام تغييراتي در سبك زندگي جهت ازبين‌بردن مخاط اضافه از ريه‌ها و بهبود تنفس خواهيم پرداخت.  

بخاردرماني شامل استنشاق بخار آب براي باز كردن مجاري تنفسي و كمك به ريه‌ها در تخليه مخاط است. افراد مبتلا به بيماري‌هاي ريوي ممكن است در هواي سرد يا خشك علائم بدتر و شديدتري تجربه كنند. آب و هواي خشك مي‌تواند غشاي مخاطي مجاري تنفسي را خشك و جريان خون را محدود كند. در مقابل، بخار عواملي همانند گرما و رطوبت به همراه دارد كه مي‌تواند باعث بهبود تنفس و جاري شدن مخاط در داخل مجاري تنفسي و ريه‌ها شود. بد نيست بدانيد كه استفاده از برخي گياهان در بخار آب و استنشاق آن، مي‌تواند عمكرد بهتري در پاكسازي ريه‌ها و تنفس داشته باشد. 

استنشاق بخار آب مي‌تواند باعث تسكين فوري شود و به افراد كمك كند راحت‌تر تنفس كنند. در مطالعه‌ي ۱۶ مرد مبتلا به بيماري انسداد ريوي مزمن، (يك بيماري ريوي كه تنفس را دشوارتر مي‌كند)، مشخص شد كه بخاردرماني مي‌تواند به شكل قابل توجهي ضربان قلب و ضربان تنفس را كاهش بدهد؛ اما شركت‌كنندگان بهبودي پايدار در عملكرد تنفسي خود را گزارش نكردند. اين روش درماني ممكن است يك راه ‌حل موقت اما مؤثر باشد. توجه داشته باشيد كه محققان بايد قبل از درك كامل مزاياي بخاردرماني براي سلامت ريه، تحقيقات بيشتري انجام دهند.

سرفه راهي است كه بدن مي‌تواند طي آن سموم موجود در مخاط را دفع كند. سرفه كنترل‌شده موجب نرم شدن مخاط اضافه در ريه‌ها مي‌شود و آن را از طريق مجاري تنفسي به سمت بالا مي‌فرستد. پزشكان توصيه مي‌كنند كه افراد مبتلا به بيماري انسداد ريوي مزمن اين تمرين را انجام بدهند؛ زيرا انجام اين كار موجب پاكسازي ريه‌ها مي‌شود. به‌طور كلي، افراد مي‌توانند براي پاكسازي ريه از مخاط اضافه، مراحل زير را انجام بدهند:

•  شانه‌هاي خود را در حالت عادي و بدون فشار قرار بدهيد، سپس روي يك صندلي بنشينيد و هر دو پاي خود را در حالت صاف روي زمين نگه داريد.
• دست‌هايتان را روي شكم جمع كنيد.
•  به‌آرامي از طريق بيني نفس بكشيد.
•  درحالي‌كه به سمت جلو خم شده‌ايد، دست‌ها را به شكم بفشاريد و عمل بازدم را انجام بدهيد.
• در هنگام بازدم دو تا سه بار سرفه كنيد و دهانتان را كمي باز نگه داريد.
• به‌آرامي عمل دم را از طريق بيني انجام بدهيد.
•  استراحت كنيد و در صورت لاخبار تخصصي حركات فوق را تكرار كنيد.

تخليه وضعيتي به حالتي گفته مي‌شود كه طي آن فرد به منظور استفاده از جاذبه براي بيرون راندن خلط از ريه‌ها، در پوزيشن­‌هاي مختلف قرار مي‌گيرد. انجام اين كار مي‌تواند تنفس را بهبود ببخشد و به درمان و پيشگيري از عفونت ريه كمك كند. تكنيك‌هاي تخليه‌ وضعيتي براساس پوزيشن، متفاوت هستند كه درادامه به معرفي انواع آن خواهيم پرداخت:

• روي تخت يا زمين دراز بكشيد.
• بالشتي زير باسن خود قرار بدهيد تا مطمئن شويد كه قفسه سينه پايين‌تر از باسن قرار گرفته است.
• به‌‌آرامي از طريق بيني نفس بكشيد و از طريق دهان عمل بازدم را انجام بدهيد. هر بازدم بايد دو برابر دم طول بكشد كه اين عمل، تنفس ۱ به ۲ ناميده مي‌شود.
• اين كار را به مدت چند دقيقه ادامه بدهيد.

• روي پهلو دراز بكشيد و سر خود را روي بازو يا بالشت قرار بدهيد.
• يك بالشت را زير باسن خود بگذاريد.
• الگوي تنفسي ۱ به ۲ را انجام بدهيد.
• اين كار را به مدت چند دقيقه انجام بدهيد.
• براي طرف ديگر پهلو هم اين مراحل را تكرار كنيد.

• چند بالشت روي زمين قرار بدهيد.
• طوري روي زمين دراز بكشيد كه شكمتان روي بالشت‌ها قرار بگيرد. فراموش نكنيد كه باسن شما بايد بالاتر از قفسه سينه‌ قرار بگيرد.
• دستان خود را به‌عنوان تكيه‌گاه در زير سرتان بگذاريد.
• الگوي تنفسي ۱ به ۲ را انجام بدهيد.
• اين كار را به مدت چند دقيقه انجام بدهيد.

ورزش منظم مي‌تواند سلامت جسمي و رواني افراد را بهبود ببخشد و خطر ابتلا به بسياري از بيماري‌ها از جمله سكته مغزي و بيماري‌هاي قلبي را كاهش بدهد. ورزش كردن، عضلات بدن را مجبور به كار بيشتر مي‌كند كه اين مسئله به نوبه خود مي‌تواند موجب افزايش تنفس شود و در نتيجه اكسيژن بيشتري به عضلات برسد. ورزش كردن گردش خون را بهبود مي‌بخشد و بدن را در ازبين‌بردن دي‌اكسيد كربن اضافه كه هنگام ورزش توليد مي‌شود، كارآمدتر مي‌كند.

در اين مرحله، بدن شروع به سازگاري با نيازهاي ورزش منظم مي‌كند. عضلات ياد مي‌گيرند كه به‌طور مؤثرتري از اكسيژن استفاده و دي‌اكسيد كربن كمتري توليد كنند. ممكن است ورزش كردن براي افرادي كه دچار بيماري ريوي مزمن هستند دشوارتر باشد؛ اما اين افراد هم مي‌توانند از ورزش منظم بهره ببرند. افرادي كه به بيماري ريوي مزمن، فيبروز كيستيك يا آسم مبتلا هستند بايد قبل از شروع برنامه ورزشي منظم با يك متخصص مشورت كنند.

چاي سبز حاوي آنتي‌اكسيدان‌هاي زيادي است و مي‌تواند تا حدودي به كاهش التهاب ريه‌ كمك كند. اين تركيبات حتي ممكن است در برابر اثرات مضر استنشاق دود، از بافت ريه محافظت كنند. براساس نتايج مطالعات موجود كه اخيرا روي بيش از ۱۰۰۰ فرد بزرگسال در كره انجام گرفته است، عملكرد ريه افرادي كه در روز حداقل دو فنجان چاي سبز مي‌نوشند، بسيار بهتر از افرادي است كه چاي سبز نمي‌نوشند.

التهاب مجاري تنفسي مي‌تواند تنفس را براي فرد دشوار كند و باعث احساس سنگيني و گرفتگي قفسه سينه شود. مصرف مواد غذايي ضد التهاب مي‌تواند اين التهاب را تا حدودي كاهش و علائم را تسكين بدهد. درادامه به مواد غذايي ضد التهاب اشاره خواهيم كرد:

• زردچوبه
• سبزي‌ها
• گيلاس
• بلوبري
• زيتون
• گردو
• لوبيا
• عدس

ضربه زدن به قفسه سينه يك روش مؤثر ديگر براي ازبين‌بردن خلط اضافه از ريه‌ها به شمار مي‌رود. در اين روش درمانگران اشكالات تنفسي، دست خود را به‌ شكل فنجان درمي‌آورند و به‌صورت ريتميك به ديواره‌ قفسه‌ سينه ضربه مي‌زنند تا مخاط گيرافتاده را از ريه‌ها بيرون بكشند. توجه داشته باشيد كه تركيب ضربه زدن به قفسه‌ سينه و تخليه وضعيتي مي‌تواند در پاكسازي ريه‌ از مخاط اضافه مؤثر باشد.

سموم ناشي از دود سيگار يا آلودگي هوا كه به ريه‌ها وارد مي‌شود، مي‌تواند كل بدن را تحت تأثير قرار بدهند و در نهايت در داخل مخاط محاصره شوند. سلامت تنفسي افراد به اين بستگي دارد كه آيا بدن به‌طور مؤثر مخاط را از ريه‌ها و مجاري هوايي خارج مي‌كند يا خير. افرادي ريه‌هاي آسيب‌ديده دارند، ممكن است نسبت به ديگران اشكال بيشتري براي پاكسازي مخاط از سيستم تنفسي خود داشته باشند. در انديشه متخصصين داشته باشيد كه بروز برخي شرايط مزمن همانند بيماري ريوي مزمن، آسم و فيبروز كيستيك مي‌تواند باعث توليد بيش از حد خلط غير طبيعي شود و ريه‌ها را مسدود كند.

 روش‌هاي پاكسازي ريه‌ها از جمله تخليه وضعيتي، ضربه زدن به قفسه سينه و تمرينات تنفسي، مي‌تواند به تخليه خلط از ريه‌ها و مجاري تنفسي كمك كند. بخاردرماني يكي ديگر از روش‌هاي پاكسازي ريه‌ها است كه م‌يتواند باعث تسكين موقتي افرادي شود كه از گرفتگي يا شرايط مزمن تنفسي رنج مي‌برند. ورزش منظم، نوشيدن چاي سبز و مصرف مواد غذايي ضد التهاب هم جزو تغييرات سبك زندگي به شمار مي‌روند كه مي‌توانند سلامت ريه را بهبود ببخشند و خطر ابتلا به بيماري‌ها را كاهش دهند.