زنان پس از دريافت واكسن كوويد ۱۹ عوارض جانبي بدتري نشان مي‌دهند
پاسخ زنان و مردان معمولا در برابر بسياري از واكسن‌ها متفاوت است. اين امر احتمالا به علت تركيبي از عوامل ازجمله هورمون‌ها، ژن‌ها و مقدار واكسني است كه دريافت مي‌كنند.
صبحي كه شلي كندفي دوز دوم واكسن كوويد ۱۹ مدرنا را دريافت كرد، احساس خوبي داشت اما بعدازظهر، دچار درد در بازو و بدن‌درد شد و هنگام غروب احساسي شبيه آنفلوانزا داشت. خانم كندفي ۴۴ ساله كه تكنسين پزشكي در استيت كالج پنسيلوانيا است، گفت: «دندان‌هايم به هم مي‌خورد؛ اما عرق مي‌كردم.»
خانم كندفي روز بعد به محل كار خود رفت و از همكارانش كه هشت مرد و هفت زن بودند، در مورد تجربه‌اي كه در مورد واكسن داشتند، پرسيد. شش نفر از زنان دچار بدن‌درد، لرز و خستگي شده بودند. يكي از زنان كه دچار علائم شبيه آنفلوانزا نشده بود، بيشتر شب را استفراغ كرده بود. هشت مرد گزارش‌هاي كاملا متفاوتي ارائه كردند. يكي دچار درد خفيف بازو، سردرد و بدن‌درد شده بود. دو نفر خستگي متوسط و كمي بدن‌درد را گزارش كردند. يك نفر دچار سردرد شده بود و چهار نفر نيز هيچ علامتي نداشتند. خانم كندفي گفت: «برخي از زنان همكار من بسيار پرطاقت هستند؛ اما به‌وضوح ما زنان دچار عوارض جانبي شديدتري مي‌شويم.» او پس از ۲۴ ساعت احساس بهتري داشت و از اينكه واكسن را دريافت كرده بود، هيجان‌زده بود.
اختلافاتي كه خانم كندفي در ميان همكارانش مشاهده كرد، در سراسر كشور آمريكا نيز ديده مي‌شود. در مطالعه‌اي كه ماه گذشته منتشر شد، پژوهشگران مركز كنترل و پيشگيري از بيماري داده‌هاي ايمني حاصل از ۱۳/۷ ميليون دوز اول واكسن كوويد ۱۹ را كه آمريكايي‌ها آن را دريافت كرده بودند، تجزيه‌و‌تحليل كردند. در ميان عوارض جانبي گزارش‌شده به آژانس، ۷۹/۱ درصد مربوط به زنان بود. اين در حالي است كه تنها ۶۱/۲ درصد از واكسن‌ها را زنان دريافت كرده بودند.
به گزارش نيويورك تايمز، تقريبا تمام واكنش‌هاي آنافيلاكتيك نادر در برابر واكسنهاي كوويد ۱۹ نيز در زنان رخ داده است. پژوهشگران مركز كنترل و پيشگيري از بيماري گزارش كردند كه تمام ۱۹ فردي كه نسبت به واكسن مدرنا چنين واكنش‌هايي را نشان داده بودند، زن بودند و اينكه از ۴۷ نفري كه در برابر واكسن فايزر واكنش آنافيلاكتيك داشتند، ۴۴ نفر زن بودند. سابرا كلاين، ميكروب‌شناس و ايمني‌شناس دانشكده بهداشت عمومي بلومبرگ جانز هاپكينز گفت: «اصلا تعجب نمي‌كنم. اين تفاوت جنسي با گزارش‌هاي گذشته در مورد واكسنهاي ديگر كاملا سازگار است.»
در مطالعه‌اي در سال ۲۰۱۳، دانشمندان دريافتند كه تعداد زنان ۲۰ تا ۵۹ سالهاي كه واكنش‌هاي آلرژيك را پس از دريافت واكسن آنفلوانزاي پاندميك سال ۲۰۰۹ گزارش مي‌كردند، چهار برابر مردان بود. اين در حالي بود كه تعداد مرداني كه واكسن را دريافت كرده بودند، بيشتر از زنان بود. مطالعه‌ي ديگري نشان داد كه در فاصله‌ي سالهاي ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۶، ۸۰ درصد از تمام واكنش‌هاي آنافيلاكتيك بزرگ‌سالان در برابر واكسن‌ها در زنان رخ داده بود.
جوليان گي، افسر پزشكي در دفتر ايمني واكسيناسيون مركز كنترل و پيشگيري از بيماري گفت به‌طور كلي زنان واكنش‌هاي بيشتري در برابر انواعي از واكسن‌ها نشان مي‌دهند. اين واكسن‌ها شامل واكسن آنفلوانزا كه به بزرگ‌سالان داده مي‌شود و نيز برخي از واكسنهاي دوران نوزادي مانند واكسن هپاتيت B و واكسن سرخك، اوريون و سرخجه (MMR) است.
اما علت اين تفاوت‌هاي جنسي چيست؟ بخشي از پاسخ مي‌تواند رفتاري باشد. رزماري مورگان، پژوهشگر دانشكده بهداشت عمومي بلومبرگ گفت اين احتمال وجود دارد كه حتي زماني‌كه علائم يكسان باشد، زنان بيش از مردان عوارض جانبي را گزارش كنند. البته او گفت هيچ پژوهش خاصِ واكسني براي حمايت از اين ادعا وجود ندارد؛ اما احتمال اينكه مردان وقتي بيمار هستند به پزشك مراجعه كنند، كمتر است، بنابراين ممكن است آن‌ها با احتمال كمتري نيز عوارض جانبي را گزارش كنند.
با‌اين‌حال ترديدي وجود ندارد كه بيولوژي نقش مهمي دارد. النور فيش، ايمني‌شناس دانشگاه تورنتو گفت: «پاسخ ايمني زنان از بسياري جهات با پاسخ ايمني مردان فرق دارد.» پژوهش‌ها نشان داده است كه زنان و دختران در مقايسه با مردان و پسران با شرايط مشابه، آنتي‌بادي‌هاي مبارز با عفونت بيشتري در پاسخ به واكسنهاي آنفلوانزا، MMR، تب زرد، هاري و هپاتيت A و B توليد مي‌كنند (گاهي تا دو برابر). خانم گي خاطرنشان كرد كه آن‌ها اغلب پاسخ‌هاي قوي‌تري از نوع سلول‌هاي T نيز ايجاد مي‌كنند. وي گفت اين تفاوت‌ها اغلب در ميان بزرگ‌سالان جوان قوي‌تر است كه نشان‌دهنده‌ي اثر بيولوژيكي است كه احتمالا با هورمون‌هاي توليدمثلي ارتباط دارد.
هورمون‌هاي جنسي ازجمله استروژن، پروژسترون و تستوسترون مي‌توانند به سطح سلول‌هاي ايمني متصل شوند و بر نحوه‌ي عمل آن‌ها اثر بگذارند. براي مثال، مواجهه با استروژن موجب مي‌شود سلول‌هاي ايمني آنتي‌بادي‌هاي بيشتري در پاسخ به واكسن آنفلوانزا توليد كنند. دكتر كلاين گفت تستوسترون به‌نوعي سركوب‌كننده سيستم ايمني است. واكسن آنفلوانزا عموماً در مردان داراي تستوسترون زياد نسبت به مردان داراي هورمون جنسي كمتر، محافظت كمتري دارد. يكي از تأثيرات تستوسترون اين است كه توليد مواد شيميايي ايمني به نام سيتوكين‌ها را در بدن سركوب مي‌كند.
تفاوت‌هاي ژنتيكي ميان مردان و زنان نيز ممكن است بر ايمني تأثيرگذار باشد. بسياري از ژن‌هاي مرتبط با سيستم ايمني روي كرومواخبار تخصصي X قرار دارند كه زنان دو نسخه از اين ژن‌ها و مردها فقط يك نسخه از آن‌ها را دارند. در گذشته، ايمني‌شناس‌ها معتقد بودند كه فقط يكي از كرومواخبار تخصصي‌هاي X در زنان فعال و ديگري غيرفعال است؛ اما اكنون پژوهش‌ها نشان مي‌دهد كه ۱۵ درصد از ژن‌ها از فرايند غيرفعال‌سازي فرار مي‌كنند و بيان آن‌ها در زنان بيشتر است. اين پاسخ ايمني قوي به توضيح علت اين امر كمك مي‌كند كه چرا ۸۰ درصد از بيماري‌هاي خودايمني زنان را مبتلا مي‌كند.
دوز واكسن نيز ممكن است مهم باشد. مطالعات نشان داده‌اند كه جذب و متابوليزه كردن دارو در زنان نسبت به مردان متفاوت است و زنان براي دستيابي به همان اثر اغلب به دوز كمتري نياز دارند؛ اما تا دهه‌ي ۱۹۹۰، در كارآزمايي‌هاي باليني دارو و واكسن عمدتاً زنان در انديشه متخصصين گرفته نمي‌شدند.
البته در كارآزمايي‌هاي باليني امروزي زنان نيز در انديشه متخصصين گرفته مي‌شوند؛ اما به گفته‌ي دكتر كلاين، در كارآزمايي‌هاي واكسنهاي كوويد ۱۹ عوارض جانبي به اندازه‌ي كافي براساس جنس تفكيك و مورد تجزيه‌و‌تحليل قرار نگرفته است. علاوه بر اين، پژوهشگران آزمايش نكردند كه آيا دوز پايين‌تر مي‌تواند به همان اندازه براي زنان مؤثر باشد؛ اما موجب عوارض جانبي كمتري شود.
دكتر كلاين گفت تا زماني‌كه اين كار انجام نشود، ارائه‌دهندگان مراقبت‌هاي بهداشتي بايد با زنان در مورد عوارض جانبي واكسن صحبت كنند تا اين عوارض موجب ترس آن‌ها نشود. او گفت بايد به زنان گفته شود كه ممكن است واكنش‌هاي جانبي بيشتري را تجربه كنند، ولي طبيعي است و احتمالا نشان‌دهنده‌ي آن است كه سيستم ايمني آن‌ها در حال فعاليت است.
هم انديشي ها